تمیزکننده زبان چیست؟
زبان به دلیل داشتن پرزهای زیاد میتواند بیش از هر بخش دیگری در دهان محل تجمع باکتری‌های گوناگون باشد و اگر به درستی پاک و تمیز نشود ممکن است زمینه‌ساز بیماری‌های دهان و لثه شود، با این حال بسیاری از ما اطلاع زیادی از اهمیت رعایت بهداشت و لزوم تمیز کردن آن نداریم. با تمیز کردن زبان می‌شود بوی بد دهان، خرابی دندان‌ها، حساسیت‌های دهان و لثه و بدرنگی زبان را تا حد زیادی کنترل کرد. ساده‌ترین و بهترین ابزار برای این کار تمیزکننده زبان است.
وقتی که با مسواک و نخ دندان دهان خود را تمیز می‌کنیم در واقع دهان را از عوامل آلوده کننده‌ای که باعث رشد باکتری‌ها می‌شوند را پاک کرده‌ایم، اما مواد اسیدی غذاها و ذرات بسیار کوچک و ریز مواد خوراکی به زبان می‌چسبند و می‌توانند باعث ایجاد آلودگی و بوی نامطبوع دهان شوند. پزشکان و دندان‌پزشکان توصیه می‌کنند روزی یک مرتبه بعد از مسواک زدن زبان خود را به وسیله پاک کننده زبان تمیز کنیم، زیرا تمیز نکردن زبان میتواند عوارضی چون «بوی بد دهان»، «کاهش حس چشایی»، «بیماری‌های لثه»، «تغییر رنگ زبان»،«از دست دادن دندان‌ها» و «ایجاد پرزهای سیاه بر روی زبان» را به دنبال داشته باشد.
با چه وسیله‌ای زبان خود را تمیز کنیم؟
استفاده از یک ابزار تمیزکننده زبان بهترین راه برای حفظ بهداشت این عضو و کل دهان است و سریع‌ترین راه برای از بین بردن ذرات ریز مواد غذایی و باکتری‌های موجود در بین پرزهای زبان محسوب می‌شود. البته می‌توانیم این کار را با کمک مسواک معمولی که با آن دندان‌های خود را مسواک می‌زنیم انجام دهیم و با آن چند بار به صورت رفت و برگشتی بر روی زبان خود بکشیم، اما قطعآ استفاده از ابزارهای مخصوص این کار که با اسامی مختلفی مثل زبان پاک کن، زبان‌شور و مسواک زبان‌شور شناخته می‌شوند تاثیر بیشتری بر تمیزی و بهداشت زبان دارد.
برای استفاده از این وسیله باید با آن چند بار بر روی زبان خود بکشیم تا ذرات مواد غذایی و باکتری‌ها را از روی سطح آن جدا کنیم. تحقیقات نشان داده که تمامی این وسایل تا حدودی برای جلوگیری از ایجاد پلاک دندان هم مناسب هستند.
انتخاب یک تمیزکننده زبان مناسب
برای پاک کردن سطح زبان و جلوگیری از مشکلات آلوده بودن زبان ابتدا باید یک وسیله مناسب را برای پاک کردن زبان انتخاب کنیم. برای این کار پاک کننده‌های زبان مختلفی وجود دارند که یکی از ابزارها برای این کار مسواک زبان‌شور است. تمیزکننده زبان نیز وسیله دیگری است که با سطح صاف خود میتواند به تمیز کردن مناسب و خوب سطح زبان کمک کند.
همانطور که گفتیم می‌توانیم با مسواک معمولی نیز سطح زبان خود را پاک کنیم اما یکی از مشکلات این کار ایجاد حالت تهوع در زمانی است که مسواک را به انتهای زبان خود می‌بریم، اما با استفاده از یک تمیزکننده زبان مناسب بعد از مدتی این مشکل نیز برطرف می‌شود. در بسیاری از موارد نیز استفاده از یک زبان‌شور سنگین‌تر میتواند باعث کاهش احساس حالت تهوع شود و این نوع از زبان‌شورها از این جهت نسبت به زبان‌شورهای سبک پلاستیکی عملکرد بهتری دارند.
زبان‌شورها یا پاک کننده‌های زبان در شکل‌های مختلف و با مواد گوناگونی ساخته می‌شوند و مهم‌ترین تفاوت در بین مدل‌های مختلف این ابزار جنس آن‌هاست. تمیزکننده‌های زبان معمولآ فلزی، سیلیکونی یا پلاستیکی هستند و کارایی آن‌ها در عمل تفاوت زیادی با یکدیگر ندارد و ما می‌توانیم براساس سلیقه و نظر خود و کاربردی بودن هرکدام از آن‌ها یکی از این انواع را برای استفاده انتخاب کنیم.
تمیزکننده زبان پلاستیکی
زبان پاک کن‌های پلاستیکی معمولآ دارای یک دسته بلند شبیه به دسته مسواک هستند و سطح پاک‌کننده آن‌ها نیز دارای یک یا چند برجستگی است که در امتداد زبان کشیده می‌شود. این نوع پاک کننده‌های زبان همچنین می‌توانند فرچه‌های کوچکی نیز برای کاهش ذرات روی سطح زبان داشته باشند.
تمیزکننده زبان پلاستیکی به دلیل پایین آوردن احتمال شکستن معمولآ دارای سر کوچکی است که این مسئله باعث می‌شود تمام سطح زبان را به صورت یک جا در بر نگیرد، بنابراین برای پاک کردن سطح زبان یا به اصطلاح اسکراب کردن زبان باید چندین بار بر روی قسمت‌های مختلف زبان کشیده شوند.
بخشی از این پاک کننده‌ها به شکلی کاملآ متناسب و هماهنگ با زبان ساخته می‌شوند و به همین دلیل حالت تهوع ناشی از کشیده شدن روی زبان را کاهش می‌دهند. طول عمر این پاک‌کننده‌های زبان نیز مانند مسواک به میزان و نوع استفاده از آن‌ها بستگی دارد، اما در صورت استفاده مستمر و روزانه از آن باید بعد از 3 الی 4 ماه تعویض شوند. البته ظاهر این وسایل نیز میتواند زمان تعویض آن را نشان دهد و فرسوده شدن قسمتی که در تماس با زبان قرار دارد نشانه خوبی برای دور انداختن آن است.
زبان‌شور سیلیکونی نیز مانند زبان‌شور پلاستیکی است و قسمتی از آن که بر روی زبان قرار می‌گیرد دارای جنس سیلیکون است که این سطح سیلیکونی به تمیز کردن هر چه بهتر زبان کمک می کند.
تمیزکننده زبان فلزی
استیل ضد زنگ و مس دو فلز مهمی هستند که در این نوع از زبان‌شورها مورد استفاده قرار می‌گیرند. فلزی بودن این وسیله این مزیت را دارد که می‌توانیم برای ضدعفونی کردن بعد از استفاده آن را درون آب جوش قرار دهیم و آسیبی به آن‌ها وارد نشود. همچنین این پاک کننده‌ها عمر طولانی‌تری نسبت به انواع پلاستیکی دارند و علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه‌ها باعث کاهش تولید زباله های پلاستیکی نیز می‌شوند.
تمیزکننده زبان فلزی معمولآ به صورت مدور ساخته می‌شوند و با خم کردن شکلی شبیه به حرف انگلیسی U خم پیدا می‌کنند که می‌توان با نگه داشتن دسته های آن، پاک کننده زبان را در قسمت عقب زبان خود قرار داد و به سمت جلو کشید.
به کار بردن این نوع از زبان پاک کن این امکان را در اختیار ما می‌گذارد که با یک مرتبه کشیدن آن بر سطح زبان آن را به خوبی پاک و تمیز کنیم. این نوع از پاک کننده‌های زبان گرچه از نوع پلاستیکی آن گران‌تر هستند اما به دلیل دوام بیشتر در مدت زمان طولانی مقرون به صرفه‌تر خواهند بود.
فلز مس از نظر سازگاری با بدن جزو بهترین فلزات است و بنابراین زبان‌شور مسی میتواند انتخاب بهتری برای استفاده و پاک کردن زبان باشد. یک پاک کننده زبان با جنس مس در صورت استفاده صحیح میتواند تا سال‌ها قابل استفاده باشد. مهم‌ترین نکته در استفاده و نگهداری از این نوع پاک کننده زبان خشک کردن آن پس از هر بار استفاده و نگهداری آن در محل خشک و به دور از رطوبت است تا هم جلوی خوردگی فلز بر اثر رطوبت گرفته شود و هم محلی برای رشد باکتری بر روی آن‌ها ایجاد نشود.
پاک کننده زبان با جنس استیل ضد زنگ در واقع از فولاد ضد زنگ با درجه و کیفیت پزشکی ساخته شده است و از نظر شکل ظاهری و روش استفاده شبیه به زبان‌شور مسی است و دارای یک لبه بسیار صاف و صیقلی و عرض کم است که حالت تهوع ناشی از کشیده شدن بر روی زبان را به کمترین میزان کاهش می‌دهد.
خرید تمیزکننده زبان
در حال حاضر ابزارهای تمیزکننده زبان با برندهای مختلف در داروخانه ها ارائه می‌شوند و می‌توان آن‌ها را با یکدیگر مقایسه کرد و نسبت به خرید آن‌ها اقدام کرد. قیمت متفاوت، زیبایی و نظر کاربران دیگر میتواند از مهم‌ترین فاکتورهای تعیین کننده برای انتخاب نوع تمیزکننده زبان باشد.
نحوه تمیز کردن زبان
بهتر است تمیز کردن زبان را پس از پاک کردن دندان‌ها با مسواک و کشیدن نخ دندان انجام دهیم. برای این کار ابتدا زبان خود را بیرون می‌آوریم تا به سطح بیشتری از زبان دسترسی داشته باشیم. در عین حال اگر زبان را بیرون بیاوریم دیگر ناخودآگاه آن را جمع نخواهیم کرد. سپس با یک وسیله تمیزکننده زبان بر روی زبان خود می‌کشیم و تا جایی که می‌توانیم زبان را تمیز می‌کنیم.
حرکت وسیله تمیزکننده زبان برای تمیز کردن زبان باید از عقب به جلو باشد و چند بار به صورت پشت سر هم انجام شود، اما نباید آن را محکم روی زبان فشار داد. بعد از پایان تمیز کردن زبان باید دهان را آب کشید و پس از آن با استفاده از دهانشویه تمامی بخش‌های دهان خود را شست.
محدودیت خاصی برای استفاده از زبان‌شور وجود ندارد و می‌توان به صورت روزانه و در زمان‌های مختلف از آن استفاده کرد و بهتر است این کار تبدیل به یکی از عادات روزانه برای رعایت بهداشت فردی تبدیل شود.
خطرات استفاده از تمیزکننده زبان
مهم‌ترین مشکلی که ممکن است استفاده از زبان‌شورها در پی داشته باشد ایجاد حالت تهوع و استفراغ است، بنابراین در صورتی که دارای دستگاه گوارش حساس و یا مشکل رفلاکس اسید معده هستیم نباید دهان‌شور را انتهای زبان ببریم، زیرا این قسمت بسیار تحریک‌پذیر است.
خطر دیگری که ممکن است در زمان تمیز کردن زبان با آن مواجه شویم ایجاد بریدگی روی سطح زبان است، بنابراین باید در زمان تمیزکردن زبان از ایجاد فشار بر روی آن پرهیز کنیم و سعی نکنیم لایه‌ای از بافت نرم روی زبان را با وسیله زبان‌شور برداریم. همچنین باید لبه تمیزکننده زبان را از جهت تیز نبودن بررسی کنیم و مراقب باشیم تا زائده‌ای بر روی این ابزار ایجاد نشود.