آرایشی و بهداشتی
هپاتیت C، یک بیماری ویروسی است که منجر به التهاب کبد می‌شود و می‌تواند حاد یا مزمن باشد. در حالت مزمن می‌تواند منجر به عوارض جدی از جمله سیروز و حتی سرطان کبد شود.
حدود نیمی از افراد مبتلا به هپاتیت C، نمی‌دانند که آلوده به این ویروس هستند. این ناآگاهی، عمدتاً به این دلیل است که علائمی ندارند؛ زیرا ممکن است دهه‌ها طول بکشد تا علائم بیماری ظاهر شود.
در این مقاله، تلاش شده‌است ضمن آشنایی شما با این بیماری، در مورد اهمیت اقدامات پیشگیرانه در سبک زندگی، غربالگری و نحوه مدیریت این بیماری نیز صحبت شود.
هپاتیت C چیست؟
هپاتیت C، یک التهاب کبدی است که پس از ابتلا به ویروس هپاتیت C یا HCV، ایجاد می‌شود. این ویروس از طریق خون منتقل می‌شود، این موضوع، به این معنی است که شما می‌توانید فقط آن را از طریق خون که حامل آن است منتقل یا دریافت کنید.
سازمان بهداشت جهانی (WHO)، تخمین می‌زند که حدود 58 میلیون نفر در سراسر جهان با هپاتیت C مزمن زندگی می‌کنند. واکسن‌هایی برای پیشگیری از هپاتیت A و B وجود دارد، اما تاکنون برای پیشگیری از بیماری هپاتیت c، هیچ واکسنی تولید نشده است.
خلاصه: هپاتیت C منجر به التهاب کبد شده و فقط از طریق خون منتقل می‌شود و واکسنی برای پیشگیری از آن وجود ندارد.
هپاتیت C می‌تواند حاد یا مزمن باشد.
پزشکان به طور کلی فاز حاد هپاتیت C را 6 ماه اول پس از عفونت تعریف می‌کنند و اغلب بدون علامت است. علائم ممکن است در عرض 2 تا 12 هفته پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر شوند و می‌توانند خود به خود برطرف شوند.
از سوی دیگر، علائم هپاتیت C مزمن، می‌تواند در طی ماه‌ها یا حتی سال‌ها ایجاد شود (و بدتر شود) و ممکن است فرد تا زمانی که علائم شدید بروز پیدا نکرده است، متوجه هیچ علائمی نشود.
در صورت عدم درمان، هپاتیت C می‌تواند عوارض جدی و حتی کشنده ایجاد کند، از جمله:
1. سیروز کبدی (زخم کبد)
2. نارسایی کبد
3. سرطان کبد
خلاصه: به طور کلی، هپاتیت C در دو حالت حاد و مزمن رویت می‌شود و عدم درمان به موقع هرکدام، موجب ایجاد مشکلات جدی می‌شود.
علائم هپاتیت C چیست؟
علائم ممکن است 2 تا 12 هفته پس از مواجهه با ویروس ایجاد شود. 6 ماه اول پس از عفونت، حاد در نظر گرفته می‌شود.
هپاتیت C حاد، ممکن است علائم زیر را داشته باشد:
- تب
- خستگی
- حالت تهوع یا درد معده
- از دست دادن اشتها
- زردی پوست یا چشم (یرقان)
اگر بدن شما نتواند این ویروس را پاک کند، هپاتیت C حاد، تبدیل به هپاتیت مزمن می‌شود. حدود 55 تا 85 درصد از افرادی که به HCV مبتلا می‌شوند؛ در نهایت به هپاتیت C مزمن مبتلا می‌شوند.
هپاتیت C مزمن، ممکن است مشکلاتی را به وجود بیاورد از جمله:
- مشکل در تمرکز یا به خاطر سپردن (مه‌مغزی)
- مشکل در خوابیدن
- ضعف عمومی
- درد مفاصل و درد عضلانی
- تغییرات خلقی غیرمنتظره، از جمله احساس اضطراب یا افسردگی
- کاهش وزن دور از انتظار
این علائم، ممکن است بیشتر اوقات شما را تحت تاثیر قرار دهد و یا برای مدتی بهبود یابد و سپس بدتر شود.
همراه هپاتیت C مزمن ممکن است برخی از علائم سیروز کبدی و بیماری‌های کبدی نیز احساس شود، از جمله:
- سوء هاضمه، نفخ و درد معده
- تورم در پا و ساق پاها (اِدم)
- مدفوع خاکستری یا رنگ پریده
- ادرار تیره‌تر از حد معمول
خلاصه: هپاتیت C، شامل دو مرحله حاد و مزمن است که علائم در هر مرحله متفاوت است و می‌تواند طیفی از علائم شامل زردی و تب در مرحله حاد تا مه‌مغزی و درد عضلانی در مرحله مزمن را ایجاد کند.
چه چیزی باعث هپاتیت C می‌شود و چه کسانی در معرض خطر هستند؟
هپاتیت C، یک بیماری کبدی است که به دلیل HCV رخ می‌دهد و همانطور که گفته شد از طریق خون منتقل می‌گردد.
علت‌هایی که یک فرد به این ویروس مبتلا می‌شود:
- استفاده از سوزن‌ها، سرنگ‌ها و سایر لوازم غیر استریل برای تزریق یا استنشاق
- بارداری یا زایمان
- رابطه جنسی دهانی، واژینال یا مقعدی بدون کاندوم یا سایر روش‌های پیشگیری
- خالکوبی یا پیرسینگ با تجهیزات غیر استریل
- به اشتراک گذاشتن وسایل بهداشت شخصی، مانند تیغ یا مسواک
مواردی که ریسک مبتلا شدن به هپاتیت C را بالا می‌برند:
- اعتیاد به استفاده از مخدرهای تزریقی
- داشتن شریک جنسی مبتلا به هپاتیت C
- کسانی که HIV دارند.
- کسانی که برای مدتی طولانی همودیالیز شده‌اند.
- کسانی که قبل از سال 1992 خون دریافت کرده‌اند و یا پیوند داشته‌اند.
- کسانی که قبل از سال 1987 محصولات ضد انعقاد خون یا سایر فرآورده‌های خونی دریافت کرده‌اند.
اگر شک دارید که در معرض HCV قرار گرفته‌اید، بهتر است که با پزشک یا سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید. همچنین، امکان این وجود دارد که بیش از یک بار به HCV مبتلا شوید.
خلاصه: انتقال هپاتیت C فقط از طریق خون امکان‌پذیر است و استفاده از سرنگ‌های غیراستریل و رابطه جنسی محافظت نشده از جمله راه‌های انتقال آن است.
هپاتیت C چه عوارضی را در پی دارد؟
عفونت HCV، باعث التهاب کبدی می‌شود و با گذشت زمان، این آسیب می‌تواند باعث ایجاد زخم دائمی کبد شود که به عنوان سیروز کبدی شناخته می‌شود.
سیروز در جریان خون اختلال ایجاد می‌کند و از عملکرد موثر کبد جلوگیری می‌کند. تخمین زده می‌شود 15 تا 30 درصد از افراد مبتلا به هپاتیت C مزمن، در عرض 20 سال به سیروز مبتلا می‌شوند.
سیروز درمان نشده یا کنترل نشده می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
1. افزایش فشار در وریدهایی که خون را به کبد شما می‌رسانند.(فشار خون پورتال)
2. تجمع مایع در شکم (آسیت)، که می‌تواند منجر به عفونت شدیدی به نام پریتونیت باکتریایی شود.
3. تجمع مایع در پاها (اِدم)
4. طحال بزرگ شده (اسپلنومگالی)
5. بزرگ شدن وریدها (واریس) در مری یا معده که می‌تواند منجر به خونریزی تهدید‌کننده زندگی شود.
بیماری کبدی پیشرفته، همچنین می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
1. بیماری استخوان
2. بیماری لثه
3. سرطان کبد
4. سوء تغذیه
5. تجمع سم در مغز (آنسفالوپاتی کبدی)
مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا هپاتیت C مزمن، باعث نارسایی کبد شود. نارسایی کبد یا بیماری کبدی end-stage، به آرامی در طی ماه‌ها و اغلب سال‌ها اتفاق می‌افتد و هنگامی که دیگر کبد شما قادر به عملکرد صحیح نباشد، به پیوند نیاز خواهید داشت.
خلاصه: سیروز کبدی اصلی‌ترین عارضه هپاتیت C است. اگر درمان این بیماری به درستی انجام نشود، موجب ایجاد مشکلات جدی برای فرد می‌شود
هپاتیت C چگونه تشخیص داده می‌شود؟
متخصصین ابتدا با آزمایش آنتی بادی شروع به کار می‌کنند.
اگر تا به حال عفونت HCV داشته‌اید، بدن شما آنتی بادی‌های هپاتیت C را به عنوان بخشی از پاسخ ایمنی خود می‌سازد. ممکن است 2 تا 3 ماه پس از قرار گرفتن در معرض ویروس طول بکشد تا آنتی بادی در آزمایش قابل تشخیص باشد.
اگر آزمایش آنتی بادی مثبت باشد، آزمایش اسید نوکلئیک برای تشخیص اسید ریبونوکلئیک (RNA)، می‌تواند مشخص کند که آیا ویروس فعال است یا خیر.
در صورت وجود عفونت فعال HCV، آزمایش‌هایی برای اندازه‌گیری میزان ویروس در خون (بار ویروسی) و تعیین ژنوتیپ، برای داشتن یک برنامه درمانی کمک‌کننده خواهند بود.
اگر نتایج آزمایش خون حاکی از هپاتیت C مزمن باشد یا پزشک متخصص شما معتقد باشد که ممکن است آسیب کبدی داشته باشید، آزمایش عملکرد کبد را تجویز می‌کند، این آزمایش، افزایش آنزیم در کبد را بررسی می‌کند.
همچنین، نوعی اسکن به نام الاستوگرافی می‌تواند برای ارزیابی آسیب کبدی استفاده شود.
بیوپسی کبد نیز می‌تواند آسیب کبدی را بررسی کند. بیوپسی، شامل برداشتن یک قطعه کوچک از بافت کبد و آزمایش آن برای ناهنجاری‌های سلولی است.
خلاصه: مهم‌ترین آزمایش‌هایی که برای تشخیص هپاتیتC از آن‌ها کمک می‌گیرند، شامل آزمایش آنتی بادی، آزمایش اسید نوکلئیک، تصویربرداری و بیوپسی است.
هپاتیت C چگونه درمان می‌شود؟
داروهای خوراکی ضد ویروس به نام DAAs داریم که به درمان هپاتیت C و کاهش آسیب کبدی کمک می‌کند.
درمان اغلب، شامل دو یا چند داروی DAAs است که به صورت ترکیبی مصرف می‌شود. قرص‌های حاوی دو یا چند دارو نیز در دسترس است.
نام‌های تجاری رایج این داروها، عبارتند از:
• Zepatier
• Harvoni
• Epclusa
• Vosevi
• Mavyret
یک دوره معمول درمان 12 تا 24 هفته طول می‌کشد.
آیا هپاتیت C قابل درمان است؟
داروها، می‌توانند هپاتیت C را در 95 درصد موارد به طور قطع درمان کنند. اگر در آزمایشات فرد مبتلا 12 هفته پس از پایان درمان امکان شناسایی ویروس در خون نباشد، پزشک متخصص این بیماری را درمان‌شده می‌داند.
برای کاهش خطر ابتلا به هپاتیتC چه کاری می‌توانید انجام دهید؟
کارشناسان هنوز موفق به ساخت واکسن موثر هپاتیت C نشده‌اند، اگرچه تحقیقات هنوز در این زمینه ادامه دارد.
در حال حاضر، بهترین راه برای کاهش خطر ابتلا به عفونت، پرهیز از استفاده از وسایلی است که ممکن است با خون شخص دیگری تماس داشته باشند.
از جمله کارهایی که می‌توان برای پیشگیری از ابتلا انجام داد:
1. از تیغ، ناخن‌گیر، مسواک، سوزن یا سرنگ مشترک استفاده نکنید.
2. انجام خالکوبی یا پیرسینگ بدن باید در مراکز مجاز انجام شود.
3. پوشیدن دستکش هنگام تمیز کردن یا درمان زخم شخص دیگر باید رعایت شود.
4. استفاده از کاندوم یا سایر روش‌های پیشگیری در حین رابطه جنسی باید رعایت شود.
اگر فکر می‌کنید ممکن است هپاتیت C داشته باشید، انجام آزمایش فوری، فقط به درمان شما کمک نمی‌کند، بلکه می‌تواند به شما در جلوگیری از انتقال ویروس به دیگران کمک کند.
خلاصه: عدم استفاده از وسایل بهداشتی مشترک، عدم تماس با خون فرد دیگر، استفاده از روش‌های حفاظتی در حین رابطه جنسی، از جمله روش‌های کاهش خطر ابتلا به هپاتیت C هستند.
نگاه کلی به هپاتیت ث
شما از طریق تماس خون به خون با فردی که ویروس منتقل‌کننده هپاتیت ث را دارد، ممکن است به آن مبتلا شوید. در حالی که بدن شما ممکن است بدون دارو و درمان، یک عفونت حاد را از بین ببرد، اگر به این ویروس مبتلا شدید، با بی‌توجهی به آن، ممکن است این ویروس به فرم مزمن آن تبدیل شود که تبعات جبران ناپذیری را به دنبال دارد.
همچنین، تشخیص و درمان سریع، می‌تواند به کاهش خطر عوارض طولانی مدت از جمله، آسیب شدید کبدی و نارسایی کبد کمک کند؛ بنابراین بهتر است برای حفظ سلامت خود و جامعه، گاهی تست‌های غربالگری انجام دهید.