سرترالین

سرترالین، آسنترا یا زولوفت، یکی از رایج‌ترین داروهای ضدافسردگی است که برای درمان طیف وسیعی از بیماری اعصاب‌ و روان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو، یک مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (هورمون شادی) است و از این طریق به بهبود اختلالاتی همچون افسردگی و پانیک کمک می‌کند.

آسنترا به‌عنوان یک داروی نسخه‌ای، علاوه بر افسردگی برای درمان مشکلاتی مانند وسواس فکری‌ عملی (OCD)، اضطراب اجتماعی، افسردگی پیش از قاعدگی (PMDD) و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نیز استفاده می‌شود و می‌تواند کمک فراوانی به بهبود حال شما بکند.

در ادامه، به بررسی نکات کلیدی درباره سرترالین می‌پردازیم تا شما بتوانید با آگاهی کامل و خیال راحت از فواید آن بهره‌مند شوید.

طبقه‌بندی دارویی	مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین - ضدافسردگی
اشکال دارویی	قرص 25، 50 و 100 میلی‌گرم کپسول 50 و 100 میلی‌گرم
موارد مصرف اصلی	افسردگی اساسی (MDD) اختلال وسواس فکری‌ عملی (OCD) اختلال پانیک اختلال اضطراب اجتماعی اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) اختلال افسردگی پیش‌ از قاعدگی (PMDD)
نحوه مصرف رایج	مقدار مصرف سرترالین بسته به نوع اختلال و شرایط بیمار متفاوت است، اما معمولاً با دوز 25 تا 50 میلی‌گرم در روز شروع می‌شود و در صورت نیاز می‌تواند به‌تدریج در فواصل حداقل یک هفته‌ای، به میزان 25 تا 50 میلی‌گرم افزایش یابد.
تداخلات دارویی مهم^	سایر داروهای ضدافسردگی (مانند ایمی پرامین و فلوکستین) - داروهای رقیق‌کننده خون (مانند آسپرین) - برخی از مسکن‌ها (مانند ناپروکسن) - پیموزاید - داپوکستین
برندهای تجاری معروف	قرص اسنترا ۵۰ و 100 - زولوفت - قرص سرمنتا ۵۰ و 100 - قرص زولامین
داروهای هم‌گروه	فلوکستین - فلووکسامین - پاروکستین

^داروهای فهرست‌شده در این جدول، تمامی تداخلات دارویی قرص سرترالین را شامل نمی‌شوند. بنابراین، در صورت مصرف هرگونه دارو، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

کاربرد سرترالین

در ادامه به بررسی موارد مصرف اصلی سرترالین می‌پردازیم:

اختلال افسردگی اساسی (MDD)

این اختلال، یک وضعیت نامتعادل سلامت روان است که با علائمی همچون خلق‌وخوی مدام پایین، کاهش علاقه به فعالیت‌هایی که زمانی شادی‌آور بوده‌اند، کاهش تمرکز و اختلال خواب شناخته می‌شود. سرترالین (آسنترا) یک راهکار درمانی مناسب برای بهبود این اختلال محسوب می‌شود.

اختلال وسواس فکری‌ عملی (OCD)

در این بیماری که به‌عنوان اختلال وسواس هم شناخته می‌شود، فرد افکاری را به‌طور افراطی و مکرر تجربه می‌کند. این افکار تا حدی پیش می‌روند که باعث اختلال در زندگی فرد می‌شود. سرترالین به کنترل و بهبود OCD کمک می‌کند.

اختلال پانیک

پانیک، نوعی از اضطراب است که به‌طور ناگهانی ایجاد می‌شود. در حمله پانیک، ترس، وحشت یا نگرانی همراه با علائمی همچون تنگی نفس، سرگیجه، تعریق، تپش قلب شدید، لرزش بدن و درد قفسه سینه فرد را دربر می‌گیرد. سرترالین (آسنترا) برای کنترل بلندمدت این اختلال استفاده می‌شود.

مطالعه بیشتر: نقش ویتامین D در درمان افسردگی؛ به آفتاب سلامی دوباره بدهید

اختلال اضطراب اجتماعی

جمع هراسی یا اختلال اضطراب اجتماعی، نوعی استرس و ترس شدید است که بیشتر در موقعیت‌های اجتماعی و گروهی بروز پیدا می‌کند و باعث مختل‌شدن فعالیت‌های روزمره و گوشه‌گیری می‌شود. از این دارو (آسنترا) برای کاهش اضطراب اجتماعی و افزایش اعتماد‌به‌نفس استفاده می‌کنند.

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)

افرادی که وقایع شدیدا ترسناک یا اضطراب‌آور مانند جنگ، خشونت، سوء‌استفاده و بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله را تجربه می‌کنند، ممکن است دچار نشانگانی به‌ نام اختلال استرس پس از سانحه شوند. این اختلال باعث اختلال در خواب، استرس شدید، افسردگی و ترس می‌شود. سرترالین باعث کاهش مشکلات ناشی از PTSD می‌شود.

اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی (PMDD)

بسیاری از بانوان در دوره‌ پیش از قاعدگی دچار علائمی مانند اضطراب و خستگی به‌ نام PMS یا سندرم پیش از قاعدگی می‌شوند. این علائم طبیعی هستند و معمولا شدید نیستند. اما اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی (PMDD) یک حالت بسیار شدید از PMS است که به‌طور جدی زندگی فرد را مختل می‌کند. سرترالین (آسنترا) برای درمان این اختلال به‌صورت دوره‌ای تجویز می‌شود.

علاوه بر موارد مذکور، سرترالین برای درمان اختلالاتی همچون پرخوری عصبی، اختلال بدشکلی بدن، اختلال اضطراب فراگیر و انزال زودرس آقایان نیز تجویز می‌شود.

نحوه مصرف سرترالین یا آسنترا

این دارو معمولاً به‌صورت یک بار در روز و با دوز پایین شروع می‌شود و میزان مصرفی به‌آرامی افزایش می‌یابد. سعی کنید دارو را دقیقا مطابق تجویز پزشک خود مصرف کنید.

مصرف آسنترا با غذا تداخلی ندارد و شما می‌توانید آن را بدون توجه به غذا مصرف کنید. با توجه به اینکه سرترالین در بیشتر افراد سبب بی‌خوابی می‌شود، بهترین زمان مصرف سرترالین صبح‌ها است. بهتر است دارو را هر روز در یک ساعت ثابت استفاده کنید و از تغییر‌دادن آن تا حد امکان خودداری کنید.

عوارض جانبی احتمالی سرترالین

سرترالین نیز مانند هر داروی دیگری عوارض جانبی خاص خود را دارد. در ادامه شایع‌ترین عوارض قرص سرترالین را بررسی می‌کنیم. توجه کنید که این لیست شامل تمام عوارض جانبی این دارو نیست و در صورت بروز هر عارضه‌ جانبی خاصی بهتر است با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.

• تهوع

• اسهال

• بی‌خوابی

• خشکی دهان

• سرگیجه

• خستگی و خواب‌آلودگی

• کاهش میل جنسی: تاثیر سرترالین بر نعوظ معمولاً منفی است و باعث اختلال نعوظ (ED) می‌شود.

• تعریق زیاد

• عصبانیت

• لرزش

• کاهش اشتها و سوءهاضمه

در موارد نادر، ممکن است این دارو سبب بروز برخی عوارض مانند افکار خودکشی و اضطراب شود. اگر این علائم را تجربه کردید، بهتر است مصرف دارو را متوقف و با پزشک مشورت کنید.

همچنین در صورت مصرف بلندمدت سرترالین، ممکن است تراکم استخوان شما کاهش پیدا کند و مستعد شکستگی شود. در این شرایط بهتر است از یک مکمل کلسیم و ویتامین D نیز استفاده کنید.

توجه: قرص آسنترا معمولاً در دو الی چهار هفته نخست مصرف، می‌تواند سبب تشدید علائمی همچون استرس شود. درباره هفته اول مصرف اسنترا نگران نباشید؛ این عارضه با ادامه مصرف از بین می‌رود. پزشکان معمولاً در این مدت از یک داروی کمکی استفاده می‌کنند.

عوارض قطع ناگهانی سرترالین

لازم است مصرف این دارو، به‌ویژه در طول مصرف‌های بیش از 4 هفته، تحت نظر پزشک و به‌صورت آرام‌آرام قطع شود. قطع ناگهانی دارو ممکن است با علائمی مانند سرگیجه، لرز، احساس شوک الکتریکی، تهوع، اضطراب، بی‌خوابی و تحریک‌پذیری همراه شود.

سندرم سروتونین

این سندرم نادر اما خطرناک، معمولاً در زمانی رخ می‌دهد که چند داروی سروتونرژیک به‌صورت هم‌زمان برای بیمار تجویز شده‌ باشند، اما بروز آن با مصرف یک دارو (مانند سرترالین) در اثر اوردوز با سرترالین هم ممکن است. علائم این سندرم شامل گیجی، اضطراب شدید، سفتی و پرش عضلانی، تپش قلب، لرزش و تب است. در صورت بروز این علائم فوراً به اورژانس مراجعه کنید.

تداخلات دارویی سرترالین

مصرف سرترالین همراه با برخی داروها می‌تواند باعث بروز عوارض جدی شود. آگاهی از این تداخلات دارویی بسیار مهم است. در ادامه، مهم‌ترین تداخلات دارویی این ترکیب را بررسی می‌کنیم.

• مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOI) (مانند سلژیلین و فنلزین): حداقل ۲ هفته فاصله بین شروع مصرف سرترالین و قطع مصرف کامل MAOI لازم است و برای مهارکننده برگشت‌ناپذیر مانند فنلزین، ممکن است زمان بیشتری نیز لازم باشد.

• سایر داروهای ضدافسردگی از دسته TCA، SSRI و SNRI (مانند سیتالوپرام، آمی تریپتیلین، دولوکستین و داپوکستین)

• داروهای ضدانعقاد و ضدپلاکت (مانند آسپرین، کلوپیدوگرل، وارفارین و آپیکسابان)

• داروهای ادرارآور (مانند هیدروکلروتیازید و تریامترن‌اچ)

• الکل: مصرف الکل همراه با سرترالین ممنوع است و ممکن است منجر به عوارض جانبی خطرناکی شود.

• برخی از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مانند ناپروکسن و پیروکسیکام)

• برخی از داروهای آنتی‌سایکوتیک (شامل تیوریدازین و پیموزاید)

• برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها (شامل لینزولید، مترونیدازول و اریترومایسین)

• دی‌سولفیرام

• ترامادول

• اپی‌نفرین

• بوسپیرون

• St. John's Wort (گل راعی یا علف چای)

این فهرست، لیست کاملی از تمام تداخلات دارویی سرترالین نیست. درصورتیکه هر داروی دیگری را مصرف می‌کنید، پیش از مصرف داروی سرترالین با داروساز یا پزشک مشورت کنید.

موارد هشدار مصرف

مصرف آسنترا سرترالین در برخی افراد ممکن است منجر به گیجی یا خواب‌آلودگی شود؛ بنابراین بهتر است در اوایل مصرف، از رانندگی یا کار با ماشین‌آلات خطرناک خودداری کنید. همچنین، درصورتی‌که هریک از موارد زیر در مورد شما صدق می‌کند، پیش از مصرف دارو با پزشک یا داروساز مشورت کنید:

• سابقه شخصی یا خانوادگی برای ابتلا به گلوکوم زاویه‌ بسته

• ابتلا به اختلال دوقطبی یا سابقه خانوادگی مرتبط با آن

• حساسیت به سرترالین یا هریک از اجزای سازنده دارو

• اختلال عملکرد پلاکت یا اختلالات انعقادی

• سابقه آریتمی با QTc طولانی‌شده

• سابقه جراحی اسلیو معده

• سابقه تشنج یا صرع

• نارسایی کبدی یا افزایش سطح آنزیم‌های کبدی

• کودکان و سالمندان

مصرف سرترالین در دوران باروری، بارداری و شیردهی

استفاده از داروهایی مانند آسنترا ۵۰ در دوره‌های باروری، بارداری و شیردهی، همواره از مهم‌ترین دغدغه‌های بانوان است. در ادامه به بررسی این موارد برای داروی سرترالین خواهیم پرداخت:

مصرف در سرترالین دوران باروری

استفاده از این دارو برای بانوانی که در سن باروری قرار دارند، تحت نظر پزشک مجاز است.

آقایانی که قصد باروری دارند، بهتر است از سایر گزینه‌های درمانی استفاده کنند؛ زیر آسنترا ممکن است باعث کاهش تحرک اسپرم و کاهش شانس باروری موفق شود.

سرترالین دوران بارداری

این دارو می‌تواند برای اختلالات روانی دوره بارداری تحت نظر پزشک متخصص استفاده شود. دوز آسنترا در بارداری باید با نصف کمترین دوز توصیه‌شده شروع شود و به تدریج افزایش داده‌شود. تنظیم منظم دوز دارو تحت نظر پزشک در طول مدت بارداری ضروری است.

مصرف در دوران شیردهی

بیمارانی که در دوره بارداری از سرترالین استفاده می‌کنند، می‌توانند مصرف آن را تحت نظر پزشک در دوره شیردهی هم ادامه دهند و نیازی به قطع مصرف دارو نیست. همچنین برای شروع یک داروی ضدافسردگی جدید در مادر شیرده، در صورتی‌که سابقه مصرف قبلی وجود نداشته باشد، سرترالین یکی از SSRI‌های توصیه‌شده است.

مکمل‌های دارای اثرات مشابه سرترالین

مکمل‌ها، کاربردهای متعددی دارند و می‌توانند به بهبود علائم بیماران کمک کنند. اگر تمایل دارید که در کنار داروهای شیمیایی از فراورده‌های مکمل و طبیعی استفاده کنید، می‌توانید ضمن مشورت با پزشک خود در کنار آسنترا، برخی از مکمل‌های آرامبخش و ضد اضطراب را امتحان کنید.

مکمل‌های مؤثر در کاهش علائم افسردگی

برخی ترکیبات گیاهی مانند سنبل‌الطیب، گل محمدی و بادرنجبویه با کمک به تنظیم نوروترانسمیترها و تقویت عملکرد مغز، در بهبود خلق‌وخو، بهبود تمرکز و کاهش اضطراب نقش دارند. در ادامه، مکمل‌هایی بر پایه این ترکیبات معرفی می‌شوند:

مکانیسم اثر سرترالین

تاثیر سرترالین بر مغز چیست؟ آسنترا به‌صورت انتخابی سبب مهار بازجذب هورمون سروتونین در غشای آکسون‌های پیش‌سیناپسی می‌شود. این امر باعث می‌شود که سروتونین به‌عنوان یک هورمون مؤثر در تنظیم خلق‌وخو، مدت بیشتری فعال باشد و مشکلاتی همچون افسردگی و اضطراب بهبود پیدا کنند.

سخن پایانی

سرترالین (آسنترا) یکی از محبوب‌ترین داروهایی است که برای اختلالات اعصاب‌وروان مانند افسردگی، اضطراب و پانیک تجویز می‌شوند. مصرف این دارو طبق نظر پزشک و با درنظر گرفتن بیماری‌های زمینه‌ای یا داروهای مصرفی می‌تواند کم‌ترین عارضه و بهترین اثربخشی را برای شما ایجاد کند.

در این محتوا توضیحات کاملی درباره موارد مصرف، نحوه استفاده، هشدارها و تداخلات دارویی سرترالین ارائه کردیم. برای خرید داروی سرترالین می‌توانید با مراجعه به داروخانه‌های معتبر و ارائه نسخه پزشک اقدام کنید. در صورت تداوم مصرف می‌توانید با داروساز مشورت و دارو را تهیه کنید.

سوالات متداول

1. قرص سرترالین برای چیست؟

سرترالین، یک دارو از دسته‌ی SSRI‌ها است که به‌صورت انتخابی، میزان هورمون سروتونین را در مغز افزایش می‌دهد. این هورمون، خلق‌وخو را تنظیم می‌کند. از سرترالین برای درمان انواع اختلالات اعصاب‌وروان مانند افسردگی، اضطراب، پانیک و وسواس استفاده می‌شود.

2. سرترالین کی اثر میکنه؟

معمولاً ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد تا سرترالین به طور کامل اثر کند؛ اما معمولا پس از ۱ تا ۲ هفته از شروع مصرف، بهبود اولیه در خلق‌وخو یا کاهش اضطراب را حس خواهید کرد.

3. عوارض سرترالین در زنان چیست؟

عوارض این دارو معمولاً بین زنان و مردان مشترک است؛ اما زنان بیشتر در ریسک بروز برخی عوارض ناشی از مصرف سرترالین قرار دارند.

4. آیا آسنترا سرترالین خطرناک است؟

درصورتی‌که از این دارو تحت نظر پزشک و به‌طور منظم استفاده کنید، مصرف آن کاملا سودمند است؛ اما سوء مصرف (استفاده خودسرانه و بیش‌ازحد) سرترالین می‌تواند با عوارض جانبی جدی و خطرناکی همراه باشد.

5. آیا قرص سر ترالین چاق کننده است؟

نمی‌توان این قرص را «چاق‌کننده» دانست؛ اما درصد کمی از مصرف‌کنندگان سرترالین افزایش وزن را تجربه می‌کنند. رعایت یک رژیم غذایی اصولی و ورزش منظم، می‌تواند باعث پیشگیری از بروز چنین عارضه‌ای شود.

6. برای بهبود افسردگی سرترالین بهتره یا فلوکستین؟

سرترالین و فلوکستین، هر دو مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) هستند. در تحقیقات مشخص شده‌است که این دو دارو اثربخشی یکسانی دارند؛ اما در برخی موارد اثر درمانی آسنترا برای بهبود افسردگی بهتر است.

7. آیا سرترالین تاخیری است؟

یکی از عوارض جانبی این دارو، ایجاد تأخیر در انزال برای برخی از مردان است. بنابراین می‌توان در صورت صلاحدید پزشک از سرترالین به‌عنوان تاخیری استفاده کرد.

8. آیا قرص سرترالین خواب آور است؟

بیشتر افراد با مصرف این دارو دچار خواب‌آلودگی نمی‌شوند؛ اما برخی از افرادی که سرترالین استفاده می‌کنند، ممکن است عوارض خواب‌آوری آن را تجربه کنند. اگر با مصرف این دارو خواب‌آلوده شدید، بهتر است آن را شب‌ها استفاده کنید.

9. آیا سرترالین یک قرص شادی آور است؟

داروهای ضدافسردگی مانند آسنترا (سرترالین)، خلق‌وخوی شما را بهبود می‌دهند و باعث می‌شوند که احساس بهتری داشته‌باشید. بعد از اینکه مدتی این دارو را مصرف کنید، خواب شما بهتر می‌شود، اضطراب کمتری دارید و احساس شادی بیشتری می‌کنید.

10. عوارض آسنترا بر چشم شامل چه مواردی است؟

آسنترا در بیشتر افراد هیچ عارضه‌ای برای سلامت چشم‌ها به‌همراه ندارد؛ اما در تعداد بسیار اندکی از بیماران، نوروپاتی بینایی و گلوکوم حاد زاویه بسته پس از مصرف سرترالین مشاهده شده‌است.

 

منابع: WebMD | Drugs.com | UpToDate

نویسنده: سروش سراب هرسینی

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و کوثر معمارفر