بررسی انواع بیماری‌های مقاربتی | علل بروز و روش‌های درمان

بیماری‌های مقاربتی یا جنسی بیماری‌های شایع و پرچالشی هستند که از طریق رابطه جنسی یا لمس نواحی تناسلی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند. بسته به نوع بیماری، علائم و درمان‌ها متفاوت هستند. بسیاری از مبتلایان به این بیماری‌ها به دلیل نداشتن آگاهی و دانش کافی متوجه علائم نشده و در دراز مدت درگیر مشکلات جدی و عوارض گاها کشنده می‌شوند. اما خبر خوب برای کاربران این است که کسب آگاهی، پیگیری، انجام آزمایشات ضروری و تعهد به برنامه درمانی به بهبود هرچه بیشتر این بیماری‌ها کمک نموده و اغلب با طی نمودن این مسیر اختلال به طور کامل درمان می‌شود.

تیم علمی زیوش با دغدغه کمک به بهبود سلامت جنسی در جامعه و با هدف آگاهی بخشی هرچه تمام‌تر در مسیر حفظ سلامت جنسی در نظر دارد تا با بررسی گسترده انواع بیماری‌های جنسی، علائم آنها، علل بروز، روش‌های تشخیص، راهکارهای درمانی و توصیه‌هایی برای پیشگیری از این بیماری‌ها به تمامی پرسش‌ها، نگرانی‌ها و چالش‌های کاربران در این راستا پاسخ دهد؛ بدین ترتیب ما مطالعه این نوشته را به تمامی افراد از هر طیف سنی توصیه می‌کنیم.

  

بیماری مقاربتی چیست؟

بیماری‌های مقاربتی یا جنسی بیماری‌های عفونی و مسری هستند که از طریق رابطه جنسی یا لمس نواحی تناسلی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند. علائم این بیماری‌ها بسته به نوع بیماری متفاوت است، ولی می‌تواند شامل درد یا سوزش هنگام ادرار کردن یا رابطه جنسی، ترشحات غیر معمول ناحیه تناسلی، خارش یا انواع ضایعات پوستی در ناحیه تناسلی، داخل واژن یا مقعد باشد. بیماری‌های جنسی می‌توانند توسط عفونی مختلفی مانند باکتری، ویروس یا انگل ایجاد شوند و بیشتر آنها قابل‌درمان هستند، گرچه در برخی از این بیماری‌ها، مانند هرپس تناسلی یا زگیل تناسلی، درمان علائم را از بین می‌برد ولی بیماری به شکل نهفته باقی مانده و می‌تواند دوباره عود کند یا به سایر افراد منتقل شود. در این مقاله از سایت زیوش به مرور بعضی از معروف‌ترین بیماری‌های مقاربتی، مانند بیماری‌های کلامیدیا، سوزاک یا گنوره، تریکومونازیس، زگیل تناسلی، هرپس یا تبخال تناسلی، سیفلیس، شپش عانه، ایدز، هپاتیت B و هپاتیت C می‌پردازیم.

خلاصه: بیماری‌های مقاربتی از طریق تماس جنسی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند. این بیماری‌ها شامل کلامیدیا، سوزاک، تریکومونازیس، زگیل تناسلی، تبخال تناسلی، سیفلیس، شپش عانه، ایدز، هپاتیت B و هپاتیت C هستند.

علل بروز شایع‌ترین بیماری‌های مقاربتی

بیماری‌های مقاربتی می‌توانند توسط عوامل عفونی مختلفی ایجاد شوند، مانند:

• عوامل باکتریایی مانند کلامیدیا تراکوماتیس (عامل بیماری کلامیدیا)، ترپونما پالیدوم (عامل بیماری سیفلیس) و نایسریا گنوره (عامل بیماری گنوره یا سوزاک)،

• عوامل ویروسی مانند ویروس HIV (عامل بیماری ایدز)، ویروس پاپیلومای انسانی (عامل زگیل تناسلی و سرطان‌های نواحی تناسلی و گردن رحم)، ویروس‌ هرپس سیمپلکس 2 (عامل تبخال تناسلی)، ویروس هپاتیت B (عامل بیماری هپاتیت B) و ویروس هپاتیت C (عامل بیماری هپاتیت C)،

• عوامل انگلی مانند تریکوموناس واژینالیس (عامل بیماری تریکومونازیس) و شپش عانه.

خلاصه: بیماری‌های مقاربتی می‌توانند ناشی از علل باکتریایی، ویروسی یا انگلی باشند.

انواع بیماری‌های مقاربتی

• کلامیدیا

کلامیدیا یکی از بیماری‌های شایع مقاربتی است که عامل ایجاد آن باکتری کلامیدیا تراکوماتیس است. علاوه بر نواحی تناسلی، این بیماری می‌تواند چشم، دهان و گلو را نیز درگیر کند. اگر کلامیدیا درمان نشود، ممکن است منجر به بیماری التهابی لگن در خانم‌ها یا التهاب اپیدیدیم، پروستات و مجاری ادراری در آقایان شود.

• گنوره

گنوره یا سوزاک نیز یکی دیگر از بیماری‌های شایع مقاربتی ناشی از باکتری نایسریا گنوره است که می‌تواند باعث عفونت واژن، پیشابراه، چشم، گلو، مقعد و حتی بیماری التهابی لگن شود. در صورت عدم درمان، سوزاک می‌تواند باعث بیماری التهابی لگن و ناباروری در خانم‌ها و عفونت اپیدیدیم، آبسه آلت تناسلی و آسیب به پیشابراه در آقایان شود. همچنین، امکان دارد عفونت وارد خون شود و منجر به عوارضی مانند درد مفاصل یا آسیب به دریچه‌های قلبی شود.

• سیفلیس

بیماری سیفلیس یک بیماری مقاربتی با گستره‌ی مبتلایان کمتر است که در اثر وجود باکتری ترپونما پالیدوم ایجاد می‌شود. در صورت عدم درمان، این بیماری می‌تواند به عوارض خطرناک، برگشت‌ناپذیر و کشنده‌ای بینجامد. بیماری سیفلیس به 4 مرحله اولیه، ثانویه، نهفته و ثالثیه تقسیم می‌شود. مرحله نهفته ممکن است سال‌ها طول بکشد. مرحله آخر یا سفلیس ثالثیه با عوارض خطرناک و غیرقابل‌ درمانی همراه است.

• تریکومونازیس

تریکومونازیس یکی از بیماری‌هایی مقاربتی با آمار ابتلای بالا است ناشی از انگل تریکوموناس واژینالیس است که در واژن زندگی می‌کند. این بیماری در بیشتر موارد بی‌علامت است و آقایان نیز به ندرت علامت‌دار می‌شو‌ند اگر این بیماری درمان نشود، ممکن است منجر به بیماری التهابی لگن یا عوارض بارداری در خانم‌ها شود.

• تبخال یا هرپس تناسلی

تبخال یا هرپس تناسلی بر اثر ویروس هرپس سیمپلکس 2 ایجاد می‌شود. البته ممکن است عامل آن ویروس هرپس سیمپلکس 1 (عامل تبخال دهان) نیز باشد. این بیماری با لمس ضایعات عفونی در نواحی تناسلی منتقل می‌شود. همچنین، درمان فقط دوره علائم را کوتاه می‌کند و بیماری را ریشه‌کن نمی‌کند. بیماری در اغلب مبتلایان به صورت بی‌علامت و نهفته است و می‌تواند دوباره عود کند.

• زگیل تناسلی

زگیل تناسلی بیماری مقاربتی دیگری است که ناشی از زیرگونه‌های کم‌خطر ویروس پاپیلومای انسانی مانند زیرگونه‌های 6 و 11 است. این بیماری می‌تواند با لمس ضایعات از فردی به فرد دیگر منتقل شود. عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی می‌تواند بی‌علامت باشد یا خودبه‌خود برطرف شود. عفونت ناشی از زیرگونه‌های کم‌خطر این ویروس باعث ایجاد زگیل تناسلی می‌شود، در حالی که زیرگونه‌های پرخطر می‌توانند باعث سرطان‌های نواحی تناسلی به خصوص گردن رحم شوند. خوشبختانه این بیماری با واکسیناسیون قابل‌پیشگیری است.

• شپش عانه

شپش عانه یا فتیروس پوبیس حشره ریزی است که در موهای ناحیه تناسلی زندگی می‌کند و در موارد خاصی، می‌تواند موهای سر، بدن یا مژه‌ها را نیز مبتلا کند. همچنینی علاوه بر تماس جنسی، این بیماری از لباس، حوله و ملحفه و خوابیدن در تخت خواب مشترک نیز از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود.

• ایدز

این بیماری ناشی از ویروس HIV است و می‌تواند از روش‌های مختلفی از جمله رابطه جنسی از فردی به فرد دیگر منتقل شود. بیماری می‌تواند سال‌ها بی‌علامت باشد و سپس با نقص ایمنی و ابتلا به انواع بیماری‌های باکتریایی، ویروسی، انگلی و بعضی انواع سرطان‌ها خود را نشان دهد.

• هپاتیت B و C

این دو بیماری ویروسی می‌توانند از طریق تماس جنسی، فراورده‌های خونی یا سوزن آلوده از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. هر دوی این بیماری ها باعث التهاب کبد و علائم مربوطه می شوند. البته، هپاتیت B منجر به عفونت حاد خودبه‌خود محدودشونده‌ای می‌شود که به ندرت مزمن می شود، در حالی که هپاتیت C در بیشتر موارد منجر به عفونت مزمن می شود. هر دوی این بیماری‌ها در صورت عفونت مزمن باید با داروهای ضدویروس درمان شوند.

خلاصه: انواع بیماری‌های مقاربتی عبارتند از کلامیدیا، سوزاک یا گنوره، تریکومونیازیس، زگیل تناسلی، هرپس یا تبخال تناسلی، سیفلیس، شپش عانه، ایدز، هپاتیت B و هپاتیت C.

 

علائم بیماری‌های مقاربتی

علائم بیماری‌های جنسی بسته به نوع بیماری متفاوت هستند. علائم اختصاصی هر بیماری مقاربتی در ادامه توضیح داده شده‌اند. اگر فکر می‌کنید به یک بیماری مقاربتی مبتلا شده‌اید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

• کلامیدیا:

این بیماری در بیشتر موارد بی‌علامت است، ولی گاهی می‌تواند باعث علائمی مانند درد و سوزش هنگام ادرار کردن، ترشحات غیر معمول یا چرکی از واژن یا آلت تناسلی و درد در قسمت پایین شکم شود. همچنین، خانم‌ها ممکن است درد یا خونریزی هنگام رابطه جنسی از راه واژن و خونریزی بین دوره‌های قاعدگی را تجربه کنند، در حالی که آقایان ممکن است دچار درد یا تورم بیضه و علائم ادراری شوند.

• سیفلیس:

بیماری سیفلیس بسته به مرحله بیماری، علائم متفاوتی دارد. سیفلیس به 4 مرحله اولیه، ثانویه، نهفته و ثالثیه تقسیم می‌شود. سیفلیس اولیه به طور متوسط 3 تا 4 هفته پس از تماس جنسی رخ می دهد و علائم آن شامل بزرگ شدن غدد لنفاوی و ایجاد زخم‌های گرد، کوچک و بدون درد به نام "شانکر سیفلیس" هستند که ممکن است در نواحی تناسلی یا دهان (در صورت تماس جنسی دهانی) پیدا شوند. این زخم‌ها اغلب طی 2 تا 6 هفته به طور خود به خود بهبود می‌یابند. در صورت عدم درمان، بیمار دچار سیفلیس ثانویه می‌شود که خود را با علائمی مانند جوش‌هایی روی کف دست و پاها، گلودرد، سردرد، بزرگ شدن غدد لنفاوی، تب، خستگی، کاهش وزن، ریزش مو و درد مفاصل نشان می‌دهد. البته، این علائم نیز می‌توانند با درمان یا حتی بدون درمان از بین بروند. سپس فرد وارد مرحله نهفته سفلیس می‌شود که ممکن است سال‌ها طول بکشد. مرحله آخر یا سفلیس ثالثیه با عوارض خطرناک و غیرقابل درمان قلبی، عصبی و روانی همراه است.

• گنوره یا سوزاک:

علائم سوزاک عبارتند از درد یا سوزش هنگام ادرار کردن، تکرر ادرار و ترشح چرکی از آلت تناسلی یا واژن. در صورت عفونت مقعد، علائمی مانند خارش یا درد مقعد، ترشح یا خونریزی از مقعد و درد هنگام اجابت مزاج رخ می‌دهد. همچنین، خانم‌ها ممکن است تشدید خونریزی قاعدگی، لکه‌بینی، درد در قسمت پایین شکم و درد هنگام رابطه جنسی از راه واژن داشته باشند، در حالی که آقایان ممکن است ورم و تغییر رنگ نوک آلت تناسلی، درد و تورم بیضه‌ها و علائم ادراری را تجربه کنند.

• تریکومونازیس:

این بیماری در بیشتر موارد بی‌علامت است، ولی گاهی می‌تواند باعث علائمی مانند ترشحات غیر معمول از واژن، لکه‌بینی، سوزش یا خارش در ناحیه تناسلی، قرمزی و تورم ناحیه تناسلی، تکرر ادرار، درد و سوزش هنگام ادرار کردن و درد هنگام رابطه جنسی از راه واژن در خانم‌ها شود. همچنین، بیماری به ندرت در مردان علامت‌دار است، ولی در صورت علامت‌دار بودن در مردان باعث ترشح از آلت تناسلی، درد و سوزش هنگام ادرار کردن یا پس از انزال و تکرر ادرار می‌شود.

• تبخال یا هرپس تناسلی:

علامت اصلی هرپس تناسلی ایجاد تاول‌های کوچک در نواحی تناسلی است که به طور متوسط 4 روز پس از تماس ایجاد می‌شوند. این تاول‌ها ممکن است پاره شده و تبدیل به زخم‌هایی شوند که ترشح شفاف دارند، همچنین، تاول‌ها حدود یک هفته بعد دلمه می‌بندند و سپس بهبود می‌یابند. علائم دیگر بیماری عبارتند از سوزش شدید، خارش و گزگز در نواحی تناسلی، بزرگ شدن غدد لنفاوی، تب، خستگی، بدن‌درد و سردرد. این علائم حتی در صورت عدم درمان خودبه‌خود طی 1 هفته بهبود می‌یابند، ولی بیماری به صورت نهفته و بی‌‌ علامت در می‌آید و می‌تواند بعداً دوباره عود کند.

• زگیل تناسلی:

این بیماری خود را با زگیل‌های کوچک یا بزرگی نشان می‌دهد که رنگی مشابه پوست و سطحی مخملی دارند. زگیل‌ها می‌توانند به شکل تک یا دسته‌ای ظاهر شوند و پوست نواحی تناسلی، مقعد یا ران را درگیر کنند. همچنین ممکن است زگیل‌ها داخل واژن یا روی گردن رحم یا داخل مقعد هم ظاهر شوند. در صورت بزرگ شدن یا زخمی شدن زگیل‌ها، اغلب علائم مانند درد و خونریزی و خارش هم ایجاد می‌شوند.

• شپش عانه:

این شپش اغلب موهای ناحیه تناسلی را درگیر می‌کند ولی به ندرت ممکن است موهای سر یا بدن یا مژه‌ها را درگیر کند. ابتلا به بیماری شپش عانه می‌تواند باعث خارش شدید ناحیه تناسلی به خصوص در شب شود. همچنین، ممکن است فرد علائمی مانند تب، تحریک‌پذیری، خستگی، زخم‌های ناشی از خاراندن یا عفونت باکتریایی در نواحی زخمی داشته باشد.

• ایدز:

چند هفته پس از اولین تماس با ویروس، مبتلایان اغلب دچار یک دوره بیماری شبه‌آنفولانزا می‌شوند و علائمی مانند تب، خستگی، بزرگ شدن غدد لنفاوی، گلودرد و سردرد را تجربه می‌کنند. البته این علائم طی مدت کوتاهی از بین می‌روند و بیماری وارد فاز نهفته می‌شود که می‌تواند سال‌ها طول بکشد. در این مدت، فرد علامتی ندارد ولی می‌تواند بیماری را به سایرین انتقال دهد. پس از خروج از فاز نهفته بیماری، مبتلایان دچار نقص ایمنی می‌شوند که آنان را مستعد ابتلا به انواع بیماری‌های باکتریایی، ویروسی، انگلی و بعضی انواع سرطان‌ها می‌کند.

• هپاتیت B و C

عفونت حاد ناشی از هپاتیت C اغلب خود را به صورت زردی، تیره شدن رنگ ادرار، خستگی، بزرگ شدن کبد، درد شکمی و تهوع و استفراغ نشان می‌دهد. بیماری اغلب طی چند هفته بهبود می‌یابد، ولی تعداد کمی از مبتلایان می‌توانند وارد فاز مزمن و بی‌علامت شده و در نهایت مبتلا به سیروز یا سرطان کبد شوند. از طرف دیگر، هپاتیت C در بیشتر موارد مزمن و بی‌علامت است و می‌تواند در نهایت منجر به سیروز یا سرطان کبد شود.

خلاصه: علائم کلی بیماری‌های مقاربتی عبارتند از درد هنگام ادرار کردن یا رابطه جنسی، ترشحات غیر معمول از واژن، آلت تناسلی یا مقعد، خارش اطراف اندام‌های تناسلی، خونریزی بین دوره‌های قاعدگی یا بعد از رابطه جنسی، درد لگن، درد یا تورم بیضه‌ها و ایجاد ضایعات پوستی اطراف اندام تناسلی.

 

عوارض بیماری‌های مقاربتی

• بیماری التهابی لگن

بیماری‌هایی مانند تریکومونازیس، کلامیدیا و گنوره می‌توانند منجر به بیماری التهابی لگن در زنان شوند. مبتلایان می‌توانند بی‌علامت باشند یا علائمی مانند درد لگن و قسمت تحتانی شکم، درد هنگام ادرار کردن یا رابطه جنسی، نامنظمی در قاعدگی، قاعدگی دردناک یا خونریزی بیش از حد، ترشحات غیر معمول از واژن، تب یا تهوع و استفراغ داشته باشند. اگر بیماری التهابی لگن به موقع تشخیص داده شود با آنتی‌بیوتیک‌ها قابل درمان است، در غیر این صورت ممکن است باعث آسیب به لوله‌های فالوپ، حاملگی خارج از رحم یا ناباروری شود.

• سفلیس ثالثیه

مرحله آخر سیفلیس یا سفلیس ثالثیه اغلب طی 10 تا 30 سال پس از ابتلا رخ می‌دهد و با عوارض خطرناک و غیرقابل‌درمانی مانند کوری، ناشنوایی، بیماری‌های روانی، از دست دادن حافظه، تخریب بافت نرم و استخوان‌ها، عوارض عصبی مانند سکته مغزی و مننژیت، بیماری قلبی و عفونت مغز و نخاع همراه است. عوارض ناشی از این بیماری را نمی‌توان به طور کامل با درمان آنتی‌بیوتیکی از بین برد.

• سرطان

برخی از زیرگونه‌های پرخطر ویروس پاپیلومای انسانی (به خصوص زیرگونه‌های 16 و 18) می‌توانند باعث سرطان‌های گردن رحم، اندام‌های تناسلی و سرطان مقعد شوند. علائم این سرطان‌ها بسته به محل درگیری متفاوت است و می‌تواند شامل درد، تورم، وجود توده و خونریزی باشد. برای پیشگیری از بروز سرطان دهانه رحم ناشی از این ویروس، تست‌های غربالگری و واکسیناسیون وجود دارد. به یاد داشته باشید که این سرطان‌ها هر چقدر زودتر تشخیص داده شوند، درمان ساده‌تر و عوارض کمتری دارند.

خلاصه: بیماری‌های جنسی می‌توانند منجر به عوارضی مانند بیماری التهابی لگن، ناباروری، سرطان و سفلیس ثالثیه شوند.

 

تشخیص بیماری‌های مقاربتی

اگر شما یک خانم هستید، برای تشخیص بیماری مقاربتی باید به متخصص زنان و زایمان یا ماما مراجعه کنید. همچنین آقایان می‌توانند برای تشخیص بیماری مقاربتی به متخصص کلیه و مجاری ادراری (اورولوژیست) مراجعه کنند. پزشک با بررسی علائم شما، معاینه فیزیکی، و برخی تست‌ها می‌تواند بیماری مقاربتی شما را تشخیص دهد. هرچه بیماری شما زودتر تشخیص داده شود، عوارض آن کمتر و درمان آن ساده‌تر خواهد بود.

بیماری‌هایی مانند کلامیدیا، سوزاک و تریکومونازیس با نمونه‌گیری از مایعات نواحی تناسلی با استفاده از سواپ و بررسی نمونه زیر میکروسکوپ یا کشت آن تشخیص داده می‌شوند، در حالی که سیفلیس با نمونه‌گیری از زخم، نمونه خون یا نمونه از مایع مغزی-نخاعی (در صورت شک به سیفلیس ثالثیه) تشخیص داده می‌شود. برای بیماری‌هایی مانند زگیل تناسلی و تبخال تناسلی، صرفاً شرح حال بیمار و مشاهده ضایعات توسط پزشک برای تشخیص کافی است. همچنین ابتلا به زیرگونه‌های پرخطر ویروس پاپیلومای انسانی با نمونه‌گیری از گردن رحم و تست‌های مولکولی قابل‌بررسی است. برای بیماری‌هایی مانند ایدز، هپاتیت B و C، روش‌های آزمایشگاهی مختلفی وجود دارد که بیماری را با بررسی نمونه خون فرد مبتلا تشخیص می‌دهند. در نهایت، شپش عانه با مشاهده شپش یا تخم آن در موهای ناحیه تناسلی قابل‌تشخیص است.

خلاصه: تشخیص بیماری‌های جنسی با بررسی علائم، معاینه فیزیکی و تست‌های آزمایشگاهی است. برای تشخیص این بیماری‌ها باید به متخصص زنان و زایمان، ماما (در خانم‌ها) یا متخصص کلیه و مجاری ادرار (در آقایان) مراجعه کرد.

 

پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی

تنها راه پیشگیری کاملاً مؤثر از بیماری‌های مقاربتی، پرهیز از داشتن تماس جنسی و دوری از روابط جنسی پرخطر است، البته راه‌های دیگری برای کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های مقاربتی هم وجود دارد:

• تا حد ممکن از روابط جنسی با شرکای جنسی متعدد پرهیز کنید. بهتر است قبل از شروع رابطه جنسی با هر شریک جنسی، هر دو طرف از نظر وجود بیماری منتقله از راه جنسی بررسی شوند.

• برای هر نوع تماس جنسی از کاندوم یا سایر روش‌های محافظتی (مانند کاندوم‌های زنانه) استفاده کنید تا احتمال ابتلا به بیماری‌های مقاربتی که از طریق مایعات تناسلی منتقل می‌شوند (مانند کلامیدیا، سوزاک، تریکوموناس، ایدز، هپاتیت (B و C) را به حداقل برسانید. البته بیماری‌هایی مانند زگیل تناسلی، تبخال تناسلی، سیفلیس یا شپش عانه می‌توانند از طریق لمس نواحی مبتلا منتقل شوند، بنابراین استفاده از کاندوم در این موارد کارایی بالایی ندارد.

• اگر امکان آن وجود دارد، واکسن ضد هپاتیت B و ویروس پاپیلومای انسانی دریافت کنید.

• بیماری شپش عانه می‌تواند از طریق لباس زیر، ملحفه، ملحفه یا تخت خواب آلوده هم انتقال پیدا کند. بنابراین از به اشتراک گذاشتن لباس زیر یا ملحفه و حوله خودداری کنید.

خلاصه: محدود کردن شرکای جنسی و روابط جنسی پرخطر، استفاده از کاندوم و واکسیناسیون راه‌های مؤثری برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مقاربتی هستند.

 

درمان بیماری‌های مقاربتی

بسته به نوع بیماری، گزینه‌های درمانی پیش روی شما متفاوت خواهد بود. هر چه درمان این بیماری‌ها زودتر انجام شود، احتمال رخ داده عوارض بعدی کمتر خواهد بود. به یاد داشته باشید که در طول درمان باید از رابطه جنسی پرهیز کنید.

• کلامیدیا:

درمان کلامیدیا با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های آزیترومایسین (تک دوز) یا داکسی‌سیکلین (هر 12 ساعت برای یک هفته) است. همچنین، ممکن است درمان کامل عفونت حدود 2 هفته طول بکشد.

• سیفلیس:

بیماری سیفلیس با پنی‌سیلین و در صورت حساسیت به آن، با سفتریاکسون یا داکسی‌سیکلین درمان می‌شود، ولی آنتی‌بیوتیک نمی‌تواند عوارض ناشی از سیفلیس ثانویه را به طور کامل از بین ببرد، چون بسیاری از این عوارض برگشت‌ناپذیر هستند.

• سوزاک:

در گذشته، درمان سوزاک با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های آزیترومایسین و سفتریاکسون بود، ولی امروزه باکتری تا حدودی به آنها مقاوم شده است. بنابراین، از داکسی‌سایکلین (هر 12 ساعت برای یک هفته) استفاده می‌شود. علائم معمولاً طی چند روز پس از شروع درمان از بین می‌روند.

• تریکومونازیس:

درمان تریکومونیازیس با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های مترونیدازول یا تینیدازول است. همچنین، ممکن است درمان کامل عفونت حدود یک هفته طول بکشد.

• تبخال تناسلی:

این بیماری اغلب نیازمند درمان با داروهای ضد ویروس خوراکی مانند آسیکلوویر یا والاسیکلوویر است. گرچه درمان می‌تواند طول دوره علائم را کاهش دهد ولی بیماری را از بین نمی‌برد. معمولاً پس از علائم اولیه، بیماری به شکل نهفته در می‌آید و می‌تواند دوباره عود کند.

• زگیل ‌تناسلی:

زگیل‌های تناسلی را می‌توان با داروهای موضعی مانند ایمی‌کیمود، پودوفیلین یا پودوفیلوکس و تری‌کلرواستیک اسید یا روش‌های جراحی، لیزر و کرایوتراپی برطرف کرد. البته این درمان‌ها عفونت را از بین نمی‌برند و امکان عود دوباره یا انتقال به سایرین وجود دارد.

• شپش عانه:

درمان این بیماری تا حدی مشابه شپش سر با لوسیون‌ها یا شامپوهای حاوی پرمترین، مالاتیون یا لیندان و یا آیورمکتین خوراکی است. همچنین، تمامی افراد مبتلا در خانواده باید همزمان درمان شوند و محیط خانه، ملحفه‌ها، لباس‌ها و حوله‌ها ضدعفونی شوند.

• ایدز:

بیماری ایدز با داروهای ضدویروس قابل‌کنترل است. البته، در طول زمان ویروس به بسیاری از این داروها مقاوم شده و داروهای جدیدتری وارد بازار شده‌اند. در حال حاضر، درمان دارویی می‌تواند پیشرفت بیماری را متوقف کرده و احتمال انتقال آن به سایرین را از بین ببرد.

• هپاتیت B و C:

هپاتیت B در صورت مزمن بودن و هپاتیت C در هر صورت نیازمند درمان هستند. درمان‌های قدیمی‌تر فقط قادر به کنترل بیماری بودند، در حالی که درمان‌های جدید امکان ریشه‌کن کردن بیماری را نیز فراهم کرده‌اند.

خلاصه: اغلب بیماری‌های مقاربتی با آنتی‌بیوتیک یا داروی ضدویروس درمان می‌شوند، گرچه در برخی از آنها مانند هرپس تناسلی یا زگیل تناسلی، درمان علائم را کاهش می‌دهد ولی بیماری به حالت نهفته و بی‌علامت در‌می‌آید و می‌تواند دوباره عود کند یا انتقال پیدا کند. بعضی دیگر از این بیماری‌ها مانند ایدز، هپاتیت B و C ممکن است به طور کامل درمان نشوند و صرفاً با درمان قابل‌کنترل هستند.

 

روش‌های انتقال بیماری‌های مقاربتی

• کلامیدیا و گنوره:

این بیماری‌ها می‌توانند واژن، پیشابراه، آلت تناسلی، مقعد، رحم، لوله‌های فالوپ، چشم، دهان و گلو را درگیر کنند. عفونت با رابطه جنسی واژینال، دهانی یا مقعدی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. همچنین، نوزادانی که به روش زایمان طبیعی از مادران مبتلا متولد شده‌اند می‌توانند مبتلا به عفونت در چشم یا دهان و گلو شوند. عفونت چشمی ممکن است با لمس چشم‌ها با دست آلوده هم رخ دهد.

• سیفلیس:

راه انتقال آن از طریق تماس جنسی واژینال، مقعدی، دهانی یا تماس با زخم‌های ناشی از بیماری روی نواحی تناسلی است. همچنین، این بیماری می‌تواند از مادر به جنین منتقل شده و باعث سیفلیس مادرزادی شود. به ندرت، دریافت یا اهدای خون می‌تواند باعث انتقال بیماری به فرد دیگر شود.

• تریکوموناس:

این بیماری می‌تواند باعث عفونت واژن، رحم و لوله‌های فالوپ در خانم‌ها و عفونت پیشابراه در آقایان شود. راه انتقال آن نیز از طریق رابطه جنسی واژینال است.

• زگیل تناسلی و تبخال تناسلی:

این بیماری‌ها از طریق لمس ضایعات عفونی و نه صرفا‍ً رابطه جنسی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند. همچنین، احتمال کمی وجود دارد که فرد بی‌علامت در مرحله نهفته بیماری نیز بتواند آن را با تماس به فرد دیگری منتقل کند.

• ایدز، هپاتیت B و C:

این بیماری‌ها از طریق مایعات جنسی آلوده طی رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا به ندرت دهانی منتقل می‌شوند. البته، احتمال انتقال در رابطه جنسی مقعدی بیشتر است. همچنین، این بیماری‌ها می‌توانند با دریافت خون و فراورده‌های خونی یا سوزن آلوده نیز منتقل شوند. همچنین، مادر مبتلا می‌تواند طی بارداری، زایمان یا شیردهی نوزاد خود را مبتلا کند. به یاد داشته باشید که اگر بیماری با درمان تحت کنترل باشد احتمال انتقال بیماری از طریق تماس جنسی به حداقل می‌رسد.

شپش عانه:

این بیماری از راه رابطه جنسی واژینال یا مقعدی، لمس نواحی جنسی و از طریق لباس، حوله، ملحفه و خوابیدن در تخت خواب مشترک از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. بنابراین، احتمال دارد فرد مبتلا سایر افراد خانواده را نیز مبتلا کند.

خلاصه: اغلب بیماری‌های مقاربتی می‌توانند با رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی از فردی به فرد دیگر منتقل شوند، گرچه برخی از این بیماری‌ها صرفاً با لمس ضایعات عفونی در ناحیه تناسلی قابل‌انتقال هستند. همچنین، بعضی از این بیماری‌ها می‌توانند طی بارداری یا زایمان طبیعی از مادر مبتلا به نوزاد منتقل شوند.

 

بارداری و بیماری‌های مقاربتی

برخی از بیماری‌های مقاربتی می‌توانند در دوران بارداری یا زایمان به نوزاد منتقل شوند یا باعث عوارض دیگری شوند:

• سیفلیس: سیفلیس در مادران باردار می‌تواند باعث سیفلیس مادرزادی در نوزاد شود که علائم آن شامل تأخیر تکاملی، تشنج، تب، بزرگی کبد و طحال، کم‌خونی، زردی و زخم‌های عفونی در نوزاد است. همچنین، این بیماری احتمال سقط یا مرگ جنین را افزایش می‌دهد.

• گنوره و کلامیدیا: این بیماری‌ها می‌توانند حین زایمان از مادر به نوزاد منتقل شده و باعث عفونت گلو یا چشم در نوزاد شوند.

• زگیل تناسلی: در موارد نادر، زگیل تناسلی می‌تواند طی زایمان به نوزاد منتقل شود و باعث ایجاد زگیل در دهان و گلوی نوزاد شود. همچنین، در مواردی که زگیل در جای نامناسبی باشد که زایمان واژینال را دشوار کند، بیمار باید تحت زایمان سزارین قرار گیرد.

• تریکومونازیس: این بیماری ممکن است باعث زایمان زودرس، سقط یا مرگ جنین و تولد نوزاد کم‌وزن در خانم‌های باردار مبتلا شود.

• تبخال یا هرپس تناسلی: این بیماری ممکن است طی زایمان با نوزاد منتقل شود. بنابراین، ممکن است به زایمان سزارین نیاز باشد. ابتلای نوزاد به هرپس می‌تواند باعث ایجاد تاول در بدن نوزاد، کوری، آسیب مغزی شدید و مرگ شود.

• بیماری ایدز و هپاتیت B و C: این بیماری‌ها می‌توانند طی بارداری و زایمان و به ندرت شیردهی به نوزاد منتقل شوند. در برخی موارد ممکن است برای کاهش ریسک ابتلا نیاز به زایمان سزارین باشد.

چندین توصیه در مورد بیماری مقاربتی و بارداری وجود دارد:

• قبل از باردار شدن یا حین بارداری حتماً باید از نظر بیماری‌های مقاربتی مانند ایدز بررسی شوید تا با تشخیص و درمان به موقع از عوارض جلوگیری شود.

• اگر حین بارداری به یک بیماری جنسی مبتلا شدید حتماً به پزشک اطلاع دهید. ممکن است برخی از داروهایی که برای بیماری مقاربتی دریافت می‌کنید در دوران بارداری برای جنین ایمن نباشند و لازم باشد تعویض شوند یا درمان به تأخیر بیفتد.

خلاصه: برخی از بیماری‌های مقاربتی می‌توانند در دوران بارداری یا زایمان به نوزاد منتقل شوند. قبل از باردار شدن یا حین بارداری حتماً باید از نظر بیماری‌های مقاربتی بررسی شوید.

سخن پایانی

بیماری‌های مقاربتی بیماری‌های مسری هستند که از طریق تماس جنسی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند. این بیماری‌ها می‌توانند توسط عوامل باکتریایی، ویروسی و انگلی ایجاد شوند و علائم و درمان آنها بسته به نوع بیماری متفاوت است. برخی از این بیماری‌ها با درمان کاملاً بهبود می‌یابند، برخی فقط قابل‌کنترل هستند و برخی به صورت نهفته و بی‌علامت درمی‌آیند و ممکن است بعداً دوباره عود کنند. بعضی از این بیماری‌ها در صورت عدم درمان می‌توانند منجر به عوارض برگشت ناپذیر و حتی کشنده‌ای شوند. همچنین، محدود کردن شرکای جنسی و روابط جنسی پرخطر، استفاده از کاندوم، و واکسیناسیون راه‌های مؤثری برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های منتقله از راه جنسی هستند.

 

سؤالات متداول

• آیا بیماری‌های جنسی همیشه علامت‌دار هستند؟

خیر، ممکن است بیماری شما در مراحلی بدون علامت باشد. از این رو، ممکن است شریک جنسی خود را مبتلا کنید. پس اگر در معرض ابتلا به این بیماری‌ها هستید، به طور منظم برای تست دادن به پزشک مراجعه کنید.

• آیا بیماری‌های مقاربتی فقط از طریق رابطه جنسی از راه واژن منتقل می‌شوند؟

خیر، بیماری‌های مقاربتی که از طریق ترشحات جنسی منتقل می‌شوند ممکن است از طریق روابط جنسی مقعدی، دهانی یا از راه واژن از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. همچنین، زگیل تناسلی و هرپس تناسلی صرفاً با لمس نواحی آلوده نیز می‌توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند.

• برای تشخیص بیماری‌های مقاربتی به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

اگر شما یک خانم هستید، برای تشخیص بیماری مقاربتی باید به متخصص زنان و زایمان یا ماما مراجعه کنید. همچنین آقایان می‌توانند برای تشخیص بیماری مقاربتی به متخصص کلیه و مجاری ادراری (اورولوژیست) مراجعه کنند.