سندروم پیش از قاعدگی (PMS)؛ علائم، دلایل و روش‌های مؤثر درمان

آیا شما هم هر ماه پیش از شروع قاعدگی مشکلاتی مثل زودرنجی، حساسیت روحی و نفخ شکم را تجربه می‌کنید؟ سندروم پیش از قاعدگی یا PMS مجموعه‌ای از علائم جسمی و روانی است که بسیاری از زنان در دوران باروری خود تجربه می‌کنند. این علائم که معمولاً در هفته‌های قبل از قاعدگی ظاهر می‌شوند، می‌توانند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی فرد بگذارند. از تغییرات خلقی تا دردهای جسمی و مشکلات گوارشی، PMS می‌تواند طیف گسترده‌ای از علائم را در زنان به همراه داشته باشد. برای مدیریت بهتر سندروم پیش از قاعدگی یا پی‌ام‌اس، شناخت دقیق علائم سندروم پیش از قاعدگی و روش‌های درمان PMS ضروری است. این مقاله به بررسی علل بروز سندروم پیش از قاعدگی، تشخیص آن و روش‌های درمانی اعم از دارویی و خانگی می‌پردازد. با ما همراه باشید.

سندروم پیش از قاعدگی چیست؟

سندرم پیش از قاعدگی که مخفف (Premenstrual syndrome (PMS است، به وضعیتی گفته می‌شود که زنان در دوره‌های قبل از قاعدگی با مجموعه‌ای از علائم جسمی و روانی مواجه می‌شوند. علائم پی ام اس (PMS) می‌تواند خفیف یا شدید باشد و در هر فرد متفاوت است. سندروم پیش از قاعدگی یا PMS حالتی است که معمولاً از چند روز تا دو هفته قبل از قاعدگی شروع می‌شود و با شروع خونریزی کاهش می‌یابد. PMS می‌تواند شامل علائم جسمی مانند درد و نفخ شکمی، سردرد و خستگی باشد. همچنین می‌تواند علائم روانی همچون نوسانات خلقی، افسردگی و حساسیت شدید را همراه داشته باشد. بسیاری از زنان در سنین باروری علائم این سندروم را تجربه می‌کنند، اما شدت این علائم می‌تواند در هر فرد متفاوت باشد. برای برخی از زنان، علائم PMS سندروم پیش از قاعدگی خفیف است و تأثیر اندکی بر زندگی روزمره دارد. اما برای برخی زنان - که تعدادشان کم هم نیست - PMS ممکن است به حدی شدید باشد که نیاز به مداخله پزشکی و درمان داشته باشد.

خلاصه: سندروم پیش از قاعدگی (PMS) به وضعیتی گفته می‌شود که زنان در دوره‌های قبل از قاعدگی با مجموعه‌ای از علائم جسمی و روانی مواجه می‌شوند. علائم می‌تواند در هر فرد متفاوت باشد. برای برخی از زنان، علائم سندروم پیش از قاعدگی خفیف است اما برای برخی زنان این علائم شدید است.

 

علائم سندروم پیش از قاعدگی چیست؟

علائم سندرم پیش از قاعدگی شامل تغییرات خلقی، دردهای جسمی و مشکلات گوارشی است. این علائم می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و در هر فرد متفاوت است. علائم PMS به‌طور کلی به دو دسته جسمی و روانی و رفتاری تقسیم می‌شوند. برخی از شایع‌ترین علائم جسمی شامل نفخ شکم، سردرد و درد سینه‌ها است. علائم روانی آن نیز شامل افسردگی، اضطراب، تحریک‌پذیری و نوسانات خلقی است. این علائم ممکن است بر روابط اجتماعی، کاری و خانوادگی زنان تأثیر بدی داشته باشند. در ادامه به توضیح هر یک از این علائم می‌پردازیم.

علائم جسمی PMS

• نفخ و ورم بدن: بسیاری از زنان قبل از شروع قاعدگی دچار نفخ و ورم در نواحی مختلف بدن می‌شوند.
• درد و حساسیت سینه‌ها: در اغلب زنان سینه‌ها ممکن است قبل از قاعدگی حالت دردناک یا حساس به خود بگیرند.
• سردرد و میگرن: سردردهای مکرر یا حتی میگرن از علائم رایج PMS هستند.
• خستگی: کاهش انرژی و احساس خستگی شدید یکی دیگر از علائم شایع سندروم پیش از قاعدگی است.
• دردهای عضلانی و مفصلی: دردهای پراکنده در عضلات و مفاصل، به‌ویژه در ناحیه کمر و پاها، نیز از جمله علائم رایج PMS است.
• مشکلات گوارشی: برخی از زنان قبل از شروع پریود با مشکلات گوارشی مانند یبوست یا اسهال روبه‌رو می‌شوند.

 

علائم روانی و رفتاری PMS

• نوسانات خلقی: در دوران PMS، زنان ممکن است ناگهان از احساس شادی به افسردگی یا اضطراب تغییر پیدا کنند.
• افسردگی و اضطراب: در دوره PMS، بسیاری از زنان با احساس افسردگی، ناامیدی و اضطراب روبه‌رو می‌شوند که می‌تواند بر روابط و کار آن‌ها تأثیر بگذارد.
• تحریک‌پذیری و عصبانیت: افزایش حساسیت به مسائل کوچک و ناتوانی در کنترل خشم و عصبانیت از دیگر علائم روانی PMS است.
• مشکلات خواب: برخی از زنان در دوران PMS خواب زیاد یا کم‌خوابی را تجربه می‌کنند.
• کاهش تمرکز و حافظه: در دوره PMS، کاهش تمرکز و حافظه یکی دیگر از علائم رایجی است که می‌تواند بر عملکرد فرد در محیط کار یا تحصیل تأثیر بگذارد.

خلاصه: علائم سندروم پیش از قاعدگی شامل تغییرات خلقی، دردهای جسمی و مشکلات گوارشی است. این علائم به‌طور کلی به دو دسته جسمی و روانی و رفتاری تقسیم می‌شوند. برخی از شایع‌ترین علائم جسمی شامل نفخ شکم، سردرد و درد سینه‌ها است. علائم روانی نیز شامل افسردگی، اضطراب، تحریک‌پذیری و نوسانات خلقی است.

 

دلایل سندروم پیش از قاعدگی چیست؟

علت سندروم پیش از قاعدگی نوسانات هورمونی در طول چرخه قاعدگی است. این نوسانات می‌تواند باعث بروز علائم جسمی و روانی شود. کاهش سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون در نیمه دوم چرخه قاعدگی باعث ایجاد علائم PMS می‌شود. این تغییرات هورمونی بر تعادل مواد شیمیایی مغز، به‌ویژه سروتونین، تأثیر می‌گذارد و منجر به بروز نوسانات خلقی و علائم روانی می‌شود. در ادامه هر یک از این دلایل را به‌طور مفصل شرح می‌دهیم.

1. تغییرات هورمونی

سطح استروژن و پروژسترون در نیمه دوم چرخه قاعدگی کاهش می‌یابد و این کاهش می‌تواند تأثیر زیادی بر تعادل مواد شیمیایی مغز، به‌ویژه سروتونین، داشته باشد. سروتونین یک ناقل عصبی مهم است که در تنظیم خلق‌وخو، خواب و اشتها نقش دارد. کاهش سروتونین می‌تواند باعث ایجاد نوسانات خلقی، اضطراب و افسردگی، که از علائم اصلی سندروم پیش‌قاعدگی است، شود.

2. سایر عوامل

• استرس: استرس می‌تواند علائم PMS را تشدید کند و زمینه‌ساز افزایش اضطراب و افسردگی باشد.
• کمبود خواب: کمبود خواب یا خواب ناکافی نیز می‌تواند باعث بدتر شدن علائم جسمی و روانی PMS شود.
• تغذیه نامناسب: مصرف زیاد قند، نمک و چربی می‌تواند باعث تشدید علائم جسمی مانند نفخ و خستگی شود. از سوی دیگر، کمبود مواد مغذی مانند منیزیم و ویتامین B6 می‌تواند به تشدید علائم روانی مانند نوسانات خلقی کمک کند.

خلاصه: علت اصلی سندروم پیش از قاعدگی نوسانات هورمونی در طول چرخه قاعدگی است. این نوسانات می‌تواند باعث بروز علائم جسمی و روانی شود. برخی دلایل مانند استرس و تغذیه نامناسب نیز علائم را تشدید می‌کند.

 

رابطه جنسی در دوران PMS

رابطه جنسی در دوران سندروم پیش از قاعدگی می‌تواند به بهبود برخی از علائم جسمی و روانی مانند استرس و درد کمک کند. با این حال، برخی زنان ممکن است به دلایلی همچون خستگی یا حساسیت بدنی تمایل کمتری به رابطه جنسی داشته باشند. رابطه جنسی در دوران سندروم پیش از قاعدگی (PMS) بسته به شدت علائم می‌تواند تأثیرات متفاوتی داشته باشد. برای برخی از زنان، رابطه جنسی باعث بهبود علائم PMS می‌شود. به عنوان مثال، ترشح هورمون‌هایی مانند اندورفین می‌تواند به کاهش دردهای جسمی مانند انقباضات شکمی و درد سینه‌ها کمک کند. همچنین، این هورمون‌ها باعث بهبود خلق‌وخو و کاهش نوسانات خلقی می‌شوند که از علائم شایع PMS است. از سوی دیگر، برخی از زنان در دوران PMS به دلیل علائمی مانند نفخ، خستگی و تحریک‌پذیری، کاهش میل جنسی را تجربه می‌کنند. در چنین شرایطی، حساسیت بدنی نیز افزایش می‌یابد و ممکن است رابطه جنسی نیاز به دقت و ملایمت بیشتری داشته باشد.

به‌طور کلی، رابطه جنسی در دوران PMS برای برخی از زنان می‌تواند تجربه‌ای مثبت باشد که به کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی کمک کند، در حالی که برای برخی دیگر به دلیل علائم جسمی و روانی ممکن است چالش‌برانگیز باشد.

خلاصه: رابطه جنسی در دوران سندروم پیش از قاعدگی می‌تواند به بهبود برخی از علائم جسمی و روانی مانند استرس و درد کمک کند. با این حال، برخی زنان ممکن است به دلایلی همچون خستگی یا حساسیت بدنی تمایل کمتری به رابطه جنسی داشته باشند.

 

آیا مردان هم دچار PMS می‌شوند؟

مردان از لحاظ علمی PMS را تجربه نمی‌کنند، اما نوسانات هورمونی در آن‌ها نیز می‌تواند علائمی مشابه ایجاد کند. اگرچه مردان PMS را تجربه نمی‌کنند، نوسانات هورمونی در آن‌ها نیز می‌تواند منجر به تغییرات خلقی و روحی مشابه شود. کاهش سطح تستوسترون در بدن مردان علائمی مانند خستگی، اضطراب و نوسانات خلقی را ایجاد می‌کند.

 

سندروم پیش از قاعدگی از چه زمانی شروع می‌شود؟

علائم PMS معمولاً از ۵ تا ۱۱ روز قبل از شروع قاعدگی آغاز می‌شوند و با شروع قاعدگی کاهش می‌یابند. این علائم معمولاً با شروع خونریزی کاهش می‌یابند. هرچند برخی از زنان ممکن است علائم را تا چند روز پس از شروع قاعدگی نیز تجربه کنند.

 

چگونه سندروم پیش از قاعدگی را تشخیص دهیم؟

تشخیص PMS عمدتاً بر اساس علائم و زمان‌بندی آن‌ها صورت می‌گیرد. ثبت علائم به پزشک کمک می‌کند تا الگوی بروز علائم را شناسایی کند. پزشک ممکن است از فرد بخواهد که علائم خود را برای چند دوره قاعدگی ثبت و یادداشت کند. این کار به او کمک می‌کند تا تشخیص دقیقی ارائه دهد و اطمینان حاصل کند که علائم با چرخه قاعدگی مرتبط است.

 

جلوگیری از سندروم پیش از قاعدگی چگونه است؟

پیشگیری از PMS می‌تواند شامل تغییرات در سبک زندگی و استفاده از مکمل‌های غذایی باشد. برای بسیاری از زنان، تغییرات در سبک زندگی می‌تواند به جلوگیری از بروز PMS کمک کند. روش‌های جلوگیری از PMS شامل موارد زیر است:

• ورزش منظم: ورزش منظم به بهبود خلق‌وخو، کاهش استرس و افزایش انرژی کمک می‌کند.
• تغذیه سالم: مصرف مواد مغذی مانند منیزیم، ویتامین B6 و کلسیم می‌تواند به کاهش علائم جسمی و روانی PMS کمک کند.
• مدیریت استرس: تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق می‌تواند به کاهش اضطراب و نوسانات خلقی کمک کند.

خلاصه: جلوگیری از سندروم پیش از قاعدگی غیرممکن نیست؛ با انجام برخی فعالیت‌ها مانند مدیریت استرس، ورزش منظم و تغذیه سالم می‌توان از بروز PMS جلوگیری کرد.

 

درمان سندروم پیش از قاعدگی

شاید برای شما سوال شده باشد که آیا قرص سندروم پیش از قاعدگی وجود دارد یا خیر؟ باید بگوییم برای دارودرمانی سندرم پیش از قاعدگی، یک قرص جادویی وجود ندارد و برای کاهش علائم، باید از ترکیبی از داروها استفاده کنید. دارو درمانی PMS شامل موارد زیر است:

• داروهای ضد درد و مسکن: ایبوپروفن و ناپروکسن به کاهش دردهای جسمی مانند سردرد، درد سینه و دردهای عضلانی کمک می‌کنند.
• داروهای ضدافسردگی: در موارد شدید، پزشک ممکن است داروهای ضدافسردگی مانند مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) را تجویز کند تا نوسانات خلقی و علائم روانی در دوره پیش از قاعدگی کنترل شود.
• قرص‌های ضد بارداری: داروهای هورمونی مانند قرص‌های ضد بارداری می‌توانند به تنظیم سطح هورمون‌ها و کاهش علائم PMS کمک کنند.
• منیزیم: مصرف منیزیم به کاهش انقباضات عضلانی و دردهای شکمی کمک می‌کند.
• ویتامین B6: این ویتامین به بهبود نوسانات خلقی و کاهش علائم روانی کمک می‌کند.
• کلسیم: مصرف کلسیم به کاهش نفخ و دردهای شکمی مرتبط با PMS کمک می‌کند.
• ویتامین E: مصرف ویتامین e برای زنان به کاهش علائم در این دوران کمک می‌کند.

خلاصه: داروهایی که به شما در کنترل علائم و درمان سندروم پیش از قاعدگی کمک می‌کند، شامل داروهای ضدافسردگی، قرص‌های ضد بارداری، منیزیم، کلیسم و ویتامین E است.

 

مصرف قهوه و سیگار در دوران PMS چه تأثیری دارد؟

مصرف قهوه و سیگار می‌تواند علائم PMS را تشدید کند. کافئین و نیکوتین به اضطراب و نوسانات خلقی افزوده و علائم جسمی را بدتر می‌کند. مصرف زیاد قهوه و سیگار در دوران PMS می‌تواند باعث افزایش تحریک‌پذیری، اضطراب و سردرد شود. به همین دلیل توصیه می‌شود در دوران PMS مصرف این مواد کاهش یابد. همچنین، مصرف زیاد قهوه می‌تواند منجر به بی‌خوابی و تشدید نوسانات خلقی شود.

خلاصه: مصرف قهوه و سیگار می‌تواند علائم PMS را تشدید کند. کافئین و نیکوتین به اضطراب و نوسانات خلقی افزوده و علائم جسمی را بدتر می‌کند.

 

درمان سندروم پیش از قاعدگی در طب سنتی چیست؟

درمان‌های طب سنتی مانند مصرف گیاهان دارویی برای کاهش علائم PMS توصیه می‌شود. گیاهانی مانند گل مغربی و زنجبیل می‌توانند به کاهش التهاب و بهبود نوسانات خلقی کمک کنند. طب سنتی راهکارهایی برای کاهش علائم PMS ارائه می‌دهد. دمنوش‌های گیاهی به‌ویژه در دوران PMS به آرامش و کاهش استرس کمک می‌کنند. بابونه و زنجبیل در کاهش نفخ شکم و بهبود نوسانات مؤثر هستند. دمنوش گل مغربی نیز به کاهش درد سینه‌ها کمک می‌کند.

 

برای سندروم پیش از قاعدگی چه چیزهایی بخوریم و چه چیزهایی نخوریم؟

تغذیه مناسب نقش مهمی در کاهش علائم PMS دارد. مصرف غذاهای سالم و کاهش مصرف قند و نمک می‌تواند به بهبود علائم کمک کند. برای کاهش علائم PMS، مصرف غذاهای غنی از منیزیم، ویتامین B6 و فیبر بسیار توصیه می‌شود. سبزیجات برگ‌سبز، غلات و آجیل می‌توانند علائم جسمی و روانی را بهبود بخشند. از سوی دیگر، مصرف مواد غذایی پرنمک و کافئین در این دوران باید به حداقل برسد.

خلاصه: درمان‌های طب سنتی مانند مصرف گیاهان دارویی و دمنوش‌ها برای کاهش علائم PMS توصیه می‌شود. تغذیه مناسب نقش مهمی در کاهش علائم PMS دارد. مصرف غذاهای سالم و کاهش مصرف قند و نمک می‌تواند به بهبود علائم کمک کند. مصرف مواد غذایی پرنمک و کافئین نیز در این دوران باید به حداقل برسد.

 

سخن پایانی

سندروم پیش از قاعدگی (PMS) یک مشکل رایج میان زنان است که می‌تواند علائم جسمی و روانی زیادی را به‌همراه داشته باشد. با استفاده از روش‌های درمانی مناسب و تغییرات سبک زندگی، می‌توان علائم PMS را مدیریت کرد. علائم سندروم پیش از قاعدگی بر اساس شدت آن‌ها می‌تواند با روش‌های مختلفی مانند ورزش، تغذیه سالم و مصرف مکمل‌ها کنترل شود. در موارد شدید، پزشک ممکن است داروهایی را در جهت کاهش علائم، برای شما تجویز کند.

 

نویسنده: مهسا حدادی

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و امیرحسین ملک زاده