تقویت سیستم ایمنی

شبکه گسترده‌ای از گلبول‌های سفید خون، سدهای دفاعی طبیعی اندام‌ها، پروتئین‌های آنتی‌بادی و مواد شیمیایی، سیستم ایمنی بدن را تشکیل می‌دهند. این سیستم بسیار مهم است زیرا از بدن در برابر مهاجمان خارجی، ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها محافظت می‌کند. سیستم ایمنی تلاش می‌کند ما را سالم نگه داشته و از بیماری‌ها نجات دهد. همچنین، در صورت ابتلا به میکروب یا ویروسی، می‌کوشد آن را از بدن دور نگه دارد یا از بین ببرد. عملکرد صحیح سیستم ایمنی بدن باعث می‌شود مهاجمان به بدن وارد نشوند و مشکلی برای سلامتی انسان ایجاد نشود.

 

عملکرد سیستم ایمنی

زمانی که سیستم ایمنی بدن به درستی کار کند، توانایی تشخیص سلول‌های بدن از عوامل بیگانه را دارد. وقتی که عامل بیماری‌زا به بدن حمله کند، سیستم ایمنی آن را شناسایی کرده و آنتی‌بادی تولید می‌کند تا با آن مبارزه کند. این فرآیند مشابه تزریق واکسن است؛ به محض ورود واکسن به بدن، سیستم ایمنی آنتی‌بادی علیه عامل بیگانه تولید می‌کند. به همین علت، زمانی که بیمار می‌شویم، بدن توانایی مبارزه با آن مهاجم را دارد.

 

اختلال در عملکرد سیستم ایمنی

اگر سیستم ایمنی بدن به درستی علیه عامل بیگانه عمل نکند، ممکن است باعث بیماری شود. گاهی نیز این اختلال شدت بیشتری پیدا می‌کند و سیستم ایمنی سلول‌های خودی را به عنوان عامل بیگانه تشخیص داده و با آن‌ها مبارزه می‌کند. این مشکل منجر به بروز بیماری‌های خودایمنی می‌شود. در این بیماری‌ها، بدن به سلول‌های خود حمله می‌کند، در حالی که مهاجمی وجود ندارد. این حمله بدون توقف ادامه می‌یابد.

بیماری‌های خودایمنی درمان قطعی ندارند و معمولاً فقط می‌توان آن‌ها را کنترل کرد. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به مالتیپل اسکلروزیس (MS)، لوپوس، پسوریازیس، سلیاک، دیابت نوع ۱، روماتیسم مفصلی، التهاب عروق، التهاب روده، کم‌خونی مزمن، بیماری آدیسون و سندرم شوگرن اشاره کرد. شدت و میزان بیماری خودایمنی رابطه مستقیمی با نحوه مدیریت آن دارد؛ یعنی هرچه بیماری شدت یابد، درمان آن دشوارتر خواهد بود.

 

اجزای سیستم ایمنی بدن

سیستم ایمنی شبکه‌ای گسترده است که اجزای مختلفی برای جلوگیری از حمله عوامل بیماری‌زا دارد. مهم‌ترین اجزای آن عبارتند از:

• غدد لنفاوی: غدد لنفاوی دارای سلول‌های ایمنی هستند که در برابر عوامل بیگانه واکنش نشان داده و آن‌ها را تجزیه و تحلیل می‌کنند.
• گلبول‌های سفید: این گلبول‌ها در بافت‌ها، سلول‌ها و خون حضور دارند و نقش حیاتی در مقابله با عوامل بیگانه ایفا می‌کنند.
• طحال: طحال محل ذخیره گلبول‌های سفید است و کار تصفیه گلبول‌های قرمز آسیب‌دیده را برعهده دارد.
• لوزه‌ها و آدنوئیدها: این اندام‌ها در پشت گلو و حلق قرار دارند و با ورود ویروس‌ها و میکروب‌ها، آن‌ها را به دام می‌اندازند.
• تیموس: تیموس وظیفه بلوغ گلبول‌های سفید و حافظه‌ای کردن آن‌ها را بر عهده دارد.
• مغز استخوان: مغز استخوان مسئول تولید سلول‌های خونی و بخش اصلی سیستم ایمنی است.
• پوست و غشای مخاطی: این اندام‌ها اولین سد دفاعی بدن در برابر عوامل بیماری‌زا هستند.

 

روش‌های تقویت سیستم ایمنی

برای تقویت سیستم ایمنی باید:

• تغذیه سالم و غنی از مواد مغذی داشته باشید.
• دخانیات و مشروبات الکلی را ترک کنید.
• فعالیت بدنی منظم داشته باشید.
• بهداشت فردی و جنسی را رعایت کنید.
• استرس را مدیریت کنید.
• از نور آفتاب برای تأمین ویتامین D بهره ببرید.
• واکسن‌های لازم را به موقع دریافت کنید.

 

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت مشاهده علائم زیر، به پزشک مراجعه کنید:

• خستگی مداوم
• دردهای مفصلی یا عضلانی همراه با تب
• ریزش شدید مو
• عدم تمرکز یا ضعف حافظه
• گزگز دست‌ها یا پاها

 

سیستم ایمنی بدن با ورود عوامل مهاجم آموزش می‌بیند و اطلاعات را در حافظه خود ذخیره می‌کند. این فرآیند باعث می‌شود در صورت تکرار حمله، سیستم ایمنی سریع‌تر و مؤثرتر عمل کند. رعایت سبک زندگی سالم می‌تواند در تقویت سیستم ایمنی مؤثر باشد و از بروز بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری کند.