برای جذب بهتر زینک چه کنیم؟

زینک (روی) یکی از عناصر ضروری و حیاتی برای سلامت انسان است که نقش‌های متعددی در بدن ایفا می‌کند. این ماده معدنی به‌عنوان یک کوفاکتور برای ۳۰۰ آنزیم مختلف عمل می‌کند و در فرآیندهای بیوشیمیایی متعددی از جمله متابولیسم پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها شرکت دارد. در این مقاله ابتدا به موانع جذب زینک و اهمیت این ماده معدنی در بدن می‌پردازیم و سپس به سراغ راه های جذب زینک و ویتامین‌های مورد نیاز برای جذب بهتر این ماده معدنی خواهیم رفت. پس با ما همراه باشید.

چرا زینک برای بدن مهم است؟

زینک عملکرد آنتی‌اکسیدانی دارد و از آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند. همچنین در تقویت سیستم ایمنی، بهبود زخم‌ها، رشد و توسعه سلول‌ها و حفظ سلامت پوست و مو نقش دارد. کمبود زینک می‌تواند منجر به مشکلات متعددی شود؛ از جمله کاهش عملکرد سیستم ایمنی، اختلال در رشد و توسعه و بروز مشکلات پوستی. به طور کلی، فواید مصرف زینک به شرح زیر است:

• تقویت سیستم ایمنی
• بهبود زخم
• حفظ سلامت پوست، مو و ناخن
• تقویت سیستم عصبی

 

دلایل عدم جذب زینک

علت جذب نشدن زینک در بدن​ می‌تواند شامل موارد مختلفی باشد. برخی از این دلایل عبارتند از:

• اختلالات گوارشی: بیماری‌هایی مانند کرون، سلیاک و سوءجذب می‌توانند بر جذب روی تأثیر بگذارند.
• مصرف برخی داروها: داروهایی مانند دیورتیک‌ها، آنتی‌اسیدها و داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی ممکن است جذب روی را کاهش دهند.
• بارداری و شیردهی: زنان باردار و شیرده به روی بیشتری نیاز دارند و در صورت عدم تأمین کافی این ماده معدنی، ممکن است دچار کمبود شوند.
• سطح بالای آهن: سطح بالای آهن در بدن می‌تواند جذب روی را کاهش دهد.

عوامل مؤثر بر جذب زینک در بدن

جذب زینک در بدن تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد. برخی از این عوامل عبارتند از:

• رژیم غذایی: نوع و کیفیت مواد غذایی مصرفی تأثیر زیادی بر جذب زینک دارد. برخی منابع غنی از زینک شامل گوشت قرمز، مرغ، غذاهای دریایی، حبوبات، مغزها و دانه‌ها هستند.
• میزان فیتات: فیتات‌ها که در غلات کامل و حبوبات وجود دارند، می‌توانند جذب زینک را کاهش دهند. این ترکیبات به زینک متصل می‌شوند و از جذب آن جلوگیری می‌کنند.
• وجود پروتئین: پروتئین‌ها، به‌ویژه پروتئین‌های حیوانی، می‌توانند به بهبود جذب زینک کمک کنند.
• میزان آهن: مصرف زیاد آهن می‌تواند جذب زینک را کاهش دهد.
• سن و جنسیت: نیاز به زینک در سنین مختلف و بین مردان و زنان متفاوت است. به‌عنوان مثال، زنان باردار یا شیرده نیاز بیشتری به زینک دارند.
• سلامت گوارش: مشکلات گوارشی مانند بیماری‌های روده‌ای یا اختلالات جذب می‌توانند بر جذب زینک تأثیر بگذارند.
• مصرف الکل: مصرف زیاد الکل می‌تواند جذب زینک را کاهش دهد و همچنین باعث افزایش دفع آن از طریق ادرار شود.
• ویژگی‌های ژنتیکی: برخی افراد ممکن است به دلیل ویژگی‌های ژنتیکی، به‌طور طبیعی زینک کمتری جذب بدن خود کنند.

تداخلات دارویی و غذایی که مانع جذب زینک می‌شوند

1. تداخلات دارویی

برخی داروها می‌توانند با زینک تداخل ایجاد کنند و جذب آن را کاهش دهند. این داروها شامل موارد زیر هستند:

• آنتی‌بیوتیک‌ها: مانند کینولون‌ها (سیپروفلوکساسین و لووفلوکساسین)، داکسی‌سایکلین و مینوسایکلین.

2. تداخلات غذایی

برخی مواد غذایی نیز می‌توانند ب جذب زینک بیشتر کمک کنند، از جمله:

• مواد غذایی غنی از کلسیم و فسفر: مصرف هم‌زمان زینک با غذاهای حاوی مقادیر زیاد کلسیم و فسفر، مانند لبنیات و غلات کامل، می‌تواند جذب زینک را کاهش دهد.
• رژیم‌های غذایی خاص: رژیم‌های گیاه‌خواری به دلیل کمبود منابع حیوانی زینک، ممکن است منجر به کمبود این ماده‌ی معدنی شوند.
• مصرف بیش‌ازحد کافئین و الکل: مصرف بالای کافئین و الکل می‌تواند جذب زینک را کاهش دهد.

نشانه‌های کمبود زینک در بدن

اصلی‌ترین و شایع‌ترین نشانه های کمبود زینک در بدن عبارتند از:

• مشکلات پوستی: جوش‌های صورت، اگزما، خشکی پوست و کندی بهبود زخم‌ها از علائم شایع کمبود زینک هستند.
• اختلالات رشد: در کودکان، کمبود زینک می‌تواند باعث اختلال در رشد قد و وزن شود.
• مشکلات گوارشی: اسهال، تهوع و استفراغ از جمله مشکلات گوارشی مرتبط با کمبود زینک هستند.
• ریزش مو و ناخن شکننده
• کاهش اشتها
• خستگی مزمن
• ضعف سیستم ایمنی
• اختلالات خلقی

راه های جذب زینک

مسیرهای اصلی جذب و دریافت زینک به شرح زیر است:

1. مصرف غذاهای غنی از زینک

بهترین راه برای دریافت این ماده معدنی، مصرف مواد غذایی دارای زینک است. برخی از بهترین منابع غذایی زینک عبارتند از گوشت قرمز، ماهی‌های چرب مانند سالمون، قزل‌آلا و ماهی تن، حبوبات مانند لوبیا، نخود و عدس، مرغ، بوقلمون و محصولات لبنی.

2. مصرف مکمل‌های زینک

بهترین مکمل های زینک در اشکال مختلفی مانند قرص، کپسول و شربت موجود هستند. رایج‌ترین اشکال روی در مکمل‌ها عبارتند از:

• زینک گلوکونات
• زینک سولفات

برای خرید مکمل زینک می‌توانید از طریق داروخانه آنلاین زیوش اقدام کنید. همچنین در صورت داشتن هرگونه پرسش و نیاز به مشاوره، می‌توانید با شماره 02191007666 تماس بگیرید و از طریق داخلی 3، با دکتر داروساز ارتباط بگیرید.

آیا زینک جذب پوستی دارد؟

بله، زینک (روی) می‌تواند در مقادیر بسیار کمی از طریق پوست جذب شود. برخی از محصولات پوستی حاوی زینک هستند و به منظور تسکین التهابات، کاهش آکنه و بهبود سلامت پوست استفاده می‌شوند. همچنین، زینک به‌عنوان یک عنصر ضروری در فرآیندهای ترمیم پوست و بهبود زخم‌ها شناخته می‌شود. با این حال، میزان جذب زینک از طریق پوست معمولاً کمتر از جذب آن از طریق مصرف خوراکی است.

نکات مصرف مکمل‌های زینک برای جذب بهتر

• زمان مصرف: بهترین زمان جذب زینک، یک ساعت قبل از غذا با معده خالی یا دو ساعت بعد از غذا است. این زمان‌بندی به جذب بهتر این ماده معدنی کمک می‌کند.

برای آگاهی از بهترین زمان مصرف انواع مکمل ها، مطالعه مقاله زیوش در این خصوص توصیه می‌شود.

• اجتناب از مصرف همزمان با برخی مواد معدنی: مصرف زینک همزمان با آهن یا کلسیم می‌تواند جذب آن را کاهش دهد. بهتر است این مکمل‌ها را در زمان‌های مختلف مصرف کنید.
• استفاده از مکمل‌های حاوی ویتامین C: ویتامین C می‌تواند به جذب بیشتر روی کمک کند.
• پرهیز از مصرف همزمان با غذاهای غنی از فیبر: برخی مواد غذایی غنی از فیبر می‌توانند جذب زینک را کاهش دهند. در نتیجه بهتر است از مصرف همزمان آن‌ها با زینک خودداری کنید.

ویتامین های موردنیاز برای جذب بهتر زینک

ویتامین‌های زیر به بدن کمک می‌کنند تا زینک را بهتر جذب کند:

• ویتامین C: به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی، به جذب بهتر مکمل زینک در روده کمک می‌کند.
• ویتامین B6: این ویتامین در متابولیسم پروتئین‌ها نقش دارد و به جذب بهتر زینک و عملکرد مناسب سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
• ویتامین D: این ویتامین به جذب کلسیم، فسفر و زینک در بدن کمک می‌کند.

خطرات مصرف بیش از حد زینک

مصرف بیش از حد زینک می‌تواند عوارض و خطرات جدی برای سلامتی ایجاد کند. برخی از این عوارض عبارتند از:

• مسمومیت زینک: مصرف دوزهای بسیار بالای زینک ممکن است منجر به مسمومیت شود. علائم مسمومیت با زینک شامل تهوع، استفراغ، اسهال و درد شکمی است.
• کاهش جذب سایر مواد معدنی: مقادیر زیاد زینک می‌تواند جذب مس و آهن را کاهش دهد و منجر به کمبود این مواد معدنی در بدن شود.
• مشکلات گوارشی: مصرف زیاد زینک ممکن است دل‌درد، نفخ و اسهال ایجاد کند.
• نارسایی کلیوی: در موارد شدید، مصرف بسیار بالای زینک می‌تواند به نارسایی کلیوی منجر شود.

سخن پایانی

برای بهبود جذب زینک در بدن، رعایت چند نکته ضروری است. زینک بهتر است با معده خالی، یعنی یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا، مصرف شود تا جذب بهینه‌ای داشته باشد. همچنین، مصرف همزمان زینک با مواد معدنی مانند آهن و کلسیم می‌تواند جذب آن را کاهش دهد. بنابراین توصیه می‌شود این مکمل‌ها در زمان‌های جداگانه مصرف شوند. برخی ویتامین‌ها مانند ویتامین C و B6 نیز می‌توانند به افزایش جذب زینک کمک کنند.

از طرف دیگر، مصرف زیاد غذاهای غنی از فیبر یا فیتات (مانند غلات کامل و حبوبات) می‌تواند جذب زینک را مختل کند. بنابراین لازم است تعادل در رژیم غذایی رعایت شود. در نهایت، مشورت با پزشک برای تعیین دوز مناسب زینک و انتخاب فرم مکملی با جذب بهتر، مانند زینک پیکولینات یا گلوکونات، می‌تواند تأثیر به‌سزایی در بهینه‌سازی سطح زینک در بدن داشته باشد.

 

نویسنده: فاطمه پیوند

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و امیرحسین ملک زاده