همه چیز درباره ماسک‌های تنفسی
ماسک تنفسی پس از همه‌گیری جهانی بیماری کووید_19 یا کرونا به یکی از اقلام ضروری در زندگی تمام انسان‌ها در کره زمین تبدیل شد و توانست با پیشگیری از ابتلای انسان‌ها به این بیماری جان افراد بی‌شماری را نجات دهد. ماسک تنفسی در عین ساده بودن یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین زیرمجموعه‌های لوازم و تجهیزات پزشکی به شمار می‌رود.
استفاده از ماسک تنفسی برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌ها قدمت بسیار زیادی دارد و در گذر این سال‌ها تغییرات زیادی کرده و انواع متنوعی از آن تولید شده است.
در این مطلب با انواع ماسک‌های تنفسی و نکات ضروری درباره استفاده از آن‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.
ماسک تنفسی چیست؟
ماسک تنفسی یک پوشش محافظتی است که دهان و بینی فرد را می‌پوشاند و مهم‌ترین وظیفه آن محافظت از انسان در برابر تنفس آلاینده‌هاست. ماسک‌ها از ورود ویروس، گرد و غبار و گازهای شیمیایی به بدن انسان جلوگیری می‌کنند. در واقع با استفاده از یک ماسک تنفسی مناسب می‌توان تا حد زیادی از ابتلا به بیماری‌های تنفسی جلوگیری کرد. ماسک‌های تنفسی دارای مدل‌های مختلفی از جمله ماسک مناسب برای فیلتر کردن سیلیس، ماسک کربن اکتیو، ماسک فیلتردار و ماسک سوپاپ‌دار هستند.
انواع ماسک‌های تنفسی
1_ ماسک سه لایه
ماسک‌های سه لایه شناخته‌شده‌ترین و پرکاربردترین نوع ماسک هستند و معمولآ به منظور پیشگیری از انتشار بیماری یا آلودگی از شخص استفاده‌کننده به سایرین و پخش شدن ویروس در محیط مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این نوع ماسک‌ها باعث محافظت از خود شخص در برابر آلودگی‌های محیطی نیز میشود. این نوع از ماسک‌ها در دو مدل ماسک سه لایه کش‌دار و ماسک سه لایه بند‌دار ارایه می‌شوند.
ماسک‌های سه لایه بند‌دار اغلب در زمان جراحی در اتاق‌های جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرند و پزشک و تیم جراحی از این نوع ماسک‌ها استفاده می‌کنند. به دلیل کیپ نبودن کامل این ماسک‌ها در استفاده از آن‌ها باید دقت لازم را داشت زیرا امکان عبور هوا یا آلاینده‌ها از کناره‌های این نوع از ماسک وجود دارد. در واقع این ماسک‌ها برای جلوگیری از ورود و خروج ذرات بزرگ و ترشحات طراحی شده‌اند.
2_ ماسک‌های سری N و FFP
این نوع از ماسک‌ها چسبندگی خوبی با صورت برقرار می‌کنند و در دو نوع سوپاپ‌دار و بدون سوپاپ طراحی می‌شوند. ماسک سوپاپ‌دار با هدف محافظت فرد استفاده کننده به کار می‌رود و نوع بدون سوپاپ آن با هدف محافظت فرد و همچنین جلوگیری از انتشار آلاینده‌ها و ذرات زیستی مانند ویروس و باکتری توسط فرد استفاده‌کننده کاربرد دارد.
ماسک‌های سری N و FFPاز افراد در برابر گرد و غبار، مه و ذرات زیستی مثل انواع باکتری‌ها و ویروس‌ها مثل ویروس کرونا (کووید_19) محافظت می‌کنند.
این نوع ماسک‌ها قابلیت به دام‌اندازی ذرات 3 دهم میکرون را دارند و با توجه به اینکه ویروس کرونا نیز ابعادی در این محدوده دارد، این ماسک‌ها توانایی محافظت فرد را در برابر این ویروس دارند.
3_ ماسک‌های فیلتردار P
این ماسک‌ها با فیلترهای مقاوم خود نه‌تنها در برابر بیشتر ذرات معلق در هوا مقاوم‌اند بلکه توانایی جذب و کنترل ذرات روغنی را نیز دارند. ماسک‌های تنفسی ضدروغن در صورت اشباع ذرات روغن به کار می‌روند و فیلتر آن‌ها امکان استفاده برای بیش از یک نوبت را داراست.
4_ ماسک‌های فیلتردار R
این نوع از ماسک‌ها با فیلترهای مقاوم خود در برابر ذرات معلق در هوا و ذرات روغنی مقاوم هستند. محدودیت این نوع ماسک‌ها طول عمر کم آن‌هاستو همین موضوع کاربرد ماسک‌های سری R را بسیار محدود کرده است.
5_ ماسک تنفسی کارتریج‌دار
کارتریج نوعی فیلتر است که روی ماسک تنفسی به کار می‌رود. ماسک تنفسی کارتریج دار می‌تواند گازهای شیمیایی موجود در هوا را فیلتر می‌کند. فیلتر ماسک کارتریج‌دار باید بعد از مدتی تعویض شود، یعنی هروقت فیلتر ماسک آسیب دید، خاکی شد یا تنفس با آن سخت شد، باید آن را تعویض کرد. به طور کلی توصیه میشود بعد از 40 ساعت استفاده از ماسک‌های تنفسی کارتریج‌دار، فیلتر آن تعویض شود.
6_ ماسک کربن اکتیو
کربن اکتیو برای جذب بخارهای شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این ترکیب در تولید ماسک‌های تنفسی باعث فیلتر شدن ترکیبات ارگانیک مثل اسیدها، الکل‌ها و آلدهیدها، کلرید هیدروکربن‌ها مثل استرها، اترها، کتون‌ها و آمین‌ها و ترکیبات غیرارگانیک مثل اسیدهای هالوژنی، هالوژن‌ها، اسید سولفوریک و دی اکسید سولفور میشود.
روش استفاده از ماسک تنفسی
پیش از گذاشتن ماسک روی صورت باید دست‌ها را به صورت کامل تمیز کرد، بهتر است این کار با شست‌وشوی دست توسط آب و صابون صورت گیرد اما می‌توان از الکل و محلول‌های ضدعفونی‌کننده نیز برای ضدعفونی کردن دست‌ها استفاده کرد.
در مرحله بعد باید از سالم بودن ماسک به صورت کامل مطمئن شد، بنابراین باید به بررسی دقیق ظاهر ماسک، کش‌ها و فنر آن بپردازیم و بعد ماسک را با دقت روی صورت بگذاریم، این کار باید به شکلی انجام شود که دهان و بینی کامل پوشیده شوند.
برای برداشتن ماسک از روی صورت هرگز نباید قسمت جلویی ماسک را که آلوده‌ترین نقطه آن است، لمس کرد و بهتر است آن را به وسیله گرفتن کش‌های ماسک از روی صورت برداشت..
پس از پایان مصرف ماسک باید آن را در یک سطل زباله دردار انداخت و سپس دستان خود را شست یا کاملآ ضدعفونی کرد.
نکات ضروری در رابطه با ماسک‌های تنفسی
استفاده از ماسک‌های تنفسی نیازمند رعایت نکات بهداشتی خاصی است که در صورت عدم توجه به آن‌ها، خود ماسک می‌تواند به منبعی برای بیماری تبدیل شود. یکی از این نکات توجه به مدت زمان استاندارد استفاده از ماسک‌های یک‌بار مصرف است. ماسک جراحی یا ماسک سه لایه برای 3 ساعت قابل استفاده هستند و بعد از این مدت به دلیل جنس آن و مرطوب شدن محیط تنفسی می‌توانند عامل ایجاد بیماری شود.
ماسک‌های فیلتردار از جمله N95 نیز تا 8 ساعت به‌طور مداوم قابل استفاده هستند.
نکته مهم دیگر عدم استفاده از یک ماسک در چندین نوبت است. همچنین نباید دست‌های آلوده و یا خیس را به ماسک مالید، زیرا باعث ایجاد آلودگی بیشتر در این ناحیه می‌شوند و احتمال بیمار شدن را افزایش می‌دهند.
استفاده از ماسک در زمان شیوع بیماری‌های واگیردار در محیط‌های عمومی ضروری است اما برای قدم زدن در فضای باز یا داخل منزل احتیاجی به استفاده از ماسک نیست.