هر آنچه لازم است در مورد بیماری پوستی گال یا جرب بدانید!

تقریباً در هر لحظه حدود 200 میلیون فرد مبتلا به گال، در سراسر جهان وجود دارد. این بیماری به شدت مسری است و از طریق تماس مستقیم پوستی منتقل می‌شود. در صورت عدم درمان، این کنه‌های میکروسکوپی می‌توانند برای ماه‌ها روی پوست شما زنده بمانند. آنها روی پوست تولیدمثل می‌کنند و برای تخم‌ریزی به داخل پوست نفوذ می‌کنند و در نهایت موجب بروز عفونت می‌شوند.

تیم علمی زیوش با دغدغه حفظ سلامتی شما مخاطب عزیز، مقاله جامعی با موضوع بیماری پوستی گال را گردآوری کرده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد علائم، علل و درمان این بیماری پوستی، با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

فهرست مطالب

گال چیست؟

بیماری گال در واقع یک آلودگی پوستی است؛ که توسط نوعی کنه به نام Sarcoptes scabiei ایجاد می‌شود. این کنه باعث بروز راش‌های خارش‌آور بر روی پوست می‌شود. این بیماری در اثر تماس مستقیم پوستی با فرد مبتلا ایجاد می‌شود. برای درمان نیز معمولاً داروهای موضعی مورد استفاده قرار می‌گیرند. شناسایی فرم گزش و شکل راش‌ها می‌تواند به درمان بهتر شما کمک کند. التهاب ناشی از وجود کنه روی پوست‌های روشن‌تر به رنگ قرمز و روی پوست‌های تیره‌تر به رنگ خاکستری قابل مشاهده است. (برای اطلاع از انواع بیماری‎‌های پوستی، روش‌های تشخیصی و درمانی به مقاله جامع بیماری‌های پوستی سر بزنید)

شاید برای شما سوال شده باشد، که تفاوت ساس و کنه ایجادکننده گال چیست؟ در ابتدا باید بدانید که، ساس‌‌ها و کنه‌های ایجادکننده گال، هر دو از بدن انسان تغذیه می‌کنند. ساس این‌کار را خارج از بدن انسان انجام می‌دهد؛ اما کنه‌ گال، این کار را داخل بدن انجام می‌دهد. کنه‌های گال سایز میکروسکوپی دارند و می‌توانند در پوست لانه‌سازی کرده و تخم‌ریزی کنند. در آلودگی با ساس، معمولاً دسته‌هایی از جای نیش روی بدن قابل مشاهده است. هر دسته شامل سه تا پنج جای نیش به صورت زیگزاگی می‌باشد.

خلاصه : گال یک بیماری پوستی است؛ که از طریق تماس پوستی مستقیم، با فرد آلوده ایجاد می‌شود. درصورت ابتلا جای نگرانی نیست، چون این بیماری قابل درمان است؛ اما اگر درمان را کامل دریافت نکنید، ریسک ابتلا به عفونت وجود دارد.

انواع گال

کنه‌هایی که می‌توانند باعث بروز گال در انسان شوند، انواع متفاوتی از این آلودگی را ایجاد می‌کنند. اصلی‌ترین انواع گال به شرح زیر است:

گال معمولی: این شایع‌ترین فرم آلودگی است؛ که باعث ایجاد راش در محدوده دست‌ها، کمر و سایر نقاط بدن می‌شود.
گال ندولار: این نوع از گال به شکل برآمدگی یا توده‌های خارش‌آور در نواحی تناسلی، کشاله ران و زیربغل ایجاد می‌شود.
گال نروژی: برخی از افراد مبتلا به گال، ممکن است شکل دیگری از آلودگی به نام گال نروژی یا گال پوسته‌دار را از خود نشان دهند. این فرم بسیار شدید و واگیردار است. در پوست افراد مبتلا به گال پوسته‌دار، لایه ضخیمی سرشار از کنه و تخم کنه ایجاد می‌شود که این وضعیت می‌تواند کشنده باشد. گال نروژی معمولاً در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند ایجاد می‌شود. برای مثال:

مبتلایان به HIV
افراد تحت شیمی‌درمانی
مبتلایان به انواع خاصی از سرطان
افرادی که از داروهای استروئیدی استفاده می‌کنند (مثلاً مبتلایان به آرتریت روماتوئید)

پس سه شکل عمده برای گال داریم. تفاوت اصلی گال معمولی و گال ندولار در محل آلودگی است. گال ندولار معمولاً در ناحیه تناسلی، کشاله ران و زیر بغل تشکیل می‌شود ولی گال معمولی بیشتر در محدوده دست، کمر و سایر مناطق حضور دارد. گال نروژی یا پوسته‌دار فرم شدید بیماری است که می‌تواند کشنده باشد؛ این نوع از گال معمولاً در افرادی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. این ضعف ممکن است به دلیل بیماری یا مصرف برخی داروها ایجاد شده باشد.

افراد چگونه به گال مبتلا می‌شوند؟

گال در اثر آلودگی با کنه‌ ایجادکننده این بیماری، بروز پیدا می‌کند. این کنه‌ها برای زندگی و تغذیه به بالاترین لایه پوست نفوذ می‌کنند. پوست شما به حضور کنه‌ها و فضولات آن‌ها واکنش می‌دهد که باعث ایجاد راش‌های خارش‌آور می‌شود. گال به‌شدت واگیردار است. روش اصلی انتقال این بیماری تماس مستقیم است. درکل این بیماری می‌تواند از روش‌های زیر گسترش پیدا کند:

ارتباط مستقیم پوستی که مدتی طول بکشد، همچون دست دادن
تماس نزدیک، همچون برقراری رابطه جنسی
به اشتراک گذاشتن لباس، لوازم خواب یا حوله

از آنجایی که گال عمدتاً از طریق تماس فیزیکی مستقیم انتقال پیدا می‌کند، پس می‌تواند به‌سادگی به اعضای خانواده، دوستان و شرکای جنسی انتقال پیدا کند. این آلودگی همچنین می‌تواند در مکان‌هایی که تعداد زیادی از افراد برای مدت طولانی در ارتباط نزدیک با یکدیگر هستند، نیز منتقل شود. مکان‌هایی که بیشترین ریسک انتقال گال را دارند، عبارتند از:

کمپ‌های افراد بی‌خانمان
مهدکودک‌ها
خانه‌های سالمندان و مراکز مراقبت از معلولین
مراکز بازداشت و نگهداری مجرمین

انتقال بیماری گال هم از طریق تماس با پوست و هم از طریق تماس با وسایل شخصی بیمار امکان‌پذیر است. این بیماری در مکان‌های پرتراکم و مراکز نگهداری کودکان و سالمندان نیز به‌راحتی شیوع پیدا می‌کند.

پوست دچار گال قبل و بعد از ابتلا

علائم گال

بعد از برخورد اولیه با گال، حدود دو تا هشت هفته طول می‌کشد تا علائم ظاهر شوند. البته این علائم در افرادی که سابقه ابتلا به گال را داشته‌اند، سریع‌تر ظاهر می‌شوند؛ علامت‌ها در این دسته از افراد، در عرض دو تا چهار روز بروز پیدا می‌کند. نشانه اصلی گال شامل راش و خارش شدیدی است که شب‌ها تشدید پیدا می‌کند. راش معمولا شامل موارد زیر هستند:

احساس گزش‌های ریز
بروز کهیر
برجستگی‌های زیرپوستی

گاهی نیز می‌توانید مسیر نفوذ کنه‌ها در پوست را روی سطح پوست خود مشاهده کنید که به شکل خطوط ریز برجسته یا تغییر رنگ‌یافته دیده می‌شوند. علاوه‌بر این موارد، محل‌های رایج بروز این علامت‌های گال عبارت‌اند از:

مچ دست
آرنج
زیربغل
نوک سینه‌ها
آلت تناسلی
کمر
باسن
ناحیه بین انگشتان

مهم‌ترین علامتی که باید دنبال آن بگردید، وجود راش در محل‌هایی مثل مچ دست، زیربغل، ناحیه تناسلی و ناحیه بین انگشتان است. البته این راش‌ها با خارش همراه است و در شب تشدید می‌شود. مشاهده خطوط ظریف برجسته و با رنگ متفاوت نسبت به پوست هم می‌تواند علامت مهمی برای بیماری گال باشد.

عوارض احتمالی ابتلا به گال

هرچند امروزه گال درمان قطعی دارد؛ اما در موارد نادر، زخم‌های ناشی از گال می‌تواند دچار عفونت‌های باکتریایی شود که ممکن است به این عوارض منجر شود:

بیماری کلیوی مزمن
عفونت خون
بیماری قلبی

البته جای نگرانی وجود ندارد؛ چون این عوارض بسیار نادر هستند. خارش مداوم ناشی از گال می‌تواند باعث بی‌خوابی نیز شود.

خلاصه : گال عارضه شدیدی ایجاد نمی‌کند. البته باید به یاد داشته باشید، دریافت درمان باید به صورت کامل انجام شود؛ تا از بروز هرگونه مشکل احتمالی، پیشگیری شود.

تشخیص گال

برای تشخیص گال، چندین روش مختلف وجود دارد:

معاینه بالینی: پزشک با بررسی علائم و نشانه‌های بالینی، مانند خارش شدید (به ویژه در شب) و راش‌های پوستی در مناطقی مثل بین انگشتان، مچ دست، آرنج، کشاله ران و سایر نواحی بدن، می‌تواند گال را تشخیص دهد.

مشاهده مستقیم کنه: پزشک ممکن است با استفاده از یک ذره‌بین قوی یا درماتوسکوپ، کنه‌، تخم‌ کنه یا مدفوع کنه را در زیر پوست مشاهده کند.
تست تراشیدن پوست (Skin Scraping Test): در این روش، پزشک با استفاده از یک تیغه‌ی کند پوست را تراشیده و نمونه را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند. اگر کنه‌، تخم‌ کنه یا مدفوع کنه در نمونه مشاهده شود، تشخیص گال تایید می‌شود.
تست جوهر: در این روش، پزشک یک قطره جوهر روی ناحیه‌ای از پوست که به نظر می‌رسد تونل‌های گال وجود دارد، می‌ریزد. سپس جوهر پاک می‌شود. در صورتی که تونل‌ها وجود داشته باشند، خطوط جوهر در پوست باقی می‌مانند.
تست نواری چسب (Adhesive Tape Test): در این روش، یک نوار چسب روی ناحیه‌ای از پوست قرار داده می‌شود و سپس به سرعت برداشته می‌شود. نوار چسب سپس زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا ببیند آیا کنه‌ها یا تخم‌های آن‌ها به نوار چسبیده‌اند یا نه.

خلاصه: روش‌های تشخیص گال، باید توسط پزشک انجام شود. روش‌های متعددی برای تشخیص وجود دارد، که بر مبنای مشاهده کنه، تخم کنه یا مدفوع کنه است.

پیشگیری از گال

با توجه به اینکه پیشگیری از ابتلا آسان‌تر از درمان است؛ ابتدا به روش‌های پیشگیری خواهیم پرداخت. دارویی برای پیشگیری از گال وجود ندارد. اما برای پیشگیری می‌توانید از تماس پوستی مستقیم با افراد مبتلا خودداری کنید. همچنین بهتر است از لباس و وسایل خواب متعلق به فرد مبتلا به گال استفاده نکنید. کنه‌های ایجادکننده گال می‌توانند برای دو تا سه روز پس از اینکه از پوست شما جدا شدند، زنده بمانند؛ پس رعایت برخی نکات می‌تواند از آلودگی مجدد جلوگیری کند. از شست‌وشوی تمام موارد ذکر شده در آب با دمای حداقل 50 درجه اطمینان حاصل کنید:

لباس‌ها
لوازم خواب
حوله
بالش

خلاصه : برای پیشگیری از ابتلا به گال دارویی وجود ندارد؛ اما بهترین راه پیشگیری، اجتناب از تماس با فرد مبتلا است.

درمان گال

دارودرمانی بیماری

درمان گال معمولاً از طریق حذف کنه و تخم‌های آن با استفاده از پماد، کرم یا لوسیون است؛ که باید مستقیم روی پوست اعمال شوند. پزشک دستورالعمل صحیح استفاده از درمان‌های موضعی را به شما آموزش می‌دهد. این درمان‌های موضعی در شب، هنگامی که کنه‌ها بیشترین فعالیت را دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. باقیمانده مواد روی پوست خود را می‌توانید صبح روز بعد شست‌وشو دهید. در برخی موارد نیز ممکن است از داروهای خوراکی هم استفاده شود. پماد، کرم و لوسیون‌های مورد استفاده در بیماری گال به شرح زیر است:

کرم پرمترین 5 درصد
لوسیون بنزیل بنزوات 25 درصد
پماد گوگرد 10 درصد
کرم کروتامیتون 10 درصد
لوسیون لیندان 1 درصد

درمان خارش ناشی از گال

پزشک ممکن است از داروهای دیگری هم برای کمک به التیام برخی علائم آزاردهنده گال استفاده کند. برای مثال:

آنتی‌هیستامین‌ها، مثل دیفن‌هیدرامین یا لوسیون پراموکسین برای کنترل خارش
آنتی‌بیوتیک‌ها برای از بین بردن عفونت‌هایی که ممکن است در اثر خراشیدگی پوست ایجاد شوند
کرم‌های استروئیدی برای التیام تورم و خارش

در مواقع درگیری وسیع پوست یا فرم شدید گال، ممکن است به درمان‌های قوی‌تری احتیاج پیدا کنید. پزشک ممکن است از یک داروی خوراکی به نام ایورمکتین استفاده کند. این نوع از درمان برای افراد زیر رایج است:

افرادی که با درمان اولیه بهبودی پیدا نکرده‌اند
افرادی که به گال نروژی یا پوسته‌دار دچار هستند
افرادی که بخش وسیعی از پوست آن‌ها به گال دچار شده است

درمان های طبیعی گال

هرچند روش اصلی درمان گال، دارودرمانی است؛ اما برخی درمان‌های طبیعی و خانگی نیز موثر هستند. درمان‌های طبیعی گال شامل موارد زیر می‌شود:

روغن درخت چای
آلوئه‌ورا
کرم کپسایسین
اسانس‌ها
صابون‌ها

تیم علمی زیوش این درمان‌های طبیعی را تایید نمی‌کند؛ زیرا برخی از درمان‌های طبیعی گال می‌توانند باعث ایجاد عوارض ناخواسته بشوند. این عوارض عبارتند از:

احساس سوزش در پوست
قرمزی یا حساسیت
تورم
بی‌حسی یا گزگز

با اینکه این عوارض معمولاً موقت هستند، اما می‌توانند احساس ناخوشایندی ایجاد کنند.

علائم بهبودی گال نیز به شرح زیر است. با مشاهده این علائم، متوجه می‌شوید که بهبود یافته‌اید.

کاهش خارش: پس از شروع درمان، خارش به تدریج کاهش می‌یابد، اما ممکن است تا چند هفته ادامه داشته باشد.
رفع بثورات پوستی: ضایعات پوستی به تدریج بهبود یافته و ناپدید می‌شوند.
عدم وجود نشانه‌های جدید: پس از درمان، نباید ضایعات جدید یا تونل‌های کنه در پوست ظاهر شود.
بازگشت آرامش در خواب: با کاهش خارش، خواب شبانه بهبود می‌یابد و افراد به راحتی می‌توانند بخوابند.

داروهای موضعی گال در شب، زمانی که کنه‌ها بیشترین فعالیت را دارند، روی پوست اعمال می‌شوند. دارو باید تمام شب روی پوست باقی بماند و صبح روز بعد می‌توان پوست را شست‌وشو داد. در صورتی که علائمی چون خارش غیرقابل‌تحمل یا تورم داشته باشید، داروهای دیگری هم برای التیام این دو عارضه تجویز می‌شوند و در صورت ایجاد عفونت لازم است از آنتی‌بیوتیک استفاده شود. اگر درمان‌های اولیه بی‌اثر باشد، داروهای قوی‌تری مورد استفاده قرار می‌گیرند.

سخن پایانی

گال یک عفونت پوستی مسری است که به سرعت در میان افراد گسترش می‌یابد، اما با تشخیص به موقع و درمان مناسب، می‌توان آن را به طور کامل کنترل کرد. با رعایت اصول بهداشتی و اجرای صحیح درمان، احتمال بازگشت عفونت کاهش می‌یابد. درک علائم و نشانه‌های گال و پیگیری دقیق درمان می‌تواند به کاهش ناراحتی‌ها و جلوگیری از شیوع بیشتر کمک کند.

سوالات متداول

آیا می‌توان کنه‌های ایجادکننده گال را با چشم دید؟

این کنه‌ها با چشم انسان قابل مشاهده نیستند و حداکثر به اندازه 0.45 میلی‌متر یا به اندازه سر سوزن رشد می‌کنند.

آیا ممکن است از طریق تماس با حیوانات به گال مبتلا شوید؟

حیوانات در شیوع این نوع از گال نقشی ندارد. انواع دیگری از گال وجود دارد که می‌تواند باعث جرب یا کچلی یا گری در حیوانات بشود اما انسان را بیمار نمی‌کند.

از بین رفتن بیماری گال چه مدت طول می‌کشد؟

علائم شما تا حدود یک تا دو ماه بعد از دریافت درمان برطرف خواند شد.

آیا گال خودبه‌خود برطرف می‌شود؟

خیر. این بیماری خودبه‌خود از بین نمی‌رود و احتیاج به درمان با تجویز دارو دارد.

چگونه می‌توان گال را تشخیص داد؟

در صورتی که به گال مبتلا باشید، راش‌های خارش‌آور به صورت لکه‌های قرمز، قهوه‌ای یا سیاه روی پوست ظاهر می‌شوند. معمولاً خارش‌ها در شب تشدید می‌شود و در اغلب افراد، بیماری در سطح پوست گسترش پیدا می‌کند. تشخیص گال از برخی بیماری‌های پوستی دیگر می‌تواند دشوار باشد؛ پس بهتر است برای تشخیص صحیح به پزشک مراجعه کنید.

آیا پس از درمان، خارش ادامه دارد؟

بله، خارش ممکن است تا چند هفته پس از درمان ادامه یابد، حتی اگر کنه‌ها از بین رفته باشند. این به دلیل واکنش التهابی پوست به کنه‌های مرده و تخم‌های آن‌ها است.

هر آنچه لازم است در مورد بیماری پوستی گال یا جرب بدانید