پرگابالین با نام‌های تجاری لیریکا و لایریور نیز شناخته می‌شود، در سال ۲۰۰۴ توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به‌عنوان داروی ضد تشنج تأیید شد. این دارو در حال حاضر در آمریکا و اروپا برای درمان کمکی تشنج‌ کانونی در بزرگسالان استفاده می‌شود و اخیراً برای اختلالات اضطرابی نیز مؤثر شناخته شده است.

پرگابالین با کاهش فعالیت‌های عصبی که باعث تشنج می‌شوند و تأثیر بر مواد شیمیایی مغز که سیگنال‌های درد را منتقل می‌کنند، عمل می‌کند. این دارو برای درمان دردهای عصبی ناشی از دیابت، آسیب‌های نخاعی، فیبرومیالژیا (درد گسترده عضلانی) و نورالژی پس از زونا (هرپس زوستر)، کاربرد دارد. دقت کنید که لیریکا باید تحت نظر پزشک مصرف شود.

جدول زیر خلاصه‌ای از مشخصات داروی پرگابالین را در اختیار شما قرار می‌دهد.

^داروهای فهرست‌شده در این جدول، تمامی تداخلات دارویی پرگابالین را شامل نمی‌شوند. بنابراین، در صورت مصرف هرگونه دارو، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

کاربرد پرگابالین:

در ادامه به بررسی موارد استفاده اصلی پرگابالین می‌پردازیم:

پرگابالین برای تشنج‌های کانونی

پرگابالین (لایریور) به‌عنوان درمان کمکی در کنترل تشنج‌های کانونی استفاده می‌شود. این دارو با کاهش تحریک‌پذیری بیش‌از‌حد نورون‌ها به کاهش دفعات تشنج کمک می‌کند.

پرگابالین برای نورالژی پس از زونا (Postherpetic Neuralgia)

پرگابالین به عنوان درمان اصلی یا در مواردی که سایر درمان‌ها مؤثر نباشند، برای تسکین دردهای عصبی ناشی از زونا (نورالژی پس از زونا) استفاده می‌شود. درد پس از زونا معمولاً پس از بهبود ضایعات پوستی زونا ایجاد می‌شود و با درد مزمن، سوزش یا تیر کشیدن در همان ناحیه همراه است. پرگابالین با کاهش تحریک‌پذیری بیش‌از‌حد سلول‌های عصبی، به کاهش شدت درد، بهبود خواب و ارتقای کیفیت زندگی افراد کمک می‌کند.

پرگابالین برای درد نوروپاتیک ناشی از آسیب نخاعی

درد نوروپاتیک ناشی از آسیب نخاعی (SCI) یکی از مشکلات پیچیده بالینی است که با علائمی مانند سوزن‌سوزن شدن، بی‌حسی و درد خودبه‌خود همراه است. پرگابالین یکی از داروهای مؤثر برای کاهش این علائم محسوب می‌شود.

پرگابالین برای درد نوروپاتی دیابتی

نوروپاتی دیابتی، عارضه‌ای شایع در دیابت نوع 1 و 2 است که با علائمی مانند درد سوزشی، بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن در دست‌ها و پاها همراه است. پرگابالین به کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کند.

پرگابالین برای مدیریت درد و علائم فیبرومیالژیا

پرگابالین با تنظیم مسیرهای درد در مغز، به کاهش دردهای مزمن فیبرومیالژیا کمک می‌کند. فیبرومیالژیا با درد مداوم، منتشر، همراه با خستگی، اختلال خواب و گاهی افسردگی همراه است.

همچنین در موارد زیر نیز ممکن است پرگابالین توسط پزشک تجویز شود:

• اختلال اضطراب فراگیر (Generalized anxiety disorder )

• اختلال اضطراب اجتماعی (Social anxiety disorder)

• نوروپاتی مرتبط با سرطان (Cancer-associated neuropathy )

• سرفه مزمن و مقاوم به درمان

• درد نوروپاتیک در بیماران بحرانی (Neuropathic pain, critically ill patients)

• اختلال پانیک (Panic disorder )

• خارش با منشأ نوروپاتیک یا مرتبط با سرطان

• خارش اورمیک

• سندرم پای بی قرار (Restless legs syndrome)

• علائم وازوموتور مرتبط با یائسگی (مانند گرگرفتگی و تعریق شبانه)

نحوه مصرف پرگابالین

تعیین دوز و زمان مصرف پرگابالین باید کاملاً تحت نظر پزشک انجام شود؛ در ادامه نکاتی درخصوص مصرف این دارو ذکر شده است:

• شروع درمان، به‌ویژه در بیماران حساس یا دارای بیماری‌های زمینه‌ای، باید با کمترین دوز ممکن آغاز شود و در صورت نیاز، به‌تدریج افزایش یابد. هرگونه تغییر در دوز یا دفعات مصرف نیز باید بر اساس پاسخ بالینی و میزان تحمل بیمار صورت گیرد.

• دفعات مصرف خوراکی پرگابالین بسته به شرایط بالینی، شدت علائم و پاسخ بیمار به درمان، معمولاً بین یک تا سه بار در روز تنظیم می‌شود. در شروع درمان یا در موارد خفیف‌تر، ممکن است روزی یک بار (ترجیحاً شب‌ها) کافی باشد. اما در صورت نیاز به دوزهای بالاتر یا کنترل بهتر علائم، پزشک ممکن است دوز روزانه به دو یا سه نوبت در روز تقسیم کند تا اثربخشی دارو بیشتر و عوارض جانبی آن کمتر شود.

• پرگابالین را می‌توانید همراه غذا یا با معده خالی مصرف کنید.

• مصرف پرگابالین را به طور ناگهانی قطع نکنید، زیرا می تواند باعث بروز علائم ترک یا تشدید علائم افراد شود. در صورت لزوم قطع مصرف باید به تدریج و تحت نظر پزشک انجام شود.

فراموشی دوز پرگابالین

اگر دوز شبانه پرگابالین را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را پیش از خواب همراه با یک میان‌وعده سبک مصرف کنید. اگر مصرف آن در این زمان نیز فراموش شد، صبح روز بعد دارو را همراه با غذا مصرف نمایید. در صورتی‌ که در صبح نیز فراموش شد، منتظر بمانید تا زمان مصرف بعدی در شب فرا برسد و دارو را طبق برنامه همیشگی مصرف کنید. هرگز دوز را دو برابر نکنید.

عوارض جانبی احتمالی پرگابالین

شایع ترین عوارض جانبی مرتبط با دارو سرگیجه و خواب آلودگی است که عموماً شدت خفیف تا متوسط ​​دارند و توسط بسیاری از بیماران تحمل می شود. در اینجا برخی از رایج ترین آن ها آورده شده است:

• سرگیجه یا خواب آلودگی

• تاری دید

• خشکی دهان

• افزایش وزن

• تورم در دست یا پا (ادم محیطی)

• مشکل در تمرکز

در موارد نادر، پرگابالین ممکن است باعث درد و ضعف عضلانی و واکنش‌های آلرژیک مانند تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو (آنژیوادم)، مشکل تنفسی، یا کهیر شود. در صورت بروز این علائم، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

تداخلات دارویی پرگابالین

پرگابالین ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد که بر ایمنی آن تأثیر می‌گذارد. پیش از مصرف، لیست داروهای خود را به پزشک اطلاع دهید. در ادامه لیستی از تداخلات مهم این دارو آورده شده است:

• آزلاستین (اسپری بینی)

• هیدروکسی‌ زین

• نوسکاپین

• اولوپاتادین (اسپری بینی)

• اورفنادرین

• تالیدومید

• بوپرنورفین

• ستیریزین

• کلرپرومازین

• دیفنوکسیلات

• مفلوکین

• اپیوئیدها (مانند کدئین یا مورفین)

• زولپیدم

• زوکلوپنتیکسول

موارد هشدار مصرف

پرگابالین (لیریکا) ممکن است باعث خواب‌آلودگی یا گیجی شود. در حین مصرف این دارو، از رانندگی یا کار با ماشین‌آلات سنگین خودداری کنید.

پرگابالین در برخی شرایط باید با احتیاط مصرف شود یا اصلاً استفاده نشود. در صورت داشتن شرایط زیر، پیش از مصرف با پزشک مشورت کنید:

• حساسیت به پرگابالین یا سایر اجزای دارو

• سالمندان

• مشکلات کلیوی

• سابقه افسردگی یا افکار خودکشی

• سابقه جراحی باریاتریک

مصرف پرگابالین در دوران باروری، بارداری و شیردهی

مصرف پرگابالین در دوران بارداری و شیردهی می‌تواند بر سلامت مادر، جنین و نوزاد تأثیر بگذارد. به همین دلیل، آگاهی از ایمنی این دارو در این دوره‌ها بسیار مهم است.

مصرف پرگابالین در باروری

مصرف پرگابالین برای افرادی که قصد بارداری دارند باید با احتیاط و تحت نظر پزشک باشد. در درمان صرع، این دارو ممکن است با صلاح‌دید پزشک تجویز شود اما برای درمان اضطراب، پرگابالین معمولاً اولین گزینه نیست و پزشک ممکن است داروهای جایگزین را توصیه کند.

مصرف پرگابالین در بارداری

پرگابالین در بارداری در رده C قرار دارد، به این معنی که مطالعات حیوانی نشان داده‌اند مصرف پرگابالین در دوران بارداری ممکن است خطر نقایص جنینی را افزایش دهد، اما اطلاعات کافی در انسان‌ها وجود ندارد. پزشک باید مزایا و خطرات مصرف دارو را ارزیابی کند و در صورت امکان، گزینه‌های جایگزین را پیشنهاد دهد.

مصرف پرگابالین با اپیوئیدها (مانند مورفین) نزدیک زایمان خطر سندرم ترک نوزادی را افزایش می‌دهد.

مصرف پرگابالین در شیردهی

پرگابالین به‌مقدار کمی وارد شیر مادر می‌شود و تاکنون عوارض جدی در نوزادان گزارش نشده است. با این حال، اطلاعات درباره تأثیر طولانی‌مدت آن بر نوزادان محدود است، بنابراین فقط در صورت ضرورت و تحت نظر پزشک مصرف شود. در طول مصرف، وضعیت نوزاد را از نظر خواب‌آلودگی، رشد مناسب و تغذیه منظم بررسی کنید.

مکمل‌های دارای اثرات مشابه پرگابالین

برخی مکمل‌ها می‌توانند با اثر بر سیستم عصبی، حمایت از عملکرد و بازسازی اعصاب، به‌عنوان کمک‌درمان در کنار داروهایی مثل پرگابالین عمل کنند و در کاهش علائم نوروپاتی و بهبود دردهای عصبی مؤثر باشند. با این حال، مصرف این مکمل‌ها باید تحت نظر پزشک باشد، چون مکمل‌ها درمان اصلی نیستند و تنها در کنار دارو می‌توانند نقش مؤثری ایفا کنند.

مکمل‎‌های موثر در کاهش علائم نوروپاتی

ترکیباتی مانند ویتامین B (به‌ویژه ب۱، ب۶ و ب۱۲)، روغن ماهی و آلفا لیپوئیک اسید به کاهش دردهای عصبی (نوروپاتیک) و بهبود عملکرد اعصاب کمک می‌کنند. کمبود ویتامین‌های ب۱، ب۶ و ب۱۲، می‌تواند باعث بروز مشکلات عصبی مانند سوزش یا گزگز شود. روغن ماهی به دلیل داشتن امگا 3 به کاهش التهاب و ترمیم اعصاب آسیب‌دیده کمک می‌کند. آلفا لیپوئیک اسید نیز با کاهش آسیب‌های سلولی، از دیگر ترکیبات مفید در کمک به مدیریت دردهای نوروپاتی به شمار می‌رود.

در ادامه، مکمل‌هایی بر پایه این ترکیبات معرفی می‌شوند:

مکانیسم اثر پرگابالین

پرگابالین به زیرواحد آلفا-۲-دلتا در کانال‌های کلسیمی وابسته به ولتاژ در سیستم عصبی مرکزی متصل می‌شود و جریان کلسیم در پایانه‌های عصبی را تنظیم می‌کند. این کار باعث کاهش آزادسازی انتقال‌دهنده‌های عصبی تحریکی مانند گلوتامات، نوراپی‌نفرین، سروتونین و دوپامین می‌شود که سیگنال‌های درد و تشنج را تقویت می‌کنند. اگرچه پرگابالین از نظر ساختاری شبیه گابا (GABA) است، روی گیرنده‌های گابا اثر نمی‌گذارد. همچنین، این دارو می‌تواند مسیرهای انتقال درد از مغز به نخاع را تنظیم کند.

سخن پایانی

پرگابالین دارویی مؤثر برای تسکین دردهای عصبی ناشی از مشکلاتی مانند دیابت، فیبرومیالژیا (درد مزمن عضلانی) و آسیب‌های نخاعی است. همچنین، این دارو در درمان برخی اختلالات اضطرابی و کنترل تشنج‌های جزئی نقش دارد. مصرف پرگابالین طبق دستور پزشک و با درنظر گرفتن بیماری‌های زمینه‌ای یا داروهای مصرفی می‌تواند کم‌ترین عارضه و بهترین اثربخشی را برای شما ایجاد کند. برای خرید گاباپنتین می‌توانید با مراجعه به داروخانه‌های معتبر و ارائه نسخه پزشک اقدام نمایید. در صورت تداوم مصرف دارو، می‌توانید با داروساز مشورت و آن را تهیه کنید.

سوالات متداول

1. آیا پرگابالین اعتیاد آور است؟

استفاده خودسرانه یا نادرست از پرگابالین می‌تواند باعث وابستگی به دارو شود؛ بنابراین ضروری است که مصرف این دارو را صرفاً تحت نظر پزشک و در یک دوره درمانی مشخص انجام شود.

2. آیا قرص پرگابالین مرفین دارد؟

خیر، قرص پرگابالین حاوی هیچ ماده مخدری مانند مورفین نیست.

3. آیا می توانم قرص پرگابالین 75 را ناگهانی قطع کنم؟

خیر، قطع ناگهانی قرص پرگابالین ممکن است علائم ترک مانند اضطراب، بی‌خوابی و سردرد ایجاد کند. بنابراین، قطع مصرف این دارو باید تحت نظر پزشک و به‌تدریج انجام شود.

4. چگونه پرگابالین را ترک کنیم؟

ترک پرگابالین باید با دقت و تحت نظر پزشک و با کاهش تدریجی دوز انجام شود، زیرا قطع ناگهانی آن ممکن است باعث بروز برخی علائم شود.

5. تفاوت پرگابالین و گاباپنتین چیست؟

پرگابالین و گاباپنتین هر دو برای کنترل دردهای عصبی و تشنج استفاده می‌شوند، اما تفاوت‌هایی در ساختار، اثربخشی و عوارض جانبی دارند. به عنوان مثال پرگابالین جذب سریع‌تر دارد و گاباپنتین معمولاً عوارض کمتری دارد و بهتر تحمل می‌شود. پزشک بر اساس شرایط شما مناسب‌ترین دارو را انتخاب می‌کند.

6. آیا قرص پرگابالین برای دیسک کمر استفاده می شود؟

پرگابالین برای کاهش دردهای عصبی ناشی از دیسک کمر (مثل سیاتیک) ممکن است تحت نظر پزشک تجویز شود، اما برای درد غیرعصبی دیسک کاربرد ندارد. پزشک با توجه به نوع درد، درمان مناسب را انتخاب می‌کند.

7. آیا مصرف قرص پرگابالین، تست اعتیاد را مثبت می کند؟

پرگابالین معمولاً در تست‌های استاندارد اعتیاد مثبت نمی‌شود، زیرا با مواد مخدر متفاوت است.

8. آیا کپسول پرگابالین چاق کننده است؟

پرگابالین در برخی افراد، به‌ویژه با مصرف طولانی‌مدت، ممکن است باعث افزایش وزن شود. این عارضه معمولاً خفیف است و با رژیم غذایی مناسب قابل کنترل است. با پزشک مشورت کنید تا دوز و رژیم غذایی تنظیم شود.

9. آیا پرگابالین برای زود انزالی مؤثر است؟

خیر، این قرص نقشی در درمان زود انزالی ندارد.

منابع: WebMD | Drugs.com | UpToDate

نویسنده: وحیده محمدزاده

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و کوثر معمارفر