چربی‌ها به طیف وسیعی از ترکیبات آلی گفته می‌شوند که به همراه پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها، سه نوع اصلی مواد مغذی در رژیم غذایی ما را تشکیل می‌دهند. زمانی که کلسترول و تری‌گلسیریدها (که از دسته چربی‌های موجود در بدن هستند) به پروتئین‌ها وصل می‌شوند، ترکیباتی به نام لیپوپروتئین‌ها را می‌سازند که انواع مختلفی مانند شیلومیکرون، لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL)، لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) و لیپوپروتئین با چگالی خیلی کم (VLDL) دارد. تغییرات این لیپوپروتئین‌ها در بدن می‌تواند عاملی برای بسیاری از بیماری‌های خطرناک باشد که از جمله آن‌ها، بیماری چربی خون بالا یا هیپرلیپیدمی است. زمانی که می‌گویند چربی خون‌تان بالاست، یعنی مقدار کلسترول LDL و تری‌گلیسرید شما افزایش یافته است که می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های قلبی و عروقی باشد. در ادامه با ما همراه باشید تا همه چیز را درباره چربی خون بدانید!
چربی خون چیست؟
هیپرلیپیدمی یا به عبارت کلی‌تر چربی خون بالا، مجموعه‌ای از بیماری‌هایی است که باعث افزایش تجمع و حضور چربی در جریان خون می‌شود. کبد برای کمک به هضم غذا و ساخت ترکیباتی نظیر هورمون‌های جنسی، کلسترول می‌سازد که مقداری از این کلسترول نیز از غذا وارد بدن می‌شود. عموماً این مقدار بیشتر از نیاز بدن به کلسترول برای انجام فعالیت‌هایش است و اضافه تلقی می‌شود. بنابراین، مقدار زیاد کلسترول که حدود ۲۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر عنوان می‌شود، برای بدن سالم نیست و منجر به ساخت موانعی در شریان‌های خونی بدن می‌شود. این موانع باعث کاهش میزان خون‌رسانی به اعضایی می‌شوند که به مقدار زیادی خون نیاز دارند؛ کاهش خون‌رسانی به اعضای حیاتی می‌تواند مشکلاتی برای عملکرد طبیعی بدن داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها مشکلات قلبی است.
به‌طور ساده می‌شود کلسترول را جزئی از لیپوپروتئین‌ها دانست و مهم‌ترین آن‌ها را به دو دسته کلسترول خوب (HDL) و کلسترول بد (LDL) تقسیم کرد. کلسترول بد باعث رساندن چربی به اندام‌ها می‌شود و کلسترول خوب چربی را از اندام‌ها جمع می‌کند. بنابراین، مقدار زیاد کلسترول بد باعث تشکیل پلاک‌هایی در عروق خونی بدن می‌شود و شخص را در معرض سکته‌های قلبی و مغزی قرار می‌دهد. اگر این پلاک در معرض عوامل التهابی قرار بگیرد، پاره می‌شود و با پلاکت‌های خون، یک لخته در جریان خون ایجاد می‌کند که در نهایت باعث بسته شدن کامل رگ خواهد شد. هیپرلیپیدمی یک بیماری بسیار شایع است؛ به طوری که حدود ۹۳ میلیون بزرگسال آمریکایی کلسترولی بالاتر از ۲۰۰ دارند. این میزان کلسترول ریسک حملات قلبی و عروقی برای این افراد را بسیار بالا می‌برد.
خلاصه: هایپرلیپیدمی، یا به عبارت کلی‌تر چربی خون بالا، مجموعه‌ای از بیماری‌هایی است که باعث افزایش تجمع و حضور چربی در جریان خون می‌شود. کلسترول بد باعث رساندن چربی به اندام‌ها می‌شود و کلسترول خوب چربی را از اندام‌ها جمع می‌کند. بنابراین، مقدار زیاد کلسترول بد باعث تشکیل پلاک‌هایی در عروق خونی بدن می‌شود و شخص را در معرض سکته‌های قلبی و مغزی قرار خواهد داد.
عوامل موثر بر افزایش غلظت چربی خون
مهم‌ترین عواملی که بر میزان چربی خون تاثیر می‌گذارند شامل موارد زیر است:
کم‌کاری تیروئید
تیروئید به دلیل نقش زیادی که در متابولیسم پایه بدن، تنظیم سوخت‌وساز سلول‌ها و کنترل عملکرد آن‌ها دارد، یکی از اندام‌های مهم بدن تلقی می‌شود. دو دسته از بیماری‌های تیروئید وجود دارد که به دلیل تغییرات سطح هورمون‌های یددار تیروئیدی؛ یعنی T4 و T3 رخ می‌دهد.
کم‌کاری تیروئید (هایپوتیروئیدیسم) می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر سطح چربی خون داشته باشد. در این حالت، غده تیروئید نمی‌تواند هورمون‌های تیروئیدی کافی تولید کند که این اتفاق می‌تواند به تغییراتی در متابولیسم چربی‌ها منجر شود.
این عارضه از طریق چند مسیر می‌تواند به چربی خون بالا منجر شود:
- افزایش سطح کلسترول
- تغییر در تری‌گلیسیریدها
- تغییرات انسولین
اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری درباره این بیماری داشته باشید، مقاله کم کاری تیروئید را مطالعه کنید!
بیماری‌های کلیوی
کلیه یکی از ارگان‌های حیاتی بدن است که دافع مواد زائد بدن و تنظیم‌کننده موادی مانند آب، الکترولیت‌ها، اسید، باز و نمک‌های معدنی است. بیماری‌های کلیوی باعث مشکلات زیادی در بدن می‌شوند؛ می‌توانند تأثیرات قابل توجهی بر سطح چربی خون داشته باشند و از راه‌های مختلفی باعث ایجاد هیپرلیپیدمی شوند.
بیماری‌های کلیوی از چند مسیر باعث ایجاد چربی خون بالا می‌شوند که در بخش زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- اختلال در متابولیسم چربی
- نقص در دفع محصولات زائد
- سندرم نفروتیک: در برخی از بیماری‌های کلیوی مانند سندرم نفروتیک، ممکن است پروتئین‌های زیادی از طریق ادرار دفع شوند که این وضعیت می‌تواند منجر به افزایش تولید لیپیدها و در نتیجه افزایش سطح کلسترول و تری‌گلیسیریدها شود.
اگر می‌خواهید صفر تا صد بیماری‌های کلیوی و عفونت‌های آن را بدانید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله مربوط به عفونت کلیه را حتماً مطالعه کنید!
دیابت
دیابت خود مسبب انواع و اقسام بیماری‌هایی است که از نظر خطرات و عوارض جانبی می‌تواند حتی با سکته قلبی برابری کند و همچنین شیوع بسیار بالایی در جامعه دارد.
دیابت با روش‌های مختلفی می‌تواند روی سطح چربی خون اثر بگذارد که به‌طور خلاصه شامل موارد زیر است:
- افزایش سطح قند خون: در دیابت، به‌ویژه دیابت نوع ۲، سطح قند خون به‌طور مداوم بالا می‌ماند؛ بنابراین این وضعیت می‌تواند منجر به افزایش تولید چربی‌ها (لیپیدها) در کبد شود.
- التهاب: دیابت با التهاب مزمن مرتبط است که می‌تواند بر متابولیسم چربی تأثیر بگذارد و منجر به تغییراتی در سطح چربی خون شود.
- رژیم غذایی نامناسب: موردی که در بسیاری از افراد مبتلا به دیابت دیده می‌شود، رژیم غذایی نامناسب است. این عادات غذایی نیز می‌تواند به افزایش چربی خون منجر شود.
- اختلال در متابولیسم چربی
- افزایش کلسترول LDL
- کاهش سطح HDL
سندروم متابولیک
سندرم متابولیک مجموعه‌ای از علائمی است که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت نوع ۲ و سایر مشکلات سلامتی را افزایش می‌دهد. این علائم شامل چاقی، فشار خون بالا، قند خون بالا و سطح غیرطبیعی چربی خون هستند.
برای دانستن جزئیات بیشتر درباره این سندرم، می‌توانید به مقاله سندرم متابولیک مراجعه کنید.
تأثیر سندرم متابولیک بر چربی خون به شکل زیر است:
- اختلال در متابولیسم گلوکز: مقاومت به انسولین در سندرم متابولیک شایع است؛ که این مقاومت می‌تواند باعث افزایش تولید چربی‌ها در کبد شود و در نتیجه، بر سطح چربی خون تأثیرگذار باشد.
- افزایش تری‌گلیسیرید
- کاهش کلسترول HDL
- افزایش کلسترول LDL
سندروم کوشینگ
سندرم کوشینگ ناشی از افزایش سطح هورمون کورتیزول در بدن است. فشار خون بالا، قند خون بالا، چربی اضافی دور کمر، سطوح بالای تری‌گلیسیرید و کلسترول پنج علامت اصلی این سندرم هستند. برای تشخیص سندرم متابولیک، فرد باید حداقل سه مورد از این پنج علامت را داشته باشد.
برای کسب اطلاعات بیشتر از این سندرم و نحوه درمان آن، پیشنهاد می‌کنیم حتماً مقاله سندرم کوشینگ را بخوانید!
این سندروم می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر متابولیسم چربی و تغییرات سطح چربی خون داشته باشد؛ که در بخش زیر به برخی از این تأثیرات اشاره می‌کنیم:
- التهاب: سطح بالای کورتیزول می‌تواند باعث التهاب مزمن شود؛ که این نیز بر متابولیسم چربی تأثیر می‌گذارد.
- افزایش چربی بدن
- افزایش تری‌گلیسیرید
- کاهش کلسترول HDL
- افزایش کلسترول LDL
- مقاومت به انسولین
خلاصه: اصلی‌ترین دلایل افزایش چربی خون شامل کم‌کاری تیروئید، بیماری‌های کلیوی، دیابت، سندروم متابولیک و سندروم کوشینگ است. هر کدام از این بیماری‌ها با مکانیسم خاص خود، چربی خون را افزایش می‌دهند.
مهم‌ترین علائم چربی خون بالا
زمانی که کلسترول خون بالا می‌رود، در ابتدا احساس خاصی نخواهید داشت و متوجه تغییری نمی‌شوید؛ اما پس از مدتی، تجمع پلاک (ساخته‌شده از کلسترول و چربی) می‌تواند جریان خون به قلب یا مغز شما را کند یا متوقف کند و در نهایت شما مبتلا به بیماری‌های عروق کرونری می‌شوید. وقتی پلاک کلسترولی پاره می‌شود و لخته‌ای روی آن را می‌پوشاند، کل یک شریان بسته می‌شود. این بسته شدن ناگهانی رگ، یک حمله قلبی است؛ که علائم آن شامل درد شدید قفسه سینه، گرگرفتگی، حالت تهوع و مشکل در تنفس است. این یک وضعیت اورژانسی پزشکی است و باید فوراً پیگیری شود.
همان‌طور که گفته شد، اکثر افراد وقتی کلسترولشان بالا است، علائمی ندارند؛ که این می‌تواند برای تشخیص چربی خون بالا یک چالش جدی باشد. همچنین افرادی هستند که مشکل ژنتیکی در پاکسازی کلسترول دارند؛ که باعث می‌شود سطوح بسیار بالایی از کلسترول در بدنشان داشته باشند. این افراد ممکن است به گزانتوم (پلاک‌های مومی و چرب روی پوست) یا قوس قرنیه (حلقه‌های کلسترول در اطراف عنبیه چشم) مبتلا شوند. علاوه بر این موضوع، شرایطی مانند چاقی با کلسترول بالا ارتباط دارد؛ بنابراین اگر مبتلا به این مشکل هستید، بهتر است مرتب با آزمایش‌های خونی، چربی خون خود را چک کنید. این بیماری اگرچه در مراحل اولیه علائم مشخصی ندارد، اما می‌تواند عوارض جدی و تهدیدکننده‌ای را به دنبال داشته باشد. در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین علائم چربی خون بالا می‌پردازیم:
تنگی نفس
اولین و شایع‌ترین علامت چربی خون بالا تنگی نفس است. با افزایش چربی خون، رگ‌های خونی تنگ شده و خون‌رسانی به قلب و سایر اندام‌ها کاهش می‌یابد. این امر باعث می‌شود که قلب برای پمپاژ خون تلاش بیشتری کند و در نتیجه فرد احساس تنگی نفس کند.
درد قفسه سینه
درد قفسه سینه یا آنژین صدری یکی دیگر از عوارض مهم چربی خون بالا است. این درد به دلیل کمبود خون‌رسانی به عضله قلب رخ می‌دهد و معمولاً با فعالیت بدنی تشدید می‌شود.
سرگیجه
سرگیجه نیز می‌تواند از علائم چربی خون بالا در زنان و مردان باشد. کاهش خون‌رسانی به مغز باعث بروز سرگیجه و اختلال در تعادل می‌شود.
بی‌حسی و گزگز
بی‌حسی و گزگز در دست‌ها و پاها، به‌ویژه در هنگام استراحت می‌تواند نشانه‌ای از بیماری عروق محیطی باشد. در این بیماری، رگ‌های خونی کوچک در دست‌ها و پاها تنگ می‌شود و خون‌رسانی به این اندام‌ها کاهش می‌یابد.
ورم دست و پا
تورم دست و پا - به‌ویژه در پاها - می‌تواند نشانه‌ای از نارسایی قلبی باشد که یکی از اولین علائم چربی خون بالا است. زمانی که قلب به‌خوبی قادر به پمپاژ خون نباشد، مایعات در بدن تجمع پیدا می‌کنند که این باعث تورم در اندام‌های انتهایی می‌شود.
فشار خون بالا
چربی خون بالا و فشار خون بالا دو بیماری هستند که اغلب با یکدیگر همراه می‌شوند. تجمع چربی روی دیواره رگ‌ها باعث تنگ شدن آن‌ها و افزایش فشار خون می‌شود و فشار خون بالا نیز می‌تواند باعث آسیب به قلب، کلیه‌ها و سایر اندام‌ها شود.
تفاوت علائم چربی خون در زنان و مردان
علائم چربی خون بالا ممکن است در زنان و مردان تا حد زیادی شباهت داشته باشد، اما به دلیل تفاوت‌های هورمونی و بدنی، برخی از علائم می‌توانند در هر جنسیت متفاوت باشند. در ادامه علائم چربی خون بالا در زنان و مردان را به‌صورت جداگانه مرور می‌کنیم:
علائم چربی خون بالا در زنان
- خستگی غیر معمول
- درد قفسه سینه
- افزایش وزن
- مشکلات تنفسی
- تغییرات پوستی
- اختلالات قاعدگی
- تغییر رنگ پوست
علائم چربی خون بالا در مردان
- درد در پاها یا بازوها
- افزایش دور شکم
- خستگی و ضعف عمومی
- ناتوانی جنسی
- رنگ پریدگی یا کبودی زودرس
این علائم ممکن است در هر فرد به‌طور متفاوت بروز کند و بسته به شدت بیماری، ترکیبی از این علائم مشاهده شود. در صورت مشاهده این علائم، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
خلاصه: در ابتدای افزایش چربی خون، ممکن است علامت خاصی دیده نشود. ولی اصلی‌ترین علائم افزایش چربی خون، شامل تنگی نفس، مشکل در تنفس، سرگیجه، تورم و فشار خون بالا است. برخی علائم مانند درد عضلانی و قاعدگی نامنظم، در مردان و زنان اختصاصی است.
شایع‌ترین عوارض چربی خون بالا
مهم‌ترین مسئله‌ای که در رابطه با این بیماران وجود دارد، عوارض ناشی از چربی خون بالا است که از جمله آن‌ها می‌توانیم به هشت مورد زیر اشاره کنیم:
- چربی خون بالا می‌تواند ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش دهد. در واقع، افزایش سطح کلسترول LDL و تری‌گلیسیرید منجر به تشکیل پلاک‌های چربی در دیواره عروق یا همان آترواسکلروز می‌شود که این اتفاق خطر حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد.
- چربی خون بالا می‌تواند فشار خون را افزایش دهد؛ که فشار خون بالا نیز خود عامل خطر دیگری برای بیماری‌های قلبی است.
- تری‌گلیسیرید بالا می‌تواند کبد را درگیر بیماری‌های کبدی مثل کبد چرب غیرالکلی کند که این اتفاق ریسک التهاب و آسیب به کبد را افزایش می‌دهد.
- چربی خون بالا در درازمدت مقاومت به انسولین را افزایش می‌دهد؛ پس در نهایت خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ برای فرد وجود دارد.
- افزایش چربی خون به آسیب به کلیه‌ها نیز منجر می‌شود و خطر بیماری‌های کلیوی را افزایش می‌دهد.
- سطح بالای کلسترول خون باعث به وجود آمدن سنگ‌های صفراوی می‌شود که خود باعث دردهای شکمی و مشکلات گوارشی می‌شود.
- مشکلات عروقی در رابطه با این بیماران وجود دارد که فقط به عروق مرکزی محدود نمی‌شود. چربی خون بالا منجر به مشکلات عروقی محیطی مانند عروق پاها می‌شود که خود می‌تواند باعث ایجاد بیماری واریس شود. این بیماری همراه با درد و اختلال در جریان خون خواهد بود.
- آترواسکلروز ناشی از چربی خون بالا می‌تواند به سکته مغزی ایسکمیک که همان کاهش جریان خون ورودی به مغز است، منجر شود.
خلاصه: مهم‌ترین مسئله‌ای که در رابطه با این بیماران وجود دارد، عوارض ناشی از چربی خون بالا است. برای مثال این بیماری باعث افزایش ریسک سکته قلبی و آسیب به کبد می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک برای چربی خون بالا مراجعه کنیم؟
در شرایط زیر برای چربی خون بالا یا هیپرلیپیدمی، به بیمار توصیه می‌شود که به پزشک مراجعه کند:
- در صورتی که نتیجه آزمایش خون شما نشان‌دهنده سطح بالای کلسترول یا تری‌گلیسیرید باشد.
- اگر در خانواده‌تان سابقه بیماری‌های قلبی، سکته مغزی یا چربی خون بالا دارید.
- اگر علائمی مثل درد قفسه سینه، تنگی نفس، خستگی غیرمعمول یا درد در اندام‌ها را تجربه می‌کنید.
- مردان بالای ۴۵ سال و زنان بالای ۵۵ سال باید چکاپ منظم چربی خون داشته باشند.
- اگر درگیر بیماری‌های خطرناک دیگر مانند دیابت، فشار خون بالا یا چاقی هستید.
- اگر تحت هرگونه درمانی برای بیماری‌های قلبی قرار گرفته‌اید.
- و در آخر، حتی اگر هیچ مشکلی ندارید، باید در بازه‌های زمانی مناسب چکاپ چربی خون خود را انجام دهید.
خلاصه: اگر مبتلا به دیابت یا چاقی هستید، در خانواده خود سابقه بیماری قلبی دارید و یا آزمایش شما سطح بالای کلسترول را نشان دهد، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص چربی خون بالا
تشخیص چربی خون بالا معمولاً با انجام آزمایش خون ساده‌ای به نام "پروفایل لیپیدی" یا "آزمایش چربی خون" صورت می‌گیرد. این آزمایش موارد زیر را اندازه‌گیری می‌کند:
- سطح کلسترول تام
- سطح کلسترول LDL (کلسترول بد)
- سطح کلسترول HDL (کلسترول خوب)
- سطح تری‌گلیسیرید
توصیه می‌شود افرادی که در معرض خطر هستند یا سابقه خانوادگی چربی خون بالا دارند، به طور منظم آزمایش چربی خون انجام دهند.
خلاصه: تشخیص چربی خون بالا از طریق آزمایش خون و گاهی آزمایش‌های ژنتیکی انجام می‌شود.
پیشگیری از بیماری چربی خون بالا
پیشگیری از چربی خون بالا به‌طور عمده‌ای به سلامت سبک زندگی وابسته است. رعایت یک رژیم غذایی سالم که شامل مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و چربی‌های مفید باشد، در کنار کاهش مصرف چربی‌های اشباع و قند، می‌تواند موثر باشد. فعالیت بدنی منظم، ترک سیگار و مصرف متعادل الکل نیز از جمله اقدامات موثر در پیشگیری از افزایش چربی خون هستند. همچنین، حفظ وزن مناسب و مدیریت استرس نقش کلیدی در کاهش خطر ابتلا به این بیماری دارد.
خلاصه: سبک زندگی سالم، رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم به پیشگیری از چربی خون بالا کمک می‌کند.
درمان‌های چربی خون بالا
درمان چربی خون بالا به دو روش دارویی و غیر دارویی انجام می‌شود. در ادامه هر یک از آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
درمان‌های غیر دارویی
درمان چربی خون بالا شامل ترکیبی از روش‌های دارویی و غیر دارویی است. در روش‌های غیر دارویی، تغییر سبک زندگی اهمیت زیادی دارد؛ افراد با رژیم غذایی کم‌چرب و پرفیبر، ورزش منظم و کاهش وزن می‌توانند سطح چربی خون خود را کنترل کنند.
درمان‌های دارویی
در مواردی که تغییرات سبک زندگی کافی نباشد، پزشکان ممکن است از خانواده‌های دارویی زیر استفاده کنند که شامل موارد زیر است:
- خانواده استاتین‌ها (مانند آتورواستاتین و رزوواستاتین)
- فیبرات‌ها (مانند فنوفیبرات و جم فیبروزیل)
- نیاسین
در نهایت نباید فراموش کنید که اصلی‌ترین روش کاهش چربی خون، پایبندی به یک سبک زندگی سالم است و تنها مصرف دارو کمکی به شما نمی‌کند.
خلاصه: درمان چربی خون بالا شامل تغییرات سبک زندگی و در برخی موارد، مصرف داروهایی مانند استاتین‌ها و فیبرات‌ها است.
چربی خون ارثی چیست؟
چربی خون ارثی به وضعیتی گفته می‌شود که در آن، افزایش سطح چربی خون به دلیل عوامل ژنتیکی و وراثتی است. این بدان معناست که برخی افراد به دلیل داشتن ژن‌های خاصی، مستعد ابتلا به چربی خون بالا هستند. افراد مبتلا به این بیماری ویژگی‌های زیر را دارند:
- ژن‌های معیوب: افرادی که به چربی خون ارثی مبتلا هستند، معمولاً دارای ژن‌هایی هستند که در تولید، تجزیه یا حمل چربی‌ها در بدن اختلال ایجاد می‌کنند.
- انواع مختلف چربی خون ارثی: انواع مختلفی از چربی خون ارثی وجود دارد که هرکدام به دلیل جهش در ژن‌های خاصی ایجاد می‌شوند.
- تجمع چربی در رگ‌ها: در چربی خون ارثی، چربی‌ها به مقدار زیاد در خون تجمع پیدا می‌کنند. این چربی‌ها می‌توانند با رسوب روی دیواره رگ‌ها باعث تنگ شدن آن‌ها شوند.
هرچند که ژنتیک نقش اصلی را در چربی خون ارثی ایفا می‌کند، اما عوامل محیطی و سبک زندگی نیز می‌توانند بر شدت بیماری چربی خون ارثی تأثیرگذار باشند. از جمله آن‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- رژیم غذایی نامناسب: مصرف زیاد غذاهای چرب، فرآوری‌شده و حاوی قند بالا می‌تواند باعث افزایش سطح چربی خون در افراد مستعد شود.
- کم‌تحرکی: نداشتن فعالیت بدنی کافی می‌تواند به افزایش وزن و در نتیجه افزایش چربی خون منجر شود.
- سیگار کشیدن: سیگار باعث آسیب به رگ‌های خونی و افزایش سطح کلسترول بد می‌شود.
- مصرف الکل: مصرف زیاد الکل می‌تواند سطح تری‌گلیسیرید را افزایش دهد.
- چاقی و اضافه وزن: افراد چاق و دارای اضافه‌وزن بیشتر در معرض خطر ابتلا به عوارض چربی خون هستند.
خلاصه: چربی خون ارثی به وضعیتی گفته می‌شود که در آن، افزایش سطح چربی خون به دلیل عوامل ژنتیکی و وراثتی است. این بدان معناست که برخی افراد به دلیل داشتن ژن‌های خاص، مستعد ابتلا به چربی خون بالا هستند. هرچند که ژنتیک نقش اصلی را در چربی خون ارثی ایفا می‌کند، اما عوامل محیطی و سبک زندگی نیز می‌توانند بر شدت بیماری چربی خون ارثی تأثیرگذار باشند.
تشخیص و درمان چربی خون ارثی
برای تشخیص چربی خون، پزشک علاوه بر آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح چربی‌ها، ممکن است آزمایش‌های ژنتیکی نیز درخواست کند. درمان چربی خون ارثی شامل ترکیبی از تغییرات سبک زندگی و در برخی موارد دارو درمانی است. در بسیاری از موارد با تغییرات مختصر و ساده در سبک زندگی می‌توان تا حد زیادی این بیماری را کنترل کرد. برخی از این تغییرات شامل موارد زیر است:
- رژیم غذایی سالم و متعادل
- ورزش منظم
- کاهش وزن (در صورت نیاز)
- ترک سیگار
- محدود کردن مصرف الکل
برای درمان این بیماری در موارد شدیدتر، می‌توان از داروهای کاهنده چربی خون و کلسترول استفاده کرد. در برخی موارد وخیم‌تر ممکن است به درمان‌های تخصصی‌تر یا جراحی نیاز باشد.
خلاصه: برای تشخیص چربی خون، پزشک علاوه بر آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح چربی‌ها، ممکن است آزمایش‌های ژنتیکی نیز درخواست کند. درمان چربی خون ارثی شامل ترکیبی از تغییرات سبک زندگی و در برخی موارد، دارو درمانی است.
سخن پایانی
در این مقاله، به هیپرلیپیدمی یا چربی خون بالا پرداختیم که یکی از شایع‌ترین دلایل ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی است. به دلیل اینکه این بیماری می‌تواند پلاک را در داخل رگ‌های خونی جمع کند، فرد را در معرض خطر حمله قلبی، سکته مغزی، آترواسکلروز و دیابت قرار می‌دهد؛ بنابراین از این نظر بسیار اهمیت دارد. خوشبختانه راه‌های فراوانی برای کاهش خطرات این بیماری و ابتلا به حمله قلبی و سکته مغزی وجود دارد؛ مثلا! رساندن وزن به محدوده مناسب، افزایش تحرک و رژیم غذایی سالم‌تر که جزئیات بیشتر آن در مقاله گفته شده است. برای بررسی بیشتر و درمان چربی خون بالا به‌طور تخصصی، می‌توانید از دکتر قلب و عروق یا دکتر متخصص داخلی کمک بگیرید. در موارد بسیاری نیز با تغییرات سبک زندگی می‌توان تا حد زیادی از این مشکلات جلوگیری کرد.
سوالات پرتکرار
چربی خون نرمال چه میزانی است؟
چربی خون با توجه به فاکتورهای متفاوتی مانند جنسیت، سن، بارداری و سابقه خانوادگی می‌تواند برای هر فرد متفاوت باشد؛ اما سطح نرمال هر کدام از چربی‌های خون به طور کلی اینقدر است:
کلسترول تام: کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
کلسترول LDL: بین ۱۰۰ تا ۱۲۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
تری‌گلیسیرید: کمتر از ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
آیا کودکان هم به چربی خون مبتلا می‌شوند؟
کودکان نیز می‌توانند با ابتلا به چربی خون ارثی، به چربی خون بالا مبتلا شوند که این مورد می‌تواند برای آن‌ها در بزرگسالی خطرات جدی به وجود آورد.
آیا تشخیص چربی خون بدون آزمایش خونی ممکن است؟
امروزه می‌توانید بدون مراجعه به آزمایشگاه‌های تشخیصی، با استفاده از کیت‌هایی مانند Everly well، KPI و SDBIO CURO L، سطح چربی خون بدنتان را اندازه بگیرید. با این کیت‌ها شما نیاز به مراجعه پزشک ندارید و می‌توانید در خانه این تست‌ها را انجام دهید.
آیا چربی خون در دوران بارداری برای جنین ضرر دارد؟
سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید به‌طور طبیعی در دوران بارداری افزایش می‌یابد؛ زیرا برای رشد و نمو کودک و تولید هورمون‌های جنسی مثل استروژن و پروژسترون مورد نیاز است. آنچه که مهم است، بالا نرفتن بیش از حد اندازه چربی خون مادر باردار است.
بزرگترین عامل چربی خون چیست؟
معمولاً اصلی‌ترین علت ابتلا به چربی خون بالا، رعایت نکردن رژیم غذایی سالم و نداشتن تحرک کافی است. بنابراین، کسانی که ورزش نمی‌کنند؛ مواد غذایی حاوی چربی زیاد می‌خورند و وزن بالایی دارند؛ بیشتر در خطر ابتلا به چربی خون بالا هستند.
نویسنده: مریم خمیسی
ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و امیرحسین ملک زاده