لووتیروکسین چیست؟ نحوه مصرف، فواید و عوارض

قرص لووتیروکسین چیست؟ لووتیروکسین دارویی است که برای درمان کم‌ کاری تیروئید و تنظیم سوخت‌وساز عمومی بدن مصرف می‌شود. اگر غده تیروئید دچار کم‌کاری شود، سطح هورمون‌های تیروئیدی در خون کاهش می‌یابد و مشکلاتی نظیر ریزش مو، افزایش وزن، خستگی شدید و بی‌نظمی قاعدگی در بانوان رخ می‌دهد.

لووتیروکسین می‌تواند سطح هورمون‌های تیروئیدی را مجدداً تنظیم کند و از بروز عوارض ناشی از افت عملکرد غده تیروئید، جلوگیری کند. در ادامه، به بررسی نکات کلیدی درباره لووتیروکسین می‌پردازیم تا شما بتوانید با آگاهی کامل و خیال راحت از فواید آن بهره‌مند شوید.

فهرست مطالب

طبقه‌بندی دارویی	هورمون تیروئیدی (T4)
اشکال دارویی	قرص ۲۵، ۵۰، ۷۵، ۱۰۰ و ۱۵۰ میکروگرم
موارد مصرف اصلی	درمان کم‌کاری تیروئید - سرکوب هورمون محرک تیروتروپین هیپوفیز برای درمان سرطان تیروئید
نحوه مصرف رایج	۵۰ تا ۲۰۰ میکروگرم در روز، نیم ساعت قبل از صبحانه
تداخلات دارویی مهم^	کلستیرامین - ارلیستات - رالوکسیفن - شیر و لبنیات - آهن - منیزیم
تداخلات غذایی مهم	غذاهای حاوی آهن و کلسیم (مانند عدس، شیر و لبنیات)
برندهای تجاری معروف	یوتیروکس (لووتیروکسین آلمانی) - لووکسین - ال-تیروکس - لووتین
داروهای هم‌گروه	لیوتیرونین

^داروهای فهرست‌شده در این جدول، تمامی تداخلات دارویی قرص تیروئید لووتیروکسین را شامل نمی‌شوند. بنابراین، در صورت مصرف هرگونه دارو، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

کاربرد لووتیروکسین

قرص لووتیروکسین کاربردهای مختلفی دارد. در ادامه به بررسی موارد مصرف این دارو می‌پردازیم:

کم‌کاری تیروئید

هیپوتیروئیدی یا کم‌کاری غده تیروئید، یکی از شایع‌ترین اختلالات غدد درون‌ریز است. این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که غده تیروئید نتواند به‌ میزان کافی هورمون‌های T3 و T4 را تولید کند. این اختلال با مشکلاتی نظیر خستگی، افزایش وزن و اختلال قاعدگی بروز پیدا می‌کند. لووتیروکسین با جایگزین‌کردن هورمون T4، نقص عملکرد تیروئید را جبران می‌کند.

مطالعه بیشتر: تیروئید؛ از پرکاری تا کم کاری

سرطان تیروئید

در شرایطی که غده تیروئید دچار سرطان شده‌ باشد و به‌طور غیرقابل کنترلی رشد کند، استفاده از قرص لووتیروکسین سبب سرکوب رشد سلول‌های سرطانی این غده و کمک به درمان سرطان تیروئید می‌شود. داروی لووتیروکسین معمولاً به‌ عنوان بخشی از یک رژیم درمانی برای سرطان تیروئید استفاده می‌شود.

نحوه مصرف لووتیروکسین

لووتیروکسین برای درمان کم‌کاری تیروئید با دوزهای متنوعی به‌کار می‌رود. اشکال دارویی متنوعی از این دارو مانند لووتیروکسین ۱۰۰، لووتیروکسین ۵۰ و لووتیروکسین ۲۵ در دسترس هستند. مقدار داروی مصرفی معمولاً بر اساس پاسخ بالینی و سطح خونی هورمون‌های TSH و T4 تنظیم می‌شود.

محدوده دوزهای تجویزی از ۵۰ تا ۲۰۰ میکروگرم در روز متغیر است. برای سایر کاربردها نیز دوز مصرفی لووتیروکسین وابسته به شخص است و بر اساس پاسخ بالینی و نتایج آزمایشات بیمار تنظیم می‌شود.

لووتیروکسین باید با معده خالی مصرف شود و زمان مصرف معمول آن، صبح‌ها به‌صورت ناشتا و حداقل نیم ساعت قبل از صبحانه است. البته، گاهی اوقات پزشک این دارو را برای مصرف در عصر یا شب تجویز می‌کند؛ در این شرایط باید حداقل ۴ ساعت ناشتایی پیش از مصرف دارو را رعایت کنید.

اگر قرص لووتیروکسین ناشتا فراموش شود چه اقدامی انجام دهیم؟

اگر مصرف یک نوبت لووتیروکسین، به‌محض یادآوری، آن را مصرف کنید. اگر نزدیک به زمان مصرف نوبت بعدی هستید، از مصرف دوز فراموش‌شده خودداری کنید و دوزهای بعدی را طبق روال قبل استفاده کنید. تحت هیچ شرایطی دوز دارو را دوبرابر‌ نکنید.

عوارض جانبی احتمالی لووتیروکسین

لووتیروکسین نیز مانند هر داروی دیگری عوارض جانبی خاص خود را دارد. در ادامه شایع‌ترین عوارض قرص لووتیروکسین را بررسی می‌کنیم. توجه کنید که این لیست شامل تمام عوارض جانبی این دارو نیست و در صورت بروز هر عارضه‌ی جانبی خاصی بهتر است با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.

قلبی و عروقی: تپش قلب، آریتمی (ضربان نامنظم قلب)، حمله قلبی و احساس تنگی نفس هنگام ورزش یا فعالیت. این عوارض معمولاً در اوایل درمان یا در صورت مصرف مقادیر بیش‌ازحد دارو ایجاد می‌شوند.
پوستی: بثورات پوستی و خارش
گوارشی: اسهال، تهوع و افزایش اشتها
متابولیک: اختلال قاعدگی، عدم تحمل گرما و کاهش وزن ناخواسته
عصبی و عضلانی: گرفتگی عضله، سردرد، عصبانیت، اختلال خُلقی و خواب آشفته

مصرف قرص تیروئید لووتیروکسین در برخی افراد ممکن است به واکنش‌های حساسیتی منجر شود. درصورت بروز علائمی مانند کهیر، تب، تورم غدد لنفاوی، تپش قلب شدید، سرگیجه، تنگی نفس، مشکل در بلع و تورم زبان، مصرف لووتیروکسین را فوراً قطع و به اورژانس مراجعه کنید.

مصرف طولانی‌مدت لووتیروکسین، ممکن است به کاهش تراکم استخوان‌، ضعف‌ استخوان‌ها یا حتی پوکی استخوان منجر شود. این عوارض می‌توانند با کاهش مقاومت استخوان‌ها، خطر شکستگی در اثر ضربه را افزایش دهند. برای پیشگیری از این عارضه، تحت نظر پزشک مکمل کلسیم و ویتامین D مصرف کنید.

مطالعه بیشتر: راهنمای افزایش جذب کلسیم؛ به فکر استخونات باش!

تداخلات دارویی لووتیروکسین

مصرف لووتیروکسین همراه با برخی داروها می‌تواند باعث بروز عوارض جدی شود. آگاهی از این تداخلات دارویی بسیار مهم است. در ادامه، مهم‌ترین تداخلات دارویی این ترکیب را بررسی می‌کنیم.

کلستیرامین: مصرف همزمان کلستیرامین با قرص لووتیروکسین سدیم سبب کاهش جذب لووتیروکسین خواهد شد. در‌صورتیکه هر دو دارو برای شما تجویز شده‌است، اول لووتیروکسین را مصرف کنید و حداقل ۴ ساعت بعد کلستیرامین را مصرف کنید.
کلسیم، منیزیم، زینک و آهن: اگر لووتیروکسین مصرف می‌کنید، استفاده‌‌ همزمان از داروها یا مکمل‌هایی که حاوی کلسیم، منیزیم، زینک یا قرص آهن هستند باعث کاهش جذب دارو می‌شود. ضروری است که این فراورده‌ها را حداقل ۴ ساعت بعد از لووتیروکسین استفاده کنید.
ارلیستات: این دارو باید حداقل ۴ ساعت بعد از لووتیروکسین مصرف شود. مصرف همزمان باعث کاهش جذب لووتیروکسین خواهد شد.
رالوکسیفن: بهتر است مصرف رالوکسیفن و لووتیروکسین را در زمان‌هایی جداگانه و با چندین ساعت فاصله انجام دهید.
سِوِلامِر: اگر لووتیروکسین همراه با سولامر استفاده شود، ممکن است به‌طور کامل جذب نشود و اثرات درمانی آن کاهش پیدا کند. بهتر است که حداقل ۴ ساعت فاصله بین مصرف این دو دارو رعایت کنید.
آنتی‌اسیدها (مانند سوسپانسیون آلومینیوم ام‌جی اس): فراورده‌های ضداسید معده، سبب کاهش جذب لووتیروکسین می‌شوند. این فراورده‌ها را با حداقل ۴ ساعت فاصله از قرص لووتیروکسین مصرف کنید.
قرص‌های ترکیبی ضدبارداری (مانند قرص ال‌دی)

این فهرست، لیست کاملی از تمام تداخلات دارویی لووتیروکسین نیست. درصورتیکه هر داروی دیگری را مصرف می‌کنید، پیش از مصرف لووتیروکسین با داروساز یا پزشک مشورت کنید.

تداخلات غذایی لووتیروکسین

برخی غذاها ممکن است بر میزان جذب داروی لووتیروکسین در بدن تأثیر بگذارند. بهتر است از مصرف هم‌زمان لووتیروکسین با غذاهای زیر خودداری کنید و یک فاصله ۴ ساعته را رعایت کنید:

آرد سویا
مغز گردو
شیر و لبنیات
آب گریپ‌فروت
قهوه اسپرسو
فیبرهای غذایی (مانند سبوس)
غذاهای حاوی آهن و کلسیم (مانند لبنیات و عدس)

موارد هشدار مصرف

درصورتیکه هریک از موارد زیر در مورد شما صدق می‌کند، پیش از مصرف لووتیروکسین با پزشک یا داروساز مشورت کنید:

سابقه حساسیت به لووتیروکسین
سن ۶۵ سال یا بیشتر
سابقه بیماری‌های قلبی و عروقی
نارسایی آدرنال اصلاح‌نشده
وجود ندول های خوش‌خیم تیروئید
بانوان در سن یائسگی
پوکی استخوان
گواتر طولانی‌مدت
دیابت شیرین و دیابت بی‌مزه

مصرف لووتیروکسین در بارداری و شیردهی

مصرف داروها در دوره‌های باروری، بارداری و شیردهی، همواره از مهم‌ترین دغدغه‌های بانوان محسوب می‌شود. در ادامه به بررسی این موارد برای داروی لووتیروکسین خواهیم پرداخت:

مصرف در دوران باروری

مصرف قرص لووتیروکسین سدیم برای بانوان در سن باروری مجاز و سودمند است. درصورت ابتلا به کم‌کاری تیروئید باشد، خطر بروز قاعدگی‌های نامنظم و ناباروری افزایش پیدا می‌کند. در چنین شرایطی استفاده از لووتیروکسین شانس بارداری موفق را افزایش خواهد داد.

مصرف در دوران بارداری

لووتیروکسین، درمان مناسب برای کم‌کاری تیروئید در مادران باردار است. کم‌کاری تیروئید درمان‌نشده می‌تواند عوارض جدی ازجمله سقط خود‌به‌خود، مرده‌زایی، زایمان زودرس، وزن کم نوزاد هنگام تولد، فشارخون بالا در بارداری و پره‌اکلامپسی (مسمومیت بارداری) به‌دنبال داشته باشد. بنابراین درمان این اختلال در دوران بارداری ضروری است.

مصرف در دوران شیردهی

سطح مناسب هورمون‌های تیروئیدی در خون برای شیردهی طبیعی ضروری است. مادران شیردهی که به کم‌کاری تیروئید مبتلا هستند، باید با لووتیروکسین درمان شوند. مصرف این دارو عارضه جانبی خاصی برای نوزاد شیرخوار ایجاد نمی‌کند.

مکانیسم اثر لووتیروکسین

لووتیروکسین شکل مصنوعی هورمون تیروئیدی T4 (تیروکسین) است. این هورمون به‌طور طبیعی توسط غده تیروئید تولید می‌شود و به شکل فعال خود، یعنی T3 تبدیل می‌شود. هورمون‌های تیروئیدی (T4 و T3) با اتصال به گیرنده‌های خاصی در هسته سلول‌ها، فرایندهای متابولیکی را کنترل می‌کنند و در سوخت‌وساز طبیعی، رشد و نمو بدن نقش مهمی دارند.

سخن پایانی

قرص levothyroxine دارویی ضروری برای جبران کم‌کاری تیروئید است. مصرف لووتیروکسین طبق دستور پزشک و با درنظر گرفتن بیماری‌های زمینه‌ای یا داروهای مصرفی می‌تواند کم‌ترین عارضه و بهترین اثربخشی را برای شما ایجاد کند.

در این محتوا توضیحات کاملی درباره موارد مصرف، نحوه استفاده، هشدارها و تداخلات دارویی این قرص ارائه کردیم. برای خرید قرص لووتیروکسین می‌توانید با مراجعه به داروخانه‌های معتبر و ارائه نسخه پزشک اقدام کنید. در صورت تداوم مصرف می‌توانید با داروساز مشورت و دارو را تهیه کنید.

سؤالات متداول

1. آیا ریزش مو در اثر مصرف لووتیروکسین طبیعی است؟

ممکن است در اوایل مصرف این دارو، ریزش مو را تجربه کنید. این عارضه معمولاً نادر است و به‌سرعت برطرف می‌شود. درصورت تداوم ریزش مو، با پزشک خود مشورت کنید.

2. آیا می‌توان از قرص لووتیروکسین برای کاهش وزن استفاده کرد؟

مصرف لووتیروکسین به‌تنهایی یا در کنار سایر داروها برای کاهش وزن مجاز نیست. مصرف این دارو در بیماران سالم ممکن است منجر به عوارض جدی و سمیت شدید شود.

3. تفاوت لووتیروکسین خارجی و ایرانی در چیست؟

قرص تیروئید کم کار خارجی که با نام لووتیروکسین مرک آلمان هم شناخته می‌شود، از لحاظ ماده مؤثره با قرص لووتیروکسین ایرانی تفاوتی ندارد. هر دو حاوی لووتیروکسین سدیم هستند و در حال حاضر، مطالعه‌ی علمی معتبری برای مقایسه اثربخشی این دو برند منتشر نشده است.

4. آیا مصرف قرص لووتیروکسین باعث لاغری می شود؟

خیر؛ مصرف این قرص در دوزهای مجاز باعث کاهش وزن یا لاغری نمی‌شود. مصرف بیش‌ازحد لووتیروکسین ممکن است باعث کاهش وزن شود، اما با عوارض جانبی جدی و گاهی خطرناک همراه است.

5. آیا باید قبل از آزمایش تیروئید قرص لووتیروکسین بخوریم؟

اگر لووتیروکسین را به‌طور منظم مصرف می‌کنید، سطح هورمون‌های تیروئیدی شما در محدوده‌ای پایدار قرار دارد؛ بنابراین مصرف یا عدم مصرف دارو قبل از آزمایش تیروئید تأثیری بر نتیجه ندارد.

6. نامنظم خوردن قرص لووتیروکسین چه عوارضی دارد؟

مصرف نامنظم این دارو باعث می‌شود که اختلال کم‌کاری تیروئید شما به‌خوبی تحت کنترل قرار نگیرد؛ بنابراین شما همچنان با عوارضی مانند خستگی، ریزش مو یا اختلال در قاعدگی مواجه خواهید بود.

7. قرص لووتیروکسین خارجی بهتره یا ایرانی؟

قرص لووتیروکسین خارجی از لحاظ ماده مؤثره با قرص لووتیروکسین ایرانی تفاوتی ندارد و هر دو حاوی لووتیروکسین سدیم هستند و در حال حاضر، مطالعه‌ی علمی برای مقایسه اثربخشی دو برند وجود ندارد.

8. تفاوت قرص لیوتیرونین و لووتیروکسین در چیست؟

لیوتیرونین، اثر سریع‌تری نسبت به لووتیروکسین دارد و سریع‌تر هم از بین می‌رود، بنابراین معمولاً چندبار در روز استفاده می‌شود؛ برخلاف لووتیروکسین که یک بار در روز است. در برخی شرایط که اثر فوری مورد نیاز است، از لیوتیرونین استفاده می‌شود.

9. لووتیروکسین سدیم ۱۰۰ چه کاربردی دارد؟

لووتیروکسین سدیم ۱۰۰ که عمدتاً با برند لووکسین ۱۰۰ شناخته می‌شود، یک هورمون تیروئیدی است که برای درمان کم‌کاری تیروئید استفاده می‌شود.

10. قرص لووتین ۱۰۰ چیست؟

لووتین ۱۰۰ حاوی ۱۰۰ میکروگرم لووتیروکسین سدیم به‌ازای هر قرص است و برای درمان کم‌کاری غده تیروئید استفاده می‌شود.

11. آیا می‌توان قرص تیروئید خارجی را جایگزین قرص ایرانی کرد؟

بله، قرص تیروئید خارجی قابل جایگزینی است، اما چون ممکن است میزان جذب و اثرگذاری آن با قرص ایرانی کمی فرق داشته باشد، حتماً باید با نظر و تنظیم دوز پزشک جایگزین شود.

12. چه مدت طول می‌کشد تا لووتیروکسین اثر کند؟

اثرات درمانی این دارو بلافاصله پس از شروع مصرف آغاز می‌شود؛ اما ممکن است چند هفته طول بکشد تا علائم شما شروع به بهبود کنند و احساس متفاوتی داشته باشید. در این مدت سعی کنید دارو را طبق زمان‌بندی مصرف کنید.

13. چه مدت باید لووتیروکسین مصرف کنم؟

درمان با لووتیروکسین معمولاً مادام‌العمر است و مصرف این دارو نباید سرخود قطع شود.

14. آیا کاهش وزن در هنگام مصرف لووتیروکسین طبیعی است؟

افزایش‌ وزن، یکی از علائم رایج کم‌کاری تیروئید است. با شروع مصرف لووتیروکسین، انتظار می‌رود که با تنظیم چرخه هورمونی بدن، مقداری وزن کم کنید. اما درصورت تجربه کاهش وزن شدید یا سریع، حتماً با پزشک خود مشورت کنید؛ زیرا این می‌تواند نشانه‌ مصرف دوز بیش‌ازحد لووتیروکسین باشد.

منابع: WebMD | Drugs.com | UpToDate

نویسنده: سروش سراب هرسینی

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و کوثر معمارفر