تشخیص بارداری کلید ورود به یکی از مهم‌ترین مراحل زندگی زنان است. اما تجربه دنیای زیبای مادر شدن، در کنار خود نگرانی و ترس‌هایی هم دارد. تشخیص سریع و دقیق بارداری به زنان کمک می‌کند در زمان درست و لازم اقداماتی برای حفظ سلامت خود و جنینشان انجام دهند. امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی، انواع کیت تشخیص بارداری در دسترس است که به زنان کمک می‌کنند تا به سادگی و سرعت بتوانند وضعیت بارداری خود را تشخیص دهند. کیت‌های تشخیص بارداری با ارائه نتایج قابل اطمینان و در زمان کوتاه، نقش پررنگی در سهولت و سرعت تشخیص بارداری دارند. در این مطلب به بررسی انواع کیت‌های تشخیص بارداری و مزایای آنها می‌پردازیم.
کیت تشخیص بارداری چیست؟!
کیت تشخیص بارداری یا بی‌بی چک، وسیله‌ای کوچک و قابل حمل است که برای تشخیص سریع بارداری طراحی شده. این کیت معمولاً شامل یک نوار آزمایش و پد کوچکی در نقش جمع‌آور نمونه ادرار است. با استفاده از این کیت، می‌توان به سادگی وضعیت بارداری را تشخیص داد. استفاده از کیت تشخیص بارداری یک روش سریع، ارزان و مقرون به صرفه برای آگاهی از وضعیت بارداری در مراحل اولیه است.
روش کارکرد کیت تشخیص بارداری چگونه است؟!
کیت تشخیص بارداری یا بی‌بی چک، با بررسی میزان هورمون بتا اچ‌سی‌جی (β-hCG) در نمونه ادرار، وضعیت بارداری را تشخیص می‌دهد. این هورمون منحصر به بارداری است و توسط جفت تولید می‌شود. حدود ۱۰ تا ۱۴ روز پس از باروری تخمک، سطح β-hCG در بدن افزایش می‌یابد و در ادرار قابل شناسایی می‌شود. کیت تشخیص بارداری حاوی آنتی‌بادی‌هایی است که به این هورمون واکنش نشان می‌دهند. بنابراین هنگامی که چند قطره ادرار روی نوار آزمایش کیت قرار می‌گیرد، در صورت وجود β-hCG، آنتی‌بادی‌ها با آن واکنش داده و باعث تغییر رنگ نوار آزمایش به رنگی خاص می‌شوند که نشان‌دهنده مثبت بودن آزمایش و بارداری است. با آشکارسازی β-hCG در ادرار، کیت بارداری می‌تواند به سرعت و سهولت، وضعیت بارداری را مشخص کند.
انواع کیت تشخیص بارداری
انواع کیت تشخیص بارداری یا بی‌بی چک در انواع گوناگونی عرضه می‌شود، اما کارکرد همه آنها تشخیص بارداری است. این کیت‌ها به صورت یکبار مصرف تولید می‌شوند و انواع گوناگونی دارند:
کیت تشخیص بارداری نواری (بی بی چک نواری)
بی‌بی چک نواری یکی از متداول‌ترین انواع کیت‌های تشخیص خانگی بارداری است که به راحتی در دسترس است. این نوع بی‌بی چک حاوی یک نوار آزمایش است که مجاورت آن با ادرار می‌توان وضعیت بارداری را تشخیص داد. طرز استفاده از بی بی چک نواری به این صورت است که ابتدا نمونه ادرار در ظرفی کم عمق جمع‌آوری می‌شود. سپس انتهای نوار آزمایش حاوی فلش به مدت چند ثانیه در ادرار فرو برده می‌شود. پس از خارج کردن نوار، باید برای ظهور نتیجه چند دقیقه صبر کرد. در صورت مثبت بودن آزمایش، دو خط رنگی روی نوار ظاهر می‌شود که نشان‌دهنده تشخیص بارداری است. در صورت منفی بودن، تنها یک خط کنترل ظاهر می‌شود و نشان از عدم بارداری دارد. در صورتی که هیچ خطی یا فقط خط آزمایش ظاهر شود، آزمایش نامعتبر است. با این حال توصیه می‌شود برای اطمینان بیشتر از نتیجه، تست در ساعت اولیه بیداری انجام شود.
کیت تشخیص بارداری مستقیم (بی بی چک مستقیم)
بی‌بی چک مستقیم یکی دیگر از انواع رایج کیت‌های تشخیص سریع بارداری است که استفاده از آن بسیار آسان است. در این نوع بی‌بی چک، نیازی به جمع‌آوری نمونه ادرار جداگانه نیست. کافی است نوک بی‌بی چک به مدت چند ثانیه در مسیر جریان ادرار قرار داده شود تا بتواند مقدار کافی ادرار را جذب کند. سپس بی‌بی چک روی سطح صاف قرار گرفته و پس از چند دقیقه نتیجه روی آن ظاهر می‌شود. در صورت مشاهده دو خط رنگی، آزمایش مثبت و نشان‌دهنده بارداری است. ظهور یک خط به معنای منفی بودن آزمایش است. مزیت این روش نسبت به بی‌بی چک نواری، سهولت استفاده و سرعت بیشتر در انجام آزمایش است. البته توصیه می‌شود.
کیت تشخیص بارداری قطره چکانی (بی بی چک قطره چکانی)
کیت تشخیص بارداری قطره چکانی (بی بی چک قطره چکانی) یکی از رایج‌ترین کیت‌های تشخیص سریع بارداری است. این کیت حاوی یک قطره چکان و یک کیت بی‌بی‌چک است. برای انجام آزمایش، کاربر باید مقداری از ادرار خود را در یک ظرف تمیز جمع‌آوری کند. سپس با استفاده از قطره‌چکان، سه قطره از ادرار را در حفره مشخص‌شده روی بی‌بی‌چک بریزد و چند دقیقه (معمولاً 3 تا 5 دقیقه) صبر کند تا نتیجه نمایان شود. خواندن نتیجه بی‌بی‌چک بسیار ساده است و معمولا روی خود بسته‌بندی توضیح داده شده است. اگر دو خط رنگی مجزا ظاهر شود که یکی مربوط به خط کنترل و دیگری مربوط به خط تست است، نتیجه مثبت و نشان‌دهنده بارداری خواهد بود. اما اگر فقط خط کنترل رنگی شود و خط تست رنگی نشود، نتیجه منفی و نشان‌دهنده عدم بارداری است. در صورتی‌که خطوط به درستی رنگی نشوند، نتیجه نامعتبر است و آزمایش باید مجدداً تکرار شود. بی‌بی‌چک قطره‌چکانی راحت‌ترین و سریع‌ترین روش برای تشخیص بارداری است.
داروهای موثر بر نتیجه کیت تشخیص بارداری
در مورد داروهایی که می‌توانند روی نتیجه استفاده از کیت تشخیص بارداری تاثیر بگذارند، نکات زیر را می‌توان بیان کرد:
کیت‌های تشخیص بارداری، بر اساس شناسایی هورمون HCG در ادرار عمل می‌کنند. این هورمون تنها در صورت بارداری ترشح می‌شود. بنابراین هر عاملی که سطح HCG را در بدن افزایش دهد، می‌تواند منجر به نتیجه مثبت کاذب در تست بارداری شود. از جمله این عوامل می‌توان به مصرف برخی داروهای کمک باروری اشاره کرد. برخی از این داروها حاوی هورمون HCG هستند تا به تحریک تخمک‌گذاری کمک کنند. مصرف این داروها می‌تواند سبب نتیجه مثبت کاذب در تست بارداری شود. البته پس از قطع مصرف دارو، این اثر برطرف خواهد شد. با این حال، اکثر داروها از جمله آنتی‌بیوتیک‌ها، قرص‌های ضد بارداری، ویتامین‌ها و مکمل‌های دیگر، هیچ تاثیری بر میزان HCG بدن ندارند و نمی‌توانند منجر به نتیجه مثبت کاذب شوند. بنابراین تنها داروهایی که باید نگران تاثیرشان روی تست بارداری بود، داروهای کمک باروری حاوی HCG است که البته پس از قطع مصرف، اثرشان از بین می‌رود. سایر داروها اثری بر نتیجه تست ندارند.
تست مثبت یا منفی کاذب کیت تشخیص بارداری
در مورد احتمال بروز نتایج مثبت یا منفی کاذب در تست تشخیص بارداری، نکات زیر قابل توجه است:
- احتمال نتیجه منفی کاذب در هفته اول پس از قرار گرفتن تخمک بارور شده در رحم، بسیار بالاست. زیرا در این مرحله، سطح هورمون HCG هنوز به حد نصاب لازم برای تشخیص توسط تست بارداری نرسیده است.
- رقیق شدن بیش از حد ادرار نیز می‌تواند باعث نتیجه منفی کاذب شود. پس توصیه می‌شود قبل از تست، از مصرف بیش از حد مایعات خودداری کنید. بهترین زمان استفاده از کیت صبح به محض بیدار شدن از خواب است.
- نتیجه مثبت کاذب نیز گاهی اوقات رخ می‌دهد. اما احتمال آن بسیار اندک است. علل شایع آن عبارتند از: بارداری خارج رحمی، مصرف داروهای حاوی HCG، اشتباه در انجام تست، سقط جنین اولیه پس از باروری و...
- بهتر است تست بارداری حداقل یک هفته پس از احتمال بارداری انجام شود تا از صحت نتیجه اطمینان حاصل شود.
- در صورت بروز نتیجه مثبت، توصیه می‌شود برای تایید قطعی بارداری، آزمایش خون بتا-HCG و سونوگرافی اولیه برای تعیین سن جنین انجام شود.
- همچنین در صورت نتیجه منفی با وجود علائم بارداری، آزمایش باید مجددا تکرار شود.
بنابراین باید توجه داشت که اگرچه تست سریع بارداری راحت و در دسترس است اما امکان خطا در آن وجود دارد و نیاز است نتایج آن با آزمایش‌های تاییدی دیگری همراه شود.
امروزه انواع متنوعی از کیت‌های تشخیص بارداری در دسترس هستند که کاربردهای متفاوتی دارند. کیت‌های تشخیص بارداری با قابلیت تشخیص سریع و آسان بارداری، نقش به‌سزایی در تسهیل امر بارداری و مراقبت‌های بعد از آن دارند. البته همواره باید توجه داشت که این تست‌ها صرفاً جنبه تشخیص اولیه دارند و برای تأیید قطعی بارداری نیاز به انجام آزمایش‌های تخصصی‌تر مانند آزمایش خون بتا اچ‌سی‌جی است. خانم‌ها در صورت تمایل به بارداری یا تأخیر قاعدگی از کیت‌های معتبر تشخیص بارداری به عنوان گام نخست استفاده کنند و پس از دریافت نتیجه مثبت، حتماً برای تأیید نهایی به پزشک مراجعه کنند.