سبک زندگی ناسالم مردم در جوامع مدرن، آنها را در معرض ابتلا به طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها، ناتوانی و حتی مرگ قرار داده است. بیماری‌های گوناگونی مثل چاقی، فشار خون، سرطان، مشکلات قلبی‌عروقی و دیابت از همین سبک زندگی ناسالم ناشی می‌شوند. یکی از این بیماری‌ها که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی را نیز افزایش می‌دهد، سندروم متابولیک نام دارد. این سندرم علل و علایم گوناگونی دارد که مجموعه‌ای از ناهنجاری‌های متابولیک مثل افزایش چربی مضر و کاهش چربی مفید را شامل می‌شود. حدود ۴۰ تا ۴۶ درصد جمعیت بالغ جهان به این سندرم مبتلا هستند. تیم علمی زیوش در جهت آگاهی‌بخشی به خوانندگان عزیز، مقاله پیش‌رو را تدارک دیده است. در این مقاله، سندروم متابولیک را تعریف خواهیم کرد؛ به بررسی نشانه‌ها و علل آن خواهیم پرداخت و در آخر، روش درمان سندروم متابولیک را معرفی می‌کنیم. پس با ما همراه باشید!
سندروم متابولیک چیست؟
سندروم متابولیک (سندرم دیس‌متابولیک X، سندرم مقاومت به انسولین) مجموعه‌ای از ناهنجاری‌های متابولیک را شامل می‌شود که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی و دیابت شیرین را افزایش می‌دهند. چاقی، تری‌گلیسیرید بالای خون، سطح پایین چربی مفید خون، افزایش قند خون و افزایش فشار خون، مشخصات اصلی سندروم متابولیک را تشکیل می‌دهند.
بیشتر چه کسانی به سندروم متابولیک مبتلا می‌شوند؟
ویژگی‌های زیر بیشتر با ابتلا به سندروم متابولیک مرتبط هستند:
اضافه وزن و چاقی
چاقی بیماری‌ای است که معمولاً با اندکس توده بدنی (BMI) مساوی یا بیشتر از ۳۰ تعریف می‌شود. البته محدودیت‌های استفاده از BMI امروزه بیشتر مورد توجه پزشکان قرار گرفته است و آنها را به سوی استفاده از معیارهای دیگری برای تعریف چاقی سوق داده است. ارتباط متغیر BMI و درصد چربی بدن در قومیت‌های مختلف از مهم‌ترین این محدودیت‌هاست. از این رو، بسیاری از محققان و پزشکان، درصد چربی بدن را به‌عنوان معیاری برای تعریف چاقی برگزیده‌اند. طبق این معیار، چاقی در مردان درصد چربی بیشتر از ۲۵ درصد است و ۲۱ تا ۲۵ درصد مرزی در نظر گرفته می‌شود. در خانم‌ها، چربی بدن بیش از ۳۳ درصد چاق در نظر گرفته می‌شود و ۳۱ تا ۳۳ درصد مرزی تلقی می‌شود.
پیوند دادن چاقی به بیماری‌های قلبی‌متابولیک، الگوی توزیع چربی در بدن و اندازه دور کمر مهم‌تر از محاسبه درصد چربی بدن یا اندکس توده بدنی است. افرادی که چربی احشایی بیشتری در ناحیه شکم خود دارند و اندازه دور کمر بیشتری دارند، بسیار بیشتر از کسانی که درصد چربی مشابه یا BMI مشابه دارند اما اندازه دور کمر کمتری دارند، در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی و دیابت شیرین نوع دو هستند.
چاقی در اثر برهم‌کنش عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می‌شود. یعنی افرادی که از لحاظ ژنتیکی مستعد هستند و همچنین سبک زندگی کم‌تحرکی دارند و کالری بیشتری را در رژیم غذایی خود دریافت می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا هستند. برای مثال، فرزندان والدین چاق، ۸۰ درصد احتمال بیشتری برای چاق شدن دارند؛ محققان بر این باورند که این، در اثر تلفیق عوامل مؤثر ژنتیکی و محیطی اتفاق می‌افتد.
عوامل ژنتیکی مؤثر، بیش از اینکه جهش‌های تک‌ژنی را شامل شوند، تنوع و جهش‌های چندژنی را شامل می‌شوند. هرچند جهش‌های تک‌ژنی هم در گونه‌های نادر چاقی شناسایی شده‌اند. جهش فقدان عملکرد در ژن مربوط به لپتین، یک نمونه از این جهش‌های تک‌ژنی است. لپتین یک هورمون القای حس سیری است که از سلول‌های چربی و بیشتر در چربی زیرجلدی ترشح می‌شود.
عوامل محیطی که باعث افزایش شیوع چاقی در سال‌های اخیر شده‌اند، در ادامه ذکر می‌شوند:
- افزایش کالری دریافتی
- کاهش مصرف انرژی
- سطح اجتماعی‌اقتصادی پایین‌تر
- سطح تحصیلات پایین‌تر
- مصرف زیاد کربوهیدرات‌هایی که اندکس گلایسمیک بالا دارند
چاقی مرکزی و افزایش اندازه دور کمر، مشخصات کلیدی مبتلایان به metabolic syndrome هستند. افرادی که دچار سندروم متابولیک هستند، بیشتر دچار چاقی سیب شکل هستند؛ یعنی چربی بیشتری در ناحیه کمر و اطراف شکم دارند.
سبک زندگی کم تحرک
بسیاری از اجزای سندروم متابولیک (مانند اضافه‌وزن و چاقی، کاهش چربی مفید خون، تری‌گلیسیرید بالا، افزایش فشار و قند خون) با سبک زندگی کم‌تحرک مرتبط است. افرادی که روزانه بیش از چهار ساعت از تلویزیون یا رایانه استفاده می‌کنند، دو برابر کسانی که روزانه یک ساعت از تلویزیون یا رایانه استفاده می‌کنند در خطر ابتلا به سندروم متابولیک هستند.
ژنتیک
هرچند که هیچ ژنی به‌تنهایی پدیده پیچیده سندروم متابولیک را توضیح نمی‌دهد، بسیاری از گوناگونی‌های ژنی با این سندرم مرتبط هستند. این ژن‌ها بیشتر در تعیین ترکیب بدن، مقاومت به انسولین و متابولیسم چربی نقش دارند.
افزایش سن
افزایش سن، احتمال ابتلا به سندروم متابولیک را افزایش می‌دهد. در ایالات متحده، ۵۰ درصد جمعیت بالای ۶۰ سال به سندروم متابولیک مبتلا هستند.
ابتلا به سایر بیماری‌ها
ابتلا به دیابت شیرین تیپ دو و بیماری‌های قلبی‌عروقی شدیداً احتمال ابتلا به سندروم متابولیک را افزایش می‌دهد. همچنین بیماری‌های مرتبط با تولید و حفظ بافت چربی نیز استعداد ابتلا به سندروم متابولیک را افزایش می‌دهند.
دیابت شیرین نوع دو
ارتباط بالایی بین سندروم متابولیک و دیابت شیرین نوع دو وجود دارد. دیابت یک بیماری واحد نیست، بلکه مجموعه‌ای از اختلالات است که در نتیجه نقص مطلق یا نسبی هورمون انسولین به وجود می‌آیند. عملکرد ناکافی انسولین در تحریک جذب گلوکز توسط بافت‌های بدن و تنظیم متابولیسم کربوهیدرات، چربی و پروتئین به هایپرگلایسمیا (افزایش قند خون) منجر می‌شود. سایر ناهنجاری‌های متابولیک علاوه بر هایپرگلایسمی در دیابت کنترل نشده اتفاق می‌افتد. از این ناهنجاری‌ها می‌توان به تغییر پویایی لیپوپروتئین و افزایش سطوح اسیدهای چرب آزاد اشاره کرد. این تغییرات متابولیک در ایجاد عوارض حاد و مزمن دیابت نقش دارند. مقاومت به انسولین جز اساسی و مشترک دیابت نوع دو و سندروم متابولیک است. احتمال ابتلا به دیابت نوع دو در بیماران مبتلا به سندروم متابولیک ۳ تا ۸ برابر افزایش می‌یابد. ۷۵ درصد مبتلایان به دیابت نوع دو به سندروم متابولیک هم مبتلا هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره دیابت نوع دو به مقاله سایت زیوش در این باره مراجعه کنید.
خلاصه: عوامل خطر ابتلا به سندروم متابولیک: اضافه وزن و چاقی که با اندکس توده بدنی (BMI) بیشتر از یا مساوی 30 یا درصد چربی بیش از 33 در آقایان و بیش از 25 در بانوان تعریف می‌شود، سبک زندگی کم‌تحرک، ژنتیک، افزایش سن، ابتلا به دیابت شیرین نوع دو و ابتلا به بیماری های قلبی‌عروقی.
علت سندروم متابولیک چیست؟
مقاومت به انسولین و عدم تحمل گلوکز
محققان معتقدند که علاوه بر اضافه‌وزن و چاقی، مقاومت به انسولین و عدم تحمل گلوکز علل اصلی این سندرم هستند. انسولین هورمونی است که قند خون را تنظیم می‌کند. مقاومت به انسولین زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های چربی، عضله و کبد به‌خوبی به انسولین پاسخ نمی‌دهند. برای جبران این وضعیت، لوزالمعده انسولین بیشتری ترشح می‌کند و به خون می‌فرستد. افزایش بیش از حد انسولین خون، هیپرانسولینمی نام دارد. وقتی که سلول‌های بدن به‌خوبی به انسولین پاسخ نمی‌دهند، قند خون بیش از حد بالا می‌رود؛ این افزایش قند خون، هایپرگلایسمی نام دارد. به مرور، هیپرانسولینمی و هایپرگلایسمی زمینه‌ساز دیابت شیرین نوع دو می‌شوند. علاوه بر دیابت، هیپرانسولینمی و مقاومت به انسولین فرد را در معرض بیماری‌های دیگری از جمله چاقی، بیماری‌های قلبی‌عروقی، بیماری کبد چرب و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک قرار می‌دهند.
اختلالات چربی خون
افزایش تری‌گلیسیرید خون یک نشانگر عالی وضعیت مقاومت به انسولین است. افزایش سطح vLDL و کاهش سطح HDL در سندروم متابولیک مشاهده می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره چربی خون، به مقاله چربی خون سایت زیوش مراجعه کنید.
خلاصه : اضافه‌وزن و چاقی، مقاومت به انسولین و عدم تحمل گلوکز علل اصلی این سندرم هستند. هیپرانسولینمی و هایپرگلایسمی در این بیماران شایع است و نهایتاً منجر به دیابت نوع دو و حوادث قلبی‌عروقی می‌شوند.
سندروم متابولیک چه علائمی دارد؟
همه انواع سندروم متابولیک برای فرد بیمار علائمی ایجاد نمی‌کند. در معاینه، بیمار مبتلا به سندروم متابولیک، چاقی مرکزی و فشار خون بالا دارد. به‌طور نادر، بیماران ممکن است لکه‌های قهوه‌ای تیره یا سیاه را روی پوست خود مشاهده کنند؛ این علامت که آکانتوز نیگریکان نام دارد، در موارد شدید مقاومت به انسولین و دیابت نوع دو اتفاق می‌افتد. بیماران سایر علائم مقاومت به انسولین و هایپرگلایسمی مانند احساس تشنگی زیاد و تکرر ادرار را نیز تجربه می‌کنند. علاوه بر بیماری‌های قلبی‌عروقی و دیابت نوع دو که پیش‌تر اشاره شد، ناهنجاری‌های متابولیکی دیگری هم با سندروم متابولیک همراهی دارند که در ادامه به معرفی برخی از آنها می‌پردازیم.
کبد چرب غیرالکلی
کبد چرب غیرالکلی شایع‌ترین بیماری کبدی است. مقاومت به انسولین جریان اسیدهای چرب آزاد را افزایش می‌دهد و اکسیداسیون آنها درون کبد را کاهش می‌دهد. این وقایع در نهایت منجر به افزایش تولید تری‌گلیسیرید و تجمع آن در کبد خواهد شد. حالت وخیم‌تر بیماری کبد چرب غیرالکلی، استئوهپاتیت غیرالکلی (NASH) نام دارد که می‌تواند پیش‌زمینه سیروز کبدی و مراحل انتهایی بیماری کبدی باشد. کبد چرب غیرالکلی بیشتر در افرادی مشاهده می‌شود که به چاقی شکمی، فشار خون، دیابت و افزایش چربی خون مبتلا هستند. البته این بیماری در افراد با وزن طبیعی هم مشاهده می‌شود. برای اطلاعات بیشتر درباره کبد چرب غیرالکلی به مقاله سایت زیوش در این باره مراجعه کنید.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یک بیماری پیچیده غدد درون‌ریز است. علت مشخصی ندارد و حدود پنج تا ده درصد زنان در سراسر جهان را درگیر کرده. کلیدی‌ترین مشخصات این بیماری، افزایش هورمون‌های آندروژن، اختلال تخمک‌گذاری و تخمدان‌های پلی‌کیستیک هستند. ارتباط بالایی بین مقاومت به انسولین و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (50 تا 80 درصد) وجود دارد.
آپنه انسدادی خواب
آپنه انسدادی خواب با اختلال تنفس هنگام خواب همراه است و با چاقی، فشار خون بالا، عدم تحمل گلوکز و مقاومت به انسولین ارتباط دارد. در واقع، حتی در صورت عدم وجود چاقی مرکزی، آپنه انسدادی خواب می‌تواند پیش‌بینی‌کننده ابتلا به سندروم متابولیک باشد.
خلاصه : چاقی مرکزی و فشار خون بالا، لکه‌های قهوه‌ای تیره یا سیاه روی پوست، احساس تشنگی زیاد و تکرر ادرار از علائم سندروم متابولیک هستند. کبد چرب غیرالکلی، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و آپنه انسدادی خواب معمولاً همراه سندروم متابولیک مشاهده می‌شوند.
پزشکان چگونه سندروم متابولیک را تشخیص می‌دهند؟
سندروم متابولیک با وجود دست‌کم سه مورد از پنج مورد زیر تعریف می‌شود:
- چاقی شکمی: دور کمر بیشتر از 102 سانتی‌متر برای مردان و بیشتر از 88 سانتی‌متر برای زنان
- تری‌گلیسیرید بالای خون: تری‌گلیسیرید بالای 150
- سطوح پایین چربی مفید خون HDL: کمتر از 40 برای مردان و کمتر از 50 برای زنان
- فشار خون: فشار سیستولیک بالای 130 یا فشار دیاستولیک بالای 85
- قند خون ناشتای بالای 100 یا دیابت نوع دو
سندروم متابولیک چگونه درمان می‌شود؟
همان‌طور که توضیح داده شد، مجموعه‌ای از عوامل رفتاری و ژنتیکی در ایجاد سندروم متابولیک نقش دارند. علاوه بر این، سندروم متابولیک طیف گسترده‌ای از علائم و اختلالات را برای فرد مبتلا به همراه می‌آورد. به همین خاطر، رویکرد درمانی به سندروم متابولیک چندوجهی است و پزشکان تلاش می‌کنند طی فرآیند درمان، با جنبه‌های مختلف بیماری مقابله کنند، علائم را تعدیل کنند و آزمایش‌های بیمار را به حالت طبیعی بازگردانند. در این فرآیند، رویکردهای مربوط به سبک زندگی برای کنترل وزن و درمان‌های دارویی برای کنترل چربی و فشار خون استفاده می‌شوند. در ادامه به توضیح این موارد می‌پردازیم.
کنترل وزن، اصلی‌ترین برخورد با بیماری
چاقی، علی‌الخصوص چاقی شکمی، نیروی پیش‌برنده سندروم متابولیک است. از این جهت، اصلی‌ترین برخورد با بیماری، کاهش وزن است. حتی کاهش پنج تا ده درصدی وزن، بهبودی قابل‌توجهی در همه اجزای سندروم متابولیک را نوید می‌دهد. به‌طور کلی، توصیه‌های مربوط به کاهش وزن، ترکیبی از محدودیت کالری، افزایش فعالیت جسمی و تغییرات رفتاری را شامل می‌شود. محدود کردن کالری مهم‌ترین بخش است، در حالی که فعالیت جسمی برای حفظ کاهش وزن ضروری است. بازگشت وزن به حالت قبلی، ضرورت تغییرات رفتاری را تأکید می‌کند.
قبل از شروع رژیم غذایی به خاطر داشته باشید که زمان زیادی طول کشیده تا حجم زیاد چربی ایجاد شود، پس نیازی به عجله برای تصحیح وزن نیست. با توجه به اینکه 3500 کیلوکالری تقریباً معادل نیم کیلوگرم است، کاهش کالری روزانه حدود 500 کیلوکالری تقریباً معادل نیم کیلوگرم در هفته است. رژیم‌های غذایی که مصرف کربوهیدرات را محدود می‌کنند، در ابتدا کاهش وزن سریع‌تری را به همراه دارند؛ با این وجود، بعد از یک سال، سرعت کاهش وزن تفاوتی با سایر رژیم‌ها که صرفاً کالری را محدود می‌کنند (و نه کربوهیدرات را) ندارد. از این جهت، پایبندی به رژیم غذایی مهم‌تر از نوع آن رژیم است. به علاوه، رژیم‌های کم‌کربوهیدرات که با چربی اشباع غنی شده‌اند، برای بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی آترواسکلروتیک خطرناک هستند. پس، رژیم غذایی شامل میوه، سبزی، غلات کامل، ماهی و ماکیان برای بهبود همه وجوه سلامتی پیشنهاد می‌شود.
قبل از شروع فعالیت فیزیکی، اطمینان حاصل کنید که این فعالیت افزایش‌یافته، آسیب‌رسان نیست. برخی از بیماران پرخطر باید قبل از شروع فعالیت فیزیکی، به‌طور کامل از نظر قلبی‌عروقی ارزیابی شوند. برای بیمار کم‌تحرک، افزایش تدریجی فعالیت فیزیکی برای اجتناب از آسیب و ایجاد تعهد به برنامه ضروری است. هرچند که افزایش فعالیت فیزیکی کاهش وزن نسبی را به همراه خواهد داشت، ۶۰ تا ۹۰ دقیقه فعالیت روزانه با شدت متوسط برای این هدف لازم است. اگر فرد چاق یا دارای اضافه‌وزن نمی‌تواند این حد از فعالیت فیزیکی را تحمل کند، حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت با شدت متوسط برای اثربخشی و ایجاد مزایا توصیه می‌شود. البته افزایش فعالیت فیزیکی صرفاً به ورزش‌های رسمی مانند دویدن، شنا و تنیس محدود نمی‌شود و فعالیت‌های معمول روزانه مانند پیاده‌روی، باغبانی و کار در خانه نیز به مصرف کالری متوسطی نیاز دارند.
در برخی بیماران مبتلا به سندروم متابولیک، گزینه‌های درمانی فراتر از تغییر سبک زندگی نیاز است. این گزینه‌ها شامل درمان دارویی و مداخله جراحی می‌شوند. داروهای کاهش وزن در دو گروه اصلی قرار می‌گیرند: سرکوب‌کننده‌های اشتها و مهارکننده‌های جذب.
داروهای سرکوب‌کننده اشتها
از سرکوب‌کننده‌های اشتها می‌توان به فنترمین، فنترمین/توپیرامات، نالترکسون/بوپروپیون، لیراگلوتید و سماگلوتید اشاره کرد. این داروها بدون محدودیت خاصی برای استفاده در طول درمان، تأییدیه سازمان غذا و داروی ایالات متحده را دریافت کرده‌اند. با این حال، عوارض این داروها شامل تپش قلب، سردرد، گزگز اندام‌ها، یبوست و بی‌خوابی است.
ترکیب دارویی نالترکسون/بوپروپیون
این ترکیب در ۲۰ درصد بیماران باعث کاهش وزن ۱۰ درصدی می‌شود. با این‌وجود، مصرف این ترکیب در بیمارانی که از تشنج رنج می‌برند، ممنوع است. همچنین این ترکیب دارویی در بیمارانی که به دلایلی غیر از صرع مستعد تشنج هستند نیز ممنوع است. این ترکیب همچنین باعث افزایش نبض و فشار خون می‌شود؛ بنابراین در مبتلایان به فشار خون کنترل نشده نیز ممنوع است.
لیراگلوتید و سماگلوتید
لیراگلوتید دارویی است که در بیماران باعث کاهش وزن ۶ درصدی می‌شود. عوارض جانبی شایع این دارو محدود به دستگاه گوارش فوقانی است و شامل حالت تهوع و به‌طور نادرتر، استفراغ است. سماگلوتید به‌طور متوسط طی ۶۸ هفته کاهش وزن ۱۴.۹ درصدی را به همراه دارد.
داروهای مهارکننده جذب چربی
اورلیستات جذب چربی را مهار می‌کند و باعث کاهش ۳۰ درصدی آن می‌شود. علاوه بر این، اورلیستات وقوع دیابت نوع ۲ را نیز کاهش می‌دهد. البته مصرف اورلیستات به دلیل نشت روغنی از مقعد دشوار است.
مداخله جراحی
جراحی باریاتریک یا متابولیک برای بیماران با اندکس توده بدنی بالای ۴۰ یا بالای ۳۵ به همراه بیماری‌های زمینه‌ای پیشنهاد می‌شود. بای‌پس معده کاهش وزن شدید و بهبودی واضحی در تمامی اجزای سندروم متابولیک در پی دارد.
چربی خون در سندروم متابولیک چگونه درمان می‌شود؟
کلسترول LDL
کالج کاردیولوژی آمریکا (ACC) و انجمن سلامت آمریکا (AHA) توصیه خاصی درباره کلسترول LDL در مبتلایان به سندروم متابولیک ندارند. با این حال، توصیه می‌کنند همه بیماران در رده سنی ۲۰ تا ۷۵ که سطح کلسترول LDL بالای ۱۹۰ دارند، از یک استاتین با شدت بالا (آتورواستاتین – رزووستاتین) استفاده کنند. مبتلایان به دیابت نوع ۲ در رده سنی ۴۰ تا ۷۵ نیز باید از استاتین با شدت متوسط استفاده کنند. رژیم غذایی با چربی اشباع و چربی ترانس پایین (پایین‌ترین حد ممکن) به‌شدت ضروری است. در صورتی که بعد از اجرای رژیم غذایی هنوز سطح کلسترول بالا باشد، مداخله دارویی نیاز است.
تری‌گلیسیرید
تری‌گلیسیرید ناشتای بالای ۱۵۰ از اجزای سندروم متابولیک است. یک فیبرات (جمفیبروزیل، فنوفیبرات) دسته دارویی انتخابی برای کاهش سطح تری‌گلیسیرید ناشتا است. سایر داروهایی که سطح تری‌گلیسیرید را کاهش می‌دهند، شامل استاتین، نیکوتینیک اسید و اسیدهای چرب امگا-۳ هستند.
کلسترول HDL
HDL چربی مفید خون است و کاهش آن از اجزای پنج‌گانه سندروم متابولیک محسوب می‌شود. با این حال، ترکیبات دارویی اندکی وجود دارند که می‌توانند سطح HDL را در خون افزایش دهند. در حال حاضر نیکوتینیک اسید تنها دارویی است که خواص افزاینده HDL را دارد.
درمان فشار خون در مبتلایان به سندروم متابولیک
در بیماران مبتلا به سندروم متابولیک که به دیابت نوع ۲ مبتلا نیستند، بهترین دارو برای کاهش فشار خون در مراحل اولیه، یک مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین (کاپتوپریل، انالاپریل) یا یک بلوکر گیرنده آنژیوتانسین II (لوزارتان، والسارتان) است. این داروها مؤثر و به‌خوبی تحمل می‌شوند. برای همه بیماران مبتلا به فشار خون، رژیم غذایی کم‌سدیم، حاوی میوه و سبزیجات، غلات کامل و محصولات لبنی کم‌چرب توصیه می‌شود. نظارت خانگی فشار خون نیز در نگهداری فشار خون مناسب کمک‌کننده است.
چگونه می‌توان با قند خون بالا در سندروم متابولیک مقابله کرد؟
گلوکز ناشتای مختل
در بیماران مبتلا به سندروم متابولیک و دیابت نوع ۲، کنترل شدید قند خون، قند خون ناشتا و تری‌گلیسیرید ناشتا را کاهش می‌دهد. بیماران مبتلا به سندروم متابولیک که دچار دیابت نوع ۲ نیستند، از تغییرات سبک زندگی شامل کاهش وزن، کاهش چربی اشباع و افزایش فعالیت جسمی سود می‌برند. متفورمین وقوع دیابت نوع ۲ را کاهش می‌دهد، اما اثر آن به‌اندازه تغییرات سبک زندگی نیست.
مقاومت به انسولین
بسیاری از دسته‌های دارویی (بیگوانیدها، تیازولیدیندیون‌ها (TZD)) حساسیت به انسولین را افزایش می‌دهند. مزایای استفاده از TZDها در بیماران مبتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی و همین‌طور به‌همراه متفورمین در بانوان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک مشاهده می‌شود.
سخن پایانی
در این مقاله به معرفی سندروم متابولیک و درمان آن پرداختیم. مقاومت به انسولین و چاقی دو علت اصلی ایجاد این بیماری هستند. این بیماری با عوارض متابولیک مثل قند خون ناشتای مختل، چربی خون و فشار خون همراه است. اصلاح سبک زندگی، کاهش وزن و فعالیت جسمی بهترین اثر را در بهبود علائم سندروم متابولیک دارد. تحت نظر پزشک، درمان دارویی نیز برای اصلاح اجزای سندروم متابولیک به کار می‌رود.
پرسش‌های متداول
شایع‌ترین بیماری متابولیک در نوزادان چیست؟
بیماری متابولیک در نوزادان دسته‌ای از بیماری‌های ژنتیکی است که نوزاد با آنها متولد می‌شود و به همین دلیل از همان روزهای ابتدایی زندگی، نحوه تغذیه نوزاد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. PKU (فنیل‌کتونوری) و گالاکتوزمی شایع‌ترین بیماری‌های متابولیک نوزادان هستند.
آیا سندروم متابولیک باعث سرطان می‌شود؟
تحقیقات نشان می‌دهد افراد مبتلا به سندروم متابولیک ۳۰ درصد احتمال افزایش‌یافته ابتلا به سرطان در سال‌های آتی را از خود نشان می‌دهند.
برای درمان سندروم متابولیک باید به کدام متخصص مراجعه کرد؟
مراجعه به متخصص قلب و عروق برای خطر حوادث قلبی‌عروقی، متخصص غدد برای ناهنجاری هورمونی و متخصص تغذیه برای اصلاح رژیم غذایی برای درمان سندروم متابولیک توصیه می‌شود.
نویسنده: مبین میرزایی
ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و امیرحسین ملک زاده