نحوه جلوگیری از رشد باکتری و قارچ در دستگاه بخور

اگر تا به حال از دستگاه بخور استفاده کرده باشید، به خوبی می‌دانید که این دستگاه‌های کوچک چقدر برای سلامتی شما مفید هستند. رطوبت سازها می‌توانند در بهبود کیفیت خواب، بهبود هوای داخل خانه، کاهش احتقان و سلامت پوست و مو موثر باشند. در عین حال که این دستگاه‌ها مزایای زیادی دارند، اما تجمع باکتری‌ها، قارچ‌‌ها، مواد معدنی و مواد شیمیایی دیگر یک نگرانی عمده در استفاده از آن‌ها محسوب می‌شود.

اگر روش صحیح استفاده از دستگاه بخور را ندانید، این میکروب‌ها و مواد ممکن است همراه با بخار وارد هوای داخل ریه‌ها شوند. این موضوع می‌تواند به مشکلات تنفسی و عفونت بینجامد. در این مقاله به طور کامل در مورد جلوگیری از رشد باکتری و قارچ در دستگاه بخور صحبت می‌کنیم. پس با ما همراه باشید.

علت رشد باکتری و قارچ در دستگاه بخور

عملکرد هر یک از انواع دستگاه بخور متفاوت است، اما همه آن‌ها مخزن آب دارند. در صورتی که مخزن آب به خوبی تمیز نشود و آب در آن همیشه راکد باشد، محیط مساعدی برای رشد باکتری و قارچ فراهم می‌شود. فارغ از این مسئله، رشد باکتری و قارچ در دستگاه بخور ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

1. استفاده از آب لوله کشی حاوی املاح و آلودگی

آب لوله‌کشی اغلب حاوی مواد معدنی، نمک‌ها و سایر ناخالصی‌های مضر است. همه این مواد باعث رشد انواع باکتری و قارچ در دستگاه بخور می‌شوند. این مواد معدنی در تشکیل رسوبات نیز نقش دارند. میکروارگانیسم‌ها به این رسوبات می‌چسبند و شروع به رشد می‌کنند. همچنین آب لوله کشی حاوی مقادیر کمی باکتری یا مواد آلی است که در صورت قرار گرفتن در معرض گرما و رطوبت، رشد میکروبی را تشویق می‌کند. به همین علت توصیه می‌شود برای دستگاه بخور از آب مقطر استفاده کنید.

2. محیط مرطوب و گرم دستگاه بخور

با وجود فراوانی فواید دستگاه بخور سرد و گرم، آ‌ن‌ها محیطی گرم و مرطوب دارند. در حقیقت، عملکرد گرمایشی رطوبت ساز فضای گرمی را در داخل دستگاه ایجاد می‌کند که در آن میکروارگانیسم‌ها شروع به رشد و تکثیر می‌کنند. سپس کلنی‌های میکروبی در داخل مخزن آب شکل می‌گیرند و همراه بخار وارد محیط می‌شوند. با تمیز کردن و مراقبت منظم از دستگاه خود، می‌توانید جلوی رشد و تکثیر میکروارگانیسم‌‌ها را بگیرید.

3. تمیز نکردن منظم دستگاه

تمیز نکردن منظم رطوبت ساز منجر به رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها در مخزن آب، فیلتر‌ها و دیگر اجزای دستگاه می‌شوند. با گذشت زمان، آب راکد و بقایای مواد آلی و رسوبات باعث رشد و تکثیر میکروب‌ها می‌شود. در نهایت، این میکروب‌ها همراه با بخار در هوای داخل منزل پراکنده خواهند شد. آلودگی ناشی از عوامل میکروبی می‌تواند باعث ایجاد آلرژی، عفونت‌های تنفسی و تشدید علائم آسم شود. به همین دلیل تمیز کردن دوره‌ای دستگاه ضروری است.

ممکن است بپرسید «چند وقت یکبار باید دستگاه بخور را تمیز کرد؟» در پاسخ باید بگوییم زمان مناسب برای تميز كردن دستگاه بخور سرد​ و گرم به میزان استفاده شما بستگی دارد. به‌طور کلی توصیه می‌شود دستگاه  را به‌طور روزانه تمیز کنید. اگر هم هر چند روز یک بار این کار را انجام می‌دهید، لازم است دقت بیشتری به‌خرج دهید.

علائم رشد باکتری و قارچ در دستگاه بخور

رشد قارچ و باکتری در دستگاه بخور، مضرات زیادی برای سلامتی افراد منزل دارد. اما چگونه می‌توان این مشکل را تشخیص داد؟ با مشاهده علائم زیر لازم است به‌سرعت برای تمیز کردن دستگاه اقدام کنید:

1. بوی نامطبوع از دستگاه

بوی کپک‌زدگی یا تعفن نشانه واضحی از رشد باکتری یا قارچ در دستگاه بخور است. اما چرا دستگاه بخور بو می‌دهد؟ باید بگوییم زمانی که باکتری‌ها و کپک‌ها در آب راکد تکثیر می‌شوند، محصولات جانبی زائدی را آزاد می‌کنند که بوی نامطبوعی دارند. زمانی که از دستگاه بخور دچار این شرایط استفاده می‌کنید، بوی ناخوشایندی وارد هوا می‌شود که به‌سادگی قابل استشمام است. اگر این موضوع به خوبی کنترل نشود، تجمع میکروبی باعث بدتر شدن شرایط می‌شود و بوی قوی‌تری را در سراسر خانه منتشر می‌کند.

2. وجود لایه لزج یا رسوبات در مخزن

لایه لزج یا رسوبات در دستگاه بخور نشان‌دهنده آلودگی باکتریایی و قارچی است. این لایه زمانی ایجاد می‌شود که مواد معدنی موجود در آب داخل مخزن رسوب کنند. میکروارگانیسم‌ها می‌توانند روی این لایه تکثیر شوند و به سطح مخزن و اجزای داخلی دستگاه بچسبند. اگر رسوبات تمیز نشوند، در سراسر دستگاه پخش می‌شوند و در نتیجه مکانیسم مه پاش بخور خوب کار نمی‌کند؛ زیرا فیلترها مسدود شده‌اند. رسوبات باید در اسرع وقت از بین بروند تا هم عملکرد دستگاه دچار مشکل نشود و هم اینکه باکتری‌ها و قارچ‌ها رشد و تکثیر پیدا نکنند.

3. افزایش علائم آلرژی یا مشکلات تنفسی پس از استفاده

اگر علائم آلرژی، حملات آسم یا مشکلات تنفسی شما در هر بار استفاده از دستگاه بخور بدتر شدند، ممکن است مشکل به دلیل آلودگی باکتریایی یا قارچی باشد. سرفه، عطسه، احتقان و سوزش چشم نتیجه وجود این آلاینده‌ها است. افراد مبتلا به آسم ممکن است علائم شدیدتری را تجربه کنند. همچنین استفاده زیاد از دستگاه باعث افزایش رطوبت محیط و در نتیجه رشد باکتری و قارچ می‌شود. اگر می‌پرسید: «چند ساعت در روز از دستگاه بخور خانگی استفاده کنیم؟» باید پاسخ دهیم تا زمانی که رطوبت خانه در حدود 30 تا 50 درصد باشد، استفاده از این دستگاه توصیه می‌شود.

روش‌های جلوگیری از رشد باکتری و قارچ در دستگاه بخور

اگر به‌دنبال آگاهی از بهترین روش برای نگهداری دستگاه بخور هستید، ابتدا باید جلوی رشد باکتری و قارچ در آن را بگیرید. بدین منظور توصیه می‌کنیم این نکات مهم در استفاده از دستگاه بخور را در نظر بگیرید:

1. استفاده از آب مناسب

آب لوله کشی حاوی مواد معدنی و ناخالصی‌هایی است که باعث ایجاد رسوب در دستگاه می‌شود. آب مقطر بهترین گزینه برای استفاده در دستگاه بخور محسوب می‌شود؛ زیرا مواد معدنی ندارد و فقط همان آب خالص است. شما می‌توانید آب مقطر را در اندازه‌های مختلف از داروخانه‌ها خریداری کنید. تهیه آب مقطر در خانه نیز امکان‌پذیر است و می‌تواند مزایای زیر را به‌همراه داشته باشد:

• بهبود کیفیت هوای داخل منزل
• نیاز کم‌تر به تمیز کردن دستگاه
• احتمال کاهش خرابی اجزای دستگاه

2. تمیز کردن و ضدعفونی منظم دستگاه

قبل مصرف دستگاه، مخزن آب را خالی کنید و آن را با مواد ضدعفونی‌کننده بشویید. معمولاً در بروشور دستگاه مشخص شده است که از چه شوینده‌هایی می‌توانید استفاده کنید. اغلب اوقات استفاده از مایع ظرفشویی برای تمیز کردن دستگاه مناسب است.

برای ضدعفونی عمیق‌تر، جلوگیری از تجمع املاح و کشتن باکتری‌ها، از محلول سرکه سفید یا پراکسید هیدروژن استفاده کنید. مطمئن شوید که تمام اجزای دستگاه تمیز شده‌اند تا هرگونه آلودگی‌های پنهان‌شده نیز حذف شوند. همچنین برخی مواد شوینده و ضدعفونی‌کننده تجاری در بازار وجود دارند که مخصوص دستگاه بخور هستند.

3. جلوگیری از تجمع رطوبت در مخزن

اولین کاری که باید برای جلوگیری از رطوبت اضافی در دستگاه انجام دهید، خالی کردن آب اضافی از مخزن است. پس از آن اجازه دهید کاملاً خشک شود. حتی وجود مقدار کمی آب در داخل دستگاه بخور برای مدت طولانی باعث تجمع میکروب‌ها می‌شود. نگهداری دستگاه در مکانی خشک یا بیرون آوردن اجزا و قرار دادن آن‌ها در هوای آزاد می‌تواند هرگونه رطوبت اضافی را از دستگاه حذف کند.

4. تعویض مرتب فیلترها

در بسیاری از دستگاه‌های بخور برای جلوگیری از ورود آلاینده‌ها به هوای محیط، از فیلترها استفاده می‌شود. با گذشت زمان، این فیلترها توسط مواد معدنی و باکتری‌ها مسدود می‌شوند و فضایی را برای رشد میکروبی ایجاد می‌کنند؛ بنابراین تعویض یا تمیز کردن منظم فیلتر ضروری است. ممکن است بپرسید: «فیلتر دستگاه بخور را هر چند وقت یکبار باید عوض کرد؟» باید بگوییم این موضوع به نوع فیلتر و میزان استفاده شما از دستگاه بستگی دارد؛ اما تعویض فیلتر هر یک یا دو ماه توصیه می‌شود.

5. اضافه نکردن مواد شیمیایی غیرمجاز

برخی از مواد شیمیایی غیرمجاز ممکن است اجزای پلاستیکی دستگاه رطوبت ساز شما را تخریب کنند. با این کار، فضایی ایجاد می‌شود که در آن باکتری‌ها و قارچ‌ها پنهان می‌شوند و شروع به تکثیر می‌کنند. علاوه بر این، استنشاق بخار حاوی مواد شیمیایی می‌تواند سیستم تنفسی را تحریک کند و باعث واکنش‌های آلرژیک شود. توصیه می‌کنیم برای تمیز کردن و ضد عفونی کردن دستگاه، از مواد شیمیایی غیر مجاز استفاده نکنید.

خطرات استفاده از دستگاه بخور آلوده

نگهداری و شستشوی دستگاه بخور می‌تواند خطرات ناشی از باکتری و قارچ را از بین ببرد، اما اگر برای تمیز کردن دستگاه بخور سرد خود کاری نکنید، امکان به وجود آمدن مشکلات زیر وجود دارد:

1. تشدید آلرژی و آسم

مواردی مانند اسپورهای کپک و باکتری‌ها می‌توانند باعث عطسه، آبریزش بینی، خارش چشم و ناراحتی تنفسی در افراد حساس شوند. استنشاق بخار آلوده ممکن است منجر به خس خس سینه، سفتی قفسه سینه یا حتی حملات آسم در مبتلایان به این بیماری شود. برای افراد مبتلا به آسم، حفظ رطوبت ایده‌آل در داخل خانه اهمیت دوچندانی دارد. همچنین یکی از ویژگی‌های مهم در خرید دستگاه بخور، خاموشی خودکار است. این قابلیت زمانی مؤثر است که دستگاه به‌طور خودکار با شناسایی میزان رطوبت هوا خاموش شود.

2. تأثیر منفی بر سیستم تنفسی

استنشاق آلاینده‌های موجود در هوای خانه می‌تواند ریه‌ها و مجاری هوایی را تحریک کند و باعث سرفه، احتقان، گلودرد و تنگی نفس شود. افراد با سیستم ایمنی ضعیف، کودکان خردسال و افراد مسن، در برابر عفونت‌های ناشی از میکروب‌های موجود در هوا آسیب‌پذیرتر هستند. این افراد ممکن است با قرار گرفتن در معرض این مواد، دچار التهاب ریه یا مشکلات تنفسی شوند.

3. انتشار باکتری و قارچ در محیط

باکتری‌ها و قارچ‌های موجود در دستگاه بخور، به‌راحتی وارد هوای خانه می‌شوند. این موضوع می‌تواند منجر به بوی نامطبوع و استشمام میکروارگانیسم‌های مضر شود. برخی از باکتری‌ها مانند لژیونلا (Legionella) نیز می‌توانند عفونت‌های جدی مانند بیماری لژیونر (نوعی ذات الریه) ایجاد کنند. اسپورهای قارچی منتشر شده از دستگاه بخور آلوده، اغلب روی سطوح می‌نشینند و برای مدت زمان زیادی در محیط باقی می‌مانند.

سخن پایانی

دستگاه بخور با ایجاد رطوبت به کاهش خشکی پوست، بهبود الگوهای خواب و کاهش مشکلات احتقان کمک می‌کند؛ اما برای بهره مندی از همه این مزایا، رفع مشکلات رایج دستگاه بخور حیاتی است. یکی از مشکلات اساسی، وجود باکتری و قارچ است. این میکروارگانیسم‌ها معمولاً توسط آب راکد و رسوبات ایجاد می‌شوند. تمیز کردن دوره‌ای می‌تواند هرگونه باکتری و قارچ را از بین ببرد و هوای داخل منزل را تمیز و سالم نگه دارد.

توصیه می‌کنیم برای خرید دستگاه بخور گرم و سرد به سراغ برندهای معتبر بازار بروید تا بتوانید از جدیدترین ویژگی‌ها و امکانات آن‌ها استفاده کنید. در صورت نیاز به مشاوره در این زمینه، می‌توانید با کارشناسان ما در داروخانه آنلاین زیوش تماس بگیرید.

نویسنده: مرجان اسلامیان

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و حسن غیبی