راهنمای گرفتن فشار خون با انواع فشار‌سنج در خانه

پایش منظم فشار خون یک اقدام ضروری برای حفظ سلامت قلب و عروق و کنترل فشار خون بالا است. پزشک معالج شما از این طریق می‌تواند اطلاعات مورد‌نیاز خود را به‌دست آورد و در خصوص نحوه و روند درمان به شکل مطلوب‌تری تصمیم‌گیری کند. همان‌طور که می‌دانید فشار خون بالا در صورت بی‌توجهی و عدم درمان ممکن است در طولانی‌مدت پیامد‌های زیان‌باری به‌بار آورد و سلامتی شما را به خطر بیندازد.

بیماری‌های قلبی-عروقی، نارسایی کلیه و حتی در موارد شدید‌تر سکته مغزی، عوارضی هستند که ممکن است در اثر عدم کنترل فشار خون بروز پیدا کنند. بنابراین نظارت کامل بر فشار خون، اهمیت زیادی برای تندرستی و وضعیت جسمانی شما خواهد داشت. امروزه به‌لطف پیشرفت فناوری و ظهور دستگاه‌های پیشرفته، اندازه گیری فشار خون حتی در خانه به‌راحتی امکان‌پذیر است و به‌سادگی می‌توانید بر نوسانات عروقی خود نظارت داشته باشید.

با خرید فشار سنج ابزار لازم برای ردیابی دقیق فشار خون در دسترس شما خواهد بود، اما برای به‌دست آوردن یافته‌های قابل اعتماد، باید طرز استفاده دستگاه فشار خون را بدانید و با نحوه محاسبه فشار خون، به‌خوبی آشنایی داشته باشید. اگر به‌دنبال چنین اطلاعاتی هستید، پیشنهاد می‌کنیم راهنمای گام به گام ما را در این مقاله مطالعه کنید.

نکاتی که قبل از اندازه گیری فشار خون باید بدانید

قبل از آموزش نحوه اندازه گیری فشار با فشار سنج، مراحلی وجود دارند که به عنوان آماده‌سازی قبل از اندازه‌گیری شناخته می‌شوند و لازم است آن‌ها را به‌دقت دنبال کنید:

• برای گرفتن فشار خون، زمان مناسب را مشخص کنید.
• برای پیدا کردن بهترین زمان سنجش، بهتر است با پزشک معالج خود مشورت کنید.
• به یاد داشته باشید مصرف برخی داروها ممکن است بر فشار خون شما تأثیر بگذارد و بدین ترتیب اعداد دقیقی به‌دست نیاورید.
• سعی کنید فشار خون خود را روزانه در ساعت معینی اندازه‌گیری کنید؛ این‌کار به شما کمک می‌کند نتایج ثابت‌تری به‌دست آورید و نظارت کاملی بر تغییرات جریان خون خود داشته باشید.
• توصیه می‌شود 4 روز تا 1 هفته قبل از ملاقات با پزشک، نسبت به اندازه گیری فشار خون خود اقدام کنید.
• جهت اطمینان از صحت اطلاعات دریافتی، به فاصله یک دقیقه، فشار خون خود را مجددا اندازه‌گیری کنید و میانگین آن‌ها را به عنوان عدد فشار خون در‌نظر بگیرید.
• از هر چیز که ضربان قلب را تند‌تر می‌کند، پرهیز کنید.
• حداقل نیم ساعت قبل از گرفتن فشار خون، قهوه ننوشید.
• از کشیدن سیگار اجتناب کنید.
• نیم ساعت قبل از سنجیدن فشار خون تحرک شدید نداشته باشید و ورزش نکنید. بالارفتن از پله هم می‌تواند باعث افزایش موقت فشار خون شود.
• از آنجا که مثانه پر می‌تواند فشار خون شما را تحت تأثیر قرار دهد، قبل از شروع به سرویس بهداشتی بروید.
• 5 دقیقه پیش از سنجش، در محیطی با دمای مناسب بنشینید و برای مدت کوتاهی استراحت کنید.
• بهتر است لباس مناسب و راحتی به تن داشته باشید. کاف فشارسنج را از روی لباس به بازو نبندید.
• هنگام اندازه‌گیری روی صندلی بنشینید و تکیه دهید، آرامش داشته باشید، صاف بنشینید، پاها را روی یکدیگر نیندازید و با کسی صحبت نکنید.
• بازوی خود را روی یک سطح صاف قرار دهید و مطمئن شوید که کاف هم سطح قلب و کف دست به سمت بالا قرار دارد.
• توجه داشته باشید که پایین‌ترین قسمت کاف، باید به اندازه دو سانتی‌متر بالاتر از خط آرنج باشد.

آموزش کار با دستگاه فشار سنج عقربه ای

در این بخش نحوه خواندن فشار خون با فشارسنج عقربه ای را آموزش خواهیم داد. بنابراین اگر از دستگاه‌های فشارسنج دستی یا آنروئید استفاده می‌کنید، نکات زیر را به دقت دنبال کنید:

1. آرام بنشینید و سعی کنید به یک صندلی تکیه بدهید.
2. بعد از قرار دادن بازو روی یک سطح صاف کاف را دور بازو ببندید، به‌طوری که لوله رابط به سمت پایین قرار داشته باشد.
3. گوشی پزشکی را در قسمت داخلی چین آرنج، به سمت قسمت داخلی بازو بگذارید (جایی که شریان اصلی بازو قرار دارد).
4. کاف نباید بیش از اندازه سفت یا شل باشد. کاف را طوری ببندید که بتوان انگشت را بین کاف و بازو وارد کرد.
5. با یک ضربه انگشت روی گوشی، از سالم بودن آن مطمئن شوید.
6. پیچ تنظیم هوای فشار‌سنج را ببندید.
7. از تلمبه مخصوص برای باد کردن کاف استفاده کنید. این‌کار را تا زمانی ادامه دهید که دیگر صدای نبض از گوشی شنیده نشود.
8. در حالی که به صدای گوشی پزشکی خوب دقت می‌کنید، به‌آرامی پیج تنظیم هوا را باز کنید و همزمان با تخلیه شدن هوا، حرکت عقربه را دنبال کنید.
9. پس از شنیدن اولین صدای جاری شدن خون، عدد نشانگر عقربه را به خاطر بسپارید (فشار خون سیستولیک).
10. همچنان به گوش کردن ادامه دهید و اجازه دهید که هوای داخل کاف تخلیه شود تا وقتی که ریتم متوقف شده و صدای نبض دیگر شنیده نمی‌شود. در این حالت عدد عقربه را مجددا به خاطر بسپارید و آن را در جایی یادداشت کنید (فشار خون دیاستولیک).

نحوه خواندن فشار خون با فشارسنج دیجیتالی بازویی

نحوه استفاده از دستگاه فشار خون دیجیتالی بسیار متفاوت از دستگاه‌های عقربه‌ای (آنروئید) است. در‌واقع این‌کار به‌راحتی و بدون نیاز به دانش تخصصی صورت می‌گیرد و تنها کافی است مراحل زیر را انجام دهید:

1. قبل از هر اقدامی، دفترچه راهنمای دستگاه را مطالعه کنید و اطلاعاتی در مورد ویژگی‌های مهم فشار‌سنج، دکمه‌ها و نمایشگر به‌دست آورید.
2. مطابق با توضیحاتی که قبلا داده شد (آماده‌سازی)، در یک مکان آرام و راحت بنشینید و دقایقی استراحت کنید.
3. مطمئن شوید که لباس شما فشار مضاعفی به بازو وارد نمی‌کند و کاف را در محل خود قرار دهید.
4. پس از بررسی نحوه قرار‌گیری کاف، دکمه شروع روی دستگاه را فشار دهید. در ادامه خواهید دید که کاف به صورت خودکار باد می‌شود.
5. بی‌حرکت بمانید و از حرف زدن پرهیز کنید تا زمانی که دستگاه فشار خون شما را روی مانیتور نمایش دهد.
6. در پایان ارقام نمایش داده شده را یادداشت کنید، فراموش نکنید که برای ذخیره‌سازی نتایج، تاریخ و ساعت دقیق اندازه‌گیری را نیز ثبت کنید. برخی از فشار‌سنج‌های دیجیتالی اندازه‌گیری‌ها را به‌طور‌خودکار ذخیره می‌کنند.
7. در صورت نیاز برای دقایقی استراحت کنید و دوباره روش فوق را تکرار کنید تا از صحت اطلاعات دریافت شده مطمئن شوید.

نحوه خواندن فشار خون با فشارسنج دیجیتالی مچی

نحوه استفاده از دستگاه فشار خون دیجیتالی مچی به این صورت است:

1. آستین لباس خود را بالا ببرید و مچ‌بند فشار‌سنج را روی مچ دست چپ (1 سانتی‌متر بالاتر از قوزک مچ) خود قرار دهید.
2. مچ دست شما باید هم‌سطح با قلب شما باشد، برای این‌کار آرنج خود را روی یک میز بگذارید و دست خود را در حالتی قرار دهید که مچ‌بند دقیقا در امتداد قلب شما قرار گرفته باشد.
3. مطمئن شوید که مچ بند تنگ نباشد و در عین حال محکم روی دست بسته شده باشد.
4. کمی آرام بگیرید و دکمه شروع را بزنید.
5. صبر کنید تا دستگاه شروع به‌کار کند و مچ‌بند از هوا پر، و سپس تخلیه شود.
6. بعد از تخلیه کامل، نمایشگر فشار خون شما را نشان خواهد داد.
7. نحوه خواندن فشار خون با فشار سنج دیجیتالی مچی بدین صورت است که عدد بیشتر به عنوان فشار سیستولیک و عدد کمتر به عنوان فشار دیاستولیک در‌نظر گرفته می‌شود. برخی فشارسنج‌های دیجیتال ضربان قلب را نیز محاسبه می‌کنند و نمایش می‌دهند.

اعداد فشار خون نشانه چیست؟

همان‌طور که می‌دانید قلب، خون را به سراسر بدن پمپاژ می‌کند و جریان خونی در رگ‌های ما شکل می‌گیرد. نیرو و فشاری که در حین گردش خون، به دیواره سرخرگ‌ها وارد می‌شود، اصطلاحاً فشار خون نام دارد و معمولا با دو عدد نشان داده می‌شود:

• عدد بالاتر به نیرویی اشاره می‌کند که حین منقبض شدن قلب و پمپاژ خون، به دیواره شریان‌ها وارد می‌شود و از آن به عنوان فشار خون سیستولی یاد می‌کنند.
• عدد پایین‌تر، نیرویی است که هنگام استراحت قلب و بین ضربان‌ها به دیواره شریان‌ها وارد می‌شود و به عنوان فشار دیاستولی شناخته می‌شود.

جهت تفسیر نتایج فشار خون این ارقام نقش مهمی ایفا می‌کنند و اطلاعات ارزشمندی در خصوص سلامت قلب و عروق در اختیار شما قرار می‌دهند. نا‌گفته نماند که در دستگاه‌های دیجیتالی، بعضاً عدد دیگری هم دیده می‌شود که در واقع ضربان قلب فرد را بررسی می‌کند. بد نیست بدانید تعداد ضربان قلب نرمال با دستگاه فشار سنج، در حالت معمول بین 60 تا 100 تپش در دقیقه است.

روش خواندن اطلاعات فشار سنج

اگر مراحل گرفتن فشار خون با انواع دستگاه فشار سنج را به دقت انجام داده‌اید و نمایشگر ارقام مربوط به فشار‌های سیستولیک و دیاستولیک را نمایش داده است، اکنون زمان تفسیر نتایج است.

برای قرائت فشار خون، به دو عدد احتیاج دارید؛ فشار خون سیستولی و فشار خون دیاستولی. مهم نیست با چه دستگاهی اندازه‌گیری می‌کنید، در‌واقع نحوه خواندن فشار خون با فشار سنج دیجیتالی بازویی، با نحوه خواندن فشار خون با فشار سنج عقربه ای یکسان است و تنها روش به‌دست آوردن ارقام آن‌ها متفاوت است.

همان‌طور که در بخش‌های قبلی گفتیم، فشار خون سیستولی به نیروی وارده بر شریان‌ها، هنگام تپش قلب گفته می‌شود و فشار دیاستولی، همین نیرو را بین ضربان‌ها و حین استراحت قلب اندازه‌گیری می‌کند. با این حساب اگر میزان فشار‌ها بیش از حد معمول باشند، این یعنی شریان‌ها با فشار خون بالا مواجه هستند که می‌تواند به مشکلات زیان‌باری منجر شود.

اما چگونه می‌توان تشخیص داد که فشار وارده، بیش از حد مجاز است؟ بدین‌منظور باید با میزان فشار خون نرمال و همچنین محدوده‌های فشار خون بالا آشنایی داشته باشید. در ادامه با انواع فشار خون از نظر محدوده نرمال و بیش از نرمال، آشنا می‌شوید:

• فشار خون طبیعی: اگر نمایشگر دستگاه، فشار سیستولی را کم‌تر از 120 میلی‌لیتر جیوه و فشار دیاستولی را کم‌تر از 80 میلی‌لیتر جیوه نشان دهد، فشار خون شما در محدوده طبیعی قرار دارد.
• فشار خون افزایش‌یافته: اگر فشار خون سیستولی شما بین 120 تا 129 میلی‌لیتر جیوه باشد و فشار خون دیاستولی ارقام کمتر از 80 میلی‌لیتر جیوه را منعکس کند، در این صورت با فشار خون افزایش یافته مواجه خواهید بود. این بدان معنی است که در معرض ابتلا به فشار خون بالا قرار دارید و باید در سبک زندگی خود بازنگری کنید.
• فشار خون بالا مرحله 1: فشار خون بالای مرحله 1 زمانی اتفاق می‌افتد که فشار سیستولی بین 130 تا 139 میلی‌لیتر جیوه یا فشار دیاستولی بین 80 تا 89 میلی‌لیتر جیوه باشد. در چنین مواقعی باید به پزشک مراجعه کنید. احتمالاً معالج شما در این شرایط از داروهای کنترل فشار خون استفاده خواهد کرد.
• فشار خون بالا مرحله 2: فشار سیستولی بالای 140 میلی‌متر جیوه یا فشار دیاستولی بالای 90 میلی‌لیتر جیوه، به عنوان مرحله 2 فشار خون بالا شناخته می‌شود و به اقدامات جدی‌تری نیاز دارد.
• بحران فشار خون بالا: بحران فشار خون بالا به مواردی اطلاق می‌شود که دستگاه فشار‌سنج اعداد 180 میلی‌متر جیوه برای فشار سیستولی و یا 120 میلی‌متر جیوه برای فشار دیاستولی را به نمایش بگذارد و ممکن است با علائمی همچون سرگیجه، تنگی نفس، درد در قفسه سینه و سر‌درد همراه شود. در صورت مشاهده این ارقام توصیه می‌شود به سرعت با اورژانس تماس بگیرید.

به یاد داشته باشید که ارقام و اعداد ذکر‌شده به صورت کلی در‌نظر گرفته می‌شوند و عوامل گوناگون از قبیل سن، بیماری و سایر شرایط موجود می‌توانند آن‌ها را تغییر دهند؛ بنابراین مهم است که شما به‌طور‌منظم فشار خون خود را تحت نظر داشته باشید. برای تعیین وضعیت دقیق سلامتی خود و همچنین جهت اطلاع از محدوده فشار خون سالم، بهتر است از یک متخصص مشورت بخواهید.

راهنمای اندازه گیری فشار خون در منزل

تا اینجا با نحوه گرفتن فشار خون و همینطور نحوه تفسیر نتایج آشنا شدید، اما برای بالا بردن دقت اندازه‌گیری چه باید کرد؟ عواملی وجود دارند که می‌توانند بر نتایج تاثیر بگذارند؛ در بخش زیر برخی از آن‌ها را مرور خواهیم کرد:

1. کافئین

انواع نوشیدنی‌های حاوی کافئین اعم از قهوه، چای و نوشیدنی‌های انرژی‌زا ممکن است روی فشار خون تأثیر بگذارند و برای مدت کوتاهی باعث افزایش فشار شوند. بنابراین سعی کنید قبل از اندازه‌گیری فشار خون، هر‌گونه کافئین و نوشیدنی کافئین‌دار مصرف نکنید.

2. فعالیت بدنی

تحرک شدید یا ورزش‌هایی که به تعریق منجر می‌شوند، ممکن است افزایش فشار خون موقتی را به‌دنبال داشته باشند. بنابراین اگر فعالیت شدید یا ورزش می‌کنید، ابتدا نزدیک به 30 دقیقه استراحت کنید و سپس برای اندازه‌گیری آماده شوید.

3. استرس

ترس، هیجانات قوی و استرس هم از عوامل تاثیر‌گذار بر فشار خون به‌شمار می‌روند و می‌توانند هر‌چند به‌صورت موقتی، دقت نتایج را پایین بیاورند. پس بهتر است نگرانی، عصبانیت و واکنش‌های هیجانی را کنار بگذارید و برای مدتی آرام باشید.

4. سیگار کشیدن

قبل از سنجش فشار خون، از کشیدن سیگار خودداری کنید، چرا‌که سیگار و تنباکو نیز می‌توانند باعث افزایش فشار خون شوند.

5. نحوه نشستن و قرار‌گیری صحیح بازو

حتی وقتی از بهترین نوع فشار سنج استفاده می‌کنید، نحوه نشستن و قرار‌گیری صحیح بازو بسیار حائز اهمیت است. برای اندازه‌گیری دقیق فشار خون، به یک صندلی تکیه بدهید، پاها را آرام روی زمین قرار بگذارید، مطمئن شوید اندازه کاف مناسب است و در جای مناسبی قرار دارد.

چند بار در روز باید فشار خون را اندازه‌گیری کرد؟

تعداد دفعات اندازه‌گیری فشار خون، تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. بسته به وضعیت جسمانی شما، سابقه بیماری و غیره، ممکن است پزشک از شما بخواهد به مدت یک هفته، روزانه دو بار (صبح و عصر) فشار خون خود را کنترل کنید و پس از آن به صورت هفتگی، اقدام به اندازه‌گیری کنید.

گاهی هم ممکن است فشار خون در وضعیت بهینه قرار داشته باشد و ماهانه یکبار به سنجش فشار خون نیاز پیدا کنید. همچنین ممکن است در ساعات خاصی از روز یا پس از مصرف یک داروی خاص و حتی وقتی استرس یا سرگیجه دارید، مجبور شوید میزان فشار خون را ارزیابی کنید.

نگهداری و مراقبت از دستگاه فشار خون

همان‌طور که می‌دانید، خوانش نادرست فشار سنج و دقت پایین دستگاه فشار‌سنج می‌تواند باعث دریافت اطلاعات اشتباه شود و به‌دنبال آن ممکن است درمان به درستی صورت نگیرد. با‌این‌حساب به‌عنوان گام اول، هنگام خرید فشار سنج محصولی مناسب و با‌کیفیت انتخاب کنید و پس از آن در نگهداری از دستگاه دقت کافی به‌خرج دهید. در ادامه نکات مهمی را درباره نگهداری از این دستگاه‌ها بررسی می‌کنیم:

1. بعد از هر‌بار استفاده، دستگاه را تمیز کنید

• برای پاک کردن گرد و غبار، از یک دستمال خشک و تمیز کمک بگیرید.
• در صورت لزوم، لوله‌های اتصال و کاف را با یک شوینده ملایم و آب ولرم شستشو دهید.
• پس از شستشو، از خشک شدن قطعات اطمینان حاصل کنید.

2. به‌طور‌مرتب دستگاه را بررسی کنید

• از سلامت قطعات فشار‌سنج و عدم فرسودگی و آسیب‌دیدگی آن‌ها اطمینان حاصل کنید.
• عملکرد لوله‌های اتصال، کاف و باتری‌ها را ارزیابی کنید و در صورت نیاز آن‌ها را تعویض کنید.
• جهت اطمینان از دقت مناسب فشار‌سنج، به صورت دوره‌ای آن را کالیبره کنید.

3. از فشار‌سنج به‌درستی نگهداری کنید

• از ضربه زدن به دستگاه خودداری کنید.
• تمامی قطعات و لوازم فشار سنج را در بسته‌بندی نگهداری کنید.
• دستگاه را در محل مناسبی قرار دهید (در جای خنک، خشک و دور از نور مستقیم خورشید).

سخن پایانی

دستگاه فشار سنج، از لوازم پزشکی ضروری خانگی محسوب می‌شود و به بیماران قلبی عروقی و حتی افرادی که در معرض ابتلا به فشار خون بالا هستند، کمک می‌کند تا با دقت بیشتری فشار خون خود را مدیریت کنند. با‌این‌حال جهت دسترسی به داده‌های قابل اعتماد، استفاده صحیح از دستگاه ضروری است. تنها با یادگیری نحوه گرفتن صحیح فشار خون و همینطور با رعایت دستور‌العمل‌ها، قادر خواهید بود سبک زندگی خود را هم‌راستا با روند درمان تغییر دهید در غیر این‌صورت، حتی بهترین فشار سنج دیجیتالی هم ممکن است اطلاعات نا‌درستی در اختیار شما قرار دهد. برای دریافت مشاوره و جزئیات بیشتر پیشنهاد می‌کنیم با کارشناسان ما در داروخانه آنلاین زیوش تماس بگیرید و از آن‌ها راهنمایی بخواهید.

سوالات متداول

1. دقیق‌ترین دستگاه فشار خون، کدام نوع است؟

دقیق‌ترین فشار‌سنج، دستگاه فشار خون جیوه‌ای است. با این حال دستگاه‌های آنالوگ و دیجیتالی هم با درصد پایین خطا، منبعی قابل اعتماد برای پایش فشار خون به‌شمار می‌روند.

2. فشار خون نرمال با دستگاه دیجیتال چقدر است؟

فشار خون نرمال با دستگاه دیجیتال، 120 روی 80 است.

3. خواندن دستگاه فشار خون را از کجا یاد بگیریم؟

برای اطلاع از نحوه خواندن فشار خون می‌توانید این مقاله را بخوانید یا با مشاوران داروساز داروخانه زیوش تماس بگیرید.

4. کلمه dia در دستگاه فشار خون چیست؟

اصطلاح dia در‌واقع مخفف diastolic است و فشار خون دیاستولی یا همان مینیمم را منعکس می‌کند.

منابع: WellaHealth | DrTrust | MedicalNewsToday | ClevelandClinic | HealthLine

نویسنده: علیرضا میرباقری

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و حسن غیبی