گارداسیل

واکسن گارداسیل یک واکسن ویژه برای پیشگیری از ابتلا به شایع‌ترین و خطرناک‌ترین سویه‌های HPV است. ویروس پاپیلومای انسانی (اچ پی وی یا HPV) نوعی ویروس عامل عفونت است که از طریق تماس پوست با پوست بین فرد سالم و فرد مبتلا منتقل می‌شود. تاکنون بیش از ۱۰۰ نوع از ویروس شناخته شده است که بیش از ۴۰ نوع از آن مستقیماً از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود و می‌تواند اندام‌های تناسلی، مقعد، رحم، دهان یا گلو را تحت تأثیر قرار دهد. برخی از موارد عفونت HPV ممکن است خاموش باشد و هیچ مشکلی برای سلامتی ایجاد نکند؛ اما برخی دیگر از انواع آن می‌توانند سبب ایجاد زگیل‌های تناسلی و حتی انواع سرطان در دهانه رحم، حلق و مقعد شوند. بنابراین، پیشگیری از ابتلا به این بیماری اولویت بالایی دارد.

در ادامه، به بررسی نکات کلیدی درباره آمپول گارداسیل می‌پردازیم تا شما بتوانید با آگاهی کامل و خیال راحت از فواید آن بهره‌مند شوید.

طبقه‌بندی دارویی	واکسن (غیرفعال‌شده و نوترکیب؛ بسته به برند)
اشکال دارویی	سرنگ از‌پیش‌پرشده ۲، ۴ و ۹ ظرفیتی
موارد مصرف اصلی	پیشگیری از ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی
نحوه مصرف رایج	۲ الی ۳ دوز، بسته به سن تزریق اولین دوز
تداخلات دارویی مهم^	استامینوفن - کورتیکواستروئیدها - فینگولیمود - داروهای شیمی‌درمانی - داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
برندهای تجاری معروف	گارداسیل - پاپیلوگارد - گاردیسان
داروهای هم‌گروه	واکسن خوراکی فلج اطفال، واکسن حصبه و واکسن زونا

^داروهای فهرست‌شده در این جدول، تمامی تداخلات دارویی واکسن زگیل تناسلی (گارداسیل) را شامل نمی‌شوند. بنابراین، در صورت مصرف هرگونه دارو، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

کاربرد گارداسیل

کاربرد اصلی این دارو شامل موارد زیر است:

پیشگیری از عفونت اچ پی وی در زنان

در بسیاری از موارد، علامت خاصی با ابتلا به HPV در زنان ایجاد نمی‌شود؛ اما ممکن است در برخی افراد با ایجاد زگیل و برجستگی‌هایی در نواحی تناسلی، ظاهر شود. مهم‌ترین خطر این ویروس برای زنان آنجاست که برخی از سویه‌های HPV می‌توانند باعث سرطان دهانه رحم، واژن، مقعد یا گلو شوند.

پیشگیری از عفونت اچ پی وی در مردان

بسیاری از مردانی که به عفونت HPV مبتلا می‌شوند، هیچ علامتی ندارند. اگرچه در برخی افراد زگیل تناسلی به‌صورت ضایعات برجسته روی نواحی تناسلی دیده می‌شود. برخی از گونه‌های HPV می‌توانند باعث سرطان آلت تناسلی، مقعد و گلو در مردان شوند. برخی از مردان بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان‌های مرتبط با HPV هستند، از جمله مردانی که دچار ضعف سیستم ایمنی بدن هستند.

این واکسن برای درمان عفونت ویروسی فعال کاربردی ندارد و در برابر بیماری‌هایی که ناشی از انواع HPV خارج از پوشش واکسن هستند، محافظت ایجاد نمی‌کند. همچنین، دریافت واکسن جایگزین غربالگری‌های توصیه‌شده برای سرطان دهانه رحم یا مقعد نیست و انجام این بررسی‌ها همچنان ضروری است.

مطالعه بیشتر: راه های تقویت سیستم ایمنی بدن

بهترین سن دریافت گارداسیل

بهترین سن برای تزریق واکسن گارداسیل برای هر دو جنس دختر و پسر، ۱۱ تا ۱۲ سالگی است. در این سنین، سیستم ایمنی بدن پاسخ قوی‌تری به واکسن می‌دهد و بالاترین سطح محافظت ایجاد می‌شود.  واکسیناسیون می‌تواند حتی از سن ۹ سالگی نیز آغاز شود.

اگر فردی در سنین پایین‌تر واکسینه نشده باشد یا دوره واکسیناسیون خود را تکمیل نکرده باشد، همچنان توصیه می‌شود که تا سن ۲۶ سالگی (هم زنان و هم مردان) واکسن را دریافت کند.

برای افراد در بازه سنی ۲۷ تا ۴۵ سال نیز، تصمیم برای واکسیناسیون باید با مشورت پزشک و با در نظر گرفتن عوامل خطر فردی (مانند سابقه جنسی و تعداد شرکا) گرفته شود. اثربخشی واکسن در این سنین ممکن است کمتر از سنین پایین‌تر باشد، زیرا احتمال اینکه فرد قبلاً در معرض برخی از انواع HPV قرار گرفته باشد، بیشتر است.

نحوه مصرف گارداسیل

استفاده از این واکسن بسته به سن فرد و شرایط دیگری که اشاره خواهد شد، متفاوت است. در ادامه نحوه مصرف و زمان تزریق واکسن گارداسیل برای انواع شرایط را توضیح می‌دهیم:

بزرگسالانی که تاکنون واکسن گارداسیل را دریافت نکرده‌اند

تزریق سه دوز واکسن (هر کدام ۰.۵ میلی‌لیتر) در ماه‌های ۰، ۱ الی ۲ و ۶. حداقل فاصله بین دوز اول و دوم، باید ۴ هفته، بین دوز دوم و سوم ۱۲ هفته و بین دوز اول و سوم ۵ ماه باشد.

مثال) خانم A دوز اول واکسن خود را ۵ فروردین تزریق می‌کند، دوز دوم می‌تواند بین ۵ اردیبهشت تا ۵ خرداد تزریق شود و دوز سوم باید بین ۵ شهریور تا ۵ مهر تزریق شود.

بزرگسالانی که یک یا دو دوز واکسن گارداسیل را قبل از ۱۵ سالگی دریافت کرده‌اند

اگر دوز اول و دوم را با فاصله حداقل ۵ ماه بین دو دوز قبل از ۱۵ سالگی دریافت کرده‌اند، نیازی به دریافت مجدد واکسن ندارند.

اگر فقط یک دوز دریافت کرده‌اند یا دو دوز را با فاصله کمتر از ۵ ماه قبل از ۱۵ سالگی دریافت کرده‌اند، یک دوز یادآور باید تزریق شود.

بزرگسالانی که یک یا دو دوز از واکسن را بعد از ۱۵ سالگی دریافت کرده‌اند؛ اما واکسیناسیون تکمیل نشده

مشابه بزرگسالانی که تاکنون واکسن را دریافت نکرده‌اند، باید سه دوز واکسن را دریافت کنند.

کودکان و نوجوانان بین ۹ تا ۱۵ سال که واکسن دریافت نکرده‌اند

برای این سنین، دو نوع رژیم توسط مرکز CDC آمریکا توصیه شده‌ است:

• رژیم ۲ دوزی: تزریق دو دوز واکسن با حداقل ۵ ماه فاصله

• رژیم ۳ دوزی: تزریق سه دوز واکسن در ماه‌های ۰، ۱ تا ۲ و ۶. حداقل فاصله بین دوز اول و دوم، باید ۴ هفته، بین دوز دوم و سوم ۱۲ هفته و بین دوز اول و سوم، ۵ ماه باشد.

روش تزریق واکسن گارداسیل

این واکسن به صورت عضلانی معمولاً در عضله بازو (دلتوئید) تزریق می‌شود. واکسن باید قبل از تزریق به آرامی تکان داده شود و شیری رنگ باشد. محلول نباید حاوی ذره باشد.

مراقبت بعد از واکسن گارداسیل

تزریق واکسن را در مرکز درمانی انجام دهید. به مدت حداقل ۱۵ دقیقه پس از تزریق، در محل بنشینید. درصورتی‌که تب یا درد احساس کردید، می‌توانید از مسکن‌های NSAID مانند ایبوپروفن و ناپروکسن استفاده کنید. استفاده از استامینوفن بعد از تزریق گارداسیل توصیه نمی‌شود.

عوارض جانبی احتمالی گارداسیل

تا به امروز، عارضه جانبی جدی توسط واکسن‌ گارداسیل گزارش نشده‌است. در ادامه شایع‌ترین عوارض واکسن گارداسیل را بررسی می‌کنیم:

• درد، تورم، قرمزی و خارش در محل تزریق

• سردرد

• تب خفیف

در موارد نادر، ممکن است این دارو سبب بروز برخی عوارض مانند حالت تهوع، درد شکم، سرگیجه و اسهال شود. اگر این علائم را تجربه کردید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

تداخلات دارویی گارداسیل

مصرف گارداسیل همراه با برخی داروها می‌تواند باعث بروز عوارض جدی شود. آگاهی از این تداخلات دارویی بسیار مهم است. در ادامه، مهم‌ترین تداخلات دارویی این دارو را بررسی می‌کنیم:

• داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی (مانند متوترکسات، کورتیکواستروئیدها، داروهای پیوند و داروهای شیمی‌درمانی): واکسن باید حداقل دو هفته قبل از مصرف این داروها تزریق شود؛ اگر واکسن گارداسیل با کمتر از ۱۴ روز فاصله از داروهای فوق مصرف شده باشد، دوز فوق باید بعد از ۳ ماه تکرار شود.

• سایر واکسن‌ها: تزریق باید در دو نقطه آناتومیک متفاوت انجام شود. تزریق همزمان با رعایت این نکته بلامانع است.

• فینگولیمود: واکسن باید حداقل دو هفته قبل از مصرف این داروها تزریق شود؛ اگر واکسن گارداسیل با کمتر از ۱۴ روز فاصله از داروهای فوق مصرف شده باشد، دوز فوق باید بعد از ۳ ماه تکرار شود.

• داروهای ضدانعقاد و ضدپلاکت (مانند وارفارین و آسپرین)

• استامینوفن

این فهرست، لیست کاملی از تمام تداخلات دارویی گارداسیل نیست. درصورتیکه هر داروی دیگری را مصرف می‌کنید، پیش از مصرف گارداسیل با داروساز یا پزشک مشورت کنید.

موارد هشدار مصرف

تزریق واکسن باید حتما در مرکز درمانی با دسترسی به ترالی اورژانس انجام شود. چه کسانی نباید واکسن گارداسیل بزنند؟ درصورتی‌که هریک از موارد زیر در مورد شما صدق می‌کند، پیش از مصرف گارداسیل با پزشک یا داروساز مشورت کنید:

• حساسیت شدید به مخمر و هر یک از اجزای سازنده واکسن (مانند پلی‌سوربات ۸۰)

• بیماری‌ حاد متوسط تا شدید (با یا بدون تب): درصورتی‌که بیمار مبتلا به بیماری‌های متوسط تا شدید باشد، ضروری است که تزریق واکسن تا بهبود شرایط بیمار به تعویق بیفتد. اما اگر علائم خفیف باشد (مثل سرماخوردگی خفیف، آبریزش بینی یا تب پایین) می‌توان واکسن را بدون نگرانی تزریق کرد.

• اختلالات خون‌ریزی

• اختلالات نقص‌ ایمنی یا دوره‌های درمانی سرکوب ایمنی: دریافت واکسن را تا بازیابی سطح ایمنی پایه (معمولا سه ماه بعد از اتمام دوره درمانی) به تعویق بیاندازید.

همچنین، توجه کنید که اگر زنجیره سرد واکسن رعایت نشده‌ باشد (یعنی در دمای خارج از ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد نگهداری شده‌باشد)، یخ زده‌ باشد یا تغییر رنگ داده‌ باشد، قابل مصرف نیست.

مصرف گارداسیل در دوره باروری، بارداری و شیردهی

ملاحظات خاصی در دوره‌های باروری، بارداری و شیردهی وجود دارد که آگاهی از آنها برای مصرف ایمن و مؤثر واکسن ضروری است. در ادامه به بررسی نکات مرتبط می‌پردازیم:

مصرف در دوران باروری

نیازی به تست بارداری قبل از تزریق واکسن نیست. واکسن HPV بر باروری تأثیر نمی‌گذارد و حتی ممکن است در زنان و مردانی که ناباوری آن‌ها با ابتلا به عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) مرتبط است، واکسیناسیون در بهبود باروری کمک‌کننده باشد.

مصرف در دوران بارداری

تزریق واکسن یا تکمیل دوره تزریق در دوره بارداری توصیه نمی‌شود و این کار باید تا بعد از اتمام بارداری به تعویق بیفتد.

مصرف در دوران شیردهی

استفاده از واکسن در دوره شیردهی ممنوع نیست و در صورت ضرورت و تجویز پزشک متخصص، قابل مصرف است.

مکمل‌های دارای اثرات مشابه گارداسیل

گارداسیل نقش اصلی در پیشگیری از ابتلا به ویروس HPV دارد، اما در صورت ابتلا به ویروس، مصرف مکمل‌ها می‌تواند در کنار درمان‌های اصلی، به پاکسازی ویروس کمک کند و علائم را کاهش دهد. این مکمل‌ها با تقویت سیستم ایمنی بدن در برابر زگیل تناسلی، نقش مؤثری در مقابله با ویروس ایفا می‌کنند. با این حال، مصرف این مکمل‌ها باید تحت نظر پزشک انجام شود، چرا که مکمل‌ها جایگزین درمان اصلی نیستند و تنها به‌عنوان مکمل می‌توانند نقش مؤثری ایفا کنند.

مکمل‌های مؤثر در کمک به پاکسازی HPV

مطالعات متعدد بالینی و آزمایشگاهی نشان می‌دهند که ترکیبات هگزوز فعال (AHCC) مشتق از قارچ شیتاکه در کنترل علائم و کمک به کاهش بار ویروس HPV مؤثر هستند. در ادامه به معرفی برخی مکمل‌های حاوی این ترکیب می‌پردازیم:

مکانیسم اثر گارداسیل

واکسن ۹ ظرفیتی HPV شامل پروتئین‌های غیرفعال انواع مختلف ویروس پاپیلومای انسانی است که باعث تحریک تولید آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده می‌شود. این آنتی‌بادی‌ها از ابتلا به سرطان‌های مرتبط با HPV مانند سرطان دهانه رحم، واژن، فرج و مقعد و همچنین زگیل‌های تناسلی جلوگیری می‌کنند.

مقایسه گارداسیل ایرانی و خارجی

	واکسن گارداسیل خارجی	واکسن گارداسیل ایرانی
نام‌های رایج	گارداسیل 4 (Gardasil 4) و گارداسیل 9 (Gardasil 9)	پاپیلوگارد (Papilloguard) و گاردیسان (Gardisan)
سویه‌های تحت پوشش	در گارداسیل 4: ۶، ۱۱، ۱۶، ۱۸ در گارداسیل ۹: ۶، ۱۱، ۱۶، ۱۸، ۳۱، ۳۳، ۴۵، ۵۲، ۵۸	در پاپیلوگارد (۲ ظرفیتی): ۱۶، ۱۸ در گاردیسان (۴ ظرفیتی): ۶، ۱۱، ۱۶، ۱۸
محافظت اصلی	پیشگیری از سرطان‌های ناشی از HPV (دهانه رحم، مقعد، آلت تناسلی، سر و گردن) و زگیل‌های تناسلی	پاپیلوگارد: پیشگیری از سرطان‌های دهانه رحم ناشی از سویه‌های ۱۶ و ۱۸ گاردیسان: پیشگیری از سرطان‌های ناشی از HPV و زگیل‌های تناسلی
پیشگیری از زگیل تناسلی	بله	پاپیلوگارد: خیر گاردیسان: بله
قیمت	معمولاً بالاتر (به دلیل وارداتی بودن و نوسانات ارز)	معمولاً پایین‌تر (به دلیل تولید داخلی)
دسترسی	ممکن است در همه داروخانه‌ها موجود نباشد یا دسترسی به آن دشوارتر باشد.	معمولاً در داروخانه‌های دولتی (مانند هلال احمر) دسترسی راحت‌تر است.
کشور سازنده	آمریکا	تولید داخل ایران
شرایط نگهداری	یخچالی	یخچالی

جدول اشکال دارویی و برندهای گارداسیل

شرکت‌های ایرانی و خارجی مختلفی فراورده‌های حاوی گارداسیل را تولید می‌کنند که همگی ماده موثره یکسانی دارند. این داروها به لحاظ اثربخشی تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند. از برندهای مختلف این دارو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

نام برند	شکل و دوز دارویی	شرکت سازنده / شرکت واردکننده
گارداسیل	سرنگ از‌پیش‌پرشده ۴ ظرفیتی (واکسن گارداسیل 4 ظرفیتی)	Merck Sharp & Dohme آمریکا / بهستان دارو
گارداسیل	سرنگ از‌پیش‌پرشده ۹ ظرفیتی (واکسن گارداسیل ۹ ظرفیتی)	Merck Sharp & Dohme آمریکا / بهستان دارو
پاپیلوگارد	سرنگ از‌پیش‌پرشده ۲ ظرفیتی	نویان پژوهان زیست دارو
گاردیسان	سرنگ از‌پیش‌پرشده 4 ظرفیتی	بیوسان فارمد

سخن پایانی

در حال حاضر، استفاده از واکسن گارداسیل تنها راه پیشگیری از ابتلا به سویه‌های شایع و خطرناک HPV است. مصرف گارداسیل طبق دستور پزشک و با درنظر گرفتن بیماری‌های زمینه‌ای یا داروهای مصرفی می‌تواند کم‌ترین عارضه و بهترین اثربخشی را برای شما ایجاد کند. برای خرید گارداسیل می‌توانید با مراجعه به داروخانه‌های معتبر و ارائه نسخه پزشک اقدام کنید. در صورت تداوم مصرف می‌توانید با داروساز مشورت و دارو را تهیه کنید.

سؤالات متداول

1. آیا تزریق واکسن گارداسیل بعد از ابتلا به HPV اثری دارد؟

تزریق واکسن تأثیری در درمان بیماری ندارد، اما همچنان می‌تواند در پیشگیری از ابتلا به سایر سویه‌های این بیماری مؤثر واقع شود.

2. بهترین نوع واکسن گارداسیل برای مردان کدام است؟

واکسن گارداسیل ۹ ظرفیتی بالاترین پوشش را ارائه می‌کند و در پیشگیری از ابتلا به زگیل تناسلی ناشی از HPV و سرطان، مؤثر است. بنابراین، استفاده از این نوع واکسن برای آقایان توصیه می‌شود.

3. بهترین نوع واکسن گارداسیل برای زنان کدام است؟

واکسن گارداسیل نه ظرفیتی بهترین گزینه برای استفاده بانوان است، اما در صورت عدم دسترسی به این نوع از واکسن، تزریق واکسن‌های ۴ یا ۲ ظرفیتی هم از تزریق‌ نکردن آن برای بانوان بهتر است.

4. واکسن hpv چیست؟

واکسن اچ پی وی یک واکسن برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری است که در انواع ۲، ۴ و ۹ ظرفیتی ارائه شده است. منظور از «ظرفیت» تعداد سویه‌هایی از بیماری است که توسط واکسن پوشش داده می‌شوند.

5. چگونه از هلال احمر واکسن گارداسیل بگیریم؟

شما می‌توانید با داشتن نسخه از پزشک متخصص پوست، عفونی، زنان یا اورولوژی به داروخانه مراجعه و واکسن گارداسیل را تهیه کنید.

6. واکسن گارداسیل چند دوز دارد؟

این واکسن در یک رژیم سه دوزی استفاده می‌شود.

7. واکسن گارداسیل از کجا تهیه کنیم؟

شما می‌توانید از داروخانه‌های معتبر این واکسن را تهیه کنید. همچنین برای استعلام موجودی واکسن در داروخانه‌ها، شماره ۱۹۰ وزارت بهداشت پاسخگوی شماست.

8. واکسن گارداسیل ایرانی چند ظرفیتی است؟

واکسن ایرانی پاپیلوگارد ۲ ظرفیتی و ۴ ظرفیتی در بازار موجود است.

9. واکسن گارداسیل تا چند سال اثر دارد؟

تحقیقات نشان می‌دهند که این واکسن حداقل تا ۱۰ سال ماندگاری اثر دارد.

10. قیمت واکسن گارداسیل چقدر است؟

قیمت واکسن گارداسیل بسته به نوع آن متفاوت است و هر نوع بر اساس تعداد سویه‌های پوشش داده شده در رده قیمتی خاصی قرار دارد. برای اطلاع دقیق‌تر از قیمت، بهتر است با مراکز درمانی یا داروخانه‌های معتبر تماس بگیرید.

11. علت ابتلا به HPV چیست؟

بیشتر افراد از طریق تماس مستقیم جنسی از جمله رابطه جنسی واژینال، مقعدی و دهانی با فرد مبتلا، به عفونت HPV تناسلی مبتلا می‌شوند. در موارد نادر، مادر مبتلا به HPV می‌تواند ویروس را در حین زایمان به نوزاد خود منتقل کند.

منابع: WebMD | Gardasil9 | UpToDate

نویسنده: سروش سراب هرسینی

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و کوثر معمارفر