زینک یا روی چیست و چه تاثیری بر سلامت دارد؟!
در بین ویتامین‌ها و مواد معدنی مهم برای بدن، زینک بعد از آهن، دومین ماده موثر در فرآیندهای بیولوژیکی به‌شمار می‌رود. وجود این عنصر برای رشد عمومی همه بافت‌های بدن ضروری است و این ماده دارای خاصیت‌های مفیدی مانند تقویت سیستم ایمنی بدن، ضد ویروس و باکتری بودن، ضد تابش و ضد سرطان است. روی، برای بدن و در سلامت پوست و مو، تشکیل استخوان، افزایش قدرت بینایی و... اثر بسیار مثبتی دارد. اگر بدن ما دچار کمبود روی شود؛ احتمال ایجاد مشکلاتی مثل فرسایش استخوان و کاهش حافظه نیز وجود دارد.
معرفی قرص زینک
زینک به‌صورت طبیعی در سلول‌های بدن ما وجود دارد و ما برای رشد و تکثیر سلول‌های بدن خود به زینک نیاز داریم. قرص زینک یک نوع مکمل خوراکی است که حاوی مواد معدنی و املاح مفیدی برای بدن ماست. معمولا وقتی پزشکان با علائم کمبود روی در بدن فرد یا آزمایش خون او مواجه می‌شوند؛ استفاده از قرص زینک را تجویز می‌کنند.
ترکیبات مکمل زینک
به جز عنصر زینک یا روی، ویتامین‌ها و مواد معدنی دیگری مانند ویتامین گروه B و ویتامین C نیز معمولا در ترکیبات این نوع مکمل‌ها وجود دارند. البته مهم‌ترین مواد معدنی و املاح تشکیل دهنده آن‌ها همان روی خواهد بود.
فواید قرص زینک
قرص زینک فواید زیادی برای ما دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
جلوگیری از زوال بینایی: بینایی در شبکه چشم به لکه زرد بستگی دارد. مصرف قرص زینک می‌تواند از زوال لکه زرد چشم پیشگیری کند.
تقویت سیستم ایمنی: این قرص برای مبتلایان به بیماری‌های عفونی باکتریایی و ویروسی بسیار مفید است. روی، برای افرادی که دارای بیماری‌های خود ایمنی هستند نیز می‌تواند موثر باشد.
جلوگیری از سرطان: قرص زینک، آنتی‌اکسیدان است و آنتی‌اکسیدان‌ها اثر رادیکال‌های آزاد و استرس اکسیداتیو را از بین می‌برند. این امر مانع از بدخیم و سرطانی شدن سلول‌های عادی می‌شود.
سلامت قلب: این مکمل سبب کاهش تری گلیسیرید و کلسترول بد خون و پیشگیری از سکته قلبی می‌شود.
موارد زیر از دیگر فواید استفاده از مکمل زینک محسوب می‌شوند:
- بهبود رشد ذهنی و جسمی و افزایش قد در سنین رشد
- کاهش ریسک ابتلا به بیماری‌های مزمن مربوط به افزایش سن
- استحکام ناخن‌ها، سلامت پوست و جلوگیری از ریزش مو
- سلامت سیستم عصبی
- بهبود اشتها
- کاهش چربی خون
روش مصرف قرص زینک
معمولا روش درست استفاده از مکمل زینک روی بسته‌بندی آن درج شده و یا اینکه پزشک برای شما توضیح خواهد داد. به‌طور معمول برای بزرگسالان، ۱۵ تا ۳۰ میلی‌گرم زینک در روز نیاز است که البته در درمان برخی بیماری‌ها همچون آکنه، اسهال و عفونت تنفسی، دوزهای بالاتری توسط پزشک تجویز می‌شود. مصرف روزانه بیش از ۴۰ میلی‌گرم زینک ممکن است سبب ایجاد عوارض جانبی شود. دقت کنید که برای مثال اگر روی بسته‌بندی زینک سولفات، ۲۳ درصد عنصر زینک نوشته شده، یعنی در هر ۲۲۰ میلی‌گرم، ۵۰ میلی‌گرم زینک خالص دارد. به اختلال قرص زینک با آنتی بیوتیک نیز توجه کنید؛ بهتر است همزمان مصرف نشوند. به‌طورکلی میزان مصرف زینک به عواملی مانند سن، فعالیت فیزیکی، استرس، وضعیت سلامتی و رژیم غذایی بستگی دارد. معمولا در روز یک عدد قرص با دوز مناسب، همراه با غذا مصرف می‌شود.
موارد منع قرص زینک
به خاطر داشته باشید که هرگز نباید هیچ دارویی را به افرادی که علائم مشابه شما دارند؛ تجویز کنید. برای مصرف زینک در دوره‌های بارداری و شیردهی لازم است حتما با پزشک متخصص مشورت شود. به تداخلات دارویی که می‌توانند اثر داروها را تغییر دهند نیز توجه کنید. اگر این مکمل را همراه با مواد غذایی حاوی مقدار زیادی کلسیم یا فسفر مصرف کنید؛ ممکن است در جذب آن با مشکل مواجه شوید. مصرف زیاد کافئین، الکل و رژیم گیاهخواری نیز جذب زینک را کاهش خواهد داد. بین مصرف مکمل زینک و مکمل‌هایی مانند آهن، کلسیم و فسفر هم بهتر است چند ساعت صبر کنید. همچنین افرادی که به بیماری‌های زیر مبتلا هستند نیز باید برای مصرف این مکمل احتیاط کنند:
- کمبود مس
- حساسیت به این ماده
- دیابت
- بیماری‌های کلیوی
- روماتیسم مفصلی
- مبتلایان به HIV/AIDS
- الکلیسم
عوارض قرص زینک
همه داروها ممکن است تحت شرایطی، عوارض جانبی خاصی از خود نشان دهند که برخی از این عوارض بعد از مدت کوتاهی از بین می‌روند. در مورد استفاده از زینک به مدت طولانی و یا با دوز بالا نیز ممکن است دچار اختلال در جذب و تخلیه عنصر مس در بدن شوید که باعث کم‌خونی، ضعف و ریزش مو می‌شود. مصرف بیش از حد زینک نیز سبب مسمومیت با عوارض جدی مثل درد شکم، خستگی، ضعف عضلانی و... خواهد شد. همچنین عوارض دیگر این مکمل شامل سردرد و مشکلات معده می‌شود. در خانم‌ها ممکن است باعث اختلال در دوره قاعدگی، تغییر پوست، مو و کاهش جذب مس شود. در صورت وجود علائمی مانند بثورات پوستی، تهوع، اسهال، استفراغ شدید و یا از دست دادن آب بدن و بی‌قراری، فورا به پزشک مراجعه نمایید. علائمی مانند تنگی نفس، کهیر، تورم صورت، لب، زبان و گلو نشانه حساسیت دارویی است و باید سریعا با اورژانس تماس بگیرید.
میزان مجاز مصرف روزانه زینک چقدر است؟
بهتر است قرص زینک را با تجویز پزشک مصرف کنید. اما به‌طور کلی مصرف روزانه زینک، برای بزرگسالان حدود ۱۱ میلی‌گرم و برای کودکان بین ۲ تا ۸ میلی‌گرم در نظر گرفته می‌شود.
بعد از مصرف مکمل زینک چه چیزهایی نخوریم؟
حداقل ۳۰ دقیقه، بعد از مصرف قرص زینک، چیزی نخورید تا بهتر در بدن جذب شود. استفاده همزمان فیبر، کلسیم و تیمین نیز می‌تواند جذب زینک را کاهش دهد.
علائم کمبود شدید زینک چیست؟
کمبود شدید زینک سبب جهش‌های ژنتیکی نادر، اختلال در رشد و نمو، تاخیر در بلوغ جنسی، بثورات پوستی، اسهال مزمن و اختلال در سیستم ایمنی بدن خواهد شد.