آتورواستاتین

آتورواستاتین یک داروی نسخه‌ای است که برای کاهش کلسترول و بهبود دیس‌ لیپیدمی، کاهش خطر سکته مغزی و پیشگیری از مشکلات جدی قلبی‌عروقی به‌کار می‌رود. این دارو که در ابتدا با نام «لیپیتور» تولید شد، یکی از داروهای انقلابی برای کنترل چربی‌خون در طول تاریخ است و به‌طور گسترده‌ای در سراسر دنیا مصرف می‌شود.

کلسترول، نوعی چربی است که به ساخت و حفظ سلول‌ها، هورمون‌ها و برخی ویتامین‌ها کمک می‌کند؛ اما سطح بیش‌از‌حد کلسترول در خون می‌تواند مضر و ‌مشکل‌ساز باشد. افرادی که سطح کلسترول بالایی دارند، در خطر بالاتری برای مشکلات قلبی مانند حمله قلبی و سکته قرار دارند. بالابودن سطح کلسترول ممکن است به‌علت ژنتیک یا سبک زندگی ناسالم و مصرف بیش‌ازحد چربی‌های مضر ایجاد شود.

در ادامه، به بررسی نکات کلیدی درباره قرص چربی خون آتورواستاتین می‌پردازیم تا شما بتوانید با آگاهی کامل و خیال راحت از فواید این دارو بهره‌مند شوید.

طبقه‌بندی دارویی	ضد چربی‌خون - مهارکننده HMG Co-A ردوکتاز
اشکال دارویی	قرص خوراکی ۱۰، ۲۰، ۴۰ و ۸۰ میلی‌گرمی
موارد مصرف اصلی	هایپرکلسترولمی خانوادگی (هموزیگوت و هتروزیگوت) - پیشگیری اولیه و ثانویه از بیماری‌های قلبی عروقی آترواسکلروتیک
نحوه مصرف رایج	آتورواستاتین معمولاً با دوز ۱۰ یا ۲۰ میلی‌گرم در روز شروع می‌شود و در صورت نیاز، با نظر پزشک ممکن است تا ۸۰ میلی‌گرم افزایش یابد. دوزهای پایین‌تر برای کاهش متوسط و دوزهای بالاتر برای کاهش شدیدتر سطح کلسترول تجویز می‌شوند. این دارو یک‌بار در روز و بدون توجه به وعده غذایی مصرف می‌شود.
تداخلات دارویی مهم^	داروهای ضد هپاتیت C (مانند ریتوناویر) - سیکلوسپورین - پوساکونازول - جم‌فیبروزیل
تداخلات غذایی مهم	آب گریپ فروت - مخمر برنج قرمز
برندهای تجاری معروف	لیپیتور - آتوروالیک - آتورکسین - آتوواست - لیپوفیکس
داروهای هم‌گروه	سیمواستاتین و رزوواستاتین

^داروهای فهرست‌شده در این جدول، تمامی تداخلات دارویی اتورواستاتین را شامل نمی‌شوند. بنابراین، در صورت مصرف هرگونه دارو، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

کاربرد آتورواستاتین

موارد مصرف اصلی این دارو در ادامه توضیح داده می‌شود:

درمان هایپرکلسترولمی خانوادگی هتروزیگوت بزرگسالان

این دارو برای کاهش سطوح کلسترول تام، کلسترول بد (LDL)، آپولیپوپروتئین B و تری‌گلیسیرید و افزایش کلسترول خوب (HDL) به عنوان تک‌درمانی یا در کنار سایر درمان‌های کاهنده چربی استفاده می‌شود.

درمان هایپرکلسترولمی خانوادگی هتروزیگوت در کودکان

آتورواستاتین، به صورت تک‌درمانی و یا در کنار سایر داروهای کاهنده چربی، برای کاهش سطوح کلسترول تام، کلسترول بد (LDL) و آپولیپوپروتئین B در کودکان ۱۰ تا ۱۷ ساله مبتلا به هایپرکلسترولمی خانوادگی هتروزیگوت تجویز می‌شود؛ به‌ویژه در مواردی که سطح کلسترول تام بالای ۱۹۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، یا زمانی که سطح کلسترول تام بالای ۱۶۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر همراه با سابقه حوادث قلبی‌عروقی قبل از بلوغ در خانواده یا با 2 یا چند عامل خطر دیگر برای بیماری‌های قلبی باشد.

هایپرکلسترولمی خانوادگی هموزیگوت

آتورواستاتین برای کاهش کلسترول کل و کلسترول بد (LDL) در این اختلال کاربرد دارد.

پیشگیری اولیه از بیماری قلبی عروقی آترواسکلروتیک (ASCVD)

این دارو جهت کاهش خطر سکته قلبی (انفارکتوس میوکارد یا MI)، سکته مغزی و روش‌های بازسازی عروق با آنژیوگرافی در بیماران بدون سابقه بیماری عروق کرونر قلب (CHD) اما دارای عوامل خطر مرتبط تجویز می‌شود.

پیشگیری ثانویه در بیماران مبتلا به بیماری قلبی عروقی آترواسکلروتیک (ASCVD)

آتورواستاتین برای کاهش خطر ابتلا به MI، سکته مغزی، روش های عروقی سازی مجدد و آنژین در بیماران با سابقه بیماری عروق کرونر قلب (CHD) مؤثر است.

همچنین اتورواستاتین ممکن است توسط پزشک در شرایط زیر نیز تجویز شود:

• بعد از پیوند قلب

• بعد از پیوند کلیه

آتورواستاتین و لاغری

آیا قرص آتورواستاتین باعث لاغری میشود؟ این دارو کاربردی برای کاهش وزن ندارد. به‌عکس، یک مطالعه نشان داد که بسیاری از افرادی که استاتین‌ها را مصرف می‌کنند نسبت به سایرین کالری و چربی بیشتری می‌خورند و کمی اضافه وزن را نیز تجربه می‌کنند. بنابراین مصرف آتورواستاتین به‌عنوان یک داروی کاهش وزن منطقی نیست.

مطالعه بیشتر: معرفی بهترین مکمل های لاغری و کاهش وزن

نحوه مصرف آتورواستاتین

داروی آتورواستاتین به‌صورت یکبار در روز تجویز می‌شود. می‌توانید این دارو را در هر ساعتی از روز، همراه یا بدون غذا مصرف کنید. بااین‌حال، بهتر است زمان و نحوه مصرف (قبل یا بعد از غذا) ثابت بماند. مثلاً اگر دارو را هرشب ساعت ۸ بعد از شام مصرف می‌کنید، سعی کنید این روش را همواره به‌همین صورت نگه‌دارید و تغییر ندهید.

عوارض جانبی احتمالی قرص چربی خون آتورواستاتین

آتورواستاتین نیز مانند هر داروی دیگری عوارض جانبی خاص خود را دارد. در ادامه شایع‌ترین عوارض اتورواستاتین را بررسی می‌کنیم. توجه کنید که این لیست شامل تمام عوارض جانبی این دارو نیست و در صورت بروز هر عارضه‌ی جانبی خاصی بهتر است با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید:

• اسهال

• التهاب حلق و بینی

• آرترالژی (دردهای مفصلی): ضروری است که در صورت احساس درد یا ضعف در عضله بعد از مصرف آتورواستاتین، با پزشک خود مشورت کنید.

• عفونت ادراری

• ترش‌کردن، سوءهاضمه و تهوع

در موارد نادر استاتین‌ها ممکن است سبب افزایش بدون علامت گذرا یا مداوم آنزیم‌های کبدی شوند. این افزایش می‌تواند کمتر یا بیشتر از ۳ برابر حداکثر مقدار مجاز باشد. معمولاً پس از کاهش دوز یا قطع درمان، سطح این آنزیم‌ها به حالت عادی یا نزدیک به آن باز می‌گردد؛ اما آسیب پایدار کبدی نیز در برخی موارد گزارش شده‌است. این عارضه عمدتاً در ۳ ماه اول از شروع مصرف یا پس از افزایش دوز رخ می‌دهد.

عوارض قطع ناگهانی قرص آتورواستاتین

با قطع قرص آتورواستاتین علائم سندرم ترک دارو ایجاد نمی‌کند. اما این کار می‌تواند به افزایش کلسترول خون و درنتیجه، افزایش خطر حملات قلبی و سکته منجر شود. اگر قصد قطع مصرف آتورواستاتین را دارید، ضروری است که با پزشک مشورت کنید تا راهکار دیگری برای مدیریت کلسترول خون در نظر گرفته شود.

مطالعه بیشتر: رژیم غذایی مناسب برای سلامت قلب و کاهش چربی خون

تداخلات دارویی آتورواستاتین

مصرف آتورواستاتین همراه با برخی داروها می‌تواند باعث بروز عوارض جدی شود. آگاهی از این تداخلات دارویی بسیار مهم است. در ادامه، مهم‌ترین تداخلات دارویی این ترکیب را بررسی می‌کنیم.

• داروهای ضد هپاتیت C (مانند ریتوناویر)

• سیکلوسپورین

• برخی از داروهای ضدقارچ (مانند پوساکونازول، ایتراکونازول، کتوکونازول و وریکونازول)

• جم‌فیبروزیل

• برخی از داروهای ضدویروس (مانند آتازاناویر، داروناویر، ایندیناویر، نلفیناویر و لوپیناویر)

• کلاریترومایسین و اریترومایسین

• ریفامپین

• وراپامیل

• وارفارین

• کلشی‌سین

• دیگوکسین

• قرص‌های ضدبارداری خوراکی

این فهرست، لیست کاملی از تمام تداخلات دارویی آتورواستاتین نیست. درصورتیکه هر داروی دیگری را مصرف می‌کنید، پیش از مصرف آتورواستاتین با داروساز یا پزشک مشورت کنید.

تداخلات غذایی آتورواستاتین

مصرف آتورواستاتین همراه آب گریپ فروت توصیه نمی‌شود؛ زیرا این کار ممکن است منجر به تشدید عوارض جانبی شود. همچنین مصرف استاتین‌ها در کنار مخمر برنج قرمز نیز ممنوع است.

موارد هشدار مصرف

درصورتیکه هریک از موارد زیر در مورد شما صدق می‌کند، پیش از مصرف آتورواستاتین با پزشک یا داروساز مشورت کنید:

• دیابت: افزایش HbA1c و گلوکز خون ناشتا در بیماران مبتلا به دیابت شیرین با استفاده از آتورواستاتین گزارش شده‌است، اما مزایای درمان با این دارو بسیار مهم‌تر از چنین عوارضی محسوب می‌شود و لازم است این افراد تحت نظر پزشک این دارو را مصرف کنند.

• سابقه حساسیت شدید به آتورواستاتین یا هریک از اجزای تشکیل‌دهنده فرمولاسیون

• بیماری فعال کبدی یا افزایش غیرقابل‌توجیه و مداوم ترانس آمینازهای سرم (AST - ALT)

• نارسایی حاد کبدی یا سیروز جبران‌نشده

• نارسایی کلیوی

• میاستنی گراویس

• کم‌کاری تیروئید

• سابقه سکته

مصرف آتورواستاتین در بارداری و شیردهی

هر دارویی که در دوران بارداری و شیردهی مصرف می‌شود، می‌تواند تأثیر مستقیم بر سلامت جنین و نوزاد داشته باشد؛ از این رو بررسی ایمنی داروها در این دوران‌های حساس اهمیت بالایی دارد.

مصرف در دوران باروری

درصورتیکه بیمار در دوره باروری درحال مصرف آتورواستاتین است، باید به‌طور مؤثر از روش‌های پیشگیری از بارداری (مانند کاندوم، IUD و قرص‌های ضدبارداری خوراکی) استفاده کند. در صورت قصد بارداری، لازم است خطرات قطع دارو توسط پزشک مورد ارزیابی قرار بگیرد و درصورت نیاز حداقل ۱ الی ۲ ماه قبل از اقدام به بارداری قطع شود.

مصرف در دوران بارداری

از آنجایی که احتمال آسیب به جنین و بروز ناهنجاری‌های مادرزادی با مصرف این دارو وجود دارد، پس از تشخیص قطعی بارداری، مصرف آتورواستاتین باید قطع شود. در این دوره بهتر است از درمان‌های غیراستاتینی برای کاهش چربی استفاده شود؛ اما در صورت ضرورت برای مصرف استاتین، بهتر است از آتورواستاتین اجتناب و از انواع آبدوست‌تر استاتین‌ها (مانند رزوواستاتین) استفاده شود. یکی از موارد تفاوت آتورواستاتین و رزوواستاتین، میزان آبدوستی بیشتر رزوواستاتین است.

مصرف در دوران شیردهی

با توجه به اینکه احتمال دارد مصرف آتورواستاتین توسط مادر، باعث بروز عارضه جانبی در نوزاد شیرخوار شود، توصیه می‌شود در دوران شیردهی اتورواستاتین مصرف نشود. پس از اتمام دوره شیردهی، می‌توان درمان را از سر گرفت.

مکمل‌های دارای اثرات مشابه آتورواستاتین

برخی مکمل‌ها می‌توانند با اثر بر متابولیسم چربی به‌عنوان کمک‌درمان در کنار آتورواستاتین برای تقویت اثرات درمانی آن عمل کنند و در کنترل بهتر چربی خون مؤثر باشند. با این حال، مصرف این مکمل‌ها باید تحت نظر پزشک باشد، زیرا مکمل‌ها درمان اصلی نیستند و تنها در کنار داروها می‌توانند نقش مؤثری ایفا کنند.

مکمل‌های مؤثر در کنترل چربی خون

روغن گل مغربی، بذر کتان، امگا۳ و پودر سیر با خواص ضدالتهابی، تنظیم کلسترول (کاهش LDL و تری‌گلیسیرید، افزایش HDL) و حمایت از سلامت عروق به بهبود کلی پروفایل لیپیدی و کاهش خطر بروز بیماری‌های قلبی و عروقی کمک می‌کنند. در ادامه، مکمل‌هایی که حاوی این ترکیبات هستند، معرفی می‌شد:

مطالعه بیشتر: علائم افزایش کلسترول و درمان آن به کمک مکمل‌ها

مکانیسم اثر آتورواستاتین

آنزیم HMG-CoA ردوکتاز نقش کلیدی در ساخت کلسترول در بدن دارد و آتورواستاتین، به‌طور رقابتی این آنزیم را مهار می‌کند و از این طریق، سبب کاهش تولید کلسترول در کبد و کاهش سطح کلسترول مضر در خون می‌شود.

جدول اشکال دارویی و برندهای آتورواستاتین

شرکت‌های ایرانی و خارجی مختلفی فراورده‌های حاوی داروی آتورواستاتین را تولید می‌کنند که همگی ماده موثره یکسانی دارند. این داروها به لحاظ اثربخشی تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند. از برندهای مختلف این دارو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

نام برند	شکل و دوز دارویی	شرکت سازنده / واردکننده
آتورواستاتین	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی آریا
آتورواستاتین	قرص ۲۰ میلی‌گرم	داروسازی لقمان
آتورواستاتین	قرص ۱۰ و ۲۰ میلی‌گرم	داروسازی رها
آتورواستاتین	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی روز دارو
آتورواستاتین	قرص ۱۰، ۲۰، ۴۰ و ۸۰ میلی‌گرم	داروسازی سبحان دارو
آتورواستاتین	قرص ۲۰ میلی‌گرم	داروسازی زاگرس دارو
آتورواستاتین	قرص ۲۰ میلی‌گرم	داروسازی خوارزمی
آتورواستاتین	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی مهر دارو
آتورواستاتین	قرص ۱۰ و ۲۰ میلی‌گرم	داروسازی رازک
آتورواستاتین	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی پورسینا
آتورواستاتین شهر دارو (قرص آتورواستاتین ۲۰)	قرص ۲۰ میلی‌گرم	داروسازی شهر دارو
آتورواستاتین	قرص ۲۰ میلی‌گرم	داروسازی امین
آتورواستاتین	قرص آتورواستاتین ۱۰ و ۲۰ میلی‌گرم	داروسازی سامی ساز
آتورواستاتین	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی اکسیر
آتورواستاتین	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی مهبان دارو
آتورواستاتین	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی داروپخش
آتورواستاتین	قرص ۱۰ و ۲۰ میلی‌گرم	داروسازی جالینوس
آتورواستاتین	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی سجاد داروی شرق
آتورواستاتین	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	سبز پویان مهر داروی بروجن
آتورواستاتین	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی دانا
آتورواستاتین	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی ندا
تیداتور	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی تولیددارو
آتوواست	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی دکتر عبیدی
لیپوتین	قرص ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی خوارزمی
لیپیسید	قرص ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی مهر دارو
بایوتور	قرص ۱۰ و ۲۰ میلی‌گرم	داروسازی باختر بیوشیمی
لیپیمد	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی مداوا
لیپوفیکس	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی شفا
آتوکیم	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی حکیم
لیپاستین	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی زهراوی
آتوسترول	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی تهران شیمی
آتوربان	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی مهبان دارو
لیپیتور	قرص ۱۰ و ۲۰ میلی‌گرم	Pfizer آلمان / اکتوورکو
لیپیکات	قرص ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی درسا دارو
آتورکسین	قرص ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم	داروسازی اکتوورکو

سخن پایانی

آتورواستاتین یکی از مهم‌ترین داروها برای تنظیم چربی‌خون و محافظت از سلامت قلب و عروق است. در این نوشته سعی کردیم توضیحات کاملی در مورد موارد مصرف، نحوه استفاده، اشکال دارویی و عوارض جانبی احتمالی ناشی از مصرف این دارو ارائه کنیم. بدون شک مصرف اتورواستاتین طبق دستور پزشک و با درنظر گرفتن بیماری‌های زمینه‌ای یا داروهای مصرفی می‌تواند کم‌ترین عارضه و بهترین اثربخشی را برای شما ایجاد کند. برای خرید آتورواستاتین می‌توانید با مراجعه به داروخانه‌های معتبر و ارائه نسخه پزشک اقدام کنید. در صورت تداوم مصرف می‌توانید با داروساز مشورت و دارو را تهیه کنید.

سؤالات متداول

1. آیا مصرف آتورواستاتین باید بعد از عمل جراحی قطع شود؟

خیر؛ این دارو باید در دوره بعد از جراحی‌های غیرقلبی و قلبی ادامه یابد. قطع درمان با استاتین بعد از عمل با افزایش خطر عوارض قلبی و مرگ‌و‌میر همراه است.

2. قرص آتورواستاتین ۲۰ برای چیست؟

آتورواستاتین ۲۰ یک استاتین با توانایی متوسط است که سطح LDL (کلسترول بد) را بین ۳۰ تا ۴۹ درصد کاهش می‌دهد.

3. آتورواستاتین ۴۰ سبحان دارو برای چیست؟

این دوز از داروی آتورواستاتین به‌عنوان یک استاتین با توانایی بالا درنظر‌گرفته‌ می‌شود و می‌تواند سطح کلسترول خون را بیش از ۵۰% کاهش دهد.

4. آیا عوارض آتورواستاتین در زنان متفاوت با مردان است؟

عوارض این دارو در زنان و مردان مشابه است؛ اما گمان می‌رود که زنان در برابر برخی عوارض استاتین‌ها ازجمله آسیب به عضلات آسیب‌پذیرتر بوده و خطر بالاتری داشته‌باشند.

5. تفاوت آتورواستاتین و رزوواستاتین در چیست؟

هر دو دارو از دسته استاتین‌ها و برای کاهش سطح چربی و کلسترول خون کاربرد دارند؛ اما تحقیقات نشان می‌دهند که رزوواستاتین در بسیاری از موارد از آتورواستاتین مؤثرتر عمل می‌کند و تاثیرات درمانی بهتری را ارائه می‌دهد. همچنین در شرایطی که بیمار به‌علت عارضه جانبی نتواند از یکی از این دو دارو استفاده کند، پزشک می‌تواند دیگری را جایگزین کند.

6. آیا مصرف آتورواستاتین برای کبد چرب مفید است؟

بله؛ طبق مطالعات این دارو برای درمان کبد چرب غیر الکلی تأثیرات امیدوارکننده‌ای دارد و به طور مؤثری به کاهش سطح کلسترول LDL و بهبود دیس‌لیپیدمی کمک می‌کند.

7. آیا قرص آتورواستاتین باعث ریزش مو میشود؟

مشاهده شده که این دارو در تعداد اندکی از افراد ممکن است باعث ریزش مو موقت یا نازک‌شدن تارهای مو شود. چنین عارضه‌ای معمولاً با قطع دارو بهبود پیدا می‌کند.

8. آیا مصرف همزمان فنوفیبرات و آتورواستاتین ممنوع است؟

خیر؛ تداخل این دو دارو در حد منع مصرف نیست و این ترکیب، بهترین گزینه برای مصرف یک داروی ضد تری‌گلیسیرید در کنار آتورواستاتین است؛ اما توصیه می‌شود که در مدت مصرف همزمان، بیمار از لحاظ عوارض آتورواستاتین (مانند عوارض عضلانی) به‌دقت تحت نظر باشد.

9. چه آزمایشاتی پس از شروع مصرف آتورواستاتین توصیه می‌شوند؟

پنل کامل چربی (کلسترول تام - HDL - LDL - تری گلیسیرید) ناشتا باید ۴ تا ۱۲ هفته پس از شروع درمان و پس از آن هر ۳ تا ۱۲ ماه یکبار بررسی شود. اندازه ترانس آمینازهای سرمی (ALT - AST) باید قبل از شروع درمان و پس از آن در صورت بروز علائمی چون ضعف و خستگی اندازه‌گیری شود.

10. چقدر طول می‌کشد تا آتورواستاتین اثر کند؟

انتظار می‌رود که سطح کلسترول خون شما ظرف ۴ هفته اول درصورتی‌که داروی خود را منظم و سر وقت استفاده کرده‌ باشید، به‌طور واضحی کاهش پیدا کند. کلسترول بالا معمولاً علامتی ندارد؛ درنتیجه ممکن است احساس متفاوتی نداشته باشید؛ اثر دارو از طریق آزمایش خون مشخص می‌شود.

11. آیا آتورواستاتین اعتیادآور است؟

خیر. این دارو سبب اعتیاد یا وابستگی نمی‌شود. همچنین، بعد از قطع مصرف هیچ‌گونه علائم ترک نخواهید داشت.

12. تاثیر آتورواستاتین بر نعوظ چیست؟

این دارو ممکن است در برخی آقایان سبب اختلال عملکرد نعوظ شود. در چنین شرایطی ممکن است پزشک دوز دارو را کاهش و یا آن را به سایر انواع استاتین‌ها که عوارض کمتری دارند (مانند رزوواستاتین) تغییر دهد.

 

منابع: WebMD | Drugs.com | UpToDate

نویسنده: سروش سراب هرسینی

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و کوثر معمارفر