آیا قرص‌ مولتی‌‌ ویتامین چاق‌ کننده است؟​

مولتی‌ویتامین‌ها از پرطرفدارترین مکمل‌های غذایی در سراسر دنیا محسوب‌ می‌شوند و برای تأمین نیازهای بدن در کنار رژیم‌های غذایی مورد مصرف قرار می‌گیرند. ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری بدن معمولاً از طریق یک رژیم غذایی مناسب تأمین می‌شوند، اما در بیشتر افراد این نیاز به‌صورت کامل رفع نمی‌شود و نیاز به مصرف مولتی‌ویتامین‌ها پیش می‌آید.

علائم کمبود انواع ویتامین در بدن عبارتند از تضعیف سیستم ایمنی، خونریزی لثه، مشکلات پوست و مو، تنگی نفس و... . برخی افراد، به‌دلیل ترس و نگرانی از تأثیر مولتی‌ویتامین بر چاقی، از خوردن آن اجتناب می‌کنند و برخی دیگر به‌منظور افزایش وزن، این مکمل را مصرف می‌کنند. اما برویم سر اصل مطلب! مولتی ویتامین برای افزایش وزن مصرف می‌شود یا کاهش وزن؟ در این مقاله با کمک متخصصان داروساز زیوش، با تأثیرات مصرف مولتی ‌ویتامین بر چاقی و لاغری آشنا می‌شوید.

ارتباط کمبود ویتامین‌ها و افزایش وزن

آیا مولتی‌ویتامین‌ها باعث افزایش وزن می‌شوند؟ پاسخ کوتاه این سؤال یک کلمه است؛ نه! مولتی‌ویتامین‌ها حاوی ریزمغذی‌هایی مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. ریزمغذی‌ها برخلاف درشت‌مغذی‌هایی مانند کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها، مستقیماً تبدیل به انرژی و کالری نمی‌شوند، اما با شرکت واکنش‌ها و عملکردهای مختلف برای بدن ضروری هستند.

به این ترتیب، کمبود هر یک از آن‌ها می‌تواند بر سلامتی تأثیر منفی داشته باشد و باعث مشکلات متعددی شود؛ از جمله خشکی پوست، ریزش مو و در برخی موارد مشکلاتی مانند کم‌خونی و خونریزی که می‌توانند زندگی فرد را تهدید کنند.

همان‌طور که اشاره کردیم، ریزمغذی‌ها تبدیل به انرژی نمی‌شوند؛ یعنی مولتی‌ویتامین‌ها نمی‌توانند به‌طور مستقیم کالری دریافتی بدن را افزایش دهند و از این طریق منجر به افزایش وزن شوند.

با این وجود، ریزمغذی‌ها با وزن و اشتها کاملاً بی‌ربط نیستند. شرکت در متابولیسم بدن، تأثیر بر میانجی‌های عصبی و اشتها، تنظیم سطح قند خون و… چند مورد از مکانیسم‌هایی هستند که می‌توان به‌واسطه آن‌ها ارتباط مولتی‌ویتامین‌ها و وزن را توضیح داد.

ویتامین‌های مؤثر بر تنظیم اشتها و وزن

برخی ویتامین‌ها، مواد معدنی و اسیدهای چرب ضروری به‌طور مستقیم با متابولیسم و اشتها در ارتباط هستند. برای مثال ویتامین‌های گروه B، کرومیوم، منیزیم و آهن ارتباط ملموس‌تر و قابل‌توجهی با متابولیسم بدن و کنترل وزن و اشتها دارند. اگر حین مصرف مولتی‌ویتامین‌ها دچار افزایش وزن شده‌اید، بهتر است به تغذیه نامناسب یا عدم فعالیت کافی خود شک کنید، نه مولتی‌ویتامین‌ها! در ادامه با چند مورد از مواد مغذی که می‌توانند بر اشتها و وزن مؤثر باشند، آشنا خواهید شد:

1. ویتامین B1 (تیامین)

این نقش مهمی در متابولیسم کربوهیدرات‌ها و تولید انرژی دارد و کمبود آن می‌تواند منجر به کاهش اشتها شود.

2. ویتامین B6

بر تولید انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین و دوپامین اثر دارد و می‌تواند بر اشتها تأثیر بگذارد.

3. ویتامین B12

به تولید گلبول‌های قرمز و انرژی کمک می‌کند و کمبود آن ممکن است باعث خستگی و کاهش اشتها شود.

4. کروم

به تنظیم سطح قند خون و کاهش هوس‌های غذایی مرتبط با مصرف شیرینی‌ها کمک می‌کند. کروم را بین ترکیبات بسیاری از مکمل‌های کاهش وزن و کاهش اشتها خواهید یافت.

5. روی (زینک)

نقش کلیدی در تقویت حس چشایی و بویایی دارد و کمبود آن می‌تواند منجر به کاهش اشتها شود.

6. آهن

کمبود آهن ممکن است باعث خستگی و کاهش اشتها شود که در نتیجه می‌تواند کاهش وزن ناخواسته را در پی خواهد داشت.

7. منیزیم

در تنظیم قند خون و هورمون‌های مرتبط با اشتها نقش دارد.

آیا همه افراد به یک شکل به‌ مولتی‌ویتامین‌ها واکنش نشان می‌دهند؟

تحقیقات منتشرشده در مجله‌های مرتبط با تغذیه نشان‌ می‌دهد همه افراد واکنش یکسانی به‌ مولتی‌ویتامین‌ها ندارند. ارتباط بین مولتی ویتامین و اشتها به سن، جنس، نوع فعالیت روزانه و سبک زندگی بستگی دارد. علاوه‌براین، عوامل ژنتیکی، عادت‌های غذایی ناسالم دوران کودکی، برخی بیماری‌ها مثل پرکاری تیروئید، نداشتن برنامه غذایی منظم، استرس و کمبود ویتامین‌ها یا مواد معدنی در بدن نیز بر شکل و نوع اثرگذاری مولتی‌ویتامین‌ها تأثیر می‌گذارد. در ادامه با تأثیر مولتی ‌ویتامین‌ بر افزایش وزن مردان، زنان و کودکان آشنا خواهید شد.

1. تأثیر مولتی ویتامین بر مردان

مصرف‌ بهترین مولتی ویتامین برای مردان باعث فراهم شدن مواد مغذی برای عملکرد بهتر و سالم‌تر بدن‌ می‌شود. مولتی‌ویتامین‌ها ‌ترکیبی از ویتامین‌ها، مواد معدنی، آنتی‌اکسیدان‌ها و سایر مواد مغذی را در اختیار بدن قرار می‌دهند که‌ می‌تواند کمک کند تا میزان انرژی در مردان افزایش یابد و جسمی قوی و سالم‌تر داشته باشند. در حالت کلی، می‌توان رابطه مولتی ویتامین و چاقی در مردان را به وزن، توده چربی و شاخص توده بدنی کمتر ارتباط داد.

2. تأثیر مولتی ویتامین بر زنان

ازآنجایی‌که بدن زنان در طول زندگی دستخوش تغییرات زیادی‌ می‌شود، دریافت همه مواد مغذی لازم از طریق غذا بسیار دشوار است. ازاین‌رو مصرف‌ مولتی‌ویتامین‌ به زنان کمک می‌کند تا ویتامین‌ های ضروری، مواد معدنی و سایر مواد مغذی مورد نیاز بدنشان را تأمین کنند. به عبارت دیگر، به آن‌ها اجازه‌ می‌دهد سالم‌تر و پر انرژی‌تر بمانند. در حالت کلی، رابطه مولتی ویتامین و چاقی در زنان را می‌توان به کنترل و کاهش میزان گرسنگی ارتباط داد.

با توجه به شیوع بالای کمبود آهن بین زنان، در صورتی که نتوان آهن را از منابع غذایی تأمین کرد، مکمل‌های حاوی آهن می‌توانند برای زنان سودمند و حتی ضروری باشند. اگر به دنبال بهترین مولتی ویتامین برای زنان هستید، حتماً به میزان آهن موجود در مکمل‌ها توجه کنید.

بارداری شرایط دیگری است که تأمین مواد مغذی در آن بسیار ضروری است. در این دوره بهتر است به‌دنبال بهترین مولتی ویتامین های دوران بارداری حاوی فولیک اسید کافی باشید، زیرا کمبود فولیک اسید می‌تواند باعث بروز مشکلات جبران‌ناپذیری برای جنین شود.

3. تأثیر مولتی ویتامین‌ بر کودکان

ازآنجایی‌که کودکان در سن رشد قرار دارند، بدن آن‌ها به مواد مغذی بیشتری نیاز دارد تا این رشد به‌طور کامل و درست اتفاق بیفتد. مصرف‌ مولتی‌ویتامین‌ها در سنین کودکی بسیار مهم است؛ چرا که به رشدونموی کافی آن‌ها کمک‌ می‌کند. درصورتی‌که کودک شما در حال گذر از یک مرحله غذایی حساس است یا مدتی است به‌درستی غذا نمی‌خورد، با تجویز پزشک به او مولتی‌ویتامین بدهید.

توصیه می‌شود مکمل آهن نیز از شش‌ماهگی برای کودکان شروع شود. ویتامین A و D از دیگر ریزمغذی‌هایی هستند که معمولاً توسط پزشکان اطفال توصیه می‌شوند.

آیا قرص‌ مولتی‌ ویتامین برای افزایش وزن مفید است؟

اگر هدفتان افزایش وزن به روشی سالم است،‌ ممکن است مولتی‌ویتامین‌ها‌ به حمایت از این هدف کمک کنند. افزایش وزن سالم، یعنی افزایش وزنی که به دستگاه‌های داخلی و اعضای بدنتان فشار و آسیبی وارد نکند، ولی در کنار تناسب اندام، افزایش وزن و چاقی هم کم‌کم رخ دهد تا بدن با آن هماهنگ شود.

ازآنجایی‌که‌ مولتی‌ویتامین‌های مینرال تمام ویتامین‌ها، مواد معدنی ضروری و هم‌چنین انرژی مورد نیاز بدن را فراهم می‌کنند و به اصلاح نارسایی‌ها و کمبودها می‌پردازند، زمینه ساخت توده عضلانی را به وجود‌ می‌آورند. در صورت مصرف مداوم و منظم، نمی‌توان از تاثیر مولتی ویتامین بر افزایش وزن غافل شد. همین‌طور مصرف‌ مولتی‌ویتامین‌ها برای متابولیسم سالم و عملکرد مناسب برای عضله‌سازی و در نتیجه افزایش وزن سالم ضروری است.

علاوه‌براین، ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در مولتی‌ویتامین‌ها به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و افزایش جذب مواد مغذی کمک می‌کنند. با این اوصاف، مصرف مولتی ویتامین‌ و چاقی ارتباطی تقریباً غیرمستقیم دارند و استفاده از آن‌ها به‌صورت روزانه ضروری است، چه هدف شما افزایش وزن باشد و چه سلامت عمومی بدن.

نهایتاً درنظر داشته باشید که مصرف یا عدم مصرف مولتی‌ویتامین در اغلب موارد، نمی‌تواند استراتژی مناسبی برای کنترل وزن باشد. بهتر است استفاده از مکمل‌ها را کنار اصلاح تغذیه و میزان فعالیت روزانه پیش ببرید.

راه‌های پیشگیری از افزایش وزن با مصرف‌ مولتی ویتامین

رابطه مصرف‌ مولتی ‌ویتامین و چاقی به این صورت است که اگر فرد با شروع مصرف‌ مکمل و جبران کمبودهای بدنش به سطح متعادلی از مواد مغذی و ویتامین‌ها‌ برسد، ممکن است در برخی موارد وزن افزایش یابد. البته رابطه بین مولتی‌ویتامین و افزایش وزن رابطه مشخص و ثابتی نیست و می‌تواند برای افراد مختلف با نیازهای تغذیه‌ای و سبک زندگی مختلف کاملاً متفاوت باشد.

درهرصورت مصرف مکمل به‌تنهایی باعث افزایش یا کاهش وزن نخواهد شد؛ بلکه رژیم غذایی، سبک زندگی، ورزش، کنترل اضطراب و موارد دیگر تأثیر بسیار بیشتری بر افزایش وزن دارند. در نهایت اگر حین مصرف مولتی‌ویتامین متوجه افزایش وزن خود شده‌اید، بهتر است دنبال دلایل دیگری مانند رژیم غذایی و میزان فعالیت روزانه باشید.

نکات نحوه مصرف‌ مولتی ویتامین

رعایت برخی نکات قبل ‌از مصرف ویتامین‌ها به شما در بهره‌گیری بیشتر از فواید آن‌‌‌‌ها و دوری از عوارض جانبی مولتی ویتامین ها کمک می‌کند. این نکات به شرح زیر است:

• قبل از مصرف مولتی‌ویتامین‌، تمامی شرایط پزشکی مانند آلرژی‌، بیماری‌ها و داروهای خود را با پزشک در میان بگذارید. چرا که بعضی مولتی‌ویتامین‌ها با رقیق‌کننده‌های خون، داروهای فشار خون، آنتی‌بیوتیک‌ها و دیگر داروها تداخل دارند.
• بهترین زمان مصرف ویتامین ها همراه با غذا است، چرا که مولتی‌ویتامین‌ها با غذا به‌خوبی جذب می‌شوند. بنابراین پیشنهاد می‌شود آن‌ها را همراه با صبحانه، ناهار یا شام مصرف کنید. توجه داشته باشید برای جلوگیری از ناراحتی معده، از مصرف مولتی‌ویتامین با معده خالی بپرهیزید. ویتامین‌های محلول در چربی، ازجمله A، D، E و K، زمانی که همراه با چربی موجود در غذا مصرف شوند، جذب بسیار بهتری دارند.
• اگر هدف شما کاهش چربی یا حفظ چربی سالم بدن است، مصرف منظم مکمل‌های‌ مولتی‌ویتامین را فراموش نکنید.
• در کنار مصرف مولتی‌ویتامین‌ها حتما از یک رژیم غذایی بسیار مغذی و سرشار از سبزیجات، حبوبات، غلات کامل، منابع پروتئین بدون چربی و میوه‌ها استفاده کنید.
• توجه داشته باشید که مولتی‌ویتامین‌ها مکمل رژیم غذایی هستند و نمی‌توانند جایگزین آن باشند. بنابراین برای تأمین مواد مغذی مورد نیاز بدن به‌ مولتی‌ویتامین اکتفا نکنید.
• مصرف مولتی ویتامین به‌تنهایی تأثیری بر افزایش وزن یا کاهش وزن ندارد، چرا که تأمین ریزمغذی‌ها تنها بخشی از برنامه کنترل وزن است.
• زیاده روی در مصرف ویتامین ها می‌تواند عوارض جدی یا تهدیدکننده‌ای مانند سنگ‌کلیه، فشار داخل جمجمه، تشنج و تاری دید را در پی داشته باشد. بنابراین برای جلوگیری از بروز عوارض جانبی مولتی ویتامین ها، به دوز استاندارد مصرفی آن‌ها توجه داشته باشید.

سخن پایانی

ویتامین‌ها چاق‌کننده نیستند، زیرا کالری ندارند. چاقی زمانی رخ می‌دهد که مقدار کالری سوزانده‌شده، از میزان کالری دریافتی از غذاها کمتر باشد. بااین‌حال بعضی ویتامین‌ها و مواد معدنی به‌طور غیرمستقیم در چاقی مؤثر هستند. به‌ویژه اگر بدن دچار کمبود این ریزمغذی‌ها باشد، با جبران این کمبود می‌توانید بی‌اشتهایی را برطرف کنید و دچار افزایش وزن شوید. در صورت نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص و خرید مولتی ویتامین‌، می‌توانید با کارشناسان داروساز زیوش تماس بگیرید.

سؤالات متداول

1. آیا مولتی ویتامین باعث چاقی صورت می‌شود؟

خیر، ویتامین‌ها به‌طور مستقیم سبب چاقی یا افزایش وزن نمی‌شوند.

2. مولتی ویتامین های چاق کننده کدام هستند؟

هیچ مولتی‌ویتامینی نمی‌تواند به‌صورت مستقیم وزن را بالا ببرد. بنابراین هیچ مولتی ویتامین چاق کننده ای وجود ندارد. اگر هدفتان افزایش وزن است، بهتر است به دنبال مکمل های کنترل اشتها باشید.

3. بهترین مولتی ویتامین اشتها آور بزرگسال چیست؟

ویتامین B12، زینک بیس گلیسینات، Betaine و Ultra Omega-3.

4. بهترین زمان مصرف مولتی ویتامین برای چاق شدن​ چه زمانی است؟

همراه با وعده‌های غذایی اصلی مانند ناهار و شام؛ به‌شرطی‌که وعده غذایی، حاوی مقدار زیادی چربی باشد.

5. بهترین زمان مصرف مولتی ویتامین برای جلوگیری از چاقی چه زمانی است؟

مطالعات علمی نشان می‌دهند که مصرف مولتی‌ویتامین‌ها به‌تنهایی باعث افزایش یا کاهش وزن نمی‌شود. بنابراین نمی‌توان زمان دقیقی را بدین منظور درنظر گرفت.

5. آیا مصرف مولتی ویتامین در بارداری باعث چاقی نوزاد می‌شود؟

بله، مصرف مولتی ویتامین در دوران بارداری، می‌تواند بر وزن نوزاد هنگام تولد اثر مثبت داشته باشد.

6. عوارض مولتی ویتامین بر وزن چیست؟

مولتی‌ویتامین‌ها به‌طور مستقیم باعث افزایش یا کاهش وزن نمی‌شوند. بااین‌حال، مصرف بیش‌ازحد برخی ویتامین‌ها مانند ویتامین‌های محلول در چربی (A، D، E و K) ممکن است در درازمدت به افزایش وزن یا تجمع چربی منجر شود.

نویسنده: سارا اعتمادزاده

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و حسن غیبی

منابع: TransparentLabs | NCBI | Naturemade | HealthLine