بهترین روش های جلوگیری از بارداری را بشناسید!

داشتن رابطه جنسی سالم یکی از اهدافی است که همه زوجین برای آن تلاش می‌کنند؛ زیرا یکی از مهم‌ترین نیازهای زندگی مشترک است که می‌تواند حس صمیمیت را بین زوجین چندین برابر کند. اما همیشه خطر بارداری ناخواسته بعد از رابطه جنسی وجود دارد. همین مسئله باعث شده است تا عده‌ای از داشتن رابطه جنسی خودداری کنند یا در هنگام برقراری رابطه، به دلیل ترس از بارداری ناخواسته، نتوانند لذت کافی ببرند و این مسئله در بلند مدت بسیار مشکل‌ساز می‌شود.

به همین دلیل، با توسعه علم راهکارهایی تحت عنوان روش‌های جلوگیری از بارداری طراحی شده است که به‌راحتی می‌توان بدون ترس از بارداری، رابطه جنسی برقرار کرد و این راه‌ها باعث رفع بسیاری از نگرانی‌های زوجین شده است. اگر می‌خواهید اطلاعات جامعی درباره انواع روش های پیشگیری از بارداری داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را مطالعه کنید!

انواع روش‌های جلوگیری از بارداری

هر کدام از این راه های پیشگیری از بارداری مزایا و معایب خاصی دارند و به میزان مختلفی از بارداری ناخواسته پیشگیری می‌کنند. بسته به شرایط خاص فرد، می‌توان از هریک از این روش‌ها استفاده کرد. در برخی از این روش‌ها، از دارو یا هورمون‌های خاصی استفاده می‌شود. از جمله این محصولات می‌توان به قرص‌های ضد بارداری، قرص‌های اورژانسی و تزریق هورمونی اشاره کرد.

علاوه‌بر این، در بازار دارویی آمپول برای پیشگیری از بارداری نیز موجود است که ترکیباتی مشابه قرص‌های ضد بارداری دارد. در برخی دیگر از روش‌ها، استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری مانند کاندوم، حلقه واژینال، ایمپلنت، IUD و دیافراگم رایج است. استفاده از روش طبیعی پیشگیری از بارداری هم گزینه دیگری است که می‌تواند برای زوج‌هایی که قصد بارداری ندارند تا حدی موثر باشد، اما ریسک و خطراتی به همراه دارد. حتی برخی از روش‌ها وجود دارند که علاوه بر جلوگیری از بارداری، از افراد در برابر انواع بیماری های جنسی در زنان و مردان محافظت می‌کنند.

خلاصه: هر کدام از این راه‌های پیشگیری از بارداری مزایا و معایب خود را دارند و به میزان مختلفی از بارداری ناخواسته پیشگیری می‌کنند. بسته به شرایط خاص فرد، می‌توان از هریک از این روش‌ها استفاده کرد. این روش‌ها شامل مصرف قرص، آمپول و روش‌های فیزیکی مانند استفاده از آی یو دی و کاندوم است.

 

روش‌های طبیعی جلوگیری از بارداری

همان‌طور که گفته شد، اولین و ساده‌ترین راه برای پیشگیری از بارداری، پیشگیری از بارداری به روش طبیعی است. این روش‌ها معمولاً قابل اتکا نیستند و درصد خطای بالایی دارند. همچنین احتمال انتقال بیماری‌های مقاربتی نیز در آن‌ها همچنان بالا است. بنابراین، با وجود پیشرفت انواع روش‌های جلوگیری از بارداری، استفاده از این راه‌ها توصیه نمی‌شود. اما به هر حال آشنایی با آن‌ها خالی از لطف نیست!

1. توجه به چرخه تخمک گذاری

این روش بر اساس محاسبه چرخه قاعدگی زن و شناسایی روزهای باروری و غیر باروری انجام می‌شود. زوج‌هایی که قصد بارداری ندارند، در روزهای باروری و تخمک گذاری از داشتن رابطه جنسی پرهیز می‌کنند. در این روش جلوگیری از بارداری، باید به نشانه‌های فیزیکی بدن زن نیز توجه کنید؛ زیرا در روزهای باروری تغییراتی در آن رخ می‌دهد. با پیگیری این تغییرات، مانند افزایش دمای بدن و ترشحات واژن، می‌توان روزهای محتمل برای باروری تخمک را پیش‌بینی کرد.

2. توقف به موقع رابطه جنسی

در این روش پیشگیری از بارداری، مرد قبل از انزال، آلت را از واژن خارج می‌کند تا اسپرم وارد واژن و رحم نشود. البته توجه داشته باشید که در ترشحات قبل از انزال نیز اسپرم وجود دارد. بنابراین، احتمال موفقیت در این روش تنها 80 درصد است و ریسک بارداری ناخواسته بالایی دارد.

خلاصه: همان‌طور که گفته شد، اولین و ساده‌ترین راه برای پیشگیری از بارداری، پیشگیری از بارداری به روش طبیعی است. این روش‌ها معمولاً قابل اتکا نیستند و درصد خطای بالایی دارند.

 

روش‌های پیشگیری از بارداری با ایجاد سد فیزیکی

در این روش‌ها، در مسیر حرکت اسپرم‌ها به تخمک برای باروری، یک سد فیزیکی قرار می‌گیرد که همین سد باعث جلوگیری از بارداری می‌شود. این نوع روش‌ها - به‌خصوص استفاده از کاندوم - کاربرد زیادی دارند و در بین مردم بسیار رایج هستند. در ادامه به بررسی این روش‌ها می‌پردازیم.

1. استفاده از کاندوم

کاندوم یک پوشش لاستیکی خاص است که به دو صورت داخلی (زنانه) و خارجی (مردانه) موجود است و تا حد زیادی باعث جلوگیری از بارداری می‌شود. در این بخش توضیحات مختصری درباره این وسیله پیشگیری ارائه می‌شود.

کاندوم‌های مردانه

کاندوم به عنوان پوششی است که قبل از رابطه مقعدی، واژنی و دهانی بر روی آلت تناسلی مرد قرار می‌گیرد و از انتقال بیماری‌های جنسی و بارداری ناخواسته جلوگیری می‌کند. برخی از کاندوم‌های مردانه از جنس لاتکس هستند، اما برخی جنس متفاوتی دارند که مشخصات آن بر روی بسته‌بندی آن‌ها ذکر شده است. در صورت حساسیت به لاتکس، از کاندوم بدون لاتکس استفاده کنید. همچنین اگر در اطراف مقعد یا واژن از داروهای ضد انگل استفاده می‌کنید، از شریک جنسی خود بخواهید از کاندوم لاتکس استفاده نکند.

برخی نکات مهم در زمینه استفاده از کاندوم مردانه شامل موارد زیر است:

• کاندوم یک وسیله یکبار مصرف است و در هر بار رابطه فقط یک‌بار استفاده می‌شود.
• برای مصرف صحیح نوشته‌های روی بسته‌بندی را حتماً مطالعه کنید.
• کاندوم‌ها تاریخ انقضا دارند که باید به آن دقت کنید؛ زیرا یک کاندوم تاریخ‌گذشته ممکن است نشتی داشته باشد و مؤثر واقع نشود.
• هرگز به طور همزمان از چند کاندوم استفاده نکنید، زیرا این کار می‌تواند باعث پاره شدن کاندوم شود.
• هنگام استفاده از کاندوم‌های سیلیکونی، فقط از لوبریکانت‌های حاوی ترکیبات بر پایه آب یا سیلیکون استفاده کنید.
• قبل از شروع رابطه جنسی، کاندوم را بر روی آلت خود قرار دهید و مطمئن شوید که آلت تناسلی به طور کامل در حالت نعوظ است.
• بسته‌بندی را به‌آرامی باز کنید تا به کاندوم آسیبی نرسد. از دندان‌هایتان برای باز کردن آن استفاده نکنید.
• بعد از کشیدن کاندوم روی آلت، نوک آن را نگه دارید تا هوای جمع‌شده خارج شود.
• کاندوم را تا انتهای آلت تناسلی بکشید. اگر کاندوم به‌راحتی به پایین نمی‌رود، آن را اشتباه استفاده کرده‌اید.
• کاندوم را تا پایان رابطه نگه دارید.
• کاندوم‌های استفاده‌شده را در سطل آشغال بیندازید و از انداختن آنها در فاضلاب خودداری کنید.

اگر به درستی از کاندوم استفاده کنید، این وسیله تا 98 درصد در پیشگیری از بارداری مؤثر است. همچنین احتمال انتقال بیماری های جنسی با کاندوم نیز بسیار کاهش می‌یابد. در صورت استفاده نادرست، میزان اثربخشی کاندوم به 82 درصد کاهش می‌یابد. یعنی از هر پنج زوج، یک زوج باردار می‌شوند. استفاده نادرست شامل مواردی مانند گذاشتن کاندوم بعد از تماس آلت با واژن یا پاره شدن کاندوم است.

 

کاندوم‌های زنانه

کاندوم زنانه که همان کاندوم داخلی است، درست قبل از برقراری رابطه در داخل واژن قرار می‌گیرد. البته این نوع کاندوم به اندازه کاندوم مردانه در پیشگیری از بارداری مؤثر نیست. تقریباً تمام کاندوم‌های داخلی از پلاستیک نازک، نرم یا لاستیک مصنوعی ساخته شده‌اند؛ البته برخی از آن‌ها از لاتکس ساخته شده‌اند که ملاحظات مصرف آن، مانند استفاده از کاندوم‌های خارجی لاتکسی است. برخی از نکات استفاده از کاندوم زنانه شامل موارد زیر است:

• می‌توانید تا هشت ساعت قبل از رابطه جنسی، کاندوم داخلی را در واژن قرار دهید.
• بسته‌بندی کاندوم را با دقت باز کنید تا به کاندوم آسیبی نرسد.
• از دندان‌های خود برای باز کردن کاندوم استفاده نکنید.
• برای استفاده از کاندوم زنانه، حلقه داخلی را بگیرید و کاندوم را داخل واژن قرار دهید؛ سپس انگشت خود را داخل کاندوم قرار دهید و تا جایی که می‌توانید آن را به داخل واژن فشار دهید. همچنین مطمئن شوید که حلقه بیرونی کاندوم، در خارج از واژن باشد.
• در طول رابطه جنسی، مطمئن شوید که آلت تناسلی داخل کاندوم باشد.
• بعد از رابطه جنسی، حلقه بیرونی را چند بار بچرخانید تا هنگام برداشتن کاندوم، از نشت مایع منی جلوگیری شود.
• همیشه کاندوم‌های داخلی استفاده شده را در سطل زباله بیندازید.

کاندوم‌های داخلی در صورت استفاده صحیح در هر بار رابطه جنسی، تا ۹۵٪ در پیشگیری از بارداری مؤثر هستند؛ اما اگر به درستی استفاده نشود، اثربخشی آن به ۷۹٪ کاهش می‌یابد. اگر کاندوم داخلی پس از تماس آلت در حین رابطه جنسی، شکافته یا از جای خود خارج شود، تأثیر خود را از دست می‌دهد که از موارد استفاده نادرست از کاندوم زنانه است.

2. استفاده از دیافراگم

استفاده از دیافراگم به عنوان یک روش جلوگیری از بارداری به تازگی رایج شده است که تا حد زیادی می‌تواند از بارداری جلوگیری کند. دیافراگم یک وسیله کوچک منحنی‌شکل با جنس سیلیکونی است که در داخل واژن قرار می‌گیرد تا از ورود اسپرم به رحم جلوگیری کند. در واقع در این روش پیشگیری از بارداری، درست همانند کاندوم، یک سد فیزیکی بین اسپرم‌های مرد و تخمک زن ایجاد می‌شود.

این وسیله پیشگیری از بارداری را می‌توانید به راحتی از داروخانه‌ها تهیه کنید؛ البته قبل از خرید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا سایز مناسب دیافراگم را برای شما تعیین کند. برای استفاده از این وسیله، ابتدا دست‌های خود را با آب و صابون بشویید و قبل از قرار دادن دیافراگم، مقداری ژل ضد بارداری (اسپرم‌کش) روی آن بزنید؛ زیرا این ژل کمک می‌کند تا احتمال بارداری کاهش یابد.

برای قرار دادن دیافراگم در حالت نشسته یا ایستاده، دیافراگم را با یک دست نگه دارید و با دست دیگر لبه آن را به سمت بالا بکشید. آن را به آرامی در واژن قرار دهید و مطمئن شوید که در محل مناسب، یعنی در سمت پشت گردن رحم، قرار گرفته است. همچنین توجه کنید که لبه‌های دیافراگم باید به سمت دیواره واژن باشد. پس از قرار دادن این وسیله در واژن، با انگشت خود بررسی کنید که در محل درست خود قرار گرفته باشد.

حداقل ۶ ساعت قبل از رابطه جنسی باید دیافراگم را در محل خود قرار دهید تا بتواند از بارداری پیشگیری کند. همچنین اگر در یک شب چند بار رابطه جنسی دارید، نباید دیافراگم را خارج کنید؛ فقط هر بار باید مقدار بیشتری از ژل ضد بارداری استفاده کنید. برای ایجاد اثربخشی مناسب، تا ۶ الی ۸ ساعت پس از پایان رابطه جنسی نباید دیافراگم را خارج کنید. بعد از این زمان، برای خارج کردن دیافراگم، دوباره دست‌هایتان را بشویید و با استفاده از لبه دیافراگم، آن را به آرامی بیرون بکشید.

نکاتی وجود دارد که در هنگام استفاده از دیافراگرام برای جلوگیری از بارداری، باید رعایت کنید. این موارد شامل شست‌وشوی مرتب این وسیله با آب و صابون و خشک کردن آن است. همچنین توصیه می‌شود که دیافراگم در مکان تمیز و خشک و به دور از نور خورشید نگهداری شود. باید بدانید که این روش در برابر بیماری‌های مقاربتی محافظتی ایجاد نمی‌کند؛ بنابراین فقط می‌تواند از بارداری پیشگیری کند. لازم به ذکر است که دیافراگم تاریخ انقضا دارد و هرچند سال یک بار نیاز به تعویض مجدد دارد.

خلاصه: روش‌های فیزیکی پیشگیری از بارداری شامل استفاده از کاندوم و دیافراگم است. هر کدام از این روش‌ها اثربخشی خاصی دارند. برای استفاده صحیح از این موارد، حتما با پزشک خود مشورت کنید.

 

روش‌های اورژانسی پیشگیری از بارداری

اگر کاندوم دچار پارگی شده باشد یا یک رابطه جنسی بدون جلوگیری داشته باشید، می‌توانید روش‌های پیشگیری از بارداری اورژانسی را امتحان کنید؛ این روش‌ها مبتنی بر داروها و هورمون‌های خاصی هستند. در ادامه به بررسی انواع قرص ضد بارداری می‌پردازیم.

1. قرص‌های ضد بارداری ترکیبی خوراکی (Yuzpe)

بعد از کاندوم‌ها، قرص‌های ضد بارداری خوراکی رایج‌ترین روش پیشگیری از بارداری محسوب می‌شوند. بعضی از زوج‌ها به دلیل حساسیت به کاندوم و ترس از پاره شدن آن، از این روش‌ها استفاده می‌کنند. این قرص‌ها ترکیبی از استروژن و پروژسترون هستند که می‌توانند فواید زیادی داشته باشند. این فواید به شرح زیر است:

• گاهی اوقات قرص ضد بارداری باعث کاهش درد و خونریزی بیش از حد در دوره قاعدگی می‌شود.
• این قرص‌ها می‌توانند از بروز آکنه نیز جلوگیری کنند.
• قرص‌های پیشگیری از بارداری شانس ابتلا به سرطان تخمدان، آندومتر و روده بزرگ را کاهش می‌دهند.
• این قرص‌ها در درمان سندروم تخمدان پلی‌کیستیک نیز استفاده می‌شوند.
• هر یک از این روش‌ها ممکن است معایبی به همراه داشته باشند و قرص ضد بارداری هم از این قاعده مستثنی نیست. معایب این روش به شرح زیر است:
• یکی از معایب آن این است که فراموش کردن مصرف به‌موقع قرص ضد بارداری، ممکن است موجب بارداری شود.
• قرص‌های ضد بارداری فقط برای خانم‌ها قابل استفاده هستند.
• این روش برای زنانی که به هورمون استروژن حساسیت دارند یا به دلایلی نمی‌توانند آن را مصرف کنند، مناسب نیست.
• این روش محافظتی در برابر بیماری‌های جنسی ارائه نمی‌دهد.
• این روش عوارضی مانند قطع خونریزی‌های ماهیانه، درد پستان‌ها و افزایش وزن را به همراه دارد.

توصیه می‌شود حتماً تحت نظر پزشک از قرص‌های ضد بارداری استفاده کنید.

2. قرص‌های اورژانسی (لوونورژسترل)

دو نوع قرص ضد بارداری اورژانسی وجود دارد:

• Levonelle: این قرص باید حداکثر تا ۷۲ ساعت (۳ روز) پس از رابطه جنسی مصرف شود.
• ellaOne: این قرص باید ظرف ۱۲۰ ساعت (۵ روز) پس از رابطه جنسی مصرف شود.

هر دو نوع قرص به منظور جلوگیری یا به تأخیر انداختن تخمک‌گذاری (آزاد شدن تخمک) عمل می‌کنند. شما باید قرص ضد بارداری اورژانسی را حداکثر تا ۳ روز (برای Levonelle) یا ۵ روز (برای ellaOne) پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده مصرف کنید تا اثرگذار باشد. هر چه زودتر این قرص‌ها را مصرف کنید، تأثیر آن‌ها بیشتر خواهد بود.

مصرف قرص‌های ضد بارداری اورژانسی مانند Levonelle یا ellaOne ممکن است عوارضی مانند سردرد یا درد شکم را به همراه داشته باشد. همچنین این قرص‌ها می‌توانند باعث دیرتر یا زودتر شدن قاعدگی شما شوند. اگر در عرض ۲ ساعت پس از مصرف Levonelle یا ۳ ساعت پس از مصرف ellaOne دچار استفراغ شدید، حتماً به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا ممکن است نیاز به مصرف دوز دیگری از قرص یا نصب IUD داشته باشید.

اگر به دنبال نتیجه منفی در تست بارداری خود هستید و قصد حاملگی ندارید، بهتر است از یک روش مطمئن و ایمن استفاده کنید. مصرف قرص اورژانسی برای جلوگیری از بارداری تنها دو بار در سال مجاز است و استفاده بیشتر از آن ممکن است ضرر داشته باشد.

خلاصه: اگر کاندوم دچار پارگی شده باشد یا یک رابطه جنسی بدون جلوگیری داشته باشید، می‌توانید روش‌های پیشگیری از بارداری اورژانسی را امتحان کنید؛ این روش‌ها مبتنی بر داروها و هورمون‌های خاصی است. مصرف قرص اورژانسی تنها دو بار در سال مجاز است و استفاده بیشتر از آن ممکن است ضرر داشته باشد.

 

روش‌های بلندمدت و قابل برگشت جلوگیری از بارداری

روش‌های طولانی‌مدت جلوگیری از بارداری شامل استفاده از حلقه‌های بارداری، نصب IUD، استفاده از ایمپلنت‌ها و تزریق هورمون‌های ضد بارداری است که هرکدام ویژگی‌ها، معایب و مزایای خاص خود را دارند. در این قسمت توضیحات جامعی درباره این راهکارها و وسایل پیشگیری از بارداری داده می‌شود.

1. نصب ایمپلنت ضد بارداری

ایمپلنت ضد بارداری یک میله کوچک و انعطاف‌پذیر به قطر چهار سانتی‌متر است که در زیر پوست بازو (معمولاً در قسمت داخلی بالای بازو) قرار می‌گیرد. کاشت آن باید توسط پزشک انجام شود. ایمپلنت به‌طور معمول برای سه تا پنج سال مؤثر است و در این زمان به آرامی هورمون پروژسترون را آزاد می‌کند که سبب جلوگیری از چرخه تخمک‌گذاری و کاهش ترشحات مخاط رحم می‌شود. برخی از مزایای استفاده از ایمپلنت ضد بارداری شامل موارد زیر است:

• اثر طولانی‌مدت دارد و نیازی به یادآوری روزانه یا ماهانه نیست.
• پس از خارج کردن ایمپلنت، شانس بارداری به‌سرعت برمی‌گردد.
• این روش معایبی هم دارد که شامل این موارد می‌شود:
• ممکن است عوارض جانبی مانند نوسانات چرخه قاعدگی، سردرد یا تغییرات وزنی داشته باشد.
• این روش نیاز به مراجعه به پزشک برای کاشت و برداشتن ایمپلنت دارد و در خانه نمی‌توان به راحتی از آن استفاده کرد.

2. آمپول ضد بارداری

در این روش از هورمون پروژسترون برای جلوگیری از بارداری استفاده می‌شود. با استفاده از یک نیدل تمیز و بهداشتی، پروژسترون به باسن یا بازوی خانم تزریق می‌شود. سپس این هورمون در طی ۱۲ هفته آینده در جریان خون افزایش یافته و باعث جلوگیری از بارداری می‌شود.

از معروف‌ترین این آمپول‌ها می‌توان به دپو-پروورا (Depo-Provera) اشاره کرد. آمپول ضد بارداری تا سه ماه ماندگاری دارد؛ بنابراین از روش‌های طولانی‌اثر و کاربردی محسوب می‌شود. اما این روش مثل سایر روش‌ها معایبی نیز دارد که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر است:

• احتمال اختلال در قاعدگی دارد و ممکن است باعث خونریزی نامنظم شود.
• نیاز به بررسی ماهیانه و استفاده از دوزهای یادآور دارد.
• این روش نمی‌تواند همانند کاندوم از بیماری‌های مقاربتی جلوگیری کند.
• احتمال باردار شدن و شکست در این روش زیاد است.

3. حلقه‌های ضد بارداری

حلقه بارداری یک حلقه نرم و انعطاف‌پذیر است که در درون واژن قرار می‌گیرد و می‌تواند در روز اول چرخه قاعدگی یا اولین روز از هفته‌ای که فرد قصد برقراری رابطه جنسی دارد، استفاده شود. این حلقه باید به مدت سه هفته در واژن باقی بماند. پس از این مدت باید آن را خارج کنید و حداقل برای مدت یک هفته از آن استفاده نکنید. پس از گذشت این زمان، می‌توانید حلقه جدیدی را وارد کنید و دوباره از بارداری جلوگیری کنید. برخی از مزایای استفاده از حلقه واژینال ضد بارداری شامل موارد زیر است:

• استفاده آسان
• کنترل قاعدگی
• کاهش علائم پیش از قاعدگی

اما این روش نیز مانند انواع روش‌های جلوگیری از بارداری معایبی دارد که شامل موارد زیر است:

• ممکن است برخی از زنان احساس ناراحتی و خارش در واژن داشته باشند.
• این روش نیاز به یادآوری منظم برای هر سه هفته یک‌بار دارد.

 

4. دستگاه داخل رحمی (IUD)

IUD (به معنی دستگاه داخل رحمی) یک وسیله کوچک و معمولاً به شکل حرف انگلیسی T است که جدیدترین روش پیشگیری از بارداری محسوب می‌شود. این وسیله توسط پزشک زنان و زایمان در درون رحم قرار داده می‌شود که می‌تواند به مدت چند سال مؤثر باشد. دو نوع IUD وجود دارد که هر کدام به راهی متفاوت از بارداری جلوگیری می‌کنند:

• IUD هورمونی: این نوع IUD هورمون پروژستین آزاد می‌کند که می‌تواند مانع از چرخه تخمک‌گذاری شود و احتمال بارداری را کاهش می‌دهد.
• IUD غیرهورمونی: این نوع آی یو دی معمولاً از مس ساخته شده است و با ایجاد یک محیط نامناسب برای حرکت و بقای اسپرم‌ها در رحم، از بارداری جلوگیری می‌کند.

استفاده از این وسیله به‌تازگی در بین خانم‌ها محبوبیت زیادی پیدا کرده که می‌تواند به این دلایل باشد:

• باعث جلوگیری از بارداری به مدت طولانی می‌شود (حداقل ۳ تا ۱۰ سال، بسته به نوع IUD)
• این وسیله نیازی به پیگیری روزانه ندارد.
• IUD پس از قرارگیری به سرعت عمل می‌کند و مانع از بارداری می‌شود.

اما زنانی که از IUD استفاده می‌کنند، باید به معایب آن نیز توجه کنند که شامل موارد زیر است:

• ممکن است قرارگیری IUD در ابتدا باعث درد یا خونریزی شود.
• این روش از بیماری‌های مقاربتی جلوگیری نمی‌کند.

به همین دلیل توصیه می‌شود که قبل از استفاده از IUD، با پزشک خود مشورت کنید.

خلاصه: روش‌های طولانی‌مدت جلوگیری از بارداری شامل استفاده از حلقه‌های بارداری، ایمپلنت‌ها، نصب IUD و تزریق هورمون‌های ضد بارداری است که هرکدام ویژگی‌ها، معایب و مزایای خاص خود را دارند. به‌علت مزایا و معایب خاص هر یک از این روش‌ها، قبل از استفاده از آن‌ها با پزشک متخصص زنان مشورت کنید.

 

روش‌های دائمی جلوگیری از بارداری

روش‌های دائمی جلوگیری از بارداری شامل عقیم‌سازی است که در زنان و مردان هر کدام به شکلی متفاوت قابل انجام است. این راهکارها به‌راحتی قابل برگشت نیستند و معمولاً به عنوان گزینه‌های آخر برای پیشگیری از بارداری استفاده می‌شوند.

1. عقیم‌سازی در زنان

عمل عقیم‌سازی در زنان «عمل توبکتومی» نام دارد. این روش یک روش دائمی برای جلوگیری از بارداری است و شامل جراحی برای بستن یا قطع لوله‌های فالوپ (لوله‌هایی که تخمک را از تخمدان به رحم منتقل می‌کنند) است. از آنجایی که این روش دائمی است، باید اطمینان حاصل کنید که این تصمیم برای شما مناسب است و گزینه‌های دیگر را برای پیشگیری از بارداری بررسی کرده باشید. برای انجام توبکتومی در زنان، سه روش وجود دارد:

• لاپاراسکوپی: در این روش، برش‌های کوچکی در ناحیه شکم ایجاد می‌شود و با استفاده از دوربین و ابزارهای جراحی، لوله‌های رحم را می‌بندند.
• هیستروسکوپی: در این روش، یک ابزار نازک از طریق واژن و رحم به لوله‌های فالوپ وارد می‌شود و لوله‌ها را می‌بندند.
• برش مستقیم: در برخی موارد ممکن است جراح یک برش بزرگ در شکم ایجاد کند تا لوله‌ها را ببندد.

برای انجام عمل جراحی، ابتدا باید بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی انجام شود. سپس، بر اساس نوع جراحی که انتخاب شده است، جراح لوله‌های فالوپ را قطع می‌کند یا می‌بندد. در انتها نیز با بخیه، محل جراحی‌شده را می‌بندد.

بعد از عمل توبکتومی، یک سری مراقبت‌های کلی را باید رعایت کنید؛ به‌طور مثال پس از عمل، باید چند روز استراحت کنید تا دوران نقاهت شما سپری شود. بهتر است تا چند هفته از انجام فعالیت‌های سنگین و رابطه جنسی خودداری کنید و در صورتی که درد و ناراحتی خفیف داشتید، از مسکن استفاده کنید.

مزیت توبکتومی این است که یک روش بسیار مؤثر برای جلوگیری از بارداری است و نیازی به مراقبت‌های مداوم ندارد؛ بنابراین پس از انجام این عمل، دیگر نیازی به استفاده از روش‌های اورژانسی پیشگیری از بارداری نخواهید داشت. البته مانند هر عمل جراحی، توبکتومی نیز ممکن است با عوارضی همراه باشد؛ این عوارض شامل عفونت، خونریزی و آسیب به اندام‌های دیگر است.

نکته بسیار مهم در مورد توبکتومی این است که این روش دائمی است؛ پس اگر در آینده تصمیم به بارداری بگیرید، برگرداندن قابلیت باروری ممکن است سخت یا حتی غیرممکن باشد.

 

2. عقیم‌سازی در مردان

عقیم‌سازی در مردان با «عمل وازکتومی» انجام می‌شود. این روش نیز یک روش دائمی برای پیشگیری از بارداری است و نحوه انجام آن به این صورت است که لوله‌های وازودفران (لوله‌هایی که اسپرم را از بیضه‌ها به مایع منی منتقل می‌کنند) قطع یا مسدود می‌شوند. همانند عقیم‌سازی در زنان، این روش نیز راه برگشتی ندارد؛ بنابراین باید اطمینان حاصل کنید که این تصمیم برای شما مناسب باشد و گزینه‌های دیگر را برای جلوگیری از بارداری بررسی کرده باشید. برای انجام عمل وازکتومی روش‌های گوناگونی وجود دارد که شامل موارد زیر است:

• وازکتومی سنتی: در این روش، جراح یک برش کوچک در کیسه بیضه ایجاد می‌کند تا به لوله‌های واز دفران دسترسی پیدا کند و سپس لوله‌ها را قطع یا مسدود می‌کند.
• وازکتومی بدون برش: در این روش، جراح بدون ایجاد برش بزرگ و با استفاده از ابزارهای خاص، به واز دفران دسترسی پیدا می‌کند و آن را قطع یا مسدود می‌کند؛ که این روش معمولاً با درد و خونریزی کمتری همراه است.

مراحل انجام این عمل تقریباً مانند توبکتومی است؛ ابتدا یک بی‌حسی موضعی انجام می‌شود تا فرد درد کمتری احساس کند؛ سپس جراح واز دفران را پیدا کرده و آن را قطع یا مسدود می‌کند. در آخر، با توجه به روش انجام عمل، اگر احتیاج به بخیه کردن بود، این کار نیز انجام می‌شود.

مراقبت‌های بعد از عمل وازکتومی شامل استراحت چند روزه، استفاده از مسکن در صورت وجود درد، خودداری از انجام فعالیت‌های سنگین و پرهیز از رابطه جنسی تا چند هفته است. مزایای عقیم‌سازی در مردان، همانند مزایای عقیم‌سازی در زنان است و همچنین ممکن است با عوارضی همراه باشد؛ این عوارض شامل عفونت، خونریزی و درد مزمن است.

خلاصه: روش‌های دائمی جلوگیری از بارداری شامل عقیم‌سازی است که در زنان و مردان هر کدام به شکلی متفاوت قابل انجام است. این راهکارها به‌راحتی قابل برگشت نیستند و معمولاً به عنوان گزینه‌های آخر برای پیشگیری از بارداری استفاده می‌شوند و شامل وازکتومی برای مردان و توبکتومی برای زنان است.

 

بهترین روش جلوگیری از بارداری چیست؟

برای تعیین بهترین روش جلوگیری از بارداری، باید به شرایط فردی، سلامت جسمی، سبک زندگی و ترجیحات هر فرد یا زوج توجه داشت و نمی‌توان یک روش خاص برای پیشگیری را برای همه افراد پیشنهاد کرد. بنابراین هر کدام از راه‌های پیشگیری از بارداری مزیت ویژه خود را دارد و شما با توجه به شرایط و اولویت‌هایتان، می‌توانید یکی از این روش‌ها را انتخاب کنید. به‌طور کلی، سه روش برتر برای جلوگیری از بارداری در این قسمت معرفی شده است:

1. مصرف قرص‌های ضدبارداری

همان‌طور که گفته شد، این قرص‌ها هورمون‌هایی را به بدن وارد می‌کنند که تخمک‌گذاری را متوقف می‌کنند و اگر به‌درستی مصرف شوند، بسیار مؤثر هستند. باید توجه کرد که قرص‌های ضدبارداری به علت تغییرات هورمونی که ایجاد می‌کنند، می‌توانند تأثیرات مخربی بر بدن داشته باشند.

2. استفاده از کاندوم‌ها

کاندوم‌ها نه تنها از بارداری جلوگیری می‌کنند، بلکه از انتقال بیماری‌های مقاربتی نیز محافظت می‌کنند؛ از آنجایی که کاندوم یک روش محافظت فیزیکی محسوب می‌شود، تغییراتی در بدن ایجاد نمی‌کند و این یک مزیت مهم است.

3. استفاده از روش‌های دائمی

قبل‌تر گفته شد که در روش‌های دائمی، با عقیم کردن بارداری متوقف می‌شود و درصورتی‌که به هیچ وجه قصد بارداری در آینده را نداشته باشید، این روش‌ها می‌توانند برای شما مناسب باشند.

خلاصه: برای تعیین بهترین روش جلوگیری از بارداری، باید به شرایط فردی، سلامت جسمی، سبک زندگی و ترجیحات هر فرد یا زوج توجه داشت و نمی‌توان یک روش خاص برای پیشگیری را برای همه افراد پیشنهاد کرد. بنابراین هر کدام از راه‌های پیشگیری از بارداری، مزیت ویژه خود را دارد و شما با توجه به شرایط و اولویت‌هایتان، می‌توانید یکی از این روش‌ها را انتخاب کنید.

 

جلوگیری از بارداری به روش طب سنتی

شاید تا به حال نمی‌دانسته‌اید که گیاهانی وجود دارند که می‌توانند در پیشگیری از بارداری مؤثر باشند! متخصصان طب سنتی در این زمینه مصرف گیاهانی با خواص ضدبارداری را پیشنهاد می‌کنند که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گیاه گلپر
• دمنوش گیاه جعفری
• ریشه گیاه پنبه
• دانه هویج وحشی

گفته شده که استفاده از این گیاهان قبل از رابطه جنسی، می‌تواند خواص اسپرم‌کشی داشته باشد و در پیشگیری از بارداری مؤثر واقع شود؛ اما باید توجه کنید که برای جلوگیری از بارداری ناخواسته، نباید فقط به این روش‌ها اتکا کنید.

خلاصه: گیاهانی مانند گلپر، جعفری و دانه هویج وحشی در جلوگیری از بارداری موثر هستند اما نباید فقط به همین روش‌ها اکتفا کرد.

 

سخن پایانی

در طول این مقاله، به بررسی انواع روش‌های پیشگیری از بارداری پرداختیم و گفتیم که چگونه می‌توان با استفاده از ترفندها و وسایل پیشگیری از بارداری، مانع از بارداری ناخواسته شد. همچنین معایب و مزایای استفاده از هرکدام از این روش‌ها را بیان کردیم. اکنون شما می‌توانید با در نظر گرفتن این موارد و با توجه به شرایط خود، تصمیم بگیرید که کدام یک از روش‌های ذکر شده مناسب‌تر است. اگر هنوز درباره انتخاب این روش‌ها سردرگم هستید و نمی‌دانید که بهترین راه برای پیشگیری از بارداری چیست، می‌توانید با متخصصان زنان مشورت کنید. دریافت مشورت مناسب از افراد آگاه برای چنین مسائلی، به‌خصوص اگر از بیماری خاصی رنج می‌برید، الزامی است.

 

سوالات متداول

1. اگر پس از رابطه جنسی ادرار کنیم و واژن را شست‌وشو دهیم، احتمال بارداری صفر می‌شود؟

پس از رابطه جنسی محافظت نشده، ادرار کردن، حمام کردن و شست‌وشوی واژن از رسیدن اسپرم به تخمک جلوگیری نمی‌کند و تأثیری بر جلوگیری از بارداری ندارد.

2. آیا پیشگیری از بارداری باعث ناباروری می‌شود؟

اگر از روش‌های هورمونی برای پیشگیری از بارداری استفاده کنید، ممکن است چند ماه طول بکشد تا باروری شما به حالت عادی بازگردد؛ اما هیچ شواهد علمی وجود ندارد که ثابت کند روش‌های ضدبارداری باعث ناباروری می‌شوند.

3. آیا افراد سالمند هم به روش‌های پیشگیری از بارداری نیاز دارند؟

تا زمانی که زنان یائسه نشوند و برای 12 ماه متوالی پریود نشده باشند، امکان بارداری وجود دارد؛ اما پس از یائسگی، دیگر احتمال باروری خانم وجود ندارد. اگرچه باروری در مردان با افزایش سن کاهش می‌یابد، اما در سنین 60 تا 70 سالگی و حتی بعد از آن هم احتمال بارداری وجود دارد؛ بنابراین در مردان همواره استفاده از انواع روش‌های پیشگیری از بارداری ضروری است.

 

نویسنده: مریم خمیسی

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و امیرحسین ملک زاده