اختلالات روانی بخشی از واقعیت‌های زندگی روزمره ما هستند. این اختلالات می‌توانند زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهند و حتی روابط اجتماعی، شغلی و خانوادگی را مختل کنند. درک این اختلالات و شناخت علائم و روش‌های درمانی آن‌ها می‌تواند به ما کمک کند تا بهتر با این چالش‌ها روبرو شویم. در این مطلب، نگاهی به اختلالات رایج روان از جمله ADHD،OCD، بیماری پانیک، اختلال خواب، اختلال اضطرابی، اختلال دو قطبی، اختلال افسردگی، اوتیسم و آلزایمر خواهیم داشت. با ما همراه باشید.
اختلال ADHD
اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) یکی از رایج‌ترین اختلالات روانی در کودکان است، البته این مشکل می‌تواند در بزرگسالان نیز دیده شود و فقط محدود به کودکان نیست. این اختلال شامل مشکلاتی در توجه و تمرکز، کنترل حرکات و همراه با بیش‌فعالی است. کودکان مبتلا به ADHD اغلب در مدرسه و کلاس درس مشکل دارند، زیرا نمی‌توانند به مدت طولانی به درس گوش دهند و به راحتی حواسشان پرت می‌شود. بزرگسالان مبتلا به این اختلال ممکن است در محل کار و در مدیریت زمان خود دچار مشکل شوند. در یک کلام می‌توان گفت که مبتلایان در تمرکز کردن به مدت طولانی مشکل دارند. درمان‌های موجود برای ADHD شامل دارو درمانی، درمان‌های رفتاری و مشاوره‌های روان‌شناختی است که می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی این افراد کمک کند.
برای آشنایی بیشتر با علائم و انواع روش‌های درمانی و تشخیص این اختلال پیشنهاد می‌کنیم مقاله اختلال ADHD را مطالعه کنید.
اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)
اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) یک اختلال اضطرابی دیگر است که به آن خواهیم پرداخت. این اختلال با افکار تکراری و ناخوشایند (وسواس‌ها) و اعمال تکراری (اجبارها) مشخص می‌شود. افراد مبتلا به OCD ممکن است زمان زیادی را صرف انجام اعمال تکراری کنند تا از اضطراب ناشی از افکار وسواسی خود رها شوند. این فعالیت‌ها می‌تواند شامل شستن مداوم دست‌ها، بررسی مکرر قفل درها، یا شمارش اشیای شخصی باشد. این رفتارها می‌تواند به طور جدی زندگی روزمره و عملکرد فرد را مختل کند. درمان‌های موجود برای OCD شامل درمان‌های شناختی-رفتاری و داروهای ضد اضطراب است. البته نگرانی‌های عادی فردی در زندگی روزمره، نباید با وسواس فکری-عملی اشتباه گرفته شود. اگر احساس می‌کنید نگرانی‌های شما به سمت اضطرابی شدن پیش می‌رود؛ حتما با پزشک خود مشورت کنید.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره روش‌های درمانی و تشخیصی پیشنهاد می‌کنیم به مقاله اختلال OCD مراجعه کنید.
بیماری پانیک
حملات پانیک یا اختلال پانیک امروزه یکی از رایج‌ترین انواع اختلال اضطرابی است که با حملات ناگهانی و شدید، ترس، مشکل در تنفس، اضطراب و حتی احساس مرگ مشخص می‌شود. این حملات می‌توانند برای خود بیمار و اطرافیان او، بسیار ترسناک باشند و باعث تپش قلب شدید، تنگی نفس و سرگیجه شوند. افراد مبتلا به اختلال پانیک ممکن است از ترس تجربه مجدد این حملات، از مکان‌ها یا موقعیت‌های خاص و جدید اجتناب کنند. درمان‌های مؤثری برای این اختلال وجود دارد که شامل درمان‌های شناختی-رفتاری و داروهای ضد اضطراب است. نتایج تحقیقات ثابت کرده است برخی فعالیت‌های خاص ریسک این حملات را کمتر می‌کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره روش‌های درمانی و کنترل حملات می‌توانید به مقاله بیماری پانیک مراجعه کنید.
اختلال خواب
اختلالات خواب می‌توانند به شکل‌های مختلفی از جمله بی‌خوابی یا پرخوابی بروز کنند. بیشترین مشکل در جوامع امروزی مشکل بی‌خوابی و سخت به خواب رفتن است که می‌تواند ناشی از زندگی پراسترس، بیماری‌های زمینه‌ای یا نداشتن بهداشت خواب باشد. پرخوابی نیز به خوابیدن بیش از حد و احساس خستگی حتی پس از خواب کافی اشاره دارد. نارکولپسی نیز یکی دیگر از انواع اختلالات خواب است؛ این مورد یک اختلال عصبی است که باعث حملات ناگهانی خواب در طول روز می‌شود. مشکلات خواب می‌توانند به شدت کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهند و منجر به مشکلات جسمانی و روانی شوند. درمان‌های موجود برای اختلالات خواب شامل تغییرات در سبک زندگی و مدیریت استرس، مشاوره روان‌شناختی و دارودرمانی در قدم آخر است.
ما در مقاله اختلال خواب به تفصیل به بررسی روش‌های درمانی دارویی و غیردارویی مرتبط با مشکلات خواب پرداخته‌ایم و مطالعه آن را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
اختلال اضطرابی
اختلالات اضطرابی شامل یک گروه از اختلالات است که با نگرانی و ترس بیش از حد مشخص می‌شوند. این اختلالات می‌توانند شامل اضطراب عمومی (GAD)، اضطراب اجتماعی (SAD)، فوبیاها و اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD) باشند. افراد مبتلا به اختلال اضطرابی ممکن است همیشه در مورد مسائل مختلف نگران باشند و این نگرانی می‌تواند عملکرد روزانه آن‌ها را مختل کند. البته این مورد را به یاد داشته باشید که نگرانی، عامل بقای انسان در طول تاریخ بوده است اما اختلال اضطرابی زمانی ایجاد می‌شود که این نگرانی باعث اختلال در عملکرد شما شده و زندگی شما را به سمت دوری از اجتماع و موقعیت‌های خاص می‌برد. درمان‌های موجود برای اختلالات اضطرابی شامل درمان‌های شناختی-رفتاری و داروهای ضد اضطراب است.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، مقاله اختلالات اضطرابی را مطالعه کنید.
اختلال دوقطبی
اختلال دوقطبی یا Bipolar یک اختلال خلقی است که باعث تغییرات شدید در حالت‌های خلقی فرد می‌شود. این اختلال شامل دوره‌های نوسانی از افسردگی شدید و مانیا (شیدایی) یا هیپومانیا (Hypomania) است. در دوره‌های افسردگی، فرد احساس بی‌حوصلگی، بی‌ارزشی و ناامیدی می‌کند که می‌تواند بیمار را به سمت رفتارهای پرخطر سوق دهد. در دوره‌های مانیا، فرد ممکن است احساس انرژی زیاد، خوش‌بینی افراطی و رفتارهای مخاطره‌آمیز و هیجانی داشته باشد. این تغییرات خلقی می‌تواند به شدت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. این اختلال مانند تیغ دو لبه عمل می‌کند و فارغ از فاز افسردگی یا مانیا، بیمار را به سمت رفتارهای آسیب‌زا پیش می‌برد. درمان‌های موجود برای اختلال دو قطبی شامل داروهای تثبیت‌کننده خلق و درمان‌های روان‌شناختی است. متاسفانه درمان اختلال دوقطبی باید به صورت مادام‌العمر ادامه داشته باشد.
برای آشنایی بیشتر با علائم و روش‌های تشخیصی و درمان این اختلال، پیشنهاد می‌کنیم مقاله اختلال دو قطبی را مطالعه کنید.
اختلال افسردگی
افسردگی یک اختلال روانی شایع است که این روزها بسیار شناخته شده است و ممکن است در بین دوستان یا نزدیکان خود فردی را بشناسید که مبتلا به این بیماری باشد. این اختلال باعث احساس عمیق غم، بی‌حوصلگی و از دست دادن علاقه به فعالیت‌های روزمره می‌شود. افراد مبتلا به افسردگی ممکن است احساس بی‌ارزشی و ناامیدی کنند و در موارد شدید حتی به فکر خودکشی بیفتند و به خود آسیب وارد کنند. افسردگی می‌تواند ناشی از عوامل ژنتیکی، بیوشیمیایی، محیطی و روان‌شناختی یا ترکیبی از همه این موارد باشد. درمان‌های موجود برای این بیماری شامل داروهای ضد افسردگی و درمان‌های روان‌شناختی است که می‌تواند به بهبود وضعیت فرد و حتی درمان کامل وی کمک کند.
ما در مقاله جامع اختلال افسردگی به تفصیل به بررسی علائم و روش‌های تشخیصی و درمانی آن پرداخته‌ایم، مطالعه آن را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
بیماری اوتیسم
اوتیسم یک اختلال رشد عصبی است که بر تعاملات اجتماعی، ارتباطات و رفتارهای فرد تأثیر می‌گذارد. این اختلال معمولاً در اوایل کودکی تشخیص داده می‌شود و ممکن است باعث مشکلاتی در ارتباط با دیگران شود. افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است رفتارهای تکراری و علایق محدودی داشته باشند. البته باید به این موضوع توجه داشت که اوتیسم، یک طیف گسترده است و علائم و شدت آن می‌تواند بسیار متفاوت باشد. درمان‌های موجود برای اوتیسم شامل مداخلات رفتاری، گفتار درمانی و مشاوره‌های تخصصی است. البته منظور از درمان، رفع کامل بیماری نیست و این درمان‌ها جهت بهبود کیفیت زندگی بیمار است.
شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره علائم و انواع طیف این بیماری به مقاله بیماری اوتیسم مراجعه کنید.
بیماری دمانس
دمانس یک بیماری عصبی است که به تدریج باعث کاهش توانایی‌های شناختی مانند حافظه، تفکر و مهارت‌های اجتماعی می‌شود و می‌تواند زندگی روزمره فرد را تحت تاثیر قرار دهد. آلزایمر شایع‌ترین نوع دمانس است. علائم شامل فراموشی، گیجی و مشکلات در انجام وظایف روزمره است. اگرچه درمان قطعی برای دمانس وجود ندارد اما روش‌هایی مانند دارو درمانی برای کاهش علائم و بهبود عملکرد روزانه وجود دارد. ایجاد محیط‌های حمایتی نیز می‌تواند به مدیریت بهتر علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند. حمایت اعضای خانواده و اجتماع نقش مهمی در مراقبت از افراد مبتلا به دمانس دارد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه و روش‌های درمانی آن می‌توانید مقاله اختلال دمانس را مطالعه کنید.
آلزایمر
بیماری آلزایمر یک اختلال مغزی است که باعث کاهش تدریجی حافظه و توانایی‌های شناختی فرد بیمار می‌شود. این بیماری بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود و می‌تواند به شدت کیفیت زندگی خود فرد و حتی نزدیکان او را تحت تاثیر قرار دهد. علائم اولیه آلزایمر شامل فراموشی نام‌ها و اتفاقات اخیر، گم شدن در مکان‌های آشنا و مشکلات در انجام کارهای روزمره است. با پیشرفت بیماری، روز به روز این علائم تشدید می‌شوند و فرد ممکن است حتی افراد بسیار نزدیک و صمیمی را نیز نشناسد. درمان‌های موجود برای آلزایمر شامل داروهایی است که می‌تواند به کند کردن پیشرفت بیماری کمک کند اما هنوز درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره علائم، روش‌های تشخیص و روش‌های دارو درمانی این بیماری به مقاله اختلال آلزایمر مراجعه کنید.
سخن پایانی
شناخت و درک هر چه بیشتر اختلالات روانی می‌تواند به شما کمک کند تا به بهترین شکل ممکن با این چالش‌ها روبرو شوید و به شکلی موثر، از افراد مبتلا به این اختلالات حمایت کنید. هر کدام از این موارد نیاز به توجه و درمان‌های مخصوص آن اختلال دارند و بسیار مهم است که با مراجعه به متخصصان و استفاده از روش‌های درمانی مناسب، به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا و حتی خودمان کمک کنیم.
این را نیز به یاد داشته باشید که با افزایش آگاهی و پذیرش اجتماعی، می‌توانیم محیطی فراهم کنیم که در آن همه افراد با هر نوع اختلالات روانی، بتوانند زندگی‌ای بدون ترس از قضاوت شدن داشته باشند. همین امر باعث می‌شود این افراد، از بیان اختلال خود و جستجوی درمان هراس نداشته باشند و در نهایت جامعه‌ای سالم‌تر داشته باشیم.
سوالات متداول در حوزه اختلالات روانی
اختلالات روانی چگونه تشخیص داده می‌شوند؟
تشخیص اختلالات روانی معمولاً توسط یک متخصص، مانند روانپزشک یا روانشناس، انجام می‌شود. این فرآیند شامل ارزیابی جامع از تاریخچه پزشکی و روانی فرد، مصاحبه‌های بالینی و گاهی انجام آزمون‌های روان‌سنجی است. پزشک یا روانشناس شما ممکن است از معیارهای تشخیصی مانند DSM-5 (راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی) استفاده کند تا تشخیص دقیقی ارائه دهد.
آیا اختلالات روانی قابل درمان هستند؟
بله؛ بسیاری از اختلالات روانی قابل درمان هستند. روش‌های درمانی اصلی شامل داروها، درمان‌های روان‌شناختی، مشاوره و تغییر در سبک زندگی است. نوع درمان نیز بسته به نوع و شدت اختلال متفاوت است و معمولاً ترکیبی از این روش‌ها برای بهترین نتیجه استفاده می‌شود.
چه عواملی باعث اختلالات روانی می‌شوند؟
اختلالات روانی معمولاً نتیجه ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیوشیمیایی، محیطی و روان‌شناختی هستند. برخی از این عوامل شامل سابقه خانوادگی، عدم تعادل در پیام‌رسان‌های مغزی، تجربه‌های منفی مانند تروما یا سوءاستفاده و استرس‌های شدید و مزمن است. این عوامل می‌توانند به تنهایی یا به صورت ترکیبی باعث بروز اختلالات روانی شوند.
چگونه می‌توان به کسی که اختلال روانی دارد کمک کرد؟
حمایت از فرد مبتلا به اختلال روانی شامل گوش دادن بدون قضاوت، تشویق برای دریافت درمان، فراهم کردن محیطی امن و پشتیبانی احساسی است. بسیار مهم است که فرد را تشویق کنید تا به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کند و از درمان‌های موجود استفاده کند. همچنین آگاهی و آموزش درباره اختلالات روانی می‌تواند به شما کمک کند تا بهتر بتوانید از عزیزانتان حمایت کنید.
آیا اختلالات روانی قابل پیشگیری هستند؟
با وجود اینکه نمی‌توان از همه اختلالات روانی پیشگیری کرد اما می‌توان با انجام برخی فعالیت‌ها به کاهش خطر ابتلا کمک کرد. این روش‌ها شامل مدیریت استرس، داشتن سبک زندگی سالم (شامل تغذیه مناسب، ورزش منظم و خواب کافی)، حمایت اجتماعی قوی و در صورت بروز علائم، مراجعه به موقع به روانشناس و روانپزشک است. آگاهی و آموزش از سنین پایین نیز می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از ابتلا به اختلالات روانی ایفا کند.