علائم اولیه بارداری؛ وقتی بدن خبر از بارداری می‌دهد

علائم اولیه بارداری می‌توانند حتی قبل از عقب افتادن قاعدگی ظاهر شوند، زیرا بدن شما برای حمایت از جنین دچار تغییرات هورمونی می‌شود. علائم بارداری اغلب شامل خستگی، حالت تهوع، حساس شدن سینه‌ها و افزایش حساسیت به بوها هستند.

برخی از بانوان طی یک هفته پس از لقاح متوجه تغییرات خاصی می‌شوند، اما برخی دیگر ممکن است علائم بارداری را به تدریج تجربه کنند. شناخت علائم بارداری و تفاوت آن با علائم قاعدگی به شما کمک می‌کند تا در صورت بارداری، مراقبت‌های ضروری را خیلی زود شروع کنید.

در این مقاله از داروخانه آنلاین «زیوش»، در مورد علائم بارداری در ماه اول صحبت می‌کنیم. پس در صورتی که در این وضعیت قرار دارید، با ما همراه باشید.

علائم اولیه بارداری که نباید نادیده بگیرید

توصیه می‌کنیم به علائم بارداری در روزهای اول تشکیل نطفه توجه ویژه داشته باشید تا خود را برای مسائلی که در طول بارداری با آنها دست‌و‌پنجه نرم خواهید کرد، آماده کنید. در ادامه به علائم بارداری در هفته اول بعد از لقاح​ اشاره می‌کنیم:

1. تاخیر در قاعدگی

عقب افتادن قاعدگی اغلب اولین و واضح‌ترین علامت بارداری است. اگر سیکل قاعدگی شما معمولاً منظم است، اما به طور ناگهانی به تاخیر میفتد، ممکن است نشان‌دهنده بارداری باشد. هورمون‌های بارداری به ویژه hCG (گنادوتروپین جفتی انسان)، از ریزش دیواره رحم جلوگیری می‌کنند. این موضوع منجر به عقب افتادن پریودی می‌شود.

عوامل دیگری مانند استرس، عدم تعادل هورمونی یا تغییر در وزن نیز بر سیکل قاعدگی تاثیر می‌گذارند. اگر پریود شما بیش از یک هفته به تاخیر افتاد، انجام تست بارداری توصیه می‌شود. اگر تست بارداری انجام دادید، اما هنوز پریود نشده‌اید، به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.

2. حساسیت و ورم در پستان و نوک پستان

تغییرات هورمونی در اوایل بارداری باعث حساس شدن و تورم پستان‌ها می‌شود. در این زمان، جریان خون و سطح استروژن و پروژسترون نیز افزایش پیدا می‌کند تا بدن برای شیردهی آماده شود.

شما ممکن است متوجه تیره شدن اطراف نوک سینه، وجود سیاهرگ‌های مشخص یا تورم خفیف در سینه‌های خود شوید. برخی از زنان نیز احساس سوزن‌سوزن شدن یا مشخص‌شدن برجستگی‌های کوچک (سل مونتگومری) در اطراف نوک پستان‌ها را تجربه می‌کنند. این تغییرات می‌توانند از یک تا دو هفته پس از لقاح شروع شوند.

3. خستگی و بی‌حالی مفرط

احساس خستگی غیرعادی یکی از علائم اولیه بارداری است که به دلیل افزایش سطح پروژسترون ایجاد می‌شود. این هورمون از بارداری و جنین در حال رشد حمایت می‌کند، اما باعث خواب‌آلودگی و کاهش انرژی نیز خواهد شد. بدن برای افزایش خون‌رسانی و حمایت از رشد جنین سخت‌‌‌تر کار می‌کند. این موضوع منجر به خستگی مداوم خواهد شد.

کمبود آهن یا کم بودن قند خون می‌توانند خستگی را بدتر کنند. نوشیدن آب کافی (8 لیوان در روز)، مصرف وعده‌های غذایی سالم و استراحت کافی به مدیریت این علائم کمک می‌کنتد. توجه داشته باشید که شما در سه ماهه دوم بارداری، متوجه افزایش سطح انرژی خود خواهید شد.

4. حالت تهوع صبحگاهی

حالت تهوع که اغلب تهوع صبحگاهی نامیده می‌شود، یک نشانه کلاسیک از بارداری است که می‌تواند در هر زمانی از روز رخ دهد. تهوع معمولاً به دلیل تغییرات هورمونی، به ویژه hCG و نوسانات استروژن، حدود هفته ششم بعد از لقاح شروع می‌شود.

برخی از زنان حالت تهوع خفیفی را تجربه می‌کنند، در حالی که برخی دیگر با استفراغ شدید (hyperemesis gravidarum) دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. بعضی از بانوان تحت تاثیر بوهای خاص قرار می‌گیرند و دچار حالت تهوع می‌شوند. خوردن وعده‌های غذایی کوچک و مکرر، نوشیدن آب کافی و مصرف زنجبیل یا ویتامین B6 می‌توانند به کاهش تهوع کمک کنند. تهوع صبحگاهی معمولاً بعد از سه ماهه اول بهبود می‌یابد.

5. ویار یا بیزاری از برخی غذاها

تمایل ناگهانی به یک غذا یا بیزاری از غذاهای موردعلاقه، در دوران بارداری امری شایع است. این ویار یا بیزاری ممکن است در تمام دوران بارداری ادامه داشته باشد یا در طول این دوره تغییر کند.

6. افزایش ادرار

تکرر ادرار در اوایل بارداری به دلیل تغییرات هورمونی و افزایش جریان خون به کلیه‌ها شروع می‌شود. رحم در حال رشد است، بنابراین به مثانه فشار وارد می‌کند و باعث می‌شود که دفع ادرار بیشتر شود. این علامت اغلب در حدود هفته چهارم یا پنجم شروع خواهد شد و با پیشرفت بارداری تشدید می‌شود.

در‌حالی‌که تکرر ادرار طبیعی است، احساس سوزش، درد یا ادرار کدر ممکن است نشان‌دهنده عفونت باشد. در چنین شرایطی و همچنین برای تشخیص تنبلی تخمدان پلی کیستیک توصیه می‌کنیم نزد پزشک زنان و زایمان بروید. نوشیدن آب در این مقطع از زمان مناسب است، اما نوشیدنی‌های کافئین‌دار باعث افزایش ادرار می‌شوند. با‌این‌حال، توصیه می‌کنیم میزان مصرف کافئین را طبق نظر پزشک تنظیم کنید.

7. تغییرات خلقی و احساساتی

تغییرات سریع در هورمون‌ها، به ویژه پروژسترون و استروژن، بر انتقال دهنده‌های عصبی در مغز تأثیر می‌گذارد که منجر به نوسانات خلقی، افزایش احساسات یا افزایش اضطراب می‌شود. بسیاری از بانوان اغلب با تغییرات خلقی مانند گریه کردن یا شادی ناگهانی مواجه می‌شوند.

بارداری اغلب با استرس، هیجان یا نگرانی در مورد تغییرات بدنی (تناسب اندام) در آینده همراه است؛ اما استراحت کافی، تمرین تکنیک‌های تمدد اعصاب و جستجو برای دریافت حمایت عاطفی می‌توانند نوسانات خلقی و احساسی را متعادل کنند. اگر احساس غم و اندوه یا اضطراب شدید دارید، توصیه می‌کنیم به نزد مشاور بارداری بروید.

علائم بارداری در چهره

تشخیص علائم بارداری از روی چهره تا حدودی دشوار است، زیرا هر علامت ممکن است نشانه وجود مشکل دیگری باشد. با این حال، در ادامه به‌طور‌کلی به علائم بارداری در چهره اشاره می‌کنیم:

1. تیرگی پوست (ملاسما یا ماسک بارداری)

ملاسما که اغلب «ماسک بارداری» نامیده می‌شود، باعث ایجاد لکه‌های تیره روی پیشانی، گونه‌ها و لب بالایی می‌شود. افزایش تولید ملانین به دلیل تغییرات هورمونی منجر به ایجاد این رنگدانه‌ها می‌شود. استفاده از کرم ضدآفتاب، پوشیدن کلاه لبه‌دار و اجتناب از قرار گرفتن در معرض نور خورشید برای جلوگیری از بدتر شدن این لکه‌های تیره، به‌شدت توصیه می‌شوند.

2. تغییر رنگ لب‌ها و زیر چشم

بارداری می‌تواند به دلیل تغییر در گردش خون و سطح اکسیژن باعث تیره یا کم رنگ شدن لب‌ها شود. برخی از زنان نیز به دلیل خستگی، افزایش جریان خون یا تغییرات رنگدانه دچار سیاهی زیر چشم می‌شوند. نوشیدن آب زیاد، استراحت کافی و استفاده از کرم زیر چشم می‌تواند این اثرات را به حداقل برساند.

3. افزایش چربی پوست و جوش زدن

نوسانات هورمونی در دوران بارداری باعث می‌شوند تا غدد چربی روغن بیشتری تولید کنند. این موضوع منجر به چرب شدن پوست و ایجاد آکنه می‌شود. این مشکل در سه ماهه اول و دوم شایع است. حفظ یک روتین مراقبت از پوست منظم، استفاده از محصولات غیر کومدون‌زا و نوشیدن آب کافی می‌تواند به مدیریت آکنه‌های مرتبط با بارداری بدون آسیب رساندن به پوست یا جنین کمک کند.

4. درخشش پوست

افزایش گردش خون و افزایش سطح هورمون می‌تواند ظاهری درخشان به پوست بدهند. این موضوع به عنوان درخشش بارداری (Pregnancy Glow) نیز شناخته می‌شود. درخشان شدن پوست به دلیل تولید چربی بیشتر و افزایش جریان اکسیژن به سلول‌های پوستی رخ می‌دهد و باعث می‌شود چهره روشن‌‌‌تر و پرتر به نظر برسد. با‌این‌حال، چربی اضافی نیز ممکن است منجر به ایجاد جوش و آکنه شود.

5. خشکی و حساسیت پوستی

در حالی که برخی از بانوان پوست چرب دارند، برخی دیگر ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی دچار خشکی و پوسته پوسته شدن پوست شوند. بارداری می‌تواند سد رطوبتی پوست را تضعیف کند و پوست را نسبت به قرار گرفتن در معرض نور خورشید، محرک‌ها یا محصولات مراقبت از پوست حساس‌‌‌تر کند. استفاده از یک مرطوب‌کننده ملایم، اجتناب از مواد شیمیایی خشن و نوشیدن آب کافی، به حفظ لطافت و سلامت پوست کمک می‌کنند.

6. ورم صورت و پف کردگی

افزایش احتباس مایعات و بیشتر شدن جریان خون در دوران بارداری می‌تواند منجر به پف کردگی به خصوص در گونه‌ها، پلک‌ها و خط فک شوند. تورم صورت معمولاً خفیف است، اما ممکن است با مصرف بیش از حد نمک یا عدم تحرک تشدید شود. برای کاهش این پف‌کردگی، نوشیدن آب زیاد و بالا بردن سر هنگام خواب (قرار دادن چند بالش زیر سر) مؤثر خواهد بود.

7. افزایش رشد موهای صورت و ریزش موی سر

تغییرات هورمونی می‌توانند باعث افزایش رشد موهای صورت در لب بالایی، چانه و خط فک شود. به‌دلیل تغییر در سطح آندروژن باعث نازک‌شدن یا حتی ریزش موقتی موی سر برای برخی از زنان می‌شود. این تغییرات معمولاً پس از زایمان به حالت عادی باز می‌گردند، اما در صورت ادامه‌دار بودن، بهتر است به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنید.

8. قرمزی یا درخشش غیرعادی چشم‌ها

بارداری می‌تواند به دلیل افزایش جریان خون و احتباس مایعات، چشم‌ها را روشن ‌ر، درخشان‌‌‌تر یا قرمزتر نشان دهد. برخی زنان نیز ممکن است خشکی، خارش یا سوزش چشم را تجربه کنند. استفاده از قطره‌های چشمی آبرسان، عینک آفتابی محافظ در برابر اشعه ماوراء بنفش و استفاده کم از گوشی همراه و لپ‌تاپ (به دلیل دیدن صفحه نمایش)، اغلب در کاهش ناراحتی چشم مؤثر است.

9. تغییرات در فرم و رنگ لب‌ها

برخی بانوان در این دوره متوجه می‌شوند که لب‌هایشان به دلیل افزایش گردش خون و احتباس آب، پر یا متورم به نظر می‌رسند. در موارد دیگر، تغییرات هورمونی باعث تیره شدن لب‌ها یا به‌طور موقت کاهش رنگ آنها می‌شود. این اثرات معمولاً موقتی هستند و پس از زایمان محو می‌شوند.

علائمی که ممکن است با بارداری اشتباه گرفته شوند

بررسی دقیق علائم برای تشخیص اینکه باردار هستید یا مشکل دیگری وجود دارد، از اهمیت زیادی برخوردار است. در ادامه به علائم اولیه بارداری که اغلب اشتباه گرفته می‌شوند، اشاره می‌کنیم:

1. علائم شبیه به سندرم پیش از قاعدگی (PMS)

بسیاری از علائم اولیه بارداری، مانند حساسیت سینه‌ها، نوسانات خلقی، خستگی و گرفتگی خفیف، بسیار شبیه به سندروم پیش از قاعدگی هستند. ازآنجایی‌که تغییرات هورمونی هم در بارداری و هم در PMS رخ می‌دهند، تشخیص آن‌ها ممکن است دشوار باشد. اگر پریود شما به تاخیر افتاده است و علائم آن همچنان ادامه دارد، انجام تست بارداری می‌تواند به روشن شدن وضعیت کمک کند.

2. مشکلات گوارشی مانند نفخ و سوء هاضمه

نوسانات هورمونی، تغییرات رژیم غذایی یا استرس می‌توانند باعث نفخ، حالت تهوع و سوء‌هاضمه شود. این موارد اغلب با علائم بارداری اشتباه گرفته می‌شوند. همنین توصیه می‌شود دلایل نفخ شکم را بشناسید تا این مشکل را بهتر رفع کنید. افزایش تولید گاز معده و کندی در هضم نیز می‌توانند قبل از قاعدگی رخ دهند. خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر، اجتناب از غذاهای محرک (فست فود) و نوشیدن آب کافی می‌توانند تاثیر این مشکلات را به حداقل برسانند.

3. تغییرات هورمونی طبیعی

نوسانات هورمونی غیرمرتبط با بارداری مانند تغییرات ناشی از استرس، مشکلات تیروئید یا تغییرات وزنی می‌توانند منجر به علائمی مانند خستگی، نوسانات خلقی، حساسیت سینه‌ها و پریود نامنظم شوند. این تغییرات ممکن است شبیه بارداری باشند، اما اغلب موقتی هستند. در این راستا پیگیری منظم سیکل قاعدگی و مشورت با متخصص زنان و زایمان توصیه می‌شود.

چه زمانی باید تست بارداری انجام دهید؟

برای بررسی علائم احتمالی بارداری، بهتر است تست انجام شود. تست بارداری به شما کمک می‌کند تا بفهمید آیا باردار هستید یا خیر. در ادامه به جزئیات بیشتر در این زمینه اشاره می‌کنیم:

1. بهترین زمان برای انجام تست بارداری خانگی

بهترین زمان برای انجام تست بارداری خانگی، یک هفته پس از عقب افتادن قاعدگی است. درحقیقت، تست را حدود دو هفته پس از لقاح انجام دهید. در این مدت، هورمون hCG (هورمون بارداری) به سطحی می‌رسد که در ادرار قابل تشخیص است. برای دستیابی به نتایج دقیق‌تر تست‌ها باید هنگام صبح انجام شوند، زیرا سطح hCG در بالاترین حد خود است. همچنین نحوه استفاده از کیت تست بارداری را یاد بگیرید، زیرا استفاده نادرست ممکن است شما را به خطا بیندازد.

2. دقت تست‌های بارداری و عوامل مؤثر بر نتیجه

تست‌های بارداری در صورت استفاده صحیح به‌طور‌کلی 95 تا 99 درصد دقیق هستند. با‌این‌حال، در صورت آزمایش زودهنگام، نوشیدن آب بیش از حد قبل از آزمایش و عدم اجرای صحیح تست ممکن است hCG ادرار توسط کیت تست بارداری خانگی قابل‌تشخیص نباشد و نتیجه منفی کاذب حاصل شود.

مراجعه به پزشک چه زمانی لازم است؟

اگر به دنبال علائم قطعی بارداری هستید، مراجعه به پزشک آمطمئن‌ترین کاری است که می‌توانید انجام دهید. پزشک متخصص زنان و زایمان کارهای زیر را انجام می‌دهد:

1. آزمایش‌های تأیید بارداری

اگر تست بارداری شما در خانه مثبت بود یا اگر علائم نامشخصی را تجربه کردید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند بارداری را از طریق آزمایش خون تایید کند. آزمایش خون سطح پایین‌تر hCG را نسبت به آزمایش ادرار تشخیص می‌دهد و حساس‌تر است؛ بنابراین شما نسبت به باردار بودن خود اطمینان بیشتری پیدا می‌کنید.

2. بررسی سلامت اولیه بارداری

یک بررسی اولیه برای نظارت بر سلامت شما و رشد جنین بسیار مهم است. پزشک عوامل کلیدی مانند فشار خون، سطح مواد مغذی و سلامت کلی را ارزیابی می‌کند. ویزیت‌های اولیه توسط پزشک به تشخیص هرگونه عارضه بالقوه کمک می‌کند و امکان مداخله به موقع و اطمینان از بارداری موفقیت‌آمیز را فراهم خواهد کرد.

سخن پایانی

علائم بارداری در هفته اول می‌توانند برای هر فردی متفاوت باشند. این علائم شایع شامل خستگی، گرفتگی عضلات، نوسانات خلقی و تغییرات اولیه در پستان‌ها هستند. برخی از بانوان ممکن است افزایش ادرار یا تهوع صبحگاهی را تجربه کنند. این علائم را می‌توان با نشانه‌های قبل از قاعدگی اشتباه گرفت، ولی اغلب به عنوان پاسخ اولیه بدن به بارداری شناخته می‌شوند.

اگر مشکوک به بارداری هستید، تست خانگی را انجام دهید. در نهایت، به ریزترین علائم بارداری در هفته اول توجه داشته باشید تا بتوانید مراقبت‌های لازم را خیلی زود شروع کنید.

نویسنده: مرجان اسلامیان

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و حسن غیبی