لیراگلوتاید (Liraglutide) دارویی تزریقی است که برای کنترل دیابت نوع ۲ و کمک به کاهش وزن استفاده می‌شود. این دارو با تقلید از یک هورمون طبیعی در بدن و تأثیر بر گیرنده‌های خاص، به تنظیم سطح قند خون، ترشح انسولین، و کاهش اشتها کمک می‌کند. ملیتاید، ویکتوزا و ساکسندا از نام‌های تجاری این دارو هستند که هریک کاربرد متفاوتی دارند.

ویکتوزا (Victoza) یکی از برندهای تجاری این دارو است که برای کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 تجویز می‌شود و همراه با رژیم غذایی و ورزش، در کنترل قندخون بسیار مؤثر است. همچنین، ویکتوزا در افرادی که بیماری‌های قلبی دارند، خطر سکته مغزی، حمله قلبی و مرگ ناشی از مشکلات قلبی را کاهش می‌دهد.

از طرف دیگر، برند ساکسندا (Saxenda) برای کاهش وزن در افراد مبتلا به چاقی یا بیماری‌های مرتبط با آن (مانند دیابت یا فشار خون بالا) مؤثر است. این دارو با کاهش اشتها به کم شدن وزن و بهبود عوارض چاقی کمک می‌کند. ملیتاید (Melitide) نیز برند ایرانی لیراگلوتاید است که برای کنترل قندخون و کنترل وزن کاربرد دارد.

در این مقاله، به بررسی موارد مصرف، نحوه استفاده، عوارض جانبی و نکات مهم درباره این دارو می‌پردازیم. جدول زیر خلاصه‌ای از مشخصات داروی لیراگلوتاید را در اختیار شما قرار می‌دهد:

^داروهای فهرست‌شده در این جدول، تمامی تداخلات دارویی لیراگلوتاید را شامل نمی‌شوند. بنابراین، در صورت مصرف هرگونه دارو، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

کاربرد لیراگلوتاید (ملیتاید، ویکتوزا و ساکسندا)

لیراگلوتاید برای مدیریت دیابت نوع 2

لیراگلوتاید (ویکتوزا) برای کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 استفاده می‌شود. این دارو همراه با رعایت رژیم غذایی و ورزش به کنترل قندخون و کاهش عوارض دیابت کمک می‌کند و برای بزرگسالان و کودکان بالای ۱۰ سال مناسب است.

مطالعه بیشتر: روش های کاهش مصرف قند؛ شیرینی‌جات را به راحتی ترک کنید

لیراگلوتاید برای کاهش وزن و لاغری

ساکسندا یکی از برندهای لیراگلوتاید است که برای کاهش وزن در افراد چاق یا دارای اضافه وزن با مشکلات مرتبط تجویز می‌شود. این دارو با کاهش اشتها و افزایش مصرف انرژی، به کاهش وزن و بهبود سلامت عمومی افراد کمک می‌کند.

این دارو در شرایط زیر ممکن است توسط پزشک برای شما تجویز شود:

• بزرگسالان (افراد بالای 18 سال) با شاخص توده بدنی (BMI) بیشتر یا برابر با 30

• بزرگسالان با BMI بین 27 تا 30 که حداقل یک بیماری مرتبط با اضافه وزن مانند فشار خون بالا یا چربی دارند.

• نوجوانان بالای 12 سال با وزن بالای 60 کیلوگرم یا مبتلا به چاقی براساس وزن، قد، سن و جنسیت

لیراگلوتاید برای کاهش خطر حوادث قلبی عروقی

ویکتوزا خطر مشکلات جدی قلبی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی را در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع ۲ و بیماری قلبی کاهش می‌دهد. ملیتاید نیز می‌تواند برای مدیریت دیابت، کاهش وزن و کاهش خطر مشکلات قلبی تجویز شود.

همچنین پزشک ممکن است در افراد مبتلا به استئاتوهپاتیت غیر الکلی (Nonalcoholic steatohepatitis) این دارو را تجویز کند.

نحوه مصرف لیراگلوتاید

لیراگلوتاید به‌صورت تزریق زیرجلدی (زیر پوست) و یک بار در روز مصرف می‌شود. می‌توانید آن را در هر زمان از روز، با یا بدون غذا، در نواحی بازو، ران یا شکم تزریق کنید. برای کاهش عوارض گوارشی مثل تهوع، این دارو معمولاً با دوز پایین شروع و دوز آن تحت نظر پزشک به‌تدریج افزایش می‌یابد.

میزان مصرف این دارو برای کنترل دیابت نوع 2 و برای کاهش وزن متفاوت است و توجه به آن برای پیشگیری از ابتلا به عوارض جانبی خطرناک ضروری است. دوز این دارو باید توسط پزشک تنظیم شود.

نحوه مصرف ویکتوزا برای دیابت نوع 2

برای کنترل قند خون، لیراگلوتاید (ویکتوزا) با دوز پایین شروع می‌شود و پس از مدتی، با نظر پزشک، دوز افزایش پیدا می‌کند. تزریق در یک زمان مشخص روزانه به اثربخشی بهتر کمک می‌کند.

نحوه مصرف ساکسندا برای لاغری

برای مدیریت وزن، دوز دارو به‌تدریج طی چند هفته (معمولاً 5 هفته) افزایش می‌یابد تا به مقدار مناسب برسد. این روند تدریجی عوارض جانبی را کاهش می‌دهد.

نحوه مصرف میلتاید برای دیابت نوع 2 و کاهش وزن

دوز ملیتاید باید توسط پزشک و بسته به هدف مصرف و شرایط شما تنظیم شود. این دارو معمولاً با دوز پایین شروع می‌شود تا عوارض آن به‌حداقل برسد.

لیراگلوتاید به شکل پن (قلم خودکاری) است که در ادامه به بررسی نکاتی که باید هنگام تزریق آن رعایت شود، می‌پردازیم:

• لیراگلوتاید را فقط زیر پوست (نه در رگ یا عضله) تزریق کنید. محل تزریق را در نواحی بازو، ران یا شکم تغییر دهید تا پوست تحریک نشود.

• بعد از تزریق، دکمه قلم را فشار دهید تا عدد صفر نشان داده شود. سپس قلم را ۶ ثانیه دیگر در بدن نگه دارید و پس از آن سوزن را خارج کنید.

• برای هر تزریق از سوزن جدید استفاده کنید و پس از تزریق، سوزن را جدا کرده و ایمن دور بیندازید.

• قلم تزریق لیراگلوتاید، حتی در صورت تعویض سوزن، نباید برای بیش از یک نفر استفاده شود.

• در صورت استفاده همزمان لیراگلوتاید و انسولین، آن‌ها را به صورت جداگانه و با سوزن‌های متفاوت تزریق کنید (هرگز مخلوط نشوند). می‌توانید هر دو را در یک ناحیه بدن (مثل شکم یا ران) تزریق کنید، اما نباید کاملاً نزدیک به هم باشند.

• قبل از تزریق، مطمئن شوید دارو شفاف و بی‌رنگ است. اگر تغییر رنگ یا ذراتی در آن دیدید، از آن استفاده نکنید.

• قلم بازنشده را در یخچال (نه فریزر) نگه دارید. پس از اولین استفاده، می‌توانید آن را تا ۳۰ روز در یخچال یا دمای اتاق نگهداری کنید. اگر دارو منجمد شد، آن را دور بیندازید.

اگر یک دوز از لیراگلوتاید را فراموش کردم چه کنم؟

در صورت فراموش کردن یک دوز، دوز بعدی را طبق برنامه تزریق کنید و دوز را دو برابر نکنید. اگر بیش از ۳ روز از آخرین تزریق گذشته است، با پزشک یا داروساز مشورت کنید، زیرا ممکن است نیاز باشد با دوز پایین‌تر شروع کنید.

عوارض جانبی احتمالی لیراگلوتاید

عوارض جانبی لیراگلوتاید معمولاً خفیف و مرتبط با دستگاه گوارش هستند و با افزایش تدریجی دوز و گذشت زمان کاهش می‌یابند. بیشتر این عوارض موقتی هستند و با رعایت دستورات پزشک قابل مدیریت‌اند. در صورت بروز علائم شدید یا مداوم، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. این عوارض معمولاً شامل موارد زیر هستند:

• حالت تهوع یا استفراغ

• اسهال یا یبوست

• کاهش اشتها

• سوء هاضمه و درد شکم

• سردرد

• افزایش ضربان قلب در حالت استراحت

• قرمزی و التهاب در محل تزریق

لیراگلوتاید ممکن است باعث افت قند خون (هیپوگلیسمی) شود، به ویژه هنگامی که با انسولین یا سایر داروهایی که سطح انسولین شما را افزایش می‌دهند استفاده شود. اگر علائمی مثل سرگیجه، گرسنگی، عرق کردن، لرزش، سردرد، اضطراب، تاری دید، گفتار نامفهوم، ضربان قلب سریع یا در موارد نادر تشنج را تجربه کردید، فوراً با پزشک تماس بگیرید.

تداخلات دارویی لیراگلوتاید

لیراگلوتاید با کاهش سرعت حرکت غذا در بدن شما عمل می کند. به همین دلیل، لیراگلوتاید ممکن است بر جذب یا اثرات درمانی برخی از داروهای دیگر که از طریق خوراکی مصرف می کنید، تأثیر بگذارد. در مورد تمام داروهایی که مصرف می کنید یا اخیرا مصرف کرده اید، به پزشک خود بگویید. در ادامه لیستی از داروهایی که با لیراگلوتاید تداخل دارند آورده شده است:

• سایر داروهای آگونیست گیرنده GLP-1 (مثل سماگلوتاید)

• دیگر داروهای ضددیابت (مانند انسولین، پیوگلیتازون و گلی کلازید)

• بتابلاکرها (مانند متوپرولول و پروپرانولول)

موارد هشدار مصرف لیراگلوتاید

از مصرف همزمان ویکتوزا و ساکسندا خودداری کنید، چون هر دو حاوی لیراگلوتاید هستند و خطر عوارض را افزایش می‌دهند.

اگر به لیراگلوتاید یا هر جزء آن حساسیت شدید (مثل کهیر، تورم صورت یا مشکل تنفس) دارید، این دارو را مصرف نکنید.

لیراگلوتاید برای درمان دیابت نوع ۱ مناسب نیست.

لیراگلوتاید برای همه افراد مناسب نیست و در برخی شرایط یا بیماری‌ها باید با احتیاط مصرف شود یا اصلاً استفاده نشود. در صورت داشتن شرایط زیر، پیش از مصرف با پزشک مشورت کنید:

• حساسیت به لیراگلوتاید یا ترکیبات آن

• سابقه جراحی باریاتریک

• مشکلات معده که باعث کندی تخلیه معده (گاستروپارزی) می شود.

• نارسایی کبدی و کلیوی

• افرادی که تحت جراحی یا اندوسکوپی قرار می‌گیرند

• تری گلیسیرید بالا (نوعی چربی در خون)

• سابقه مشکلات پانکراس

• افراد با سابقه شخصی یا خانوادگی تومور تیروئید (MTC)

• سندرم نئوپلازی غدد درون ریز متعدد نوع 2 (MEN2)

• سابقه اقدام به خودکشی یا افکار خودکشی

مصرف لیراگلوتاید در دوران بارداری و شیردهی

لیراگلوتاید برای مدیریت دیابت نوع 2 و کاهش وزن تجویز می‌شود، اما آگاهی از ایمنی آن برای مادر، جنین یا نوزاد بسیار مهم است. در ادامه، ایمنی، خطرات احتمالی و توصیه‌های مرتبط با مصرف این دارو در دوران بارداری و شیردهی توضیح داده می‌شود.

مصرف لیراگلوتاید در دوران باروری

لیراگلوتاید ممکن است برای کنترل دیابت یا مدیریت وزن در زنانی که قصد بارداری دارند استفاده شود، اما پیش از بارداری باید با نظر پزشک قطع یا با داروی مناسب جایگزین شود. استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری مؤثر در طول درمان توصیه می‌شود.

مصرف لیراگلوتاید در دوران بارداری

استفاده از لیراگلوتاید برای کاهش وزن در زنان باردار ممنوع است، زیرا ممکن است به جنین آسیب برساند. برای کنترل دیابت نوع ۲ در زنان باردار نیز داروهای ایمن‌تر مانند انسولین توصیه می‌شوند.

مصرف لیراگلوتاید در دوران شیردهی

مشخص نیست که لیراگلوتاید به شیر مادر منتقل می‌شود یا خیر. مصرف ساکسندا برای کاهش وزن در دوران شیردهی به دلیل نگرانی‌های که برای ایمنی نوزاد وجود دارد، توصیه نمی‌شود. جهت مصرف ویکتوزا برای کنترل دیابت، پزشک باید فواید شیردهی برای نوزاد و نیاز مادر به درمان را ارزیابی کند.

مکمل‌های دارای اثرات مشابه لیراگلوتاید

مکمل‌ها می‌توانند با تأثیر بر قند خون یا اشتها، به‌عنوان درمان کمکی در کنار لیراگلوتاید برای کنترل قند خون در دیابت نوع ۲ یا کاهش وزن در افراد با چاقی نقش داشته باشند. اما این مکمل‌ها جایگزین لیراگلوتاید نیستند و مصرف آن‌ها باید تحت نظر پزشک باشد تا با شرایط شما و داروهای مصرفی‌تان هماهنگ شود. در ادامه، مکمل‌های مؤثر برای هر دو کاربرد لیراگلوتاید معرفی شده‌اند.

مکمل‌های مؤثر در کنترل قندخون

برخی ترکیبات مانند کروم، آلفا لیپوئیک اسید و منیزیم می‌توانند به مدیریت قند خون در افراد مبتلا به دیابت کمک کنند. این ترکیبات با افزایش حساسیت سلول‌ها به انسولین، کاهش التهاب و حمایت از فرایندهای بدن به کنترل قند خون کمک می‌کنند. در ادامه، مکمل‌هایی بر پایه این ترکیبات معرفی می‌شوند:

مکمل‌های مؤثر در کنترل وزن

مصرف فیبر با افزایش احساس سیری، به کاهش کالری دریافتی و در نهایت کم شدن وزن کمک می‌کند. به همین دلیل، مکمل‌های حاوی فیبر گزینه‌ای مناسب برای مدیریت وزن هستند و می‌توانند با مشورت پزشک به‌عنوان جایگزین یا در کنار داروهای کاهش وزن استفاده شوند. در ادامه، برخی از این مکمل‌ها را معرفی می‌کنیم:

مکانیسم اثر لیراگلوتاید

لیراگلوتاید عملکرد هورمون طبیعی GLP-1 که در روده کوچک تولید می‌شود را تقلید می‌کند. هورمون GLP-1 به پانکراس کمک می‌کند انسولین بیشتری تولید کند، از تولید هورمونی که قند خون را بالا می‌برد (گلوکاگون) جلوگیری می‌کند و با کندکردن تخلیه معده از نوسانات قند خون پیشگیری می‌کند. علاوه بر این، GLP-1 با اثر بر مغز، احساس سیری را افزایش می‌دهد و اشتها را کم می‌کند، که به کاهش وزن کمک می‌کند. لیراگلوتاید با تقلید از این اثرات، قند خون را در دیابت نوع ۲ کنترل می‌کند و در افرادی که اضافه وزن دارند، سبب کاهش اشتها و وزن می‌شود.

جدول اشکال داروئی و برندهای لیراگلوتاید

لیراگلوتاید به‌صورت قلم تزریقی با برندهای مختلف در ایران برای مدیریت دیابت نوع ۲ و کاهش وزن در دسترس است. جدول زیر اطلاعات مربوط به اشکال دارویی، دوز و شرکت‌های سازنده یا واردکننده را نشان می‌دهد.

سخن پایانی

لیراگلوتاید دارویی مؤثر برای کنترل قند خون در دیابت نوع ۲ و مدیریت وزن در افراد با چاقی یا اضافه وزن است. برای دستیابی به بهترین نتیجه و کاهش عوارض، مصرف لیراگلوتاید باید تحت نظر پزشک و با درنظر گرفتن بیماری‌های زمینه‌ای و داروهای مصرفی انجام شود. برای خرید لیراگلوتاید، می‌توانید با ارائه نسخه پزشک به داروخانه‌های معتبر مراجعه کنید و در صورت نیاز به تداوم درمان، با داروساز یا پزشک خود مشورت کنید.

سؤالات متداول

1. آمپول ساکسندا لاغر می‌کند؟

بله، ساکسندا (لیراگلوتاید) با کاهش اشتها و افزایش احساس سیری به کاهش وزن در افراد با چاقی یا اضافه وزن (همراه با بیماری‌هایی مثل دیابت نوع ۲ یا فشار خون بالا) کمک می‌کند. با این حال، برای همه مناسب نیست و باید حتماً تحت نظر پزشک مصرف شود.

2. لیراگلوتاید چیست؟

لیراگلوتاید دارویی تزریقی است که برای کنترل قند خون در دیابت نوع ۲ و کاهش وزن در افراد با چاقی یا اضافه وزن استفاده می‌شود.

3. ساکسندا چیست؟

ساکسندا (Saxenda) نام تجاری داروی لیراگلوتاید است که به‌صورت تزریق زیرجلدی برای مدیریت وزن استفاده می‌شود.

4. ویکتوزا چیست؟

ویکتوزا (Victoza) نام تجاری داروی لیراگلوتاید است که به‌صورت تزریق زیرجلدی برای کنترل قند خون استفاده می‌شود.

5. ملیتاید چیست؟

ملیتاید برند ایرانی لیراگلوتاید است که برای دیابت نوع ۲ و کاهش وزن استفاده می‌شود.

6. آیا ملیتاید جایگزین ساکسندا یا ویکتوزا است؟

ملیتاید برند ایرانی داروی لیراگلوتاید است و به دلیل ترکیب مشابه با ساکسندا و ویکتوزا ، می‌تواند به‌عنوان جایگزین آن‌ها در نظر گرفته شود. با این حال، انتخاب جایگزین باید تحت نظر پزشک و با توجه به شرایط بیمار انجام شود.

7. تفاوت ساکسندا و ویکتوزا چیست؟

هر دو حاوی لیراگلوتاید هستند، اما ساکسندا برای کاهش وزن و ویکتوزا برای دیابت نوع ۲ تجویز می‌شود. دوز ساکسندا معمولاً بالاتر است.

8. چگونه لیراگلوتاید را تزریق کنیم؟

لیراگلوتاید به‌صورت زیرجلدی (زیر پوست) در بازو، ران یا شکم، یک بار در روز تزریق می‌شود.

9. آیا لیراگلوتاید باید با غذا مصرف شود؟

خیر، لیراگلوتاید را می‌توان در هر زمان از روز، با یا بدون غذا تزریق کرد.

10. آیا ملیتاید برای کاهش وزن مؤثر است؟

بله، ملیتاید (لیراگلوتاید ایرانی)، مشابه ساکسندا می‌تواند به کاهش وزن در افراد چاق یا دارای اضافه وزن با مشکلات مرتبط (مانند دیابت) کمک کند، اما باید تحت نظر پزشک مصرف شود.

11. آیا لیراگلوتاید برای دیابت نوع ۱ مناسب است؟

خیر، لیراگلوتاید برای دیابت نوع ۱ مناسب نیست و فقط برای دیابت نوع ۲ یا کاهش وزن تجویز می‌شود.

12. چگونه قلم لیراگلوتاید را نگهداری کنم؟

قلم لیراگلوتاید قبل از باز شدن باید در یخچال (دمای ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد) نگهداری شود. پس از اولین استفاده، تا ۳۰ روز در یخچال یا دمای اتاق (زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد) قابل نگهداری است. از انجماد قلم خودداری کنید.

13. قیمت لیراگلوتاید چقدر است؟

قیمت لیراگلوتاید بسته به نوع برند متفاوت است. به طور کلی، ملیتاید به دلیل تولید داخلی معمولاً ارزان‌تر از ساکسندا و ویکتوزا است. برای اطلاع از قیمت دقیق، با نسخه پزشک به داروخانه‌های معتبر مراجعه کنید.

منابع: WebMD | Drugs.com | UpToDate

نویسنده: دکتر نگار تقی پور

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و کوثر معمارفر