همه چیز درباره قرص ضد بارداری و انواع آن

دغدغه پیشگیری از بارداری در میان مردم، به حدود 1800 سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. تاکنون گزینه‌های مختلفی برای پیشگیری از بارداری در آقایان و خانم‌ها مطرح شده است، ولی در طول تاریخ بیشترین مسئولیت جلوگیری از بارداری بر دوش زنان بوده است. قرص های ضد بارداری از محبوب‌ترین روش‌ها در این زمینه هستند که در صورت مصرف مداوم توسط خانم‌ها، به‌میزان 99 درصد مؤثر خواهند بود. زیوش در این مقاله به بررسی انواع، مکانیسم عملکرد، موارد منع مصرف و تمامی جوانب مربوط به قرص ضد بارداری می‌پردازد. پس اگه چنین دغدغه‌ای دارید، با ما همراه باشید.

قرص ضد بارداری خوراکی (OCP) چیست؟

قرص‌ ضدبارداری، محصولی است که در آن برای جلوگیری از بارداری زنان از هورمون‌های جنسی مانند استروژن و پروژسترون استفاده می‌شوند. این هورمون‌ها به‌طور طبیعی در تخمدان زنان ساخته می‌شوند و قرص‌های ضدبارداری با تغییر سطح آن‌ها در بدن، مانع از تخمک‌گذاری در طول سیکل قاعدگی می‌شوند. البته این روش، از خانم‌ها در برابر عفونت‌های مقاربتی مثل ایدز محافظت نمی‌کند؛ بنابراین استفاده از کاندوم در پیشگیری از بیماری های مقاربتی پیشنهاد می‌شود.

انواع قرص‌های ضد بارداری

به‌طور کلی انواع قرص‌ ضد بارداری به دو دسته ترکیبی و مینی‌پیل تقسیم‌بندی می‌شوند. هر کدام از این نوع قرص هم دارای زیردسته‌های مختلفی هستند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

1. قرص‌های ترکیبی

قرص‌های ترکیبی حاوی ترکیبی از هورمون استروژن و پروژسترون هستند و یک گزینه پیشگیری از بارداری مطمئن برای اکثریت خانم‌ها محسوب می‌شوند.

به‌جز جلوگیری از باردار شدن، مزایا قرص ضد بارداری ترکیبی شامل موارد دیگری هم می‌شود. این داروها به تنظیم سیکل قاعدگی خانم‌ها کمک می‌کنند، خطر ابتلا به برخی از سرطان‌ها را کاهش می‌دهند و در درمان علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک مؤثر هستند.

2. قرص‌های مینی پیل

مینی‌پیل به نوعی دیگر از قرص ضد حاملگی گفته می‌شود که فقط هورمون پروژسترون دارد. اگر در حال شیردهی هستید، برای قرص‌های ضد حاملگی ترکیبی منع مصرف دارید یا به هر دلیلی می‌خواهید از مصرف استروژن اجتناب کنید، قرص‌های مینی‌پیل بهترین قرص ضد بارداری برای شما هستند. قرص جلوگیری از بارداری اورژانسی نیز در این دسته جای می‌گیرد.

قرص اورژانسی یا به‌اصطلاح قرص صبح روز بعد، حاوی هورمون پروژسترونی به نام لوونورژسترول است. این قرص‌ها تنها برای جلوگیری از بارداری بعد از یک رابطه جنسی محافظت نشده یا در صورت ناموفق بودن روش‌های جلوگیری از بارداری مانند پاره شدن کاندوم حین رابطه استفاده می‌شوند.

انواع قرص ضد بارداری ترکیبی بر اساس میزان هورمون

انواع قرص‌ ضد بارداری ترکیبی براساس میزان هورمون استروژن به دو دسته تقسیم بندی می‌شوند:

1. قرص‌ ال دی ضد بارداری ( قرص‌هایی با دوز کمتر)

قرص‌ ال دی نوعی قرص‌ ضد حاملگی خوراکی با دوز پایین‌تری از هورمون‌ استروژن در حدود 10 تا 35 میکروگرم است. مصرف این قرص عوارض جانبی کمتری دارد و بهتر از قرص‌هایی با دوز بالاتر است.

2. قرص‌ اچ دی ضد بارداری (قرص‌هایی با دوز بالاتر)

قرص‌های اچ دی ضد بارداری حاوی مقادیر بیشتر از 50 میکروگرم استروژن هستند. پزشکان به‌ندرت قرص‌های ترکیبی با دوز بالا را تجویز می‌کنند؛ زیرا عوارض جانبی بیشتری ایجاد می‌کنند. این قرص‌ها معمولاً برای درمان خونریزی حاد رحمی استفاده می‌شود.

انواع قرص ضد بارداری ترکیبی بر اساس یکنواختی سطح هورمون

انواع قرص‌ ضد بارداری ترکیبی بر‌اساس یکنواختی سطح هورمون به دو دسته تقسیم می‌شوند:

1. قرص جلوگیری از بارداری تک فازی

قرص‌ ضد حاملگی مونوفازیک یا تک‌فازی، سطح یکنواختی از هورمون‌ را در طول سیکل قاعدگی ایجاد می‌کند.

2. قرص جلوگیری از بارداری چند‌فازی

قرص‌ ضد حاملگی چند‌فازی، تغییرات هورمونی طبیعی را که در طول چرخه قاعدگی رخ می‌دهد، تقلید می‌کنند. قرص‌های تری‌فازیک از این دسته هستند.

انواع قرص ضد بارداری بر اساس تعداد و دوره مصرف

انواع قرص‌‌ ضد بارداری ترکیبی بر اساس تعداد در بسته‌بندی و دوره مصرف شامل دو دسته زیر است:

1. قرص پیشگیری از بارداری 28 عددی

بسته‌بندی این قرص‌ ضد حاملگی دارای قرص‌های فعال و غیرفعال است. قرص‌های فعال، حاوی هورمون هستند؛ ولی قرص‌های غیرفعال که گاهی به آن‌ها دارونما نیز گفته می‌شود، هورمونی ندارند و تنها نوعی یادآوری برای مصرف‌کننده هستند تا عادت مصرف قرص‌های ترکیبی را فراموش نکند. در‌واقع قرص‌های ترکیبی با بسته‌بندی 28 روزه، حاوی 21 قرص‌ فعال برای مصرف 21 روز و 7 قرص غیرفعال است که در دوره هفت‌روزه قاعدگی مصرف می‌شوند.

2. قرص پیشگیری از بارداری 21 عددی

این نوع قرص‌ ضد حاملگی، حاوی 21 قرص فعال و حاوی هورمون است. خانم‌ها باید در هفت روز قاعدگی، مصرف این قرص‌ها را قطع کنند و مصرف بسته جدید را در روز بیست و نهم سیکل خود شروع کنند.

روش های مصرف قرص ضد بارداری

رعایت دقیق زمان مصرف قرص پیشگیری از بارداری، برای اثرگذاری حداکثری دارو اهمیت دارد. شما هر ساعتی از روز می‌توانید قرص را بخورید، اما خوردن آن پیش از خواب هم عوارض گوارشی را کمتر می‌کند و هم باعث می‌شود زمان مصرف را راحت‌تر به‌خاطر بسپارید.

براساس شرایط مختلف، روش‌های زیر برای مصرف این قرص‌های پیشنهاد می‌شوند:

1. شروع از روز اول سیکل قاعدگی

در این روش استفاده از قرص ضد بارداری، مصرف آن از روز اول قاعدگی شروع می‌شود. این روش سریع‌ترین اثربخشی را در پیشگیری از بارداری دارد.

2. شروع سریع

در این روش، مصرف قرص ضد بارداری از همان روزی آغاز می‌شود که پزشک آن را تجویز کرده است. هنگامی‌که خانم‌ها این روش را انتخاب می‌کنند، حداقل در هفت روز اول مصرف باید از روش های جلوگیری از بارداری مانند کاندوم هم استفاده کند.

3. شروع از روز شنبه

در این روش برای جلوگیری از فراموشی، مصرف قرص ضدبارداری از اولین شنبه پس از پریود (روز ابتدای هفته) شروع می‌شود. در این صورت نیز خانم‌ها باید حداقل هفت روز اول مصرف قرص ضدبارداری از دیگر روش‌های پیشگیری هم استفاده کنند.

4. روش استفاده پس از سقط جنین

اگر زنی پیش از هفته ۲۴ بارداری سقط جنین داشته باشد، می‌تواند مصرف قرص ضد بارداری را بلافاصله آغاز کند. در صورتی که مصرف قرص در پنج روز اول پس از سقط شروع شود، اثر آن بلافاصله خواهد بود. اما اگر شروع مصرف قرص بیش از پنج روز پس از سقط باشد، لازم است در هفت روز اول مصرف قرص، از یک روش پیشگیری دیگر نیز استفاده کند.

اگر زنی پس از هفته ۲۴ بارداری سقط جنین داشته باشد، باید مصرف قرص ضد بارداری را از روز بیست‌ویکم پس از سقط آغاز کند. همچنین لازم است در هفت روز اول مصرف قرص، از روش دیگری هم برای پیشگیری از بارداری استفاده کند.

5. روش استفاده پس از زایمان

در ۲۱ روز اول پس از زایمان، نباید از قرص‌های ضد بارداری ترکیبی استفاده شود؛ زیرا در این مدت خطر ترومبوآمبولی وریدی افزایش می‌یابد. همچنین زنانی که بنا به تشخیص پزشک، در معرض خطر بیشتری از ترومبوآمبولی وریدی هستند، نباید تا ۴۲ روز پس از زایمان مصرف این قرص‌ها را آغاز کنند.

6. روش استفاده در دوران شیردهی

اگر خانمی به نوزاد خود شیر می‌دهد، در 42 روز اول پس از زایمان باید از مصرف قرص ضد بارداری ترکیبی خودداری کند؛ زیرا هورمون‌ها بر شیردهی مادر تأثیر می‌گذارد. همچنین مصرف این قرص‌ها در هفته ششم تا ماه ششم پس از زایمان در زنان شیرده حتماً باید با نظر پزشک صورت گیرد.

میزان احتمال بارداری با مصرف قرص ضد بارداری

اگر مصرف قرص ضد بارداری ترکیبی دقیقاً طبق دستور انجام شود، احتمال بارداری به کمتر از 1٪ کاهش می‌یابد. با این حال، هر سال از هر 100 زن فعال جنسی که این قرص‌ها را مصرف می‌کنند، 9 نفر بارداری ناخواسته دارند. این آمار بیشتر از 1٪ است؛ زیرا در صورت عدم رعایت زمان مصرف قرص، فراموشی یک نوبت مصرف یا مصرف داروهایی که با این قرص‌ها تداخل دارند، اثرگذاری آن کاهش می‌یابد و احتمال تخمک‌گذاری افزایش می‌کند. همچنین، مصرف منظم قرص‌های مینی پیل تقریباً 95٪ از بارداری جلوگیری می‌کند.

مزایای قرص ضد بارداری

قرص‌های ضد بارداری یکی از رایج‌ترین روش‌های پیشگیری از بارداری هستند، زیرا با مصرف روزانه یک قرص، تا 99 درصد از بارداری جلوگیری می‌کنند و هیچ تأثیری بر کیفیت رابطه جنسی ندارند. همچنین، پس از قطع مصرف، بارداری به‌سرعت امکان‌پذیر است. علاوه بر این مزایای دیگری هم دارند که عبارتند از:

• رفع اختلالات چرخه قاعدگی
• کمک به درمان اندومتریوز یا فیبروم رحم
• درمان اختلالات درد لگن خانم‌ها (مانند درد لگن مرتبط با اندومتریوز)
• کاهش دردهای قاعدگی (دیسمنوره)
• کاهش خونریزی شدید (منوراژی) و کم‌خونی متعاقب آن
• کمک به درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
• درمان کیست دردناک تخمدان
• کمک به درمان افزایش هورمون‌های جنسی و رفع علائم آن مانند آکنه و هیرسوتیسم (رشد موهای ناخواسته)
• کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
• ·کاهش دردها و میگرن قاعدگی
• کاهش گرگرفتگی یائسگی
• کمک به درمان نارسایی زودرس تخمدان
• کمک به حفظ تراکم مواد معدنی استخوان در زنان یائسه‌
• کاهش خطر ابتلا به سرطان رحم تا 50 درصد، سرطان تخمدان تا 27 درصد و سرطان روده بزرگ تا 18 درصد

عوارض قرص ضد بارداری

قرص‌های ضد بارداری سابقه مصرف طولانی دارند و ایمنی آن‌ها طی سال‌ها بررسی شده است. در اوایل مصرف، برخی خانم‌ها ممکن است عوارضی را تجربه کنند. بیشتر این عوارض جدی نیستند و معمولاً پس از چند ماه کاهش می‌یابند. اما اگر پس از مدتی مصرف، عوارض ادامه پیدا کرد، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. برخی عوارض قرص‌های ضد بارداری شامل موارد زیر است:

• لکه‌بینی: لکه بینی از شایع‌ترین عوارض مصرف قرص ضد بارداری است؛ زیرا بدن در حال تطبیق خود با سطوح متغیر هورمون‌ها است. لکه‌بینی به‌صورت خونریزی خفیف یا ترشحات قهوه‌ای‌رنگ بروز می‌کند.
• حالت تهوع: برخی از افراد در اوایل مصرف قرص ضد بارداری حالت تهوع خفیف را تجربه می‌کنند؛ اما این عارضه با مصرف مداوم قرص بهتر می‌شود. اگر زمان مصرف قرص ضد بارداری را پس از مصرف وعده‌های غذایی یا قبل از خواب تنظیم کنید، کمتر دچار عوارض گوارشی خواهید شد.
• تورم و درد سینه‌ها: استفاده از قرص‌ ضدبارداری، خصوصاً در اوایل مصرف قرص، باعث حساس شدن سینه‌ها می‌شود. پوشیدن لباس زیر مناسب به کاهش این حساسیت کمک می‌کند.
• سردرد: هورمون‌های موجود در قرص‌های ضدبارداری می‌تواند باعث افزایش دفعات بروز سردردهای میگرنی شود. شدت علائم معمولاً بسته به دوز و انواع قرص ضد بارداری متفاوت است. به‌عنوان‌مثال، قرص‌های ال‌ دی کمتر باعث ایجاد سردرد می‌شوند.
• تغییر خلق‌وخو و تحریک‌پذیری: هورمون‌ها نقش مهمی در احساسات افراد دارند. تغییر در سطح هورمون‌ها با مصرف قرص ضد بارداری، بر خلق‌وخوی فرد تأثیر می‌گذارد.
• کاهش میل جنسی: قرص پیشگیری از بارداری، به‌دلیل تغییرات هورمونی، بر میل جنسی برخی افراد اثر می‌گذارد.
• تغییر ترشحات واژن: هنگام مصرف قرص جلوگیری از بارداری ممکن است تغییراتی در ترشحات واژن ایجاد شود. ترشحات واژن ممکن است بیشتر یا کمتر شوند یا ماهیتشان تغییر کند.

برخی عوارض قرص‌های ضد بارداری نادر اما جدی هستند و ممکن است به مشکلاتی مانند ترومبوز وریدی، سکته قلبی، آمبولی ریه و افزایش فشار خون منجر شوند.

پزشک معمولاً با در نظر گرفتن سن و سابقه پزشکی شما، مصرف قرص ضد بارداری را توصیه می‌کند. با این حال، اگر علائم زیر را مشاهده کردید، باید فوراً به پزشک اطلاع دهید:

• درد شکم
• درد قفسه سینه
• سردرد شدید
• تاری دید
• تورم یا درد در پاها و ران‌ها

موارد منع مصرف قرص ضد بارداری

خانم‌هایی که قصد شروع مصرف قرص ضد بارداری دارند، باید از نظر موارد منع مصرف آن مورد بررسی قرار گیرند. در ادامه، این معیارها به‌طور خلاصه آورده شده است:

• خانم‌هایی که دچار خونریزی غیرطبیعی رحم هستند و علت آن مشخص نیست.
• زنانی که حداقل دو ریسک فاکتور ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی (سن بالا، دیابت، فشارخون بالا و مصرف سیگار) را دارند.
• خانم‌هایی که دچار عوارض دیابت (نفروپاتی، رتینوپاتی یا نوروپاتی دیابتی) هستند.
• خانم‌هایی که اخیراً عمل جراحی داشته‌اند.
• زنانی که از داروهای ضد تشنج خاصی استفاده می‌کنند.
• خانم‌‌های شیرده که در یک ماه گذشته شیردهی داشته‌اند.
• خانم‌های سیگاری بالای 35 سال (مصرف بیش از 15 نخ سیگار در روز)
• زنان مبتلا به فشارخون بالای کنترل نشده (فشار خون بیشتر یا مساوی 140/90 میلی‌متر جیوه)
• سابقه بیماری‌های قلبی و سکته قلبی یا مغزی
• وجود لخته خون در بازوها، پاها یا ریه
• سابقه ابتلا به سرطان سینه و آندومتر
• سابقه میگرن همراه با اورا (علائم هشداردهنده‌ قبل از میگرن)
• ابتلا به بیماری حاد کبدی، تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم کبد یا سیروز شدید کبدی
• مشکلات کیسه صفرا یا مجرای صفراوی
• زنان مشکوک به بارداری

عوارض قطع ناگهانی قرص ضد بارداری

اگر تصمیم گرفته‌اید مصرف قرص برای جلوگیری از بارداری را کنار بگذارید، می‌توانید هر زمانی این کار را انجام دهید. بدن شما معمولاً پس از حدود سه ماه به حالت عادی برمی‌گردد؛ ولی ممکن است تا زمان تطبیق بدن با تغییرات هورمونی، دچار عوارض جانبی شوید.

پیشگیری از بارداری ممکن است برخی علائم مانند سردرد، آکنه یا پریودهای سنگین را پوشش دهد. عوارض قطع ناگهانی قرص ضد بارداری به عوامل مختلفی مانند مدت زمان مصرف، دوز دارو و علائمی که قبل از شروع مصرف قرص داشته‌اید، بستگی دارد. در اینجا به چند مورد از این عوارض اشاره شده است:

• بارداری: بسیاری از خانم‌ها فکر می‌کنند پس از قطع مصرف قرص ضد بارداری، زمان زیادی طول می‌کشد تا باردار شوند؛ اما تحقیقات نشان می‌دهد که 85 درصد از مصرف‌کنندگان قرص ضد حاملگی در عرض یک سال باردار شده‌اند.
• قاعدگی نامنظم: حتی اگر قبل از شروع مصرف قرص جلوگیری از بارداری، قاعدگی شما منظم بوده باشد، ممکن است پس از قطع ناگهانی قرص، چند ماه طول بکشد تا عادت ماهانه شما دوباره به حالت طبیعی برگردد. همچنین اگر پیش از این قاعدگی‌های نامنظم داشته‌اید، احتمالاً پس از قطع مصرف قرص، دوباره آن را تجربه می‌کنید.
• قاعدگی سنگین‌تر با دردهای شدید: اگر قبل از شروع مصرف این قرص‌ها خونریزی و درد زیادی در دوران قاعدگی خود داشته‌اید، به احتمال زیاد این حالت دوباره برمی‌گردد.
• بروز علائم سندرم پیش از قاعدگی: قرص ضد حاملگی، به بدن شما کمک می‌کند تا تغییرات هورمونی را که باعث ایجاد احساس افسردگی، اضطراب و تحریک‌پذیری در شما می‌شود، برطرف کند. بنابراین با قطع مصرف قرص، علائم سندرم پیش از قاعدگی بازمی‌گردند.
• تغییرات در میل جنسی: از آنجایی که قرص پیشگیری از بارداری بر میل جنسی افراد تأثیر می‌گذارد، با قطع مصرف قرص تغییراتی را در میل جنسی خود تجربه خواهید کرد.
• بروز سردردهای میگرنی: اگر با مصرف قرص ضد بارداری دچار سردرد می‌شوید، احتمالاً با قطع مصرف آن سردردها تسکین خواهند یافت. اگر سردردهای شما با قرص ضد بارداری تسکین پیدا می‌کند، ممکن است سردردتان بازگردد.

مکانیسم عمکلرد قرص ضد بارداری چیست؟

قرص‌های ضد بارداری از راه‌های زیر اثر می‌گذارند:

• توقف یا کاهش احتمال تخمک گذاری در خانم‌ها
• تغلیظ مخاط دهانه رحم و ممانعت از ورود اسپرم به آن و در‌ نهایت ممانعت از رسیدن اسپرم به تخمک
• نازک کردن پوشش داخلی رحم و ممانعت از چسبیدن و رشد تخمک بارور‌شده به دیواره رحم

چه عواملی در انتخاب بهترین قرص ضد بارداری نقش دارند؟

تمامی قرص‌های ضد بارداری مؤثر هستند، اما تجربه قبلی و ترجیحات خانم‌ها باید در انتخاب بهترین قرص در نظر گرفته شود. چون انتخاب قرصی که با ترجیحات مصرف‌کننده هم‌خوانی داشته باشد، باعث می‌شود خانم‌ها به مصرف آن پایبندتر باشند.

بنابراین، بهترین قرص ضد بارداری، قرصی است که مصرف آن را فراموش نکنید. پزشک معمولاً در انتخاب بهترین محصول در این زمینه، عوامل زیر را در نظر می‌گیرد:

• قیمت: قرص‌های ضد بارداری عمومی مانند قرص ال دی نسبت به قرص‌های ضد بارداری برندهای معروف و خاص، مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند.
• قرص‌های ضد بارداری تک فازی در مقابل چند فازی: قرص‌های ضد بارداری چند فازی، به دقت بالایی در رعایت توالی مصرف قرص در هر دوره نیاز دارد. همچنین تغییر سطح هورمون در این قرص‌ها می‌تواند تحریک‌پذیری زنان را تشدید کند؛ بنابراین، قرص‌های ضد بارداری تک فازی معمولاً به‌دلیل دوز ثابت هورمون و سهولت استفاده ترجیح داده می‌شوند.
• مصرف دوره‌ای در برابر مصرف طولانی‌مدت: مصرف دوره‌ای قرص‌های ضد بارداری برای خانم‌‌هایی که خونریزی ماهانه را ترجیح دهند، مناسب است؛ درحالی‌که برخی دیگر از خانم‌ها سیکل‌‌های بدون خونریزی را ترجیح دهند.
• دوز هورمون استروژن: استفاده از قرص ال دی ضد بارداری در خانم‌ها به‌دلیل دوز هورمون استروژن پایین‌تر و عوارض جانبی کمتر، ترجیح داده می‌شود.
• نوع هورمون پروژسترون: نوع پروژسترون موجود در قرص‌های ضد بارداری ترکیبی متفاوت است و ممکن است شامل دزوژسترل، دروسپیرنون، لاینسترول و... باشد. پزشک با توجه به شرایط هر خانم، ممکن است نوع خاصی از هورمون پروژسترون را تجویز کند.

آیا قرص‌ها ضدبارداری از بیماری‌های مقاربتی (STD) جلوگیری می‌کند؟

بیماری های جنسی مانند تب‌خال تناسلی و ویروس ایدز از طریق تماس مستقیم جنسی، رابطه جنسی دهانی، رابطه مقعدی و تبادل مایعات بدن در حین مقاربت منتقل می‌شوند؛ بنابراین قرص‌های ضد بارداری از شما در برابر بیماری‌های مقاربتی محافظت نمی‌کنند. در این موارد، استفاده از کاندوم توصیه می‌شود.

در صورت فراموشی مصرف قرص ضد بارداری چه کنیم؟

اگر مصرف یک قرص جلوگیری از بارداری ترکیبی را فراموش کرده‌اید، به‌محض یادآوری، قرص فراموش‌شده را مصرف کنید و طبق برنامه، به مصرف قرص ادامه دهید. اگر به مدت دو روز مصرف قرص ضد بارداری را فراموش کردید، روزی که به یاد آوردید، دو قرص و روز بعد نیز دو قرص مصرف کنید؛ سپس به برنامه قبلی بر‌گردید.

زمانی که مصرف این قرص‌ها را فراموش ‌می‌کنید، احتمال بارداری افزایش می‌یابد؛ بنابراین بهتر است تا زمان اتمام آن بسته قرص ضدبارداری، به‌طور همزمان از روش‌های پیشگیری دیگر هم استفاده کنید و اگر پس از پایان سیکل، عادت ماهانه نداشتید، تست بارداری انجام دهید. البته حتی اگر همه قرص‌ها را طبق برنامه مصرف کرده باشید، در صورت نداشتن دو دوره عادت ماهانه، باید آزمایش بارداری انجام دهید.

زمان مصرف قرص‌های مینی پیل را باید دقیقاً رعایت کنید. اگر مصرف قرص مینی‌پیل را فراموش کردید یا بیش از سه ساعت از زمان مصرف قرص ضد بارداری گذشته باشد، باید به‌محض یادآوری قرص را مصرف کنید و به مدت دو روز از یک روش پیشگیری از بارداری دیگر استفاده کنید.

حاملگی و تخمک گذاری چه مدت بعد از قطع مصرف قرص ضد بارداری اتفاق می‌افتد؟

هورمون‌های موجود در قرص‌های ضد بارداری، مدت کوتاهی در بدن باقی می‌ماند و اثرات قرص‌ ضد بارداری به‌راحتی قابل‌برگشت است؛ بنابراین چند هفته تا چند ماه پس از قطع مصرف آن‌ها، بدن به چرخه طبیعی خود بازمی‌گردد، تخمک‌گذاری دوباره شروع می‌شود و می‌توانید باردار شوید.

لازم‌به‌ذکر است حدود 40 درصد افرادی که از قرص‌های مینی‌پیل استفاده می‌کنند، در حین مصرف این قرص‌ها همچنان تخمک‌گذاری دارند.

قاعدگی چه مدت بعد از قطع مصرف قرص ضد بارداری شروع می‌شود؟

پس از پایان سیکل قاعدگی و موعد مصرف بسته جدید دارو، اگر مصرف آن را قطع کنید سیکل قاعدگی بعدی شما نامنظم خواهد بود. اگر بعد از سه ماه از قطع مصرف قرص هنوز پریود نشدید، بهتر است جهت کسب اطمینان از باردار نبودن، آزمایش بارداری بدهید و سپس به پزشک مراجعه کنید.

قرص ضد بارداری با چه داروهایی تداخل دارد؟

برخی داروها می‌توانند با کاهش اثر قرص‌های ضد بارداری، احتمال بارداری را افزایش دهند. بنابراین، اگر از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنید، بهتر است قبل از شروع هر دارو یا مکمل جدید، با پزشک یا داروساز مشورت داشته باشید. داروهایی که با قرص‌های ضد بارداری تداخل دارند به شرح زیر هستند:

• داروهای ضد تشنج مانند لاموتریژین
• داروهای مورداستفاده برای درمان HIV
• آنتی‌بیوتیک ریفامپین مورد استفاده در سل
• داروی ضد قارچ‌ها گریزئوفولوین
• داروهای گیاهی مانند خار مریم
• گیاه سنت جانسون

آیا قرص ضد بارداری آقایان وجود دارد؟

با وجود این‌که در طول تاریخ بیشتر مسئولیت پیشگیری از بارداری بر دوش زنان بوده است، مطمئناً مردان نیز در این مسئله نقش دارند. استفاده از کاندوم یا جراحی عقیم سازی (وازکتومی) دو گزینه اصلی پیشگیری از بارداری در مردان هستند. البته جستجو برای پیدا‌کردن قرص ضد بارداری آقایان مدت‌ها است که ادامه دارد.

تحقیقات نشان می‌دهد بسیاری از مردان از انتخاب یک قرص ضد بارداری مردانه که حاوی هورمون‌های جنسی باشد، استقبال می‌کنند؛ اما دسترسی به یک داروی مؤثر، ایمن، ارزان، دارای قابلیت مصرف آسان و بدون عوارض جانبی جدی برای آقایان، به‌کندی پیش می‌رود.

تا کنون، بیشتر تلاش‌ها برای پیشگیری از بارداری در آقایان به سمت داروهای تزریقی بوده، نه قرص‌های خوراکی. قرص‌های ضد بارداری مردانه که تاکنون ساخته شده‌اند معمولاً عوارض جانبی دارند، ممکن است باعث مشکلات کبدی شوند یا نیاز به مصرف چندین بار در روز داشته باشند؛ که هیچ‌کدام از این ویژگی‌ها برای یک قرص ضد بارداری مردانه ایده‌آل نیست. با این حال، تلاش‌ها در این راستا همچنان ادامه دارد.

سخن پایانی

در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین زیوش، صفر تا صد قرص‌های ضد بارداری را بررسی کردیم. مصرف این قرص‌ها، یکی از رایج‌ترین روش‌های پیشگیری از بارداری است؛ زیرا به‌راحتی و بدون تداخل با کیفیت رابطه جنسی، تنها با خوردن یک قرص، به طور مؤثر و مطمئن از بارداری جلوگیری می‌کند. البته به شرطی که یادتان باشد هر روز آن را مصرف کنید.

قرص‌های ضد بارداری معمولاً حاوی هورمون پروژسترون، استروژن یا ترکیبی از آن‌ها هستند و اثرات خود را از این طریق ایجاد می‌کنند. از دیگر اثرات قرص ضد بارداری می‌توان به درمان اختلالات قاعدگی، درمان علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و کاهش علائم دوران یائسگی اشاره کرد. این قرص‌ها حتی ممکن است خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها را کاهش دهند.

از دیگر مزایای استفاده از قرص ضد حاملگی این است که پس از قطع مصرف قرص، می‌توانید به‌زودی باردار شوید؛ ولی توجه کنید که قرص‌های ضد بارداری از شما در برابر بیماری‌های مقاربتی محافظت نمی‌کنند.

سؤالات متداول

1. حداقل سن برای مصرف قرص پیشگیری از بارداری چند سال است؟

حداقل سنی وجود ندارد؛ اما برخی از پزشکان پیشنهاد می‌کنند خانم‌ها حداقل تا 16 سالگی صبر کنند تا بدن فرصت برقراری صحیح چرخه قاعدگی را داشته باشد.

2. این قرص ضد بارداری باعث سقط‌جنین می‌شود؟

خیر. هورمون‌های موجود در قرص‌های ضد بارداری پس از قطع مصرف آن، از بدن شما خارج می‌شوند. باردار شدن بلافاصله بعد از قطع این قرص‌ها، هیچ‌گونه خطری به‌همراه ندارد و باعث سقط‌جنین یا آسیب به جنین نمی‌شود.

3. آیا مصرف قرص ضد بارداری با نتیجه آزمایش بارداری تداخل دارد؟

خیر. آزمایش بارداری، یک هورمون خاص یعنی گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) را در خون یا ادرار را اندازه‌گیری می‌کند و این هورمون از ترکیبات فعال در قرص‌های ضد بارداری نیست.

4. اگر خانمی حامله باشد و قرص ضد بارداری بخورد، چه اتفاقی می‌افتد؟

اگر خانمی در دوره مصرف قرص ضد بارداری باردار شود، هیچ‌جای نگرانی نیست. چنین اتفاقی بسیار رایج است و احتمال بروز نقص مادرزادی به‌دلیل قرار گرفتن در معرض هورمون‌های قرص ضد بارداری بسیار کم است. تنها کافی است زمانی که متوجه بارداری خود شدید، مصرف قرص‌ها را متوقف کنید.

5. آیا قرص ضد بارداری چاق کننده است؟

چنین چیزی بعید است. قرص‌های ضد بارداری ممکن است باعث احتباس آب و نمک در بدن شوند، که می‌تواند باعث احساس افزایش وزن در خانم‌ها شود. همچنین، ممکن است در نواحی مانند ران‌ها، باسن و سینه‌ها احساس سنگینی کنند که معمولاً نشانه تورم است. البته هورمون استروژن موجود در این قرص‌ها روی سلول‌های چربی تأثیر می‌گذارد و آن‌ها را بزرگ‌تر می‌کند، اما تعداد آن‌ها را افزایش نمی‌دهد.

6. آیا قرص ضد بارداری باعث قطع پریود می‌شود؟

مصرف دوره‌ای قرص‌های ضد بارداری باعث ایجاد خونریزی ماهانه می‌شود. معمولاً خانم‌ها در دوره استراحت هفت روزه قرص‌های پیشگیری از بارداری 21 روزه یا در زمان مصرف قرص‌های غیرفعال در بسته‌بندی 28 روزه پریود می‌شوند؛ اما مصرف مداوم و طولانی‌مدت این قرص‌ها ممکن است باعث توقف عادت ماهانه شود.

نویسنده: مهشید عابدی

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و امیرحسین ملک زاده