مولتی ویتامین مینرال چیست؟

مکمل‌های مولتی ویتامین مینرال (MVM) ترکیبی از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که گاهی اوقات ترکیبات دیگری را هم شامل می‌شوند. هر یک از ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در این مکمل‌ها نقش منحصربه‌فردی در بدن ایفا می‌کنند، اما نمی‌توانند جایگزین غذاهایی شوند که مصرف آن‌ها برای یک رژیم غذایی سالم ضروری است. چرا که غذاها علاوه بر ویتامین‌ها و مواد معدنی، حاوی فیبر و سایر ترکیبات مفید هستند. در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین زیوش با ترکیبات، فواید و بایدها و نبایدهای مصرف مولتی ویتامین مینرال آشنا می‌شوید.

ترکیبات مولتی ویتامین مینرال شامل چه مواردی است؟

انواع مختلفی از مکمل‌های مولتی ویتامین های مینرال در داروخانه‌ها موجود است. شرکت‌های تولیدکننده تصمیم می‌گیرند که کدام ویتامین‌ها و مواد معدنی را به چه میزان در این محصولات قرار دهند. در ترکیبات یک مکمل مولتی ویتامین مینرال، معمولاً ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلفی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

1. ویتامین A

ویتامین A به شکل گیری و حفظ سلامت دندان ها، بافت های اسکلتی و نرم، غشاهای مخاطی و پوست کمک می کند. این ویتامین به‌عنوان رتینول شناخته می‌شود، زیرا رنگدانه های موجود در شبکیه (رتین) چشم را تولید می کند که باعث تقویت بینایی به‌خصوص در نور کم می‌شود. علاوه بر این، ویتامین A در بارداری سالم و شیردهی هم نقش دارد.

2. ویتامین B1

ویتامین B1 یا تیامین برای تولید انرژی، عملکرد اعصاب و سلامت کلی بدن ضروری است. این ویتامین به تبدیل کربوهیدرات‌ها به انرژی کمک می‌کند، در عملکرد درست مغز و عضلات نقش دارد و برای سلامت قلب مفید است. کمبود آن نیز می‌تواند باعث بیماری‌هایی مثل بری‌بری و سندرم ورنیکه-کورساکوف شود. از آنجایی که بدن نمی‌تواند مقدار زیادی تیامین را ذخیره کند، باید از طریق غذاهایی مثل غلات کامل، حبوبات و گوشت یا مکمل‌ها تأمین شود.

3. ویتامین B2

ویتامین B2 (ریبوفلاوین) برای تولید انرژی، رشد سلولی و سلامت پوست، چشم و اعصاب ضروری است. این ویتامین به متابولیسم چربی‌ها، پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها کمک می‌کند و به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان به محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب محافظت می‌پردازد. در مقابل، کمبود ریبوفلاوین می‌تواند باعث ترک لب‌ها، التهاب زبان، مشکلات پوستی و خستگی شود. منابع غنی از ویتامین B2 شامل لبنیات، تخم‌مرغ، گوشت، مغزها و سبزیجات برگ‌دار است.

4. ویتامین B6

ویتامین B6 (پیریدوکسین) برای عملکرد مغز، تولید انتقال‌دهنده‌های عصبی و تنظیم خلق‌وخو ضروری است و در متابولیسم پروتئین‌ها، تولید هموگلوبین و تقویت سیستم ایمنی نقش دارد. همچنین کمبود آن می‌تواند باعث ضعف، تحریک‌پذیری، افسردگی و کم‌خونی شود. منابع غذایی غنی از B6 شامل گوشت، ماهی، موز، سیب‌زمینی و آجیل است.

5. ویتامین B9

ویتامین B9 (فولات یا اسید فولیک) برای تولید و تکثیر سلول‌ها و سنتز DNA ضروری است. مصرف این ویتامین به‌ویژه در دوران بارداری برای پیشگیری از نقایص لوله عصبی در جنین اهمیت دارد. در نقطه مقابل، کمبود آن می‌تواند باعث کم‌خونی مگالوبلاستیک و مشکلات رشد شود. منابع طبیعی فولات شامل سبزیجات برگ‌دار، حبوبات، مرکبات و غلات تقویت‌شده است. مصرف اسید فولیک معمولاً به زنان باردار توصیه می‌شود.

6. ویتامین B12

ویتامین B12 (کوبالامین) برای تولید گلبول‌های قرمز، عملکرد صحیح مغز و اعصاب و سنتز DNA ضروری است. این ویتامین به پیشگیری از کم‌خونی پرنیشیوز کمک می‌کند و در حفظ انرژی و بهبود حافظه نقش دارد. کمبود B12 در بدن می‌تواند باعث خستگی، ضعف، گزگز دست و پا و مشکلات شناختی شود. منابع غذایی کوبالامین شامل گوشت، ماهی، تخم‌مرغ و لبنیات است. از آن‌جایی که این منابع حیوانی هستند، افراد گیاه‌خوار ممکن است برای جبران کمبود این ویتامین به مکمل نیاز داشته باشند.

7. ویتامین E

ویتامین E یک آنتی‌اکسیدان قوی است که به محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب‌های اکسیداتیو می‌پردازد و به سلامت پوست، سیستم ایمنی و بینایی کمک می‌کند. این ویتامین در بهبود زخم، کاهش التهاب و پیشگیری از بیماری‌های قلبی نیز نقش دارد. کمبود ویتامین E به‌ندرت اتفاق می‌افتد، اما می‌تواند باعث ضعف عضلانی و مشکلات عصبی شود. این ویتامین را می‌توانید در منابعی مثل مغزها، دانه‌ها، روغن‌های گیاهی و سبزیجات برگ‌دار پیدا کنید.

8. ویتامین C

ویتامین C (اسید اسکوربیک) یک آنتی‌اکسیدان قوی است که به تقویت سیستم ایمنی، تولید کلاژن، جذب آهن و ترمیم زخم کمک می‌کند. این ویتامین در کاهش التهاب و محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب‌های اکسیداتیو نقش دارد. کمبود آن نیز می‌تواند باعث اسکوروی (خونریزی لثه، ضعف و تأخیر در بهبود زخم) شود. منابع غنی از ویتامین C شامل مرکبات، توت‌فرنگی، فلفل دلمه‌ای و سبزیجات برگ‌دار است.

9. ویتامین D3

ویتامین D3 (کوله‌کلسیفرول) برای سلامت استخوان‌ها، جذب کلسیم و تقویت سیستم ایمنی ضروری است. این ویتامین به حفظ عملکرد عضلات و پیشگیری از راشیتیسم در کودکان و استئومالاسی در بزرگسالان کمک می‌کند. کمبود آن نیز می‌تواند باعث ضعف عضلانی، درد استخوان و افزایش خطر پوکی استخوان شود. منابع اصلی دریافت D3 شامل نور خورشید، ماهی‌های چرب، زرده تخم‌مرغ و مکمل‌ها است.

10. آهن

آهن برای تولید هموگلوبین در گلبول‌های قرمز و انتقال اکسیژن به سلول‌ها ضروری است. این ماده معدنی به حفظ انرژی، تقویت سیستم ایمنی و عملکرد شناختی کمک می‌کند و کمبود آن می‌تواند باعث کم‌خونی، خستگی، ضعف و مشکلات در تمرکز شود. منابع خوراکی سرشار از آهن شامل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، عدس، اسفناج و غلات تقویت‌شده است. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که آهن موجود در منابع گیاهی در کنار ویتامین C بهتر جذب می‌شود.

11. کلسیم

کلسیم برای سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری است و نقش مهمی در انقباض عضلات، عملکرد عصبی و لخته شدن خون دارد. این ماده معدنی همچنین به حفظ ضربان قلب و فشار خون سالم کمک می‌کند. در مقابل کمبود کلسیم می‌تواند باعث ضعیف شدن و پوکی استخوان‌ها و مشکلات عضلانی شود. منابع غنی از کلسیم شامل محصولات لبنی (شیر، پنیر، ماست)، سبزیجات برگ‌دار تیره مانند کلم کیل و بروکلی و غذاهای تقویت‌شده با کلسیم است.

12. زینک

روی یا زینک یکی از مواد معدنی ضروری برای بدن است که در حفظ سلامت پوست، مو و ناخن، تقویت سیستم ایمنی و ترمیم زخم‌ها نقش دارد و در تولید آنزیم‌ها و فرآیند تقسیم سلولی مؤثر است. این مینرال مهم در اکثر مولتی ویتامین مینرال‌های موجود در بازار یافت می‌شود و کمک شایانی به بهبود سلامت مو و ناخن شما می‌کند.

13. پتاسیم

پتاسیم یک ماده معدنی ضروری است که برای حفظ تعادل مایعات بدن، عملکرد صحیح عضلات و اعصاب و تنظیم فشار خون نقش حیاتی دارد. همچنین به انتقال سیگنال‌های عصبی و انقباض عضلات (شامل قلب) کمک می‌کند. کمبود این مینرال نیز می‌تواند منجر به ضعف عضلانی، گرفتگی عضلات، اختلال در ضربان قلب و فشار خون بالا شود. منابع سرشار از پتاسیم شامل موز، سیب‌زمینی، سبزیجات برگ‌دار، حبوبات و مرکبات است.

مطالعه بیشتر: شناخت همه ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن

فواید مولتی ویتامین مینرال

از مهم‌ترین فواید قرص مولتی ویتامین مینرال، می‌توان به این مورد اشاره کرد که آن‌ها در شکل رایج خود، شامل همه یا بیشتر ویتامین‌ها و مواد معدنی در مقداری نزدیک به میزان مصرف توصیه‌شده هستند.

شرکت‌های تولیدکننده برخی مولتی ویتامین‌های مینرال را برای اهداف خاصی تبلیغ می‌کنند. این اهداف از بهبود عملکرد ورزشی، افزایش انرژی و کنترل وزن تا تقویت سیستم ایمنی و سلامت چشم را دربر می‌گیرد. این محصولات علاوه بر ویتامین‌ها و مواد معدنی، اغلب حاوی مواد گیاهی و ترکیبات دیگر (مانند جینسینگ، چای سبز، کوآنزیم Q10، پروبیوتیک‌ها و گلوکزامین) هستند. توجه به ترکیبات اضافی موردنیاز شما، یکی از مهم‌ترین نکاتی است که باید هنگام خرید انواع مولتی ویتامین در نظر بگیرید.

• تقویت سیستم ایمنی: ویتامین C، ویتامین D و زینک (دیگر ماده معدنی رایج در مولتی‌ویتامین‌های مینرال) در حمایت از سیستم ایمنی و کاهش شدت عفونت‌ها نقش دارند.
• بهبود عملکرد مغز: برخی ویتامین‌های گروه B، آنتی‌اکسیدان‌ها و اسیدهای چرب ضروری می‌توانند به تقویت حافظه و کاهش خطر زوال شناختی کمک کنند.
• حفظ سلامت قلب: مواد معدنی مانند منیزیم و پتاسیم در تنظیم فشار خون مؤثر هستند و برخی ویتامین‌ها مثل B3 از التهاب و آسیب به عروق جلوگیری می‌کنند.
• افزایش انرژی و کاهش خستگی: ویتامین‌های گروه B و آهن به تولید انرژی در سلول‌ها کمک می‌کنند و جلوی ضعف و کم‌خونی را می‌گیرند.
• سلامت پوست، مو و ناخن: ویتامین‌های A، C، E، بیوتین و زینک می‌توانند باعث بهبود کیفیت پوست، کاهش ریزش مو و تقویت ناخن‌ها شوند.

عوارض مولتی ویتامین مینرال

مصرف مکمل مولتی ویتامین مینرال به احتمال زیاد برای سلامت شما ضرر ندارد. با این حال اگر از غذاها و نوشیدنی‌های غنی‌شده (مانند غلات یا نوشیدنی‌های حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی اضافی) یا دیگر مکمل‌های غذایی استفاده می‌کنید، باید مطمئن شوید مصرف MVM باعث زیاده روی در مصرف یک ویتامین یا مینرال خاص و عبور آن از حد مجاز نیاز روزانه نمی‌شود.

افراد سیگاری و احتمالاً افرادی که سیگار را ترک کرده‌اند، باید از مولتی ویتامین مینرال‌های حاوی مقادیر زیاد ویتامین A اجتناب کنند، زیرا این مواد ممکن است خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش دهند.

همچنین اگر در دوران بارداری مقدار زیادی ویتامین A دریافت کنید، نوزادتان ممکن است در خطر ابتلا به نقص‌های مادرزادی قرار بگیرد. البته این خطر شامل بتاکاروتن (فرم ویتامین A موجود در غذاهای گیاهی مانند هویج و برخی مکمل‌های غذایی) نیست.

 

آیا مصرف مولتی ویتامین مینرال برای همه مفید است؟

برای افراد با سطح سلامت مطلوب و بدون ابتلا به بیماری یا شرایط خاص پزشکی، مصرف مولتی‌ ویتامین مینرال یک پشتیبان تغذیه‌ای است و می‌تواند کمبودهای تغذیه‌ای کوچک را برطرف کند.

افرادی که به‌دلیل رژیم غذایی ضعیف دچار عوارض کمبود ویتامین و مواد معدنی در بدن خود شده‌اند، رژیم‌های کم‌کالری دارند، اشتهایشان ضعیف است یا از خوردن برخی غذاها (مانند گیاه‌خواران و وگان‌های سخت‌گیر) پرهیز می‌کنند، بهتر است مصرف مولتی ویتامین های مینرال را به‌عنوان یک راهکار در نظر بگیرند. همچنین پزشکان ممکن است مصرف این مکمل‌ها را به بیمارانی با مشکلات پزشکی خاص توصیه کنند.

علاوه بر این، مصرف مکمل‌های مولتی ویتامین و مواد معدنی برای افرادی که نیاز بیشتری به تقویت بدن خود دارند، توصیه می‌شود. این افراد شامل گروه‌های زیر هستند:

• زنان باردار و زنان در آستانه باردار شدن
• زنان پس از یائسگی
• افراد بالای 50 سال
• مصرف‌کنندگان داروهای خاص
• افراد با رژیم غذایی محدود
• افراد دارای مشکلات گوارشی و سوء جذب مواد غذایی

آیا مولتی ویتامین مینرال می‌تواند جایگزین یک رژیم غذایی سالم باشد؟

پاسخ این سؤال ساده است؛ نه. همان‌طور که از نام مکمل‌های غذایی پیداست، آن‌ها فقط برای «تکمیل» رژیم غذایی افراد در نظر گرفته شده‌اند و جایگزین شکل کامل رژیم غذایی شامل مواد معدنی و ویتامین ها نیستند.

اگرچه بسیاری از افراد به توصیه‌های تغذیه‌ای پایبند نیستند، اما همه باید تلاش کنند تا حد امکان رژیم غذایی متنوع و متعادلی داشته باشند تا نیازهای تغذیه‌ای خود را تأمین کنند و از مصرف بیش از حد غذاهای فرآوری‌شده، چرب و شیرین بپرهیزند.

همان‌طور که گفتیم، اگرچه ریزمغذی‌ها (ویتامین‌ها، مواد معدنی و عناصر کمیاب) می‌توانند از طریق مکمل‌ها تأمین شوند، اما برخی درشت‌مغذی‌ها مثل کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، پروتئین‌ها و فیبر (پلی‌ساکاریدهای غیرنشاسته‌ای) را نمی‌توان با مکمل‌ها جایگزین کرد.

سخن پایانی

مولتی‌ویتامین‌های مینرال ترکیبی از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که به عنوان مکمل تغذیه‌ای برای تأمین نیازهای بدن استفاده می‌شوند، اما نمی‌توان آن‌ها را جایگزین یک رژیم غذایی متعادل قرار داد. این مکمل‌ها شامل ویتامین‌های A، B، C، D، E و مواد معدنی مانند آهن، کلسیم و پتاسیم هستند که هرکدام نقش خاصی در سلامت استخوان‌ها، سیستم ایمنی، تولید انرژی و عملکرد مغز دارند. مصرف مولتی ویتامین مینرال به‌طور خاص برای زنان باردار، سالمندان، افراد با رژیم‌های محدود و کسانی که دچار سوء جذب هستند، توصیه می‌شود. این مکمل‌ها می‌توانند به پر کردن کمبودهای تغذیه‌ای کمک کنند، اما مصرف بیش‌ازحد آن‌ها ممکن است مضر باشد. در صورت تمایل به خرید بهترین مولتی ویتامین های مینرال یا دریافت مشاوره از متخصص داروساز در این خصوص، می‌توانید با کارشناسان ما در داروخانه آنلاین زیوش تماس بگیرید.

نویسنده: مبین میرزایی

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و امیرحسین ملک زاده