آرایشی و بهداشتی
چگونگی مراقبت از دندان‌ها در دوره ارتودنسی+ انواع محصولات ارتودنسی
بعضی از افراد دارای دندان‌های نامرتب هستند و یا ممکن است فک بالا و پایین یک فرد در موقعیت نادرستی نسبت به هم قرار داشته باشد، در چنین شرایطی با درمان از طریق ارتودنسی دندان‌ها می‌توان این مشکلات را تا حد بسیار زیادی برطرف کرد. در واقع یک دندان‌پزشک متخصص ارتودنسی با کمک تکنیک‌ها و به کار بردن بریس و ابزارهای مختلف دندان‌ها را مرتب می‌کند و ناهماهنگی‌های بین فک را از بین می‌برد.
بریس (Brace) در پزشکی به وسیله‌ای چند جزئی گفته می‌شود که برای حمایت از بافت یا ارگان حرکتی یا سایر ارگان‌های آسیب‌دیده استفاده می‌شود. مثلآ وقتی دست یک فرد دچار شکستگی شود، بعد از گچ گرفتن فرد باید برای نگه داشتن دست گچ گرفته از وسیله‌ای به نام بریس استفاده کند تا دست خود را از گردن آویزان کند. در دندان‌پزشکی نیز از بریس استفاده می‌شود. در واقع بریس در دندان‌پزشکی برای واداشتن دندان‌ها به مرتب شدن کاربرد دارد. بریس ارتودنسی (Dental braces) وسیله یا ابزاری چندجزئی است که ترکیب اجزای آن با هم در طول زمان در نهایت باعث مرتب شدن دندان‌ها می‌شود.
ارتودنسی درمانی نسبتآ طولانی‌مدت است که ممکن است چندین سال ادامه داشته باشد. با توجه به اینکه در طول این مدت ابزارها و پروتزهایی روی دندان‌ها قرار دارند، فضای مناسبی نیز برای رشد و تکثیر باکتری‌ها در دهان ایجاد می‌شود. به همین دلیل فرد در طول این مدت احتیاج به مراقبت و نگهداری‌های خاص و مستمری از دهان و دندان‌های خود دارد و این نگهداری با محصولات ارتودنسی انجام می‌شود.
در ادامه این مطلب به معرفی انواع وسایل و ابزارهای مراقبت از دندان در طول دوره ارتودنسی می‌پردازیم.
مسواک ارتودنسی
مسواک ارتودنسی برای افرادی که از انواع بریس‌های دندانی استفاده می‌کنند، وسیله‌ای آشناست. البته بعضی از افراد تلاش می‌کنند با مسواک‌های معمولی سیم‌ها و براکت‌های روی دندان‌های خود را تمیز کنند و بعضی حتی تصور می‌کنند مسواک‌های معمولی این کار را بهتر از مسواک ارتودنسی انجام می‌دهند.
برای دانستن اینکه چه نوع ابزاری بر ای تمیزکردن دندان ارتودنسی شده مناسب‌تر است باید بدانیم که پس از نصب بریس‌ها با سطوحی چندوجهی با ساختاری بسیار پیچیده‌تر از دندان‌ها روبرو هستیم که تمیز کردن این مجموعه کار سخت‌تری از دندان‌های معمولی است و این کار احتیاج به ابزارهای مناسبی دارد. برای این کار مسواک مخصوص ارتودنسی طراحی و تولید شده است. «مسواک ارتودنسی بین دندانی» یا به شکل مختصر مسواک ارتودنسی، ابزاری است که برای پاک کردن فاصله بین دندان‌ها و براکت‌های ارتودنسی استفاده می‌شود.
کار اصلی بریس‌ها هدایت دندان‌ها به جای صحیح خود است اما به دلیل قرارگیری همیشگی روی دندان‌ها، آن‌ها را به شدت در معرض پوسیدگی و تغییر رنگ قرار می‌دهند و علاوه بر آن نظافت صحیح و کامل دندان‌ها را دشوار می‌کنند. زیر سیم‌ها و براکت‌های نصب شده روی دندان محل خوبی برای تجمع باکتری‌ها محسوب می‌شود و عدم رعایت نکات بهداشتی می‌تواند به ایجاد التهاب در لثه و حتی عفونت دهانی منجر شود. افرادی که دارای ارتودنسی دندان هستند باید مسواک زدن را با محصولات ارتودنسی جدی بگیرند.
مسواک‌های ارتودنسی از نظر ظاهری ظریف هستند و شکلی شبیه به عدد هفت دارند، یعنی پرزهای دوطرف مسواک بلندتر از وسط آن است که همین شکل این امکان را ایجاد می‌کند که از آن در زوایا و با میزان فشارهای مختلفی استفاده شود و پرزها به بریس‌ها گیر نکنند.
این مسواک‌ها با توجه به کاربرد و اندازه شکاف بین دندانی مدل‌های گوناگونی دارند که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
مسواک ارتودنسی برسی: این مسواک‌ها مانند نخ دندان هستند و برای تمیز کردن فاصله بین دندان‌ها و دستگاه ارتودنسی استفاده می‌شوند. این مسواک یکی از محصولات ارتودنسی است باید در کنار مسواک معمولی استفاده شود. مسواک برسی به تمیزی اطراف سیم‌ها و براکت‌ها کمک می‌کند و یکی از محصولات ارتودنسی ضروری است. در صورتی که استفاده از نخ دندان ممکن نباشد می‌توان از این مسواک برای تمیز کردن تمیز کردن بین دندان‌ها استفاده کرد.
مسواک ارتودنسی منحنی: این مسواک‌ها برای تمیز کردن نقاطی که دسترسی به آن‌ها ساده نیست مانند فاصله بین دندان‌های انتهایی به کار می‌روند.
مسواک ارتودنسی 3 طرفه: این مسواک سرعت مسواک زدن را افزایش می‌دهد و سری 3 طرفه آن با دسترسی به تمام بخش‌های دهان مواد غذایی را به خوبی و به سرعت تمیز می‌کند.
مسواک ارتودنسی گرد: این مدل هم مانند مسواک منحنی فاصله‌های بین دندانی که دسترسی به آن سخت است را به خوبی تمیز می‌کند. مسواک ارتودنسی گرد برای تمیز کردن سیم‌ها و براکت‌ها هم گزینه خوبی است.
مسواک ارتودنسی برقی: این نوع از مسواک‌های ارتودنسی با باطری شارژی کار می‌کنند و به دلیل سرعت بالای حرکت سری آن می‌توانند به خوبی دندان‌ها و بریس‌های ارتودنسی را تمیز کنند.
نحوه استفاده از مسواک ارتودنسی
مسواک زدن با مسواک مخصوص ارتودنسی برخلاف تصور کار ساده‌ای است و با رعایت چند نکته علاوه بر نظافت مناسب دهان و دندان می‌توان از آسیب رسیدن به لثه‌ها و دندان‌ها جلوگیری کرد. پیش از هر چیز لازم است برای تهیه مسواک مخصوص ارتودنسی با دندان‌پزشک خود مشورت کنیم و براساس توصیه‌ها از بین محصولات ارتودنسی اقدام به تهیه مسواک مناسب کنیم.
برای شروع کار شست‌وشوی دندان‌های ارتودنسی‌شده ابتدا باید با مسواک معمولی دندان‌ها را تمیز کنیم. این کار به خصوص اگر پرزهای مسواک معمولی نرم نیست باید به آرامی و با دقت انجام شود. بعد از انجام این کار باید مسواک ارتودنسی را وارد فضای بین دندانی کرد و آن را آرام در جهت عقب و جلو حرکت داد. این کار باید بدون انجام حرکات ناگهانی و بدون فشار زیاد انجام شود. پس از پاک کردن فاصله بین دندان‌ها، باید فضای بین دندان‌ها و سیم‌ها، اطراف براکت‌ها و فاصله بین براکت‌ها را هم به همین شکل تمیز کرد.
مسواک زدن در طول دوره درمان ارتودنسی باید 3 بار در روز انجام شود تا بهداشت دندان‌های ما به خوبی رعایت شود. براق بودن براکت‌ها نشانه خوبی از نظافت صحیح دهان و دندان در طول دوره ارتودنسی است.
خمیردندان مخصوص ارتودنسی
یکی دیگر از محصولات ارتودنسی خمیردندان‌های مخصوص تمیزی دندان و بریس‌های ارتودنسی هستند. خمیر دندان‌های حاوی فلوراید در بیشتر مواقع بهترین گزینه برای تمیزکردن دندان‌های ارتودنسی شده محسوب می‌شوند. خمیردندان مناسب دیگر برای این کار خمیردندان ضدپوسیدگی است.
ترکیبات موجود در خمیردندان ارتودنسی به مقاومت دندان‌هایی که روی آن‌ها با براکت و سیم پوشیده شده در برابر باکتری و پلاک‌های دندانی کمک زیادی می‌کند. حرکت مسواک پوشیده شده از خمیر دندان مخصوص ارتودنسی روی این دندان‌ها پس از هر وعده ذرات مواد غذایی جمع شده در دندان‌ها را تا حد زیادی پاک خواهد کرد.
مواد تشکیل‌دهنده خمیردندان که از ترکیبات حاوی فلوراید گرفته تا اسانس‌ها و شیرین کننده‌ها را در بر می‌گیرد در خمیر دندان ارتودنسی با درصد مشخصی استفاده شده است.
خمیردندان سفیدکننده
یکی از مشکلاتی که در طول دوران ارتودنسی دندان‌ها را تهدید می‌کند خطر تغییر رنگ آن‌هاست، به همین دلیل خمیردندان سفیدکننده به دلیل ترکیبات مناسب برای پاک کردن موادی که باعث تغییر رنگ و زرد شدن دندان‌ها می‌شوند گزینه مناسبی محسوب می‌شود و می‌توان آن را به عنوان یکی از بهترین محصولات ارتودنسی دانست.
خمیردندان ضدپوسیدگی
این خمیردندان به دلیل داشتن میزان مناسب فلوراید در ترکیبات خود انتخاب خوبی برای خمیردندان ارتودنسی است. فلوراید یک ماده معدنی است که در کنترل و جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها تاثیر بسیار زیادی دارد، به همین دلیل خمیردندان حاوی فلوراید نیز از جمله خمیردندان‌های مناسب برای ارتودنسی است.
خمیردندان ضدجرم
این گروه از خمیردندان‌ها جرم موجود بر سطح دندان‌ها را کاهش می‌دهند، پس خمیردندان مخصوص برای مسواک زدن در دوران ارتودنسی می‌تواند از این گروه خمیردندان‌ها نیز انتخاب شود.
خمیردندان ضدحساسیت
خمیر دندان‌های ضدحساسیت برای دندان‌ها و لثه‌های حساس به مواد غذایی و سرما و گرما استفاده می‌شوند و می‌توانند یکی از گزینه‌های دیگر برای استفاده به عنوان خمیردندان ارتودنسی باشند.
دهانشویه ارتودنسی چیست؟
شست‌وشوی دهان با دهان‌شویه‌ها در طول دوره ارتودنسی کمک زیادی به پیشگیری از ایجاد لکه‌های سفید، پوسیدگی دندان، تجمع پلاک و بیماری‌های لثه می‌کند. دهانشویه ارتودنسی یکی از محصولات ارتودنسی است که حاوی ماده فلوراید است و سایر ترکیبات موجود در آن نیز برای افرادی که از بریس‌های ارتودنسی استفاده می‌کنند مناسب است.
در صورتی که لثه‌ها در دوران ارتودنسی دچار مشکل شوند می‌توان از دهانشویه‌های حاوی مواد آنتی‌باکتریال و ضدعفونی‌کننده به عنوان دهانشویه ارتودنسی استفاده کرد. این مواد به از بین بردن باکتری‌های دهان کمک می‌کنند و در نتیجه از بروز بیماری‌های لثه جلوگیری خواهند کرد.
استفاده از دهانشویه کلرهگزیدین در دوران ارتودنسی در کنار مزایایی که دارد ممکن است مشکلاتی را نیز به دنبال داشته باشد. این دهانشویه برای درمان التهاب لثه مناسب است و به بهبود سریع آن کمک می‌کند، اما به دلیل وجود الکل در ترکیبات آن و ایجاد خشکی دهان و در ادامه زخم شدن بافت‌های نرم دهان، استفاده از آن را در دوره درمان ارتودنسی پیشنهاد نمی‌شود.
عبوردهنده نخ دندان ارتودنسی
عبوردهنده نخ ابزاری مناسب برای افرادی است که دندان‌های خود را ارتودنسی کرده‌اند و نیاز مبرم به کشیدن نخ دندان دارند. فرد دارای ارتودنسی با استفاده از این ابزار می‌تواند به سادگی دندان‌های خود را نخ دندان بکشد.
روش استفاده از عبوردهنده نخ دندان ارتودنسی
ابتدا حدود 20 الی30 سانتی‌متر از نخ دندان مورد نظر را جدا می‌کنیم. سپس نخ دندان را مثل نخ کردن سوزن از قلاب ابزار عبوردهنده نخ دندان ارتودنسی عبور می‌دهیم. بعد قلاب را از سمت باریک آن از زیر سیم براکت عبور می‌دهیم، در این مرحله باید دقت کنیم نخ دندان زیر سیم براکت قرار بگیرد. در نهایت هنگامی که نخ دندان در جای خود قرار گرفت آن را مثل همیشه بین دو انگشت دستان خود گرفته و بین دندان‌ها حرکت می‌دهیم. این کار را برای بقیه دندان‌ها نیز تکرار می‌کنیم.