ایدز چیست؟ هرآنچه که باید در مورد ویروس HIV بدانید!

قطعا تا‌به حال نام HIV یا ایدز را شنیده‌اید. یکی از چالشی‌ترین بیماری‌های بشر در سال‌های اخیر ایدز است و آلوده شدن با این ویروس می‌تواند زندگی‌ شما را برای همیشه تغییر دهد. این ویروس، وارد سلول‌های ایمنی بدن می‌شود و آن‌ها را از بین می برد؛ به‌دنبال تضعیف سیستم ایمنی، بدن در معرض انواع سرطان‌ها و بیماری‌ها قرار می‌گیرد. تا کنون هیچ واکسن یا دارویی برای درمان قطعی این بیماری کشف نشده است و متاسفانه، راه‌های انتقال آن متنوع است و هر کسی ممکن است به آن مبتلا شود. ممکن است با توجه به مطالب گفته شده، سوالات زیادی ذهنتان را درگیر کند، از جمله اینکه: چطور از آلوده شدن جلوگیری کنیم؟ آیا درمانی برای HIV وجود دارد؟ علائم آن چیست؟ چطور با این بیماری زندگی کنیم؟ و غیره. زیوش در این مقاله به صورت کامل این موارد را برای شما توضیح خواهد داد.

 

HIV چیست؟

HIV ویروسی است که به سیستم ایمنی آسیب می‌رساند. این ویروس به نوع خاصی از سلول‌های ایمنی به نام لنفوسیت حمله کرده و آنها را از بین می‌برد. با گذشت زمان و نابودی تعداد زیادی از این سلول‌ها توسط HIV، سیستم ایمنی ضعیف شده و احتمال ابتلای فرد به انواع بیماری‌ها و سرطان‌ها زیاد می‌شود. HIV از طریق مایعات بدن منتقل می‌شود که عبارتند از:

• خون
• منی
• مایعات واژن و رکتوم
• شیر مادر

ویروس از راه هوا، آب و تماس‌های غیرجنسی منتقل نمی‌شود. از آنجایی که HIV وارد DNA سلول‌ها می‌شود، یک بیماری مادام‌العمر حساب می‌شود و در حال حاضر هیچ دارویی HIV را از بدن حذف نمی‌کند. با این حال، با مراقبت‌های پزشکی، از جمله داروهای ضد ویروس، می‌توان HIV را مدیریت کرد و سال‌ها با این ویروس زندگی کرد. HIV بدون درمان می‌تواند در عرض ده سال به یک بیماری جدی به نام سندروم نقص ایمنی اکتسابی یا همان ایدز تبدیل شود. در این مرحله، سیستم ایمنی آنقدر ضعیف شده که دیگر نمی‌تواند از بدن در برابر سایر بیماری‌ها و عفونت‌ها حفاظت کند. درباره درمان ایدز می‌توان گفت در حال حاضر هیچ درمان قطعی‌ای برای این بیماری وجود ندارد و بدون دریافت درمان، امید به زندگی پس از تشخیص، حدود ۳ سال است.

 تیم زیوش مقالات جامعی درباره انواع بیماری جنسی و همینطور انواع بیماری های خود ایمنی تدوین کرده است. مطالعه این مقالات را از دست ندهید.

خلاصه: HIV، یک ویروس است که از طریق تضعیف سیستم ایمنی، بدن را در برابر سایر بیماری‌ها بی‌دفاع می‌کند. راه‌های انتقال آن از طریق مایعات بدن (خون، شیر و...) است. با دارودرمانی صرفا می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد؛ در غیر این صورت به بیماری جدی‌تری به نام ایدز منجر می‌شود.

 

ایدز چیست؟

ایدز، پیشرفته‌ترین مرحله بیماری در افراد مبتلا به HIV است. نکته مهم این است که لزوماً تمام افراد آلوده به ویروس HIV دچار ایدز نمی‌شوند. اگر ایدز ایجاد شود، به این معنی است که سیستم ایمنی بدن به شدت در معرض خطر است؛ یعنی به حدی ضعیف شده است که دیگر نمی‌تواند واکنش مناسبی در برابر بیشتر بیماری‌ها و عفونت‌ها از خود نشان دهد. این وضعیت باعث می‌شود که فرد مبتلا به ایدز در برابر طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها آسیب‌پذیر شود. برای مثال نیز می‌توان به بیماری‌های زیر اشاره کرد:

• برفک دهان (یک بیماری قارچی در دهان یا گلو)
• سیتومگالوویروس (CMV) (نوعی ویروس هرپس)
• مننژیت کریپتوکوکی (یک بیماری قارچی در مغز)
• توکسوپلاسموز (یک بیماری مغزی که توسط یک انگل ایجاد می‌شود)
• کریپتوسپوریدیوم (یک بیماری که توسط یک انگل روده ایجاد می‌شود)
• سرطان، از جمله سارکوم کاپوزی (KS) و لنفوم

خلاصه: ایدز یک وضعیت تهدیدکننده حیات است و بدن را در معرض انواع سرطان‌ها و عفونت‌های فرصت‌طلب قرار می‌دهد.

 

انتقال ایدز

ویروس HIV که منجر به ایدز می‌شود، از طریق مایعات بدن مثل خون، مایع منی، ترشحات واژن، و شیر مادر منتقل می‌شود. روش‌های اصلی انتقال شامل رابطه جنسی محافظت‌نشده، به اشتراک‌گذاری سوزن‌های آلوده در میان افراد مصرف‌کننده مواد مخدر، و انتقال از مادر به نوزاد در هنگام زایمان یا شیردهی است. ویروس HIV از طریق تماس‌های روزمره مانند دست دادن، بوسیدن، یا استفاده از وسایل مشترک مانند ظروف غذا انتقال نمی‌یابد.

خلاصه: ویروس HIV از طریق مایعات بدن منتقل می‌شود و روش‌های اصلی انتقال شامل رابطه جنسی محافظت‌نشده و به اشتراک‌گذاری سوزن است. پیشگیری با استفاده از کاندوم و آزمایش منظم امکان‌پذیر است.

 

HIV و ایدز چه تفاوتی دارند؟

هیچ فردی بدون مواجه شدن با ویروس HIV دچار ایدز نمی‌شود، اما داشتن HIV لزوماً به معنای داشتن بیماری ایدز نیست. پس از آلوده‌شدن به ویروس HIV، فرد ممکن است مراحل زیر را طی کند:

• مرحله ۱ (مرحله حاد، هفته‌های ابتدایی ابتلا به ویروس)
• مرحله ۲ (تأخیر بالینی یا مرحله مزمن)
• مرحله ۳ (ایدز)

 

علائم اولیه HIV چیست؟

چند هفته اول پس از ابتلای فرد، مرحله حاد عفونت نامیده می‌شود. در این مدت، ویروس به سرعت تکثیر می‌شود. سیستم ایمنی فرد با تولید آنتی‌بادی با ویروس HIV مبارزه می‌کند. اغلب افراد پس از آلوده‌شدن متوجه ابتلا به HIV نمی‌شوند؛ به این دلیل که علائم مرحله حاد بسیار شبیه علائم آنفولانزا یا سایر ویروس‌های فصلی است. علائم HIV می‌تواند به این صورت باشد:

• خفیف تا شدید باشد
• به‌صورت دوره‌ای ظاهر شود
• از چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد.

به طور کلی علائم اولیه این بیماری شامل موارد زیر است:

• تب
• لرز
• تورم غدد لنفاوی
• درد
• بثورات پوستی
• گلودرد
• سردرد
• تهوع
• ناراحتی و درد معده

از آنجایی که این علائم مشابه بیماری‌های شایعی مانند آنفولانزا و سرماخوردگی هستند، ممکن است فرد مبتلا فکر کند که نیازی به مراجعه به پزشک ندارد. در این دوره، در بدن فرد آلوده (با علامت یا بدون علامت)، بار ویروسی بالایی وجود خواهد داشت. (بار ویروسی، مقدار ویروسی است که در جریان خون یافت می‌شود) بار ویروسی بالا به این معنی است که ویروس HIV می‌تواند به‌راحتی در این مدت به شخص دیگری منتقل شود. علائم اولیه HIV معمولاً در عرض چند ماه از بین می‌روند و فرد وارد مرحله مزمن یا نهفتگی بالینی می‌شود.

خلاصه: علائم اولیه HIV به علت همپوشانی بالا با سایر عفونت‌های ویروسی مانند آنفولانزا ممکن است جدی گرفته نشوند. متأسفانه در این دوره بیمار بار میکروبی فراوانی در بدنش دارد و می‌تواند به‌راحتی افراد دیگر را آلوده کند.

 

علائم HIV در دوره نهفتگی چیست؟

پس از یک ماه اول، HIV وارد مرحله نهفتگی بالینی می‌شود. این مرحله می‌تواند از چند سال تا چند دهه طول بکشد و در این دوره، فرد همچنان ناقل بیماری است. برخی از افراد در این مدت هیچ علامتی ندارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است علائم خفیف یا غیر اختصاصی داشته باشند. علائم غیر اختصاصی، علائمی هستند که به یک بیماری یا وضعیت خاص مربوط نمی‌شوند. علائم غیر اختصاصی شامل موارد زیر است:

• درد در بخش‌های مختلف بدن (مانند سردرد)
• تورم غدد لنفاوی
• تب‌های مکرر
• تعریق شبانه
• خستگی
• تهوع
• استفراغ
• اسهال
• کاهش وزن
• بثورات پوستی
• عفونت‌های قارچی مکرر دهان یا واژن

خلاصه: پس از یک ماه، بیمار وارد دوره نهفتگی بیماری می‌شود که می‌تواند تا ده سال طول بکشد. بیمار در این دوره می‌تواند طیف وسیعی از علائم مانند تب، سردرد، بثورات پوستی و... را تجربه کند یا حتی بدون علامت باشد. البته نکته مهم این است که همچنان فرد ناقل ویروس است.

 

علائم HIV در مردان چگونه است؟

علائم HIV از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما در مردان و زنان تقریبا شبیه به‌نظر می‌رسد. این علائم می‌توانند به‌صورت دوره‌ای ظاهر شوند یا به‌تدریج بدتر شوند. اگر فردی به ویروس HIV آلوده شود، ممکن است در معرض سایر عفونت‌های مقاربتی (STIs) نیز قرار گرفته باشد که شامل موارد زیر است:

• سوزاک
• کلامیدیا
• سیفلیس
• تریکومونیازیس

برای اطلاع بیشتر درباره هریک از این بیماری‌ها، به مقاله مرتبط با آن بیماری مراجعه کنید.

خلاصه: به طور کلی، علائم HIV در مردان مشابه با زنان است و هر دو جنس در معرض سایر عفونت‌های مقاربتی و بیماری جنسی قرار می‌گیرند.

 

علائم HIV در زنان چگونه است؟

زنان مبتلا به HIV نسبت به مردان در معرض خطرات بیشتری هستند، از جمله این خطرات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت های قارچی مکرر واژن
• اختلال چرخه قاعدگی
• ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، که می‌تواند باعث زگیل تناسلی و سرطان دهانه رحم شود.

برای اطلاع بیشتر درباره هریک از این بیماری‌ها، به مقاله مرتبط با آن بیماری مراجعه کنید.

خطر دیگری برای زنان مبتلا به HIV این است که این ویروس می‌تواند در دوران بارداری به نوزاد منتقل شود. زنانی که تحت درمان قرار می‌گیرند، ریسک بسیار کمی برای انتقال HIV به نوزادان خود در دوران بارداری و زایمان دارند. این ویروس می‌تواند از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شود؛ در نتیجه، در مناطقی که دسترسی وجود دارد، توصیه می‌شود که زنان مبتلا به HIV برای شیردهی به فرزندشان از شیرخشک استفاده کنند.

خلاصه: با وجود اینکه علائم HIV در زنان و مردان مشابه است، زنان در معرض خطرات بیشتری از جمله عفونت‌های قارچی مکرر، سرطان دهانه رحم و... هستند و حتی می‌توانند از طریق زایمان یا شیردهی، آن را به نوزاد منتقل کنند.

 

علائم ایدز

در مراحل بعدی و در صورت عدم دریافت درمان HIV به بیماری ایدز (AIDS) تبدیل می‌شود. در این حالت سیستم ایمنی بدن به شدت تضعیف می‌شود و بدن قادر به مبارزه با عفونت‌ها و برخی از انواع سرطان‌ها نیست. در این مرحله، علائم می‌توانند متنوع و شدید باشند. برخی از مهم‌ترین علائم ایدز عبارتند از:

• کاهش شدید وزن
• خستگی مداوم
• تب‌های مکرر یا طولانی‌مدت
• تعریق شبانه شدید
• عفونت‌های فرصت‌طلب: بدن در برابر عفونت‌هایی که در افراد سالم به راحتی کنترل می‌شوند، مقاومت کمتری دارد. این عفونت‌ها شامل سل، عفونت‌های قارچی، پنومونی و سایر عفونت‌ها می‌شود.
• مشکلات پوستی

برای اطلاع از انواع بیماری های پوستی و روش‌های کنترل و درمان آنها، به مقاله زیر مراجعه کنید

• مشکلات تنفسی
• مشکلات دستگاه گوارش
• اختلالات عصبی
• سرطان‌های مرتبط با ایدز مانند سارکوم کاپوزی (Kaposi's sarcoma) یا لنفوم.

خلاصه: در بیماری ایدز، سیستم ایمنی به شدت تضعیف می‌شود و علائمی مانند کاهش شدید وزن، خستگی مداوم، تب‌های طولانی، تعریق شبانه، عفونت‌های مکرر، زخم‌های پوستی، مشکلات تنفسی، اسهال مزمن و اختلالات عصبی ظاهر می‌شود. همچنین، احتمال بروز سرطان‌های مرتبط با ایدز افزایش می‌یابد.

 

علائم ایدز در مردان

در مرحله بروز بیماری ایدز، علائم در زنان و مردان تفاوت زیادی ندارد اما برخی از علائم که بیشتر در مردان شایع است شامل موارد زیر است:

• تعریق شبانه: مردان مبتلا به ایدز ممکن است به طور مداوم در شب عرق کنند که این عارضه به‌خصوص در مراحل پیشرفته ایدز مشاهده می‌شود.
• بثورات و زخم‌های پوستی: این زخم‌ها ممکن است در دهان، دستگاه تناسلی، یا سایر قسمت‌های بدن ظاهر شوند. همچنین ممکن است لکه‌های بنفش یا قرمز رنگ ناشی از نوعی سرطان به نام کاپوسی سارکوما در مردان دیده شود.
• مشکلات تنفسی: به دلیل عفونت‌های ریوی مثل ذات‌الریه (Pneumocystis jirovecii pneumonia) که در افراد با سیستم ایمنی ضعیف رایج است، مشکلات تنفسی ایجاد می‌شود.
• اسهال مزمن: بسیاری از افراد مبتلا به ایدز اسهال مزمن و طولانی دارند که باعث کاهش وزن و ضعف می‌شود.
• مشکلات عصبی: ایدز می‌تواند روی سیستم عصبی اثر بگذارد و مشکلاتی مثل سردردهای شدید، از دست دادن حافظه، و مشکلات شناختی ایجاد کند.
• التهاب غدد لنفاوی: تورم غدد لنفاوی که ممکن است برای مدت طولانی باقی بماند، یکی دیگر از علائم پیشرفته بیماری است.

خلاصه: علائم در زنان و مردان تفاوت زیادی ندارد اما برخی از علائم که بیشتر در مردان شایع است شامل اسهال مزمن، تعریق شبانه، التهاب غدد لنفاوی و مشکلات تنفسی است.

علائم ایدز در زنان

علائم ایدز در بانوان مشابه مردان است، اما برخی از نشانه‌ها ممکن است در زنان به شکل خاص‌تری ظاهر شوند. این نشانه‌ها عبارتند از:

• عفونت‌های قارچی مکرر در واژن: عفونت‌های مکرر قارچی در واژن یکی از علائم شایع در زنان است.
• بیماری‌های التهابی لگن (PID): ایدز می‌تواند به التهاب لگن که باعث درد شکمی و مشکلات باروری می‌شود، منجر شود.
• نامنظم شدن دوره‌های قاعدگی: زنان مبتلا به ایدز ممکن است دوره‌های قاعدگی نامنظم یا کمتر از حد معمول تجربه کنند.
• عفونت‌های مقاربتی مکرر: ایدز می‌تواند خطر عفونت‌های مقاربتی مثل تبخال تناسلی یا زگیل تناسلی را افزایش دهد.
• زخم‌های دهانه رحم: زخم‌های غیرعادی در دهانه رحم که ممکن است منجر به سرطان دهانه رحم شود.

خلاصه: علائم ایدز در زنان شامل عفونت‌های قارچی مکرر، بیماری التهابی لگن، نامنظم شدن قاعدگی و افزایش خطر عفونت‌های مقاربتی است.

 

دوره پنجره HIV به چه معناست؟

به محض مواجهه شخص با ویروس HIV، این ویروس در بدن شروع به تکثیر می‌کند. در این شرایط، سیستم ایمنی فرد با تولید آنتی‌بادی علیه این ویروس واکنش نشان می‌دهند. به فاصله زمانی بین آلوده شدن با ویروس تا زمانی که آنتی‌بادی‌ها در خون به سطح قابل‌تشخیص و اندازه‌گیری برسند، دوره پنجره HIV می‌گویند. سیستم ایمنی بیشتر افراد، 23 تا 90 روز پس از آلوده شدن به ویروس، مقدار کافی آنتی‌بادی برای تشخیص را تولید می‌کند. نکته مهم این است که اگر شخصی تست HIV را در دوره پنجره انجام دهد، نتیجه تست منفی گزارش خواهد شد؛ با این حال، می‌تواند این ویروس را به سایرین منتقل کند.

خلاصه: به فاصله بین آلوده شدن با HIV تا بروز علائم، دوره پنجره گفته می‌شود؛ این مدت برای اکثر افراد بین 23 تا 90 روز است. نکته مهم در خصوص این دوره این است که اگر تست HIV انجام شود، نتیجه منفی کاذب خواهد شد و ریسک آلوده کردن سایر افراد وجود دارد.

 

چه تست‌هایی برای تشخیص HIV استفاده می‌شود؟

تست‌های متفاوتی می‌توانند برای تشخیص HIV استفاده شوند. پزشک با توجه به شرایط، تعیین می‌کند که کدام تست بهترین گزینه برای هر شخص است.تست‌های تشخیص عبارتند از:

تست‌های آنتی‌بادی-آنتی‌ژن

این تست‌ها، آنتی‌بادی و آنتی‌ژن موجود در خون را بررسی می‌کنند. آنتی‌بادی، یک نوع پروتئین است که بدن آن را به منظور پاسخ به یک عفونت تولید می‌کند. آنتی‌ژن در طرف دیگر، بخشی از ویروس است که سیستم ایمنی را فعال می‌کند.

تست‌های آنتی‌بادی

این تست‌ها، خون را صرفاً برای شناسایی آنتی‌بادی‌ها مورد بررسی قرار می‌دهند. بین ۲۳ تا ۹۰ روز بعد از ابتلا، سیستم ایمنی، آنتی‌بادی‌های مربوط به HIV را در حدی که قابل تشخیص باشند، تولید می‌کند. به‌طوری‌که این آنتی‌بادی‌ها در خون و بزاق یافت می‌شوند. در این روش، نمونه بزاق یا خون از فرد گرفته می‌شود و هیچ‌گونه آماده‌سازی لازم ندارد. نتایج برخی از این تست‌ها ممکن است در عرض ۳۰ دقیقه و حتی کمتر نیز آماده شوند.

تست OraQuick HIV

بوسیله یک سواب دهانی انجام می‌گیرد و نتیجه آن در عرض ۲۰ دقیقه آماده می‌شود.

سیستم Home Access HIV-1 Test

با سوزن از سر انگشت فرد خون گرفته می‌شود و به آزمایشگاه معتبری فرستاده می‌شود. افراد در روز بعد به‌صورت ناشناس می‌توانند با آزمایشگاه تماس بگیرند و نتایج آزمایش ایدز را دریافت کنند.

تست نوکلئیک اسید (NAT)

این تست، پرهزینه است و در غربالگری عمومی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، بلکه فقط برای افرادی که علائم اولیه HIV یا ریسک فاکتور شناخته‌شده‌ای را داشته باشند، کاربرد دارد. این تست آنتی‌بادی‌ها را تشخیص نمی‌دهد، بلکه به دنبال کشف ژن خود ویروس در بدن است.

خلاصه: برای تشخیص HIV تست‌های متفاوتی وجود دارند که قادر به تشخیص آنتی‌ژن و محتوای ژنی ویروس یا آنتی‌بادی‌های تولید شده در بدن هستند. خوشبختانه برخی از این تست‌ها قابل انجام در منزل هستند و حریم شخصی بیمار حفظ می‌شود.

 

راه‌های پیشگیری در برابر HIV چیست؟

اصلی‌تریم راه‌های پیشگیری از ابتلا به این بیماری شامل موارد زیر است:

رابطه جنسی ایمن‌

شایع‌ترین راه انتقال HIV، رابطه جنسی واژینال و مقعدی است. خطر انتقال از این راه را به‌طور کامل نمی‌توان حذف کرد مگر اینکه به‌طور کلی از رابطه جنسی اجتناب نمود ولی با استفاده از یک‌سری اقدامات احتیاطی می‌توان ریسک آن را به‌صورت قابل توجهی کاهش داد. افرادی که درباره خطر HIV نگران هستند، لازم است اقدامات زیر را انجام دهند:

• تست HIV انجام دهند
• برای عفونت‌های منتقله جنسی (STIs) آزمایش دهید
• از کاندوم استفاده کنید
• از سرنگ مشترک اجتناب کنید

HIV از طریق خون نیز منتقل می‌شود و ممکن است شخص به‌وسیله جسمی که در ارتباط با خون فرد مبتلا بوده، مبتلا شود.

استفاده از PEP

شخصی که در معرض HIV قرار گرفته است، باید برای ۲۸ روز ترکیبی از سه داروی آنتی‌ویروس را مصرف کند. مصرف PEP باید در اسرع وقت شروع شود.

استفاده از PrEP

شخصی که در محیط‌های پرخطر قرار می‌گیرد، باید درمورد مصرف PrEP با پزشک خود مشورت کند. PrEP ترکیبی از دو دارو است که به‌صورت قرص در دسترس است.

خلاصه: برای پیشگیری از ابتلا به HIV راه‌های متفاوتی وجود دارد که به‌طور کلی شامل مواردی می‌شوند که مقاربت‌های جنسی را ایمن‌تر می‌کنند، انتقال از راه خون را محدود می‌کنند یا اینکه پس از آلوده شدن جلوی پیشرفت بیماری را می‌گیرند.

 

چه گزینه‌های درمانی برای HIV وجود دارند؟

پس از شناسایی آلودگی به این ویروس، بدون در نظر گرفتن حجم و مقدار ویروس موجود در بدن، درمان باید در اسرع وقت آغاز گردد. درمان اصلی HIV، استفاده از داروهای ضد ویروس‌ است. درمان باعث محافظت از سلول‌های ایمنی می‌شود و سیستم ایمنی را به اندازه کافی برای مقابله با بیماری‌ها قوی نگه می‌دارد. داروهای ضد ویروس باعث جلوگیری از پیشرفت HIV به سمت بیماری AIDS می‌شوند و همچنین خطر انتقال را نیز کاهش می‌دهند.

هنگامی‌که روند درمان اثربخش باشد، مقدار ویروس به‌اندازه‌ای کاهش می‌یابد که توسط تست‌های مربوطه غیرقابل تشخیص است. بااین‌حال، ویروس هنوز در بدن وجود دارد و اگر فرد مصرف داروهای ضدویروس را متوقف سازد، حجم و مقدار ویروس افزایش یافته و HIV می‌تواند دوباره به سلول‌های ایمنی حمله‌ کند. داروهای آنتی‌ویروس متعددی برای درمان HIV تأیید شده‌اند. این داروها در هفت گروه طبقه‌بندی می‌شوند و عبارتند از:

• مهارکننده‌های آنزیم ریورس ترانس‌کریپتاز نوکلئوزیدی (NRTIs)
• مهارکننده‌های آنزیم ریورس ترانس‌کریپتاز غیرنوکلئوزیدی (NNRTIs)
• مهارکننده‌های پروتئاز
• مهارکننده‌های ادغام غشای ویروسی با سلول ایمنی
• آنتاگونیست‌های CCR5 (به‌عنوان مهارکننده‌های ورود ویروس به داخل سلول هم شناخته می‌شوند.)
• مهارکننده‌های اینتگراز
• مهارکننده‌های اتصال ویروس به غشا

خلاصه: داروهای متعددی با مکانیسم‌های مختلف برای درمان HIV وجود دارند. این داروها به‌صورت ترکیبی استفاده می‌شوند و با کاهش بار ویروسی، امید‌به‌زندگی فرد را افزایش و شانس آلوده کردن افراد سالم را کاهش می‌دهند.

 

دارو درمانی

بر اساس پروتکل‌های موجود، دارو درمانی را با استفاده از سه داروی HIV از حداقل دو گروه دارویی با مکانیسم متفاوت شروع می‌کنیم. این رژیم به جلوگیری از بروز مقاومت دارویی کمک می‌کند. بسیاری از داروهای ضدویروس به‌صورت ترکیبی از چند دارو هستند و فرد مبتلا آن را به‌صورت یک یا دو عدد قرص در روز مصرف می‌کند. در طول دوره درمان نیز اثربخشی رژیم دارویی با استفاده از تست‌های خاصی پایش می‌شود و در صورت نیاز تغییراتی در آن ایجاد می‌شود.

خلاصه: برای جلوگیری از مقاومت ویروسی، رژیم دارویی برای هر فرد بر اساس شرایط خاص او به‌صورت ترکیبی تجویز می‌شود.

 

آیا واکسن HIV وجود دارد؟

درحال‌حاضر واکسنی برای پیشگیری یا درمان HIV وجود ندارد اما تحقیقات در این زمینه ادامه دارد. اولین مطالعه اثر‌بخش واکسن در آفریقای جنوبی در سال 2016 انجام شد. این واکسن آزمایشی، نسخه به‌روز‌شده واکسن مورد استفاده در آزمایشی در سال 2009 بود که در تایلند انجام شد. یک پیگیری سه‌ونیم‌ ساله پس از واکسیناسیون نشان داد که واکسن مورد‌نظر 31.2 درصد در جلوگیری از انتقال HIV مؤثر است. در این آزمایش، حدود پنج هزار مرد و زن از آفریقای جنوبی شرکت داشتند. (در سال 2016 در آفریقای جنوبی حدود 270 هزار نفر به HIV مبتلا شدند و در انتها نتیجه این آزمایش در سال 2021 مشخص شد)

اگرچه در حال‌حاضر واکسنی برای پیشگیری از HIV وجود ندارد، اما مردم می‌توانند از واکسن‌های دیگری به‌منظور پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با HIV استفاده کنند. در ادامه واکسن‌های پیشنهادی CDC (مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ایالات متحده آمریکا) را معرفی می‌کنیم:

• پنومونی: برای همه کودکان کمتر از 2 سال و بزرگسالان بیشتر از 65 سال پیشنهاد می‌شود.
• آنفلوانزا: برای همه افراد بالای 6 ماه به‌صورت سالانه مگر در موارد استثنا توصیه می‌شود.
• هپاتیت A و B: معمولاً برای افراد پرخطر و با مشورت پزشک استفاده می‌شود.
• مننگوکوک: واکسن مننگوکوک برای همه نوجوانان 11 تا 12 ساله با دوز تقویتی در 16 سالگی
• زونا: برای افراد 50 ساله یا بالاتر توصیه می‌شود.

خلاصه: باوجود تمام تحقیقاتی که تا‌کنون انجام شده است، همچنان واکسنی برای پیشگیری یا درمان HIV وجود ندارد. بااین‌حال، با استفاده از واکسن‌های دیگر می‌توان از بیماری‌های دیگری که در اثر HIV ایجاد می‌شوند، جلوگیری کرد.

 

زندگی‌کردن با HIV | با چالش‌های پیش‌رو چه کنیم؟

بیشتر از 39 میلیون مبتلا به HIV در سراسر دنیا وجود دارند. اگرچه طول عمر هر شخص متفاوت است، اما با استفاده از درمان می‌توان سال‌های زنده‌ماندن فرد مبتلا را افزایش داد. مهم‌ترین نکته در مورد داروهای ضدویروس، شروع آن‌ها در اسرع وقت است. در صورتی که داروها دقیقا بر اساس آنچه در نسخه تجویز شده استفاده شوند، بار ویروسی در بدن کمتر و سیستم ایمنی فرد را تقویت می‌شود. راه‌های دیگری که افراد مبتلا به HIV با آن می‌توانند سلامت خود را بهبود دهند، شامل موارد زیر است:

• مصرف رژیم غذایی سالم
• ورزش منظم
• استراحت کافی
• پرهیز از تنباکو و دیگر مواد مخدر
• گزارش سریع هرگونه علائم به پزشک
• تمرکز بر سلامت روان
• فعالیت‌های جنسی ایمن‌
• ارتباط مؤثر با دوستان
• پیوستن به گروه‌های حمایتی

در سال 1990 میلادی، امید به زندگی یک جوان 20 ساله مبتلا به HIV، 19 سال بود. در 2011، این مقدار افزایش یافته و در حدود 53 سال تعیین شد. البته عوامل زیادی می‌توانند در امید به زندگی تأثیرگذار باشند. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تعداد سلول‌های CD4
• بار ویروسی در بدن
• بیماری‌های جدی مرتبط با ویروس HIV (مثل هپاتیت C)

برای اطلاع بیشتر از انواع هپاتیت، علائم، روش‌های تشخیصی و درمانی به مقاله مربوطه مراجعه کنید

• استفاده اشتباه از داروها
• سیگار کشیدن
• دسترسی، پایبندی و پاسخ به درمان
• دیگر شرایط سلامتی
• سن

حتی محل زندگی فرد مبتلا نیز اهمیت دارد چون افرادی که در ایالات متحده آمریکا و دیگر کشورهای توسعه‌یافته زندگی می‌کنند، دسترسی آسان‌تری به داروهای ضدویروس دارند. در سال 2017، حدود 20.9 میلیون نفر مبتلا به HIV از داروهای آنتی‌ویروسی استفاده کردند.

خلاصه: با گذشت زمان و دسترسی بیشتر به داروها، امید‌به‌زندگی در افراد مبتلا به HIV افزایش یافته است، هرچند که فردبه‌فرد متفاوت است. در صورت وارد شدن به مرحله ایدز، فرد حداکثر سه سال زنده می‌ماند، اما در صورت درمان این عدد به 53 سال هم می‌رسد.

 

سخن پایانی

HIV از جمله ویروس‌هایی است که تنها با یک‌بار آلوده‌شدن، تا آخر عمر در بدن فرد می‌ماند. در نتیجه بهترین راه، پیشگیری است. از آنجایی که راه‌های انتقال بیماری بسیار متنوع است، متاسفانه خیلی اوقات افراد به صورت ناخواسته مبتلا می شوند. اگر علائم داشتید و مشکوک به HIV بودید یا با فرد مشکوکی رابطه‌ی جنسی ناایمن داشتید، هرچه سریع‌تر به متخصص عفونی یا متخصص داخلی مراجعه کنید. مهم‌ترین نکته برای جلوگیری از پیشرفت بیماری، تشخیص و درمان بیماری در مراحل ابتدایی است.

 

سوالات پرتکرار

HIV و AIDS چه تفاوتی با هم دارند؟

HIV (ویروس نقص ایمنی انسانی) ویروسی است که به سیستم ایمنی بدن حمله می‌کند و اگر درمان نشود، می‌تواند منجر به AIDS (سندرم نقص ایمنی اکتسابی) شود. AIDS مرحله پیشرفته‌ای از عفونت HIV است که در آن سیستم ایمنی بدن به شدت ضعیف شده و بدن به عفونت‌ها و بیماری‌ها بسیار حساس می‌شود.

HIV چگونه منتقل می‌شود؟

HIV از طریق تماس با مایعات بدن فرد آلوده، مانند خون، منی، مایعات واژینال، و شیر مادر منتقل می‌شود. این ویروس معمولاً از طریق رابطه جنسی محافظت نشده، استفاده مشترک از سرنگ‌ها، انتقال خون آلوده، و در هنگام زایمان یا شیردهی از مادر به کودک منتقل می‌شود.

آیا HIV درمان دارد؟

در حال حاضر درمانی که HIV را به طور کامل از بدن پاک کند وجود ندارد، اما با داروهای ضدویروسی (ART)، می‌توان تکثیر ویروس را کنترل و پیشرفت آن به سمت AIDS را جلوگیری کرد. با درمان منظم، افراد مبتلا به HIV می‌توانند زندگی طولانی و سالمی داشته باشند.

چگونه می‌توان از HIV پیشگیری کرد؟

استفاده از کاندوم در روابط جنسی، پرهیز از استفاده مشترک از سرنگ‌ها و سوزن‌ها، آزمایش منظم برای HIV، و استفاده از داروهای پیشگیری از HIV (PrEP) برای افراد در معرض خطر می‌تواند به پیشگیری از انتقال HIV کمک کند.

آیا فرد مبتلا به HIV می‌تواند زندگی عادی داشته باشد؟

بله، با درمان مناسب و پیروی از دستورات پزشکی، افراد مبتلا به HIV می‌توانند زندگی طولانی و سالمی داشته باشند و در بسیاری از موارد مانند افراد غیر مبتلا زندگی کنند. درمان به موقع می‌تواند ویروس را در سطحی نگه دارد که به دیگران منتقل نشود و خطر پیشرفت به سمت AIDS را کاهش دهد.

 

نویسنده: ترانه ساکت

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و امیرحسین ملک زاده