عوارض مصرف بیش از حد ویتامین سی

ویتامین سی که با نام دیگر اسید آسکوربیک نیز شناخته می‌شود، نوعی ماده مغذی است که در گروه ویتامین های محلول در آب دسته‌بندی شده است. از وقتی ویتامین C به‌عنوان راهی برای جلوگیری از سرماخوردگی‌ها و برخی بیماری‌های دیگر معرفی شد، تحقیقات وسیعی در خصوص این ریزمغذی و مزایای استفاده از آن انجام شده است. به همین دلیل، همه ما تا حدودی با این ویتامین آشنایی داریم؛ یک ویتامین محلول در آب که برای بسیاری از فرآیندهای بدن، از جمله تولید کلاژن، عملکرد سیستم ایمنی و مهار رادیکال‌های آزاد، حیاتی است.

اصولاً خرید ویتامین سی و مصرف آن در حالت عادی ایمن و سالم در نظر گرفته می‌شود. بااین‌حال، درصورتی‌که مکمل‌های ویتامین C را با دوز بیشتر از 2000 میلی‌گرم در روز مصرف کنید، ممکن است با پیامدهایی مواجه شوید. اما آیا ممکن است مصرف بیش از اندازه ویتامین c خطرناک باشد و باعث بروز مشکلات جدی شود؟ اگر می‌خواهید با عوارض مصرف بیش از حد ویتامین سی آشنا شوید، این مقاله برای شما است. پس با ما همراه باشید.

1. اختلالات گوارشی

اختلالات گوارشی از شایع‌ترین عوارض ویتامین سی به مقدار زیاد به‌شمار می‌روند و معمولاً ناشی از مصرف مکمل‌ها هستند. اگر فردی طی روز بیش از 2000 میلی‌گرم مکمل ویتامین C مصرف کند، ممکن است دچار ناراحتی‌های گوارشی و علائمی مانند تهوع و اسهال شود. به نظر می‌رسد این علائم به دلیل اثر ملین مقادیر اضافی ویتامین C باشد. برای رفع این علائم، توصیه می‌شود دوز مکمل کاهش یابد.

2. سنگ کلیه

ازآنجاکه بدن بخشی از ویتامین C را به‌صورت اگزالات دفع می‌کند، خطر ابتلا به سنگ کلیه یکی از عوارض مصرف بیش از حد ویتامین سی است. اگزالات یک محصول زائد است که از طریق ادرار دفع می‌شود. گاهی این ماده با اتصال به مواد معدنی، تشکیل کریستال داده و موجب ایجاد سنگ کلیه می‌شود.

3. خطر تجمع آهن

یکی از مزایای ویتامین C، کمک به افزایش جذب آهن در بدن است. این ویتامین با اتصال به آهن غیرهم (موجود در فرآورده‌های حیوانی)، جذب آن را تسهیل می‌کند.

در چنین شرایطی، مصرف مقادیر زیاد ویتامین C از طریق مکمل‌ها ممکن است منجر به تجمع آهن در بدن شود. این مسئله می‌تواند به اندام‌هایی مانند قلب، کبد، پانکراس، سیستم عصبی مرکزی و دیگر بخش‌های بدن آسیب برساند. این موضوع برای افرادی که بخش زیادی از آهن موردنیاز خود را از منابع حیوانی دریافت می‌کنند، اهمیت بیشتری دارد.

4. عدم تعادل مواد مغذی

مصرف بیش از حد ویتامین c ممکن است عملکرد صحیح بدن را مختل کند و توانایی بدن در پردازش سایر مواد مغذی را تحت تأثیر قرار دهد. درنتیجه، احتمال ایجاد اختلال در جذب یا استفاده از دیگر ریزمغذی‌ها وجود دارد که تعادل مواد مغذی بدن را برهم می‌زند.

نشانه های مصرف بیش از حد ویتامین سی

اطلاع از نحوه مصرف صحیح ویتامین سی به شما کمک می‌کند مایحتاج ضروری بدن خود را تأمین کنید و از دریافت بیش‌ازحد آن خودداری کنید. از آنجا که اسکوربیک اسید در عملکردهای مهم بدن نقش دارد، سطوح پایین آن می‌تواند اثرات منفی و پیامدهای ناخوشایندی در بدن ایجاد کند. خشکی پوست، کبودی و ناتوانی در مقابله با عفونت‌ها از علائم کمبود ویتامین C به‌شمار می‌روند. اما در مورد مصرف زیاد آن اوضاع چطور است؟ ویتامین C معمولاً مشکلی برای سلامتی ایجاد نمی‌کند، اما استفاده بیش‌ازحد آن می‌تواند باعث بروز عوارض جانبی شود.

اختلالات گوارشی از جمله بارزترین نشانه‌های مصرف بیش‌ازحد ویتامین C هستند. در واقع، مقادیر اضافه مکمل C (مکمل‌های خوراکی) که جذب نشده‌اند، ممکن است دستگاه گوارش را تحریک کنند. به طور جزئی‌تر اسهال، نفخ، شکم‌درد، حالت تهوع، سردرد، بی خوابی و گرفتگی معده از علائم مصرف بیش از حد ویتامین C محسوب می‌شوند.

ایا خوردن ویتامین سی در بارداری ضرر دارد؟

نیاز بدن به ویتامین سی در دوران بارداری و شیردهی به نسبت شرایط عادی متفاوت است. خانم‌های باردار روزانه به حدود 85 میلی‌گرم و مادران شیر‌ده حدود 120 میلی‌گرم اسید اسکوربیک نیاز دارند و مصرف بیش از اندازه ویتامین c، ممکن است به عواقب بالقوه منجر شود. اسهال، حالت تهوع و گاهی هم کم‌آبی، عوارض احتمالی در این شرایط هستند و در طولانی مدت ممکن است خطراتی را برای جنین ایجاد کنند.

میزان ویتامین سی مورد نیاز بدن برای افراد مختلف

ویتامین سی اساساً بی‌خطر عنوان شده است و این موضوع در کنار مزایای بالقوه آن برای تقویت سیستم ایمنی بدن باعث شده است تا بسیاری از مردم به‌‌طور‌گسترده به مکمل‌های C روی بیاورند. با این حال بهتر است قبل از هر چیز، با محدوده نیاز بدن به اسید اسکوربیک آشنا شوید؛ میزان توصیه شده ویتامین سی برای افراد بزرگسال در حالت عادی روزانه بین 65 میلی‌گرم تا 90 میلی‌گرم در نظر گرفته می‌شود که البته با توجه به عوامل مختلفی چون سن و بیماری‌های زمینه‌ای می‌تواند تغییر کند.

میزان توصیه‌شده ویتامین C برای زنان 75 میلی‌گرم و برای مردان 90 میلی‌گرم در روز است. زنان باردار به 120 میلی‌گرم در روز نیاز دارند. برای کودکان، مقدار مصرف بسته به سن متفاوت است؛ به‌عنوان مثال، کودکان 4 تا 8 سال باید 25 میلی‌گرم و کودکان 9 تا 13 سال 45 میلی‌گرم مصرف کنند. حداکثر میزان مجاز مصرف روزانه برای بزرگسالان 2000 میلی‌گرم تخمین زده می‌شود.

با این حال گزارش‌ها حاکی از آنند که در شرایط عادی، مصرف روزانه بین 200 تا 500 میلی‌گرم، برای دسترسی به مزایای سلامتی آن کافی است و ممکن است مقادیر بیش از آن حتی جذب هم نشوند. با این تفاصیل چنانچه حتی بهترین برند ویتامین سی را در دوزهای بالاتر مصرف کنید، این احتمال وجود دارد که بخش قابل توجهی از مکمل دفع شود.

بر اساس گزارش‌های سازمان‌های جهانی، مقادیر توصیه‌شده روزانه جهت دریافت ویتامین C به شرح زیر است:

نوزادان:

• تا 6 ماه: 40 میلی‌گرم در روز
• 7 ماهه تا یک‌ساله: 50 میلی‌گرم در روز

کودکان:

• 1 تا 3 سال: 15 میلی‌گرم در روز
• 4 تا 8 سال: 25 میلی‌گرم در روز
• 9 تا 13 سال: 45 میلی‌گرم در روز

نوجوانان 14 تا 18 سال:

• پسران: 75 میلی‌گرم در روز
• دختران: 65 میلی‌گرم در روز

بزرگسالان:

• مردان بالغ: 90 میلی‌گرم در روز
• زنان بالغ: 75 میلی‌گرم در روز
• زنان باردار: 85 میلی‌گرم در روز
• زنان شیرده: 120 میلی‌گرم در روز

افراد سیگاری:

• سیگاری‌ها باید روزانه 35 میلی‌گرم بیشتر از مقدار توصیه‌شده مصرف کنند. دلیل این امر تخریب ویتامین C در بدن به‌ واسطه سیگار کشیدن است.

میزان مجاز مصرف ویتامین سی

• کودکان 1 تا 3 سال: کمتر از 400 میلی‌گرم در روز
• کودکان 4 تا 8 سال: کمتر از 650 میلی‌گرم در روز
• کودکان 9 تا 13 سال: کمتر از 1200 میلی‌گرم در روز
• نوجوانان 14 تا 18 سال: کمتر از 1800 میلی‌گرم در روز
• بزرگسالان: کمتر از 2000 میلی‌گرم در روز

نکته: برخی از افراد می‌توانند میزان بیشتری از ویتامین C دریافت کنند. به‌طور مثال افرادی که رژیم غذایی ضعیفی دارند و سبزیجات و میوه‌ها در رژیم غذایی‌شان کم است. همچنین افراد با شرایط خاص مانند سوء جذب شدید، بیماران کلیوی یا سرطانی در این وضعیت قرار دارند.

پیشگیری از مصرف بیش از حد ویتامین سی

اگر می‌خواهید از مصرف بیش از حد ویتامین سی جلوگیری کنید، مطمئن‌ترین راه اجتناب از مکمل‌های با دوز بالا است. مسلماً بهترین راه برای اطمینان از مقدار ایمن مصرف روزانه انواع ویتامین ها، استفاده از منابع طبیعی و دنبال کردن رژیم غذایی مناسب است.

بنابراین توصیه می‌کنیم تا جای ممکن ویتامین C مورد نیاز بدن را از سبزیجات (سبزیجات سبز برگ)، میوه‌های تازه (انواع توت‌ها، کیوی، انبه) و به‌خصوص مرکبات تأمین کنید. در صورت استفاده از مکمل‌ها نیز دستورالعمل‌های مربوطه را به‌دقت رعایت کنید.

 سخن پایانی

در این مقاله از داروخانه آنلاین زیوش با عوارض مصرف بیش از حد ویتامین سی آشنا شدید. ویتامین C از گروه ویتامین‌های محلول در آب است و بدن می‌تواند مقادیر اضافه آن را از طریق ادرار دفع کند. با این حساب، خطرات ناشی از مصرف بیش از اندازه ویتامین C به شدت کاهش می‌یابد.

با این وجود مصرف بیش از 2000 میلی‌گرم از این ویتامین در روز، باعث مسمومیت ویتامین c می‌شود. از عوارض مصرف ویتامین c می‌توان به مشکلات گوارشی، سنگ کلیه، عدم تعادل مواد مغذی و اختلال در جذب آهن اشاره کرد. در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر در این زمینه، کافی است با شماره 02191007666 داخلی 3 تماس بگیرید و از دکتر داروساز مشاوره رایگان دریافت کنید.

سؤالات متداول

1. چقدر طول می‌کشد تا ویتامین سی از بدن خارج شود؟

ویتامین سی گاهی ممکن است هفته‌ها در بدن باقی بماند، اما مقادیر اضافه آن اغلب طی چند ساعت دفع خواهند شد. همچنین، در صورتی که بدن با کمبود این ویتامین مواجه باشد، برای مدت طولانی‌تری در گردش خواهد بود.

2. چگونه می‌توان با جلوگیری از هدر رفتن ویتامین C از جذب بیشتر آن مطمئن شد؟

برای اطمینان از جذب بهینه ویتامین C، بهتر است مکمل را در دوزهای کوچک‌تر و در طول روز مصرف کنید.

3. ویتامین C با چه داروهایی تداخل دارد؟

ویتامین C ممکن است با قرص های ضد بارداری، داروهای کنترل کلسترول، رقیق‌کننده خون (مانند وارفارین)، شیمی‌درمانی و آسپرین تداخل داشته باشد. در چنین مواقعی، مکمل‌های ویتامین سی نباید بدون نظر پزشک مصرف شوند.

4. بدن در شبانه‌روز چقدر ویتامین سی می‌تواند جذب کند؟

بدن می‌تواند 70 تا 90 درصد ویتامین C را جذب کند، البته زمانی که در مقادیر متوسط، یعنی 30 تا 180 میلی‌گرم در روز مصرف شود. با این حال، زمانی که دوز مصرفی از 1 گرم (1000 میلی‌گرم) در روز بیشتر شود، میزان جذب به کمتر از 50 درصد کاهش می‌یابد. مقدار اضافی ویتامین C نیز از طریق ادرار دفع می‌شود.

5. سطح طبیعی ویتامین C بدن چقدر است؟

به گفته متخصصین، چنانچه ویتامین C موجود در خون بیشتر از 0.2 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، نشان‌دهنده دریافت کافی این ویتامین است. در صورتی که سطح آن در خون کمتر از 0.2 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، این به معنی کمبود ویتامین سی در بدن است.

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و حسن غیبی