پوست به عنوان بزرگ‌ترین اندام بدن، همواره در معرض تهدیدهای مختلفی از جمله عفونت‌ها قرار دارد. این عفونت‌ها می‌توانند به‌سادگی از طریق تماس با ویروس‌ها، باکتری‌ها یا قارچ‌ها ایجاد شوند و در صورت عدم درمان به موقع، عوارض جدی به همراه داشته باشند. عفونتهای پوستی از زخم‌های کوچک و خارش‌های ساده تا عفونتهای شدیدتر و پیچیده‌تر - مانند عفونت در خون - متفاوت‌اند، اما همیشه نشانه‌ای از وجود مشکلی در بدن هستند که نیاز به توجه دارند. درک بهتر از علل و راه‌های پیشگیری از این عفونت‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا پوست خود را سالم و بی‌عیب نگه دارید. پس در این مقاله با زیوش همراه باشید.
عفونت پوستی
عوامل بیماری‌زای متعددی وجود دارند؛ که می‌توانند باعث ایجاد عفونت در پوست شوند. اصلی‌ترین این عوامل، باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها هستند. علائم ایجاد شده و روش درمان این علائم، به عامل عفونت بستگی دارد. بیشتر عفونتهای پوستی به سادگی قابل درمان هستند. با این حال، همین نوع از عفونت، در صورتی که به لایه‌های عمقی پوست نفوذ کند و در بدن پخش شود، می‌تواند بسیار خطرناک باشد. افرادی که دچار نقص در سیستم ایمنی خود هستند ریسک بالاتری برای ابتلا به عفونت پوستی دارند. برای درمان عفونتهای خفیف، می‌توان از داروهای OTC و درمان‌های خانگی استفاده کرد. اما سایر عفونت‌ها احتیاج به مراقبت جدی‌تری دارند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد عفونتهای پوستی و اینکه در صورت ابتلا چه باید کرد، این مطلب را تا پایان مطالعه کنید.
علائم عفونت پوستی
شکل علائم به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ که این عوامل شامل موارد زیر است:
- نوع عفونت
- علت عفونت
- فاکتورهای فردی، مثلاً فرد دچار نقص در سیستم ایمنی هست یا خیر
در نهایت فارغ از موارد بالا، علائم شایع عفونت پوستی به شرح زیر است:
- قرمزی، یا ایجاد نواحی بنفش‌‌رنگ در پوست
- ضایعاتی که ممکن است مسطح یا برجسته باشند
- خارش
- درد و حساسیت
در برخی موارد، فرد ممکن است علائم دیگری همچون تب هم از خود نشان دهد. علائم عفونت شدید نیز عبارتند از:
- چرک
- تاول
- پوسته‌ریزی
- درد و تغییر رنگ
- تورم گسترده
- نواحی تیره‌رنگ که می‌تواند نشان‌دهنده نکروز یا مرگ بافت باشد
خلاصه: علائم عفونتهای پوستی وابسته به نوع عفونت و عامل بروز آن، متفاوت است. اما علائم کلی شامل خارش، قرمزی و تورم است.
عفونت پوستی باکتریایی
عفونت پوستی باکتریایی زمانی ایجاد می‌شود که باکتری‌ها وارد پوست شوند. این باکتری‌ها ممکن است از یک منبع خارجی به بدن منتقل شده باشند یا اینکه جزو باکتری‌های ساکن بر روی پوست باشند. راه ورود این باکتری‌ها از طریق فولیکول‌های مو و زخم‌ها است. در زیر چند مثال از عفونتهای باکتریایی پوست و عوامل آن را مشاهده می‌کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر، به لینک مقاله بیماری مورد نظر مراجعه کنید.
- باکتری ایجادکننده سیاه‌زخم، می‌توانند از طریق محیط منتقل شوند.
- استافیلوکوک و استرپتوکوک جزو باکتری‌هایی هستند که روی پوست زندگی می‌کنند و تنها در شرایط خاصی بیماری‌زا هستند.
- بیماری لایم، عفونت منتقله از طریق کنه است که باعث ایجاد علائم پوستی می‌شود.
- بعضی از عفونتهای پوستی همچون زردزخم، از طریق تماس مستقیم با پوست یا مایعات بدن و مصرف آب و غذای آلوده انتقال پیدا می‌کنند. برخی عفونتهای دیگر، مثل سلولیت عفونی، واگیردار نیستند.
عفونت باکتریایی می‌توانند سیستمیک یا موضعی باشند. عفونتهای سیستمیک، در سراسر بدن باعث ایجاد علائم می‌شوند؛ در حالی که عفونتهای موضعی، تنها یک بخش از بدن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. برخی از عفونتهای باکتریایی، ممکن است در ابتدا بخشی از بدن را درگیر کنند و سپس در سراسر بدن پخش شوند. باکتری‌ها می‌توانند پوست، بافت چربی زیر پوست و ماهیچه‌ها را درگیر کنند.
خلاصه: زمانی که باکتری‌های بیماری‌زا، از سد پوست شما عبور می‌کنند؛ باعث بروز عفونت‌پوستی باکتریایی می‌شوند. این عفونت‌ها نیازمند توجه ویژه هستند.
انواع عفونتهای پوستی باکتریایی
متخصصان، عفونتهای پوستی باکتریایی را به دو دسته عفونتهای پوست و بافت نرم (SSTI) و عفونتهای باکتریایی حاد پوست و ساختار پوست (ABSSSI) تقسیم بندی می‌کنند. که گروه دوم شامل عفونتهای جدی‌تری می‌شود. مثال هایی از SSTI شامل موارد زیر است:
- زردزخم
- فولیکولیت
- آبسه پوستی خفیف
- فورونکل (کورک)
- کربونکل (کفگیرک)
- اریتراسما
در ادامه نیز مثال هایی از ABSSSI را مشاهده می‌کنید:
- سلولیت عفونی
- باد سرخ
- عفونت زخم
- آبسه پوستی شدید، با مساحت حداقل 75 سانتی‌متر مربع
علاوه بر موارد گفته شده، برخی بیماری‌های باکتریایی سیستمیک نیز علائم پوستی دارند. این بیماری‌ها شامل موارد زیر است:
- سفلیس
- توبرکلوزیس (سل)
- لپتوسپیروزیس (تب شالیزار)
تیم علمی زیوش برای تمامی بیماری‌های ذکر شده، مقالات جامع و کاملی را فراهم آورده است. برای اطلاع بیشتر از هر بیماری، به مقاله مربوط به آن مراجعه کنید.
خلاصه: عفونتهای پوستی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند؛ این دسته بندی شامل عفونتهای پوست و بافت نرم (SSTI) و عفونتهای باکتریایی حاد پوست و ساختار پوست (ABSSSI) است.
عفونت پوستی ویروسی
ویروس‌ها عامل ایجاد برخی عفونت‌ها با علائم پوستی هستند؛ مثال‌هایی از این بیماری‌ها را در زیر مشاهده می‌کنید:
- آبله‌مرغان
- زونا (هرپس زوستر)
- زگیل
- مولوسکوم کنتاژیوزوم (زگیل آبکی)
- سرخک
- بیماری دست، پا، دهان (HFMD)
اغلب این بیماری‌ها علائم سیستمیک دارند و معمولاً واگیردار هستند. تیم علمی زیوش برای تمامی بیماری‌های ذکر شده، مقالات جامع و کاملی را فراهم آورده است. برای اطلاع بیشتر از هر بیماری، به مقاله مربوط به آن مراجعه کنید.
خلاصه: اصلی‌ترین عفونتهای ویروسی که تظاهرات پوستی نیز دارند، شامل زونا، سرخک، آبله مرغان و زگیل است.
عفونت پوستی قارچی
عامل ایجاد این نوع از عفونتهای پوستی، قارچ‌ها هستند. اغلب این عفونت‌ها در نواحی مرطوب بدن همچون پاها، زیربغل و مابین چین‌های پوستی ایجاد می‌شوند. در برخی موارد، حساسیت به عامل قارچی باعث ایجاد علائم در سایر قسمت‌های بدن هم می‌شود. برای مثال فردی با عفونت قارچی روی پا، ممکن است دچار علائمی روی انگشتان دست خود بشود؛ که این علائم به علت تماس دست با پا ایجاد نشده است.
انواع عفونتهای پوستی قارچی
- برفک دهان
- راش پوشک
- قارچ ناخن
- درماتوفیتوز
- عفونت مخمری
- قارچ پای ورزشکار
خلاصه: عفونتهای پوستی قارچی، معمولا در نواحی مرطوب بدن مشاهده می‌شود. این عفونت‌ها توانایی انتشار در بدن را نیز دارند.
عفونت پوستی انگلی
انگل‌ها این نوع از عفونت را ایجاد می‌کنند. این نوع از عفونت می‌تواند به جریان خون و اندام‌های بدن هم گسترش پیدا کند. این عفونت‌ها کشنده نیستند اما می‌توانند بسیار آزاردهنده باشند.
انواع عفونتهای پوستی انگلی
- شپش
- ساس
- گال
- لارو پوستی مهاجر
باکتری، قارچ، ویروس و انگل، هر کدام می‌توانند عامل ایجاد عفونت پوستی باشند. هر کدام از این عوامل بیماری‌زا، اشکال متفاوتی از عفونت و بیماری را ایجاد می‌کنند.
علل و ریسک فاکتورهای عفونت پوستی
برخی از عوامل بیماری‌زا - قارچ و باکتری – معمولاً روی پوست ما زندگی می‌کنند؛ اما اگر تعداد آنها بیش از حد افزایش پیدا کند، سیستم ایمنی دیگر قادر به کنترل آنها نیست. این شرایط می‌تواند به ایجاد عفونت منجر شود.
علت عفونت پوستی باکتریایی
این نوع از عفونت معمولاً زمانی رخ می‌دهد که باکتری بتواند از طریق زخم یا خراش، به داخل پوست وارد شود. همه‌ی آسیب‌های پوستی منجر به عفونت نمی‌شوند، اما برخی موارد ریسک عفونت را بالاتر می‌برد که شامل موارد زیر است:
- نقص در سیستم ایمنی
- تمیز نکردن زخم
- حضور در محل‌های آلوده
علت عفونت پوستی ویروسی
شایع‌ترین ویروس‌های عامل عفونت پوستی از یکی از گروه زیر هستند:
- پاکس ویروس‌ها: مولوسکوم کنتاژیوزوم (زگیل آبکی)، آبله و Mpox
- پاپیلوماویروس انسانی (HPV): عامل زگیل تناسلی
- هرپس ویروس‌ها: ویروس‌های هرپس سیمپلکس (HSV)، ویروس واریسلا-زوستر عامل ایجاد آبله‌مرغان و زونا، ویروس اپشتین-بار (EBV) عامل ایجاد مونونوکلئوز و سیتومگالوویروس (CMV)
متخصصان هنوز اطلاعات دقیقی از میزان شیوع عفونتهای پوستی ویروسی ندارند.
علت عفونت پوستی قارچی
وضعیت بدن و سبک زندگی از فاکتورهایی هستند، که می‌توانند ریسک ابتلا به عفونتهای قارچی را افزایش دهند. قارچ‌ها معمولاً در محیط‌های گرم و مرطوب رشد می‌کنند. برخی از ریسک فاکتورهای عفونت قارچی عبارتند از:
- تعریق زیاد پاها و پوشیدن کفش نامناسب
- پوشیدن لباس‌های عرق‌کرده یا خیس
- داشتن چین‌های پوستی به علت وزن بالا
- حمام کردن در آب آلوده
- به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی با افراد آلوده
آسیب‌های ایجاد شده در سطح پوست می‌توانند به نفوذ عوامل بیماری‌زا به اعماق پوست کمک کنند.
علت عفونتهای پوستی انگلی
ارگانیسم‌ها یا حشراتی که بتوانند در داخل پوست شما نفوذ کنند و تخم‌ریزی داشته باشند؛ می‌توانند باعث ایجاد عفونتهای انگلی شوند. برای مثال:
- گال: آلودگی ناشی از کنه که باعث خارش، راش، خطوط نازک روی سطح پوست و پوسته‌ریزی می‌شود.
- پدیکولوزیس: آلودگی ناشی از شپش که باعث خارش می‌شود. همچنین شپش و تخم شپش ممکن است قابل مشاهده باشند.
- کهیر خزنده: آلودگی ناشی از کرم‌های قلابدار که می‌توانند راش‌های پیچ در پیچ و مارمانند ایجاد کنند.
تیم علمی زیوش برای تمامی موارد ذکر شده، اعم از باکتریایی، ویروسی و انگلی، مقالات جامعی دارد. شما را به مطالعه این مقالات دعوت می‌کنیم.
برخی از باکتری‌ها و قارچ‌ها به طور طبیعی، روی پوست ما وجود دارند و در بسیاری موارد از پوست محافظت می‌کنند؛ اما اگر تعداد آنها از کنترل خارج شود، یا به نحوی به سایر قسمت‌های بدن راه پیدا کنند، می‌توانند باعث ایجاد عفونت شوند. علاوه بر این، گونه‌های دیگری از باکتری‌ها و قارچ‌ها هستند که ذاتاً بیماری‌زا هستند و اگر به هر شکلی به بدن منتقل شوند، باعث بیماری می‌شوند. انگل‌ها و ویروس‌ها نیز به طور طبیعی نباید در بدن وجود داشته باشند و می‌توانند به سادگی باعث ایجاد عفونت بشوند.
تشخیص
پزشکان معمولاً نوع عفونت پوستی را بر اساس ظاهر و محل آلودگی تشخیص می‌دهند. پزشک از شما شرح‌حال می‌گیرد، به معاینه فیزیکی بثورات پوستی ایجاد شده می‌‌پردازد و از محل آلوده نمونه‌برداری می‌کند. در صورتی که علائم زیر را دارید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید:
- تاول‌های چرکی
- تورم یا التهاب شدید و گسترده
- عفونت پوستی که بهبود پیدا نمی‌کند یا در حال بدتر شدن است
- تب بالا
- راش و عفونتهای راجعه و مکرر
عفونتهای پوستی، مخصوصاً در افرادی که دچار نقص در سیستم ایمنی هستند، ممکن است به بافت‌های زیر پوست یا جریان خون گسترش پیدا کنند. این اتفاق می‌تواند منجر به سپسیس شود که یک وضعیت تهدید کننده حیات به شمار می‌آید. برای اطلاع از علائم، روش‌های تشخیص و درمان سپسیس، به این مقاله مراجعه کنید.
خلاصه: روش‌های تشخیصی برای تایید عفونتهای پوستی، شامل معاینه فیزیک ضایعات و نمونه‌برداری برای تست‌هاس آزمایشگاهی است.
پیشگیری از عفونت پوستی
هرچند برخی از عفونتهای پوستی قابل پیشگیری نیستند، اما می‌توان با انجام برخی فعالیت‌ها، ریسک ابتلا را به حداقل رساند. روش‌های کاهش ریسک بروز عفونتهای پوستی یا راش عبارتند از:
- شست‌وشوی منظم دست‌ها
- خشک کردن بدن برای از بین بردن رطوبت
- تمیز نگه داشتن زخم‌ها
- پرهیز از به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی
- بررسی پوست برای شناسایی هرگونه تغییر و مراجعه به پزشک به محض مشاهده علائم عفونت
- دریافت واکسن‌های توصیه‌شده برای پیشگیری از بیماری‌هایی همچون آبله‌مرغان
خلاصه: با رعایت برخی نکات ساده مثل شستن دست‌ها، خشک نگه‌داشتن بدن و دریافت واکسن‌های توصیه شده، می‌توان ریسک ابتلا را به حداقل رساند.
درمان عفونت پوستی
در این بخش، به بررسی روش‌های مختلف برای درمان عفونتهای پوستی، از دارو درمانی تا درمان‌های خانگی و جایگزین می‌پردازیم.
دارودرمانی
درمان عفونتهای پوستی بسته به علت عفونت و شدت آن متفاوت است. برخی از عفونت‌ها به صورت خودبه‌خودی یا با استفاده از داروهایOTC بهبود پیدا می‌کنند. اگر عفونت شدید یا واگیردار باشد، ممکن است پزشک داروهای زیر را تجویز کند:
- آنتی‌بیوتیک
- ضد ویروس
- ضد قارچ
- ضد انگل
فرم داروی مصرفی تا حدودی به شدت عفونت و احتمال گسترش آن بستگی دارد. فردی با عفونت شدید، ممکن است حتی در بیمارستان بستری شود.
درمان‌های خانگی و جایگزین
از برخی درمان‌های خانگی نیز، برای کاهش علائم استفاده می‌شود. اما این درمان‌ها ممکن است باعث بروز حساسیت شود. حتما قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید. برخی از نکات مهم نیز عبارتند از:
- برای کاهش خارش و التهاب می‌توانید تا چند بار در روز از کمپرس سرد استفاده کنید.
- برای کاهش خارش می‌توانید از آنتی‌هیستامین‌های OTC استفاده کنید.
- برای کاهش خارش و حساسیت پوست می‌توانید از کرم‌ها و پمادهای موضعی استفاده کنید.
خلاصه: درمان عفونتهای پوستی وابسته به عامل بروز و شدت بیماری است. درمان اصلی شامل دارو درمانی خوراکی یا موضعی است. از برخی درمان‌های خانگی نیز در جهت کاهش علائم استفاده می‌شود.
سخن پایانی
عفونت پوستی می‌تواند ناشی از فعالیت باکتری، ویروس، قارچ یا انگل باشد. علائمی که در بدن ایجاد می‌شود، وابسته به عامل ایجادکننده عفونت است. در برخی از عفونت‌ها، فقط پوست درگیر می‌شود؛ اما در برخی عفونتهای دیگر، علائم پوستی تنها نشانه‌ای از یک عفونت گسترده‌تر است. اغلب عفونتهای پوستی به سادگی درمان می‌شوند؛ اما افراد دچار نقص در سیستم ایمنی، ممکن است درگیر عفونتهای شدید شوند. برخی از عفونت‌ها همچون گال، مسری هستند و باید مراقب باشید که قبل از درمان یا در طول درمان، این بیماری‌ها را به دیگران منتقل نکنید. در صورت مشاهده هرگونه علائم نگران‌کننده نیز به پزشک خود مراجعه کنید.
سوالات پرتکرار
چه عواملی باعث ایجاد عفونتهای پوستی می‌شوند؟
عفونتهای پوستی معمولاً توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها یا انگل‌ها ایجاد می‌شوند. عواملی مانند زخم‌های باز، ضعف سیستم ایمنی بدن، تماس با افراد یا سطوح آلوده و بهداشت نامناسب می‌توانند خطر ابتلا به این عفونت‌ها را افزایش دهند.
علائم رایج عفونتهای پوستی چیست؟
علائم عفونتهای پوستی شامل قرمزی، تورم، خارش، درد، ترشح مایعات از زخم، ایجاد تاول یا ترکیدگی پوست و در برخی موارد تب است. هر نوع عفونت پوستی ممکن است علائم خاص خود را داشته باشد.
چگونه می‌توان از عفونتهای پوستی پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از عفونتهای پوستی، رعایت بهداشت شخصی، شستن مرتب دست‌ها، استفاده از لباس‌های تمیز، مراقبت از زخم‌ها و بریدگی‌ها، و اجتناب از تماس مستقیم با افراد یا سطوح آلوده توصیه می‌شود. همچنین، حفظ سیستم ایمنی قوی می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از این عفونت‌ها ایفا کند.
آیا عفونتهای پوستی می‌توانند به دیگران منتقل شوند؟
بله، برخی از عفونتهای پوستی به شدت مسری هستند و از طریق تماس مستقیم با فرد آلوده یا سطوح آلوده منتقل می‌شوند. مثال‌هایی از این نوع عفونت‌ها شامل عفونتهای قارچی مانند موارد قابل مشاهده بر پای ورزشکاران و ویروس‌هایی مانند زونا هستند.
در صورت مشاهده علائم عفونت پوستی، چه اقداماتی باید انجام داد؟
در صورت مشاهده علائم عفونت پوستی، بهتر است فوراً به پزشک مراجعه کنید. درمان زودهنگام می‌تواند از گسترش عفونت و عوارض جدی‌تر جلوگیری کند. پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک‌ها، کرم‌های ضد قارچ یا سایر داروها را برای درمان تجویز کند.
نویسنده: پریسا بنی اسد
ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و امیرحسین ملک زاده