اگر اچپیوی (HPV) و زگیل تناسلی و اینها را توی گوگل جست و جو کرده باشید، احتمالاً با دو گروه مواجه شدهاید: یک گروه زهرهترکتان کردهاند از بس گفتهاند اچپیوی درمانی ندارد و لابد از هر طرف هم که رفتهاید جز وحشتتان نیفزوده! یک گروه دیگر هم از آن ور بام افتادهاند و با امید واهیدادن، انواع و اقسام میوه و سبزی و ویتامین را ردیف کردهاند که اگر اینها را نوش جان کنید، سوپرمن میشوید و خلاص! ما فارغ از این دو گروه، سعی کردهایم که با نگاهی منطقی و متعادل و به دور از ترسها و هیجانات معمول، اطلاعاتی را دربارهی این عفونت ویروسی پیش روی شما بگذاریم و ابهاماتی را که تاکنون به آن دچار بودهاید، برطرف کنیم.
پیش از هر چیز دو نکته را بایستی در نظر داشته باشید: اولاً در بیش از 90 درصد مواقع، اچپیوی (HPV) بدون هیچگونه علائمی نظیر زگیل تناسلی و بروز خطری، به دست سیستم ایمنی بدن از بین میرود. ثانیاً، چنانکه در بالا اشاره کردیم، درست است که مصرف مکملها و ویتامینهای مختلف، درمانی قطعی برای اچپیوی (HPV) نیست، اما در پیشگیری و مقابله با این ویروس اثرگذارند و با یک برنامهی سالم و مدون غذایی میشود به مهار ویروس کمک کرد. با علم به این دو نکته، در ادامه ابتدا مختصری از چیستی اچپیوی (HPV) و راههای انتقال و علائم آن خواهیم گفت و سپس به بررسی چگونگی تشخیص و نهایتاً پیشگیری و مقابله با آن میپردازیم.
اچ پی وی (HPV) چیست و چگونه منتقل میشود؟
ویروس پاپیلومای انسانی که معمولاً با نام اختصاری اچپیوی (HPV) شناخته میشود، نوعی ویروس است که بالغ بر 200 نوع از آن تا به الان کشف شده است و تقریباً تمام کسانی که به آمیزش جنسی مبادرت ورزیدهاند، در برههای به این عفونت مبتلا شدهاند. چنانکه گفتیم در 90 درصد اوقات، اچپیوی بدون بر جای گذاشتن نشانهای کنترل و امحا میشود، اما در موارد اندکی و در صورت رفعنشدن عفونت، این ویروس باعث ایجاد زگیل تناسلی و گاهی تودهی سرطانی، از جمله سرطان دهانهی رحم میشود. اچپیوی (HPV) در حال حاضر شایعترین عفونت مقاربتی (STI) است و اساساً از طریق آمیزش جنسی و تماس با پوست آلودهی ناحیهی تناسلی منتقل میشود. طبق آمارهای منتشره در سایت سازمان بهداشت جهانی (WHO)، 5% از سرطانهای موجود در دنیا ناشی از عفونت اچپیوی است و حدود 625600 زن و 69400 مرد هرساله به این نوع از سرطان مبتلا میشوند.
علائم اچ پی وی (HPV)
غالباً ابتلا به عفونت اچپیوی (HPV) علائمی ندارد و سیستم ایمنی بدن ظرف یک تا دو سال این عفونت را بدون بر جای گذاشتن اثر قابل رؤیتی پاک میکند، اما اگر قرار بر بروز علامتی باشد، بارزترین آن، پدیدآمدن زگیل تناسلی است. زگیلهای تناسلی ظاهری زبر و خشن و شبیه به گل کلم دارند و ممکن است بعد از هفتهها، ماهها یا حتی سالها بعد از ابتلا به اچپیوی (HPV) ظاهر شوند و اگرچه مسریاند، خطری ایجاد نمیکنند.
باری، برخی دیگر از اشکال اچپیوی (HPV) که سیستم ایمنی بدن در مهار آنها چارهساز نیست، ممکن است باعث شکلگرفتن تودههای پیشاسرطانی و در صورت درماننشدن، سرطان شوند. شایعترین سرطان ناشی از اچپیوی (HPV)، سرطان دهانهی رحم است که در مراحل اولیه عموماً علائمی ندارد، اما در صورت پیشرفت با علائمی نظیر خونریزی بین نوبتهای قاعدگی یا پس از آمیزش جنسی یا ترشحات بدبوی واژینال همراه است.
تشخیص اچ پی وی (HPV)
اشکال بیخطر اچپیوی (HPV) چنانچه با بروز علائم همراه باشد، معمولاً با رؤیت زگیل تناسلی تشخیص داده میشوند، لیکن فرمهای خطرناکتر اچپیوی (HPV) بدون علامتاند و در این موارد مرسومترین روش تشخیص، انجام آزمایش پاپ اسمیر و آزمایش اچپیوی است.
بنا به توصیهی کارگروه خدمات پیشگیرانه در ایالات متحده آمریکا (USPSTF)، خانمها از 21 سالگی به بعد بایستی سالانه یا حداکثر هر سه سال یکبار، آزمایش پاپ اسمیر انجام دهند تا در صورت مشاهده تغییرات غیرعادی در بافت و تعداد سلولها، پیش از آنکه تبدیل به تودههای سرطانی شوند، اقدامات درمانی برگزار شود.
اچپیوی (HPV) در آقایان در مقایسه با خانمها کمتر خطرآفرین است و در صورت بروز علائم، معمولاً باعث ایجاد زگیل تناسلی میشود. اشکال پرخطر اچپیوی به ندرت ممکن است در آقایان منجر به سرطان مقعد یا آلت تناسلی شود و به همین دلیل غالباً انجام پاپ اسمیر یا آزمایش اچپیوی به صورت مستمر به آقایان توصیه نمیشود. اما چنانچه مواردی از این دست رخ دهد، پزشک برای بررسی تغییرات سلولی در ناحیه مقعد، شاید به پاپ اسمیر مقعدی روی آورد.
پیشگیری از ابتلا به اچ پی وی (HPV)
برای پیشگیری از ابتلا به اچپیوی (HPV) راههای مختلفی عنوان شده است، از جمله:
استفاده از واکسن:
واکسیناسیون بهترین راه پیشگیری از ابتلا به عفونت اچپیوی (HPV) است. در حال حاضر معروفترین واکسن مورد تأیید سازمان جهانی غذا و دارو، گارداسیل 9 است که از ابتلا به زگیل تناسلی و اشکال خطرناک اچپیوی که موجب سرطان دهانهی رحم میشوند، پیشگیری میکند و برای سنین 9 سال به بالا مناسب است.
استفاده از کاندوم و سدهای دهانی:
اگرچه کاندوم و سدهای دهانی 100 درصد از انتقال عفونت اچپیوی جلوگیری نمیکند، استفادهی صحیح از این وسایل، احتمال ابتلا به این عفونت را تا حد زیادی کاهش میدهد.
پرهیز از دخانیات:
پژوهشها حاکی از آن است که استعمال دخانیات مانند سیگار، موجب تضعیف سیستم ایمنی و در نتیجه دوام عفونت اچپیوی (HPV) و تکثیر نامتوازن سلولها میشود. لذا ترک سیگار در کاهش احتمال ابتلا به اچپیوی بسیار مؤثر است.
اما گذشته از این کنشهای پیشگیرانه، روشهای گوناگونی برای بهبود عملکرد سیستم ایمنی و مقابله با اچپیوی (HPV) و آثار سوء ناشی از آن، همچون زگیلهای تناسلی و سرطان دهانهی رحم، مطرح است. یکی از سودمندترین راهها برای این نیل به این مهم، استفاده از مکملهای دارویی است. البته همانطور که متذکر شدیم، تاکنون درمانی برای اچپیوی پیدا نشده است و بهرهوری از مکملها به معنی نابودی این ویروس در بدن نیست، منتها پیشتر گفتیم که در اکثر مواقع، سیستم ایمنی عفونت اچپیوی را از بین میبرد، بنابراین مجهزبودن بدن به یک سیستم ایمنی قوی کمک شایانی به مقابله با این ویروس میکند.
مکملهای غذایی و درمان اچ پی وی (HPV)
استفاده از مکملها در کنار تدوین رژیم غذایی و سبک زندگی سالم، عملکرد بدن را برای مبارزه با انواع ویروسها و عفونتها بهینه میکند. تحقیقات نشان میدهد که مکملهای غذایی متعددی نظیر ویتامین C و اسید فولیک و ویتامین A و ... در تقویت سیستم ایمنی و مقابله با اچپیوی (HPV) اثر بهسزا دارند که شرح آن در ادامه میآید.
ویتامین C:
از جمله ویتامینهای محلول در آب است که کارکرد آنتیاکسیدانی قوی دارد و بدن به طور طبیعی قادر به تولید آن نیست. این ویتامین در میوههایی نظیر پرتقال و گریپفروت و توت فرنگی و برخی سبزیجات مانند اسفناج و بروکلی یافت میشود، اما چنانچه امکان دریافت این ویتامین از این طریق میسر نباشد، مکملهای حاوی ویتامین C این نیاز را برآورده میکنند.
فولیک اسید:
بنا بر تحقیقات صورتگرفته، فولیک اسید یا ویتامین ب9 در کاهش شدت عفونت اچپیوی (HPV) و جلوگیری از رشد غیرعادی سلولهای دهانهی رحم (دیسپلازی دهانهی رحم) سودرسان است. استفاده از مکملهای حاوی فولیک اسید یکی از سادهترین راهها برای تأمین این ویتامین مورد نیاز بدن است.
ویتامین E:
این ویتامین محلول در چربی نیز دارای خاصیت آنتیاکسیدانی است و به بهبود عملکرد سیستم ایمنی، کاهش خطر ایجاد سرطان دهانهی رحم و ترمیم بافتهای آسیبدیده کمک میکند.
ویتامین A:
یکی دیگر از ویتامینهای محلول در چربی است که در مقابله با اچپیوی (HPV) سودمند است. این ویتامین علاوه بر تقویت سیستم ایمنی بدن، در کاهش احتمال ابتلا به سرطان دستگاه تولید مثل از جمله سرطان دهانهی رحم و به تعویق انداختن تکثیر نابهروال سلولهای این ناحیه مؤثر است. این ویتامین در هویج و کدو و شیر و همچنین مکملهای ویتامین A موجود است.
عصارهی قارچ:
برخی از گونههای قارچ دارای ویژگیهای ضد ویروس و ایمنیافزا هستند و فیالواقع قرنهاست که در طب شرقی بهخصوص به کار گرفته میشوند. یکی از این نوع قارچها، قارچ شیتاکه است که طی سالیان گذشته دربارهی آن به عنوان درمان بالقوهی اچپیوی پژوهشها کردهاند و نتایج بسیار امیدوارکننده بوده است.
عصارهی چای سبز:
شماری از تحقیقات مبیّن این است که عصارهی چای سبز در کاهش خطر ابتلا به بعضی از سرطانها، از جمله سرطانهای ناشی از اچپیوی (HPV) و حتی پمادهای حاوی این عصاره برای درمان زگیلهای تناسلی اثرگذار است. مکملهای مختلفی حاوی عصارهی چای سبز هستند که با استفاده از آنها میتوان این مادهی ارزشمند را برای مقابله با عفونت اچپیوی (HPV) تأمین کرد.
بتاکاروتن و لیکوپن:
از دیگر آنتیاکسیدانهای مهم محسوب میشوند که طبق پژوهشهای انجامشده دارای خواص ضد سرطانیاند و در جلوگیری از ابتلا به برخی از سرطانها سودمند هستند، از جمله سرطان دهانهی رحم که غالباً ناشی از فرمهای خطرناک اچپیوی (HPV) است.
چنانچه این مکملهای غذایی به صورت اصولی و با مشورت پزشک و داروساز مجرب مصرف شوند، تأثیر درخور ملاحظهای در مقابله با عفونت اچپیوی خواهند داشت و البته همانطور که از نام آنها پیداست، این مواد «تکمیلکننده» روند درمان و مقابله با عفونتها هستند و پرهیز از عوامل آسیبزننده نظیر استعمال دخانیات و الکل و داشتن سبک زندگی سالم برای اثرگذاری بهینهی مکملهای غذایی امری ضروری است.
آیا اچ پی وی (HPV) از طریق توالت فرنگی منتقل میشود؟
شواهدی دال بر انتقال عفونت اچپیوی از طریق توالت فرنگی تا به امروز در دست نیست، اما احتمال وقوع این امر نیز به طور کامل رد نشده است.
آیا تمام زگیلهای تناسلی ناشی از عفونت اچ پی وی هستند؟
بله، تمام زگیلهای تناسلی ناشی از ابتلا به اچپیوی (HPV) هستند، اما برعکس آن صادق نیست؛ یعنی تمام اشکال اچپیوی موجب ایجاد زگیل تناسلی نمیشوند.
چه عواملی خطر ابتلا به اچ پی وی (HPV) را بالا میبرند؟
برقراری روابط جنسی با افراد مختلف، سیستم ایمنی ضعیف، آمیزش مقعدی و واژینال و دهانیِ محافظتنشده، ابتلا به دیگر بیماریهای مقاربتی مانند سوزاک، زایمانهای متعدد، استفادهی طولانیمدت از داروهای ضد بارداری و استعمال دخانیات، از جمله عواملی هستند که احتمال ابتلا به اچپیوی را افزایش میدهند.