امروزه تنظیم اشتها و وزن به یک چالش تبدیل شده است و کسانی که قصد کاهش وزن دارند، به دنبال راهی هستند تا بتوانند اشتهای خود را تنظیم کنند. این افراد به دلیل میل زیاد به غذا، بهسختی میتوانند اشتهای خود را کنترل کنند. عوامل مؤثری در میزان میل به غذا تأثیرگذار هستند که این عوامل برای افرادی که میخواهند وزن خود را کم کنند، اهمیت زیادی دارند.
اهمیت تنظیم اشتها
عواملی وجود دارند که در میزان میل به غذا تأثیرگذار هستند، مانند تغذیه مناسب، مکملهای غذایی، میزان کافی استراحت و تنظیم اشتها. با تنظیم اشتها میتوان هورمون کنترلکننده اشتها را تنظیم کرد تا بتوان وزن را کاهش داد.
عوامل مؤثر بر تنظیم اشتها و وزن
احساس گرسنگی بر اثر هماهنگی میان مغز و دستگاه گوارش بروز پیدا میکند. همچنین عوامل زیادی در احساس گرسنگی دخیل هستند که این عوامل عبارتاند از:
نوع و میزان غذا
نوع و میزان غذا بر احساس گرسنگی تأثیر زیادی دارد که در اینجا در این خصوص بیشتر صحبت خواهیم کرد.
هورمونها
هورمونهایی مانند گرلین و لپتین، احساس گرسنگی را در بدن تنظیم میکنند. اگر در سطح این هورمونها تغییری ایجاد شود، در احساس گرسنگی نیز تغییر ایجاد خواهد شد. هورمونهای روده و معده در احساس سیری تأثیرگذارند. بعضی غذاها مانند پروتئین، فیبر غذایی و قند ساده نیز باعث تولید این هورمونها میشوند.
هورمون گرلین
گرلین با ترشح در معده، میل به غذا را افزایش میدهد و بهطور کلی سیگنال گرسنگی را به مغز ارسال میکند. اگر گرلین بدن افزایش پیدا کند، اشتها کم خواهد شد. همچنین کودکانی که از بیاشتهایی عصبی رنج میبرند، سطح گرلین آنها بالا میرود. بعد از مصرف غذا، سطح گرلین در مشخص شدن سرعت بازگشت گرسنگی تأثیر زیادی دارد. بهطور کلی، پیش از غذا خوردن میزان آن بالا میرود و این گرسنگی را نشان میدهد. سه ساعت بعد از خوردن غذا نیز میزان آن کاهش مییابد.
هورمون لپتین
لپتین اشتها را سرکوب میکند و در تعادل انرژی بدن تأثیر زیادی دارد. لپتین در تنظیم گرلین نیز نقش مهمی دارد و این سیگنال را به مغز ارسال میکند که بدن ذخیره انرژی به میزان کافی دارد. افرادی که دچار اضافهوزن هستند، با اینکه میزان لپتین بالایی دارند، واکنشی به سیگنالهای این هورمون نشان نمیدهند. در اصل، در صورت زیاد بودن چربی اضافی، در خون لپتین بالاتری وجود خواهد داشت. ولی میزان آن به فاکتورهای زیادی مانند الگوی خواب و آخرین باری که غذا میل کردید، بستگی دارد. طبق بررسیهای انجامشده توسط دانشمندان، موشها با دریافت دوز لپتین اشتهایشان کمتر شده، ولی تأثیر آن تا دو هفته بوده است؛ زیرا آنها در مقابل تأثیرات کم شدن اشتهای لپتین مقاومت داشتهاند.
تعداد و میزان وعدههای غذایی
وعدههای غذایی منظم و کوچک در بدن احساس سیری ایجاد میکند. وعدههایی همچون صبحانه اهمیت زیادی دارد؛ زیرا در طول روز انرژی موردنیاز را تأمین کرده و حس سیری را برمیانگیزد.
کنترل سرعت غذاخوری
سرعت غذا خوردن در میزان گرسنگی تأثیرگذار است و نوع، میزان غذا و روش مصرف آن میتواند اشتهای شما را تنظیم کند. برای تنظیم اشتها باید متنوعترین مواد غذایی را مصرف کرد.
شرایط روحی و روانی
شرایط روحی و روانی بر میزان میل به غذا تأثیرگذار است و این عوامل عبارتاند از:
- استرس: استرس در کنترل اشتها تأثیرگذار است و زمانی که دچار استرس میشوید، بر میزان اشتهای شما تأثیر میگذارد.
- اضطراب: اضطراب نیز در کنترل اشتها مؤثر است و ممکن است اضطراب باعث کاهش میل به غذا شود؛ درحالیکه برخی افراد با خوردن بیشازحد غذا میخواهند با اضطراب مقابله کنند.
- افکار منفی: افکار منفی در میزان اشتها مؤثر هستند و افراد با غذا خوردن قصد کاهش افکار منفی را دارند.
- استراحت و خواب: خواب کافی به کنترل اشتها کمک میکند و کمبود خواب باعث افزایش میل به غذا خواهد شد. کسانی که قصد کاهش وزن خود را دارند، باید افکار منفی، اضطراب و استرس را کنترل کنند.
تأثیر مکمل غذایی بر تنظیم اشتها و وزن
مکمل غذایی ابزاری کمکی برای کنترل اشتهاست که مصرف آن به کنترل اشتها کمک خواهد کرد. این مکملها انواع مختلفی دارند، مانند:
- فیبر غذایی: فیبر غذایی از جمله مکملهای غذایی است که در حبوبات، سبزیجات و میوهها وجود دارد. این ترکیب حجم معده را افزایش داده و با جذب کالری، به کاهش وزن کمک میکند.
- کروم: کروم یک ماده معدنی است که در کنترل قند خون و تنظیم میل به غذا تأثیر زیادی دارد. کروم از طریق تأثیر بر روی هورمونهای کنترلکننده قند خون مانند انسولین میتواند بر اشتها مؤثر باشد.
- زینک: زینک با تأثیر بر روی هورمونهای اشتها، بهخصوص در کسانی که کمبود آن را دارند، باعث افزایش اشتها خواهد شد.
- آلفا لیپوئیک اسید: آلفا لیپوئیک اسید علاوه بر خواص ضدالتهابی که دارد، با تنظیم آنزیمهای کلیدی مؤثر بر متابولیسم در کنترل اشتها و کاهش میل به غذا نقش دارد.
نکات مهم در مورد تنظیم اشتها و وزن
- قبل از مصرف مکمل جهت کم کردن اشتها باید با متخصص تغذیه خود مشورت کنید تا از تداخل دارویی و عوارض جانبی پیشگیری شود.
- با پیروی از دستورات مکمل غذایی مطابق با توصیه موجود در راهنمای مکمل، آن را مصرف کنید تا دچار عوارض نشوید.
- مکمل باید از برندهای معتبر باشد و با مشورت متخصص تغذیه یا پزشک مصرف شود.
- عوارض جانبی مکمل را در نظر بگیرید و در صورت بروز عوارض با متخصص تغذیه یا پزشک مشورت کنید.
آیا مصرف مکمل به تنهایی کافی است؟
مکمل غذایی باید حتماً در کنار یک رژیم غذایی اصولی و ورزش منظم همراه باشد.
راههای تنظیم اشتها و وزن
- مصرف شکر را کاهش دهید.
- پروتئین را بهاندازه کافی دریافت کنید.
- مصرف چربی سالم مانند روغن زیتون و امگا۳ را فراموش نکنید.
- بهطور مرتب ورزش کنید.
- وعدههای غذایی کوچک و مکرر مصرف کنید.
- از حذف وعدههای غذایی و گرسنگی طولانیمدت پرهیز کنید.
- سبزیجات و فیبر کافی در وعدههای غذایی خود قرار دهید.
- حداقل ۸ لیوان آب در طول روز مصرف کنید.
در کنار رژیم غذایی سالم، میتوان با مشورت متخصص تغذیه از مکملهای کنترلکننده اشتها و افزایشدهنده سوختوساز بدن استفاده کرد.