صفر تا صد کهیر پوستی | علل، علائم و روش‌های درمان

آیا تا‌ به حال برایتان پیش آمده است که برآمدگی‌های قرمزرنگی روی پوست خود ببینید که به‌سرعت ظاهر و ناپدید شده‌اند؟ بعید به‌نظر می‌رسد که این تورم ناشی از گزش یک حشره ساده باشد! این ضایعات ممکن است کهیر پوستی باشند؛ که علائم آن از خفیف تا شدید متغیر است. کهیر زدن اغلب در اثر حساسیت به غذا یا محرک‌های محیطی به‌وجود می‌آید. حدود ۲۰ درصد از مردم، حداقل یک‌بار در طول زندگی خود کهیر می‌زنند؛ ولی در یک تا سه درصد از مردم، این واکنش به‌صورت مزمن بروز می‌کند. اگر می‌خواهید بدانید که چرا مبتلا به کهیر می‌شوید، چه راهی برای کنترل و درمان کهیرهای پوستی وجود دارد و آیا این وضعیت نگران‌کننده است یا نه، چند لحظه صبر کنید! زیوش به همه این سؤالات شما پاسخ می‌دهد. پس با ما همراه باشید.

 

کهیر پوستی چیست؟

کهیر به تورم یا برجستگی‌های قرمزرنگ روی پوست می‌گویند که در اثر واکنش حساسیتی یا آلرژیک رخ می‌دهد. این واکنش‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن با یک ماده محرک یا آلرژن تماس پیدا ‌کند. این مواد محرک برای بسیاری از افراد بی‌ضرر هستند؛ اما در برخی افراد حساس باعث بروز واکنش می‌شوند. کهیرهای پوستی انواع مختلفی دارند و اغلب به‌صورت ضایعات خارش‌دار شروع می‌شوند و در نهایت به برجستگی‌های ملتهب تبدیل می‌شوند؛ که اندازه آن‌ها متفاوت است. کهیرها می‌تواند به‌اندازه یک انگشت یا یک بشقاب بزرگ باشند! کهیرهای پوستی معمولاً به‌طور تصادفی ظاهر می‌شوند و اکثراً در عرض ۲۴ ساعت محو می‌شوند؛ اگرچه ممکن است برای چند روز یا بیشتر نیز قابل مشاهده باشند. این وضعیت می‌تواند بسیار ناراحت‌کننده باشد؛ ولی اغلب جدی نیست.

خلاصه: کهیر، تورمی در سطح پوست است که در اثر تماس با یک ماده محرک بروز می‌کند. غالباً خطرناک نیست و طی چند روز بهبود می‌یابد.

 

انواع کهیر

انواع کهیرهای پوستی به‌صورت زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:

• کهیر حاد: به کهیرهایی اطلاق می‌شود که کمتر از شش هفته طول می‌کشد و معمولاً در اثر محرک‌های محیطی ایجاد می‌شود.
• کهیر مزمن: به کهیرهایی گفته می‌شود که حداقل دو‌بار در هفته و به‌مدت بیش از شش هفته بروز می‌کند؛ و ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل اساسی در سلامت فرد باشد. کهیرهای مزمن برای مدت طولانی دوام می‌آورند، ولی دائمی نیستند. این نوع کهیرها می‌توانند آزاردهنده باشند، اما تهدیدکننده زندگی نیستند.
• کهیر ایدیوپاتیک مزمن: به کهیرهای مزمنی گفته می‌شود که علت مشخصی ندارند. درمان این نوع کهیر دشوار است.
• کهیر القایی یا کهیر فیزیکی: این نوع کهیر اغلب به‌صورت حاد و خفیف است که در اثر تغییرات دمایی، نور خورشید، فشار، ورزش یا تعریق به‌وجود می‌آید؛ البته ممکن است مزمن نیز باشد. خاراندن بیش‌ازحد ممکن است شرایط را بدتر کند.
• شوک آنافیلاکسی به دنبال کهیر: یک واکنش حساسیتی حاد، شدید و تهدید کننده زندگی است. در این وضعیت، کهیر زدن اغلب با تورم صورت، دهان یا گلو، تنگی نفس، خس‌خس سینه، تهوع یا استفراغ و افت فشار خون همراه است و درصورتی‌که اقدام فوری انجام نشود، ممکن است به مرگ بیمار منجر شود. بیمار در این شرایط باید تحت‌نظر پزشک باشد؛ زیرا با ازبین‌رفتن اثر داروها، علائم آنافیلاکسی ممکن است دوباره برگردد.

خلاصه: انواع کهیر معمولاً در دو دسته اصلی حاد و مزمن قرار می‌گیرند. علت بروز کهیر و طول مدت بهبودی در هر یک از انواع کهیرهای پوستی متفاوت است.

 

چه عواملی باعث بروز انواع کهیر می‌شود؟

کهیرهای پوستی بر اثر حساسیت به محرک‌ها یا شرایط محیطی یا جسمی خاص ایجاد می‌شوند. از آنجایی که ممکن است چندین عامل بالقوه وجود داشته باشد، بسیاری از اوقات نمی‌توان علت واقعی کهیر پوستی را تعیین کرد. در ادامه به علل رایج بروز هر نوع کهیر می‌پردازیم.

علت کهیر حاد

کهیر پوستی حاد اغلب واکنش آلرژیک به چیزی است که می‌خورید یا لمس می‌کنید. پوست دارای سلول‌های ایمنی به نام ماست‌سل است. این سلول‌ها در واکنش به یک محرک محیطی، وارد عمل می‌شوند و مواد شیمیایی مانند هیستامین آزاد می‌کنند که باعث ایجاد کهیر پوستی می‌شود؛ البته گاهی دلایلی مانند استرس یا فشار فیزیکی روی پوست ایجاد کهیر می‌کند. عواملی که منجر به بروز کهیر نوع حاد می‌شوند، عبارتند از:

• گرده گل‌ها و گیاهانی مانند پیچک، بنجامین و ارکیده
• غذاهایی مانند آجیل درختی، بادام‌زمینی، شیر، گوجه‌فرنگی، ماهی و تخم‌مرغ
• داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، خصوصاً دسته پنی‌سیلین‌ها و سفالوسپورین‌ها، ضدقارچ‌ها مانند گریزئوفولوین و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن
• حیواناتی مانند سگ، گربه، جوندگان و پرندگان
• نیش حشرات مانند گزش زنبور و مورچه قرمز
• گردوغبار
• شیر، تخم‌مرغ، بادام‌زمینی، آجیل درختی، گندم، ماهی و غذاهای دریایی جزء آلرژن‌های غذایی هستند

 

 

علت کهیر مزمن

برخلاف کهیرهای حاد، کهیرهای پوستی مزمن معمولاً ناشی از آلرژن‌ها نیستند. عواملی که علت بروز کهیر مزمن هستند عبارتند از:

• انواع عفونت باکتریایی مانند عفونت مجرای ادرار و عفونت روده
• عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی، هپاتیت و ویروس مونو‌نوکلئوز‌ عفونی
• اختلالات خودایمنی مانند لوپوس و روماتیسم مفصلی
• آسم
• دیابت نوع یک و دو
• بیماری‌های کبدی
• بیماری سلیاک
• انواع عفونت‌های ویروسی و باکتریایی ممکن است باعث بروز کهیرهای نوع مزمن شوند.

خلاصه: علت کهیرهای پوستی نوع حاد و مزمن با یکدیگر تفاوت دارد. کهیرهای پوستی نوع حاد در اثر تماس با عوامل محرک مانند غذا، داروها، گیاهان و حیوانات به‌وجود می‌آیند؛ درصورتی‌که کهیرهای پوستی نوع مزمن، در اثر ابتلا به عفونت‌، بیماری‌های خودایمنی، دیابت، بیماری‌های کبدی و... بروز می‌کنند.

 

چه افرادی در معرض کهیر زدن قرار می‌گیرند؟

هر کسی ممکن است کهیر بزند؛ اما اگر جزء افراد حساسی هستید که به انواع مختلفی از مواد مختلف واکنش حساسیتی نشان می‌دهید یا سابقه فردی یا خانوادگی بروز آسم و رینیت آلرژیک دارید، ممکن است به‌طور مکرر کهیر بزنید. سایر افراد ممکن است یک یا چند بار در طول زندگی خود دچار کهیر شوند. اگر بیمار هستید یا استرس شدید دارید، ممکن است در برابر ایجاد کهیر آسیب‌پذیرتر باشید.

خلاصه: کهیر زدن در افرادی که سابقه خانوادگی و فردی ابتلا به آلرژی دارند یا در محیطی زندگی می‌کنند که با مواد و غذاهای محرک، مکرراً تماس دارند، شیوع بیشتری دارد.

 

علائم کهیر چیست؟

کهیرهای پوستی ممکن است در هر نقطه از بدن شما ظاهر شوند. بارزترین علامت کهیر، ضایعات برجسته‌ای است که روی پوست ظاهر می‌شود. این ضایعات ممکن است قرمز رنگ باشند؛ اما گاهی هم‌رنگ پوست شما هستند و مرکز آن‌ها معمولاً با فشار‌دادن، سفید می‌شود. از نظر شکل ظاهری، ممکن است کوچک و گرد یا حلقه‌ای‌شکل باشند. کهیر زدن غالباً با خارش و سوزش همراه است. کهیر ممکن است ناپدید و دوباره ظاهر شود.

خلاصه: انواع کهیر خود را به‌صورت تورم پوست، قرمزی، خارش و سوزش نشان می‌دهند.

 

تشخیص کهیر پوستی

در بیشتر موارد، پزشک می‌تواند از طریق معاینه فیزیکی پوست شما، کهیر را تشخیص دهد. قدم بعدی آن است که بفهمید چه چیزی باعث شده است که کهیر بزنید؛ به‌خصوص در مواقعی که کهیر در واکنش به یک محرک محیطی باشد. آزمایش‌های مختلف می‌تواند به شناسایی آن چه باعث حساسیت شما می‌شود، کمک کند. دانستن علت در جلوگیری از بروز مجدد این عارضه نقش دارد. تست‌های آلرژی که برای تشخیص کهیر پوستی استفاده می‌شوند عبارتند از:

• تست خراش پوستی: در طول این آزمایش، پزشک آلرژن‌های مختلفی را روی پوست شما آزمایش می‌کند. اگر پوست شما قرمز یا متورم شود، به این معنی است که شما به آن ماده حساسیت دارید. آزمایش پوست معمولاً برای کهیرهای مزمن انجام نمی‌شود.
• آزمایش خون: آزمایش خون، آنتی‌بادی‌های خاصی در خون شما را بررسی می‌کند. بدن شما برای مبارزه با آلرژن‌ها، آنتی‌بادی می‌سازد. اگر بدن شما بیش‌ازحد آنتی‌بادی تولید کند، ممکن است دچار کهیر و تورم شوید.

خلاصه: تشخیص کهیر پوستی از طریق معاینه پزشک و بررسی‌های آزمایشگاهی صورت می‌گیرد. آگاهی از علت، نقش مهمی در کنترل کهیر زدن دارد.

 

راه‌های پیشگیری از بروز کهیرهای پوستی

تغییرات ساده در سبک زندگی شما ممکن است بتواند به کنترل کهیر و جلوگیری از عود مجدد آن کمک کند. کاربردی‌ترین توصیه‌ها شامل موارد زیر است:

• بهتر است از قرار گرفتن در معرض عوامل محرک اجتناب کنید.
• ممکن است لازم باشد برخی از محصولات غذایی را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
• از مواد شوینده یا صابون‌های بدون بو یا رنگ استفاده کنید.
• از پوشیدن لباس‌های تنگ خودداری کنید.
• اگر فردی هستید که مدام استرس دارید؛ بهتر است زمان استراحت مفید خود را افزایش دهید.
• از قرار گرفتن در معرض نور خورشید و محیط‌های گرم و مرطوب اجتناب کنید.
• مصرف مکمل‌های ویتامین D را در کهیرهای نوع مزمن جدی بگیرید.

خلاصه: دوری از آلرژن‌های محیطی و غذایی و عوامل فیزیکی تحریک‌کننده، به پیشگیری از بروز کهیر کمک می‌کند.

 

درمان کهیرهای پوستی

اولین قدم برای درمان کهیر پوستی این است که بفهمید آیا واقعاً کهیر دارید یا خیر؟ این مورد از طریق معاینه پزشک انجام می‌شود. اگر ضایعات کهیر خفیف باشد و به بیماری خاصی مربوط نباشد، ممکن است نیازی به درمان دارویی نداشته باشید. در این شرایط کهیر معمولاً بدون درمان از بین می‌رود و پزشک ممکن است مراقبت‌های خانگی را توصیه کند. درمان‌های خانگی که به شما کمک می‌کند احساس بهتری داشته باشید و از احتمال ابتلای مجدد به کهیر جلوگیری کنید عبارتند از:

• مرطوب نگه‌داشتن سطح پوست
• حمام‌کردن با بلغور جو دو‌سر و جوش‌شیرین
• دوش‌گرفتن با آب خنک
• پوشیدن لباس‌های گشاد و راحت
• استفاده از کمپرس سرد
• اجتناب از آب داغ
• دوری از محرک‌های محیطی

گاهی برای تسکین موقت علائم و کنترل کهیر پوستی، پزشک ممکن است به شما داروهای زیر را پیشنهاد دهد:

• آنتی‌هیستامین‌ها (مانند دیفن‌هیدرامین): این داروها اثرات هیستامین را در بدن مسدود می‌کنند. آنتی‌هیستامین‌ها خارش ناشی از کهیرهای پوستی را تسکین می‌دهند و از شدت واکنش‌های آلرژیک می‌کاهند.
• کورتیکواستروئیدها (مانند هیدروکورتیزون): این داروها اثرات ضدالتهابی دارند و به‌صورت خوراکی و موضعی در دسترس هستند. کورتیکواستروئیدهای خوراکی با تجویز پزشک، زمانی که کهیر پوستی به آنتی‌هیستامین‌ها یا کرم‌های موضعی پاسخ نمی‌دهد، استفاده می‌شود.

پزشک گاهی برای درمان کهیرهای مزمن و سخت، داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی تجویز می‌کند که این داروها از ساخت آنتی‌بادی در سیستم ایمنی شما جلوگیری می‌کند. بروز واکنش‌های آنافیلاکسی به دنبال کهیر زدن، یک اورژانس پزشکی است که نیاز به داروهای تزریقی دارد. این داروها فشار خون بیمار را بالا می‌برند، راه هوایی متورم را باز می‌کنند و کهیر و تورم را کاهش می‌دهند.

خلاصه: کهیرهای پوستی خفیف معمولاً طی چند روز خود‌به‌خود از بین می‌روند. درمان‌های خانگی به تسریع بهبودی کمک می‌کند. برای تسکین علائم، ممکن است پزشک داروهای آنتی‌هیستامین و کورتیکواستروئید تجویز کند. درمان کهیر نوع مزمن یا شوک آنافیلاکسی به‌دنبال بروز کهیر باید تحت نظارت پزشک صورت گیرد.

 

درمان‌های خانگی برای کهیرهای پوستی

مردم هزاران سال است که از درمان‌خای خانگی و سنتی برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌کنند. برخی از این گیاهان دارویی که می‌توانند در درمان کهیر موثر واقع شوند، عبارتند از:

• آلوئه‌ورا: ژل آلوئه‌ورا دارای خواص ضد التهابی و خنک‌کنندگی است که می‌تواند پوست تحریک‌شده را تسکین و قرمزی را کاهش دهد. این ژل به توانایی در بهبود زخم و آبرسانی پوست نیز معروف است. می‌توانید روزی سه‌بار از این ژل استفاده کنید.
• حمام بلغور جو دوسر: اضافه‌کردن یک لیوان جو دوسر به حمام آب ولرم، به دلیل خواص ضد التهابی که دارد، می‌تواند خارش را کاهش و پوست ملتهب را تسکین دهد. بلغور جو دوسر همچنین یک آنتی‌اکسیدان قوی است.
• خمیر جوش‌شیرین: جوش‌شیرین می‌تواند به کاهش خارش و التهاب کهیر کمک کند. ماهیت قلیایی آن همچنین به متعادل‌کردن pH پوست کمک می‌کند و تحریک پوستی را کاهش می‌دهد. می‌توانید روزی سه‌بار از این خمیر استفاده کنید.
• سرکه سیب: استفاده روزانه از سرکه سیب رقیق‌شده با آب می‌تواند به تعادل اسیدیته پوست کمک کند. سرکه سیب به‌عنوان یک آنتی‌هیستامین طبیعی، خارش و التهاب را کاهش می‌دهد.
• پوست و برگ گیاه ویچ هازل یا فندق افسونگر: این گیاه اثر قابض دارد که می‌تواند به کاهش خارش و التهاب کمک کند. قرن‌هاست که این گیاه به‌عنوان یک درمان سنتی برای بیماری‌های مختلف پوست استفاده می‌شود.
• زردچوبه: زردچوبه خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی‌ قوی دارد. هنگامی‌ که به‌ صورت موضعی و در ترکیب با عسل یا روغن نارگیل استفاده شود یا به‌عنوان بخشی از رژیم غذایی مصرف شود، می‌تواند به کاهش التهاب و بهبود سلامت پوست کمک کند.
• دم‌کرده بابونه: استفاده موضعی از بابونه، به دلیل خواص ضدالتهابی و آرام‌بخشی که دارد، می‌تواند به تسکین پوست کمک کند.
• چای سبز: مصرف خوراکی یا موضعی چای سبز می‌تواند به کاهش خارش و تحریک پوستی کمک کند.

خلاصه: خواص ضدالتهابی، آنتی‌اکسیدانی و تعدیل‌کنندگی سیستم ایمنی برخی از داروهای گیاهی مانند آلوئه‌ورا، سرکه سیب، زردچوبه، بابونه و چای سبز می‌تواند در کنترل کهیر پوستی و جلوگیری از عود مجدد آن مؤثر باشد.

 

سخن پایانی

کهیر زدن پاسخی است که بدن شما در برابر عواملی که به آن حساسیت دارد نشان می‌دهد. این واکنش‌ها ممکن است اذیت‌کننده باشند، اما خبر خوب این است که، غالباً جدی نیستند. ممکن است کهیر به‌تنهایی یا همراه با علائمی مانند خارش و سوزش ظاهر شود. کهیر پوستی حاد معمولاً طی چند روز از بین می‌رود. اگر مستعد این واکنش‌ها هستید؛ بهتر است با پزشک خود در مورد علل وقوع کهیر صحبت کنید. اگر بدانید که چه چیزی باعث آلرژی شما می‌شود، بهتر می‌توانید برای جلوگیری از آن و کنترل کهیر اقدام کنید. کهیرهای مزمن ممکن است ناپدید شوند و دوباره به وجود آیند؛ این شرایط ممکن است ماه‌ها طول بکشد. درمان‌های دارویی نیز می‌توانند موثر باشند. اگر درمان کهیر موثر نبود، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. نکته آخر اینکه احتمال بروز شوک آنافیلاکسی در اثر برخورد با مواد محرک را در نظر داشته باشید و در این مواقع سریع وارد عمل شوید.

 

سوالات پرتکرار

چه مدت طول می‌کشد تا کهیرهای پوستی من از بین برود؟

کهیر معمولاً پس از چند روز تا چند هفته از بین می‌رود؛ با این حال، بهبود کهیرهای مزمن ممکن است مدت بیشتری طول بکشد.

آیا کهیر پوستی خطرناک است و نیاز به اقدام فوری دارد؟

برای اکثر مردم، کهیر مشکلات جدی ایجاد نمی‌کند؛ اما در شرایط زیر خطرناک در نظر گرفته می‌شود و نیاز به اقدام فوری دارد:

• کهیری که بیش از یک هفته طول بکشد.
• تورم عفونی که با چرک همراه باشد.
• کهیرهای مکرر که هرچند ماه یک‌بار عود می‌کنند.
• خارش بسیار شدید که شما را از خوابیدن بازدارد.
• بروز علائم آنافیلاکسی ازجمله تورم شدید لب‌ها و صورت، تنگی نفس، استفراغ و سرگیجه شدید.

آیا کهیر واگیردار است؟

برخلاف بسیاری از بیماری‌های پوستی، کهیر مسری نیست.

آیا کهیر زدن به این معنی است که من به چیزی حساسیت دارم؟

در بسیاری از موارد، علت کهیر، واکنش به یک محرک است که در معرض آن قرار گرفته‌اید؛ اما ممکن است به دلیل عفونت، استرس یا تغییرات دمایی نیز رخ دهد.

تفاوت بین کهیر پوستی و راش جلدی چیست؟

راش یک بیماری پوستی است که با تورم، خارش یا قرمزی همراه است. کهیر نوعی راش است؛ اما همه راش‌ها کهیر نیستند.

آیا کهیر در کودکان نیز بروز می‌کند؟

بله، کهیر زدن در کودکان شایع است و اغلب علت مشخصی ندارد. کهیر در کودکانی که سابقه خانوادگی آسم و آلرژی دارند، شیوع بیشتری دارد.

کهیر زدن در دوران بارداری طبیعی است؟

کهیر در دوران بارداری نسبت به سایر مشکلات پوستی شیوع کمتری دارد؛ ولی ممکن است در اثر واکنش به غذا، نیش حشرات، دارو و... بروز کند. همچنین به‌ علت تغییرات هورمونی و جسمی که در بدن خانم‌های باردار رخ می‌دهد. از هر ۱۵۰ خانم باردار ممکن است یک نفر وضعیتی به نام PUPP (پاپول‌ها و پلاک‌های کهیر خارش‌دار) را تجربه کند. علت این عارضه مشخص نیست، ولی ممکن است با ژنتیک در ارتباط باشد. عارضه PUPP بیشتر در اولین بارداری زنان اتفاق می‌افتد و به‌ندرت در حاملگی‌های بعدی دیده می‌شود.

 

نویسنده: مهشید عابدی

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و امیرحسین ملک زاده