اسپاسم‌های عضلانی انقباض‌ها و سفتی‌های دردناک عضلانی هستند که شایع، غیرقابل کنترل و گاهی غیرقابل پیش بینی می‌باشند. متوکاربامول یک شل‌کننده عضلانی مرکزی است که برای تسکین اسپاسم‌های عضلانی مرتبط با شرایط دردناک اسکلتی-عضلانی حاد استفاده می‌شود. این دارو با سرکوب کلی سیستم عصبی مرکزی (CNS) عمل می‌کند و به عنوان درمان کمکی همراه با استراحت، فیزیوتراپی و سایر اقدامات درمانی، علائم ناراحتی را کاهش می‌دهد.

متوکاربامول از دهه 1950 برای مدیریت اسپاسم‌های عضلانی ناشی از آسیب‌های حاد مانند کمردرد یا گردن‌درد تجویز می‌شود و معمولاً برای دوره‌های کوتاه (چند روز) کاربرد دارد تا از وابستگی جلوگیری شود. مطالعات نشان می‌دهد که این دارو اثربخشی خوبی در کاهش درد و بهبود تحرک دارد، بدون اینکه اثرات ضدالتهابی مستقیمی ایجاد کند. این مقاله به بررسی موارد مصرف اصلی و فرعی، نحوه مصرف ایمن، عوارض جانبی احتمالی، تداخلات و نکات احتیاطی متوکاربامول می‌پردازد. 

جدول زیر خلاصه‌ای از مشخصات داروی متوکاربامول را ارائه می‌دهد:

طبقه‌بندی دارویی	شل‌کننده عضلانی اسکلتی
اشکال دارویی	قرص‌ 500 و 750 میلی‌گرم آمپول 1000 میلی‌گرم در 10 میلی‌لیتر
موارد مصرف اصلی	درمان کمکی اسپاسم عضلانی مرتبط با شرایط دردناک اسکلتی-عضلانی حاد
نحوه مصرف رایج	در مصرف خوراکی این دارو معمولاً به صورت 500 میلی گرم هر 6 یا 8 ساعت تجویز می‌شود.
تداخلات دارویی مهم	قطره و اسپری بینی آزلاستین و اولوپاتادین- سیتریزین و هیدروکسی زین - زولپیدم
برندهای تجاری معروف	رباکسول، کارباکوت
داروهای هم‌گروه	باکلوفن، تیزانیدین و دانترولن

کاربرد متوکاربامول

کاربرد اصلی مصرف قرص متوکاربامول 500 و آمپول متوکاربامول شامل موارد زیر است:

متوکاربامول برای اسپاسم های عضلانی

اسپاسم یا گرفتگی عضلانی سفت شدن ناگهانی و غیرمنتظره یک یا چند عضله است. گرفتگی عضلانی می‌تواند بسیار دردناک باشد. ورزش یا کار سخت، به‌خصوص در گرما، می‌تواند منجر به گرفتگی عضلات شود. متوکاربامول معمولاً برای دردهای ناشی از آسیب‌های ورزشی، کمردرد یا گردن‌درد به کار می‌رود. این دارو به عنوان درمان کمکی و با کاهش فعالیت عصبی بیش‌فعال در نخاع، اسپاسم را تسکین می‌دهد. مطالعات بالینی نشان می‌دهد که ترکیب آن با NSAIDها اثربخشی را افزایش می‌دهد. این روش به بیماران کمک می‌کند تا سریع‌تر به فعالیت‌های روزانه بازگردند، به شرطی که با فیزیوتراپی همراه باشد.

نحوه مصرف قرص متوکاربامول 500 

این دارو معمولاً به صورت 500 میلی گرم 3 تا 4 بار در روز مصرف می‌شود که بسته به شرایط این مقادیر ممکن است کمتر یا بیشتر شوند. برای جلوگیری از ناراحتی معده می‌توان قرص متوکاربامول را همراه غذا مصرف کرد.

متوکاربامول ممکن است باعث خواب آلودگی یا سرگیجه شود. افراد نباید همراه با این دارو الکل یا سایر داروهای ضعیف کننده سیستم عصبی مرکزی را مصرف کنند. همچنین بایستی در طول مدت مصرف این دارو، از رانندگی یا فعالیت‌های دیگری که نیاز به هوشیاری یا هماهنگی دارند خودداری شود.

عوارض جانبی احتمالی قرص و آمپول متوکاربامول

عوارض جانبی متوکاربامول معمولاً خفیف و گذرا هستند و  در بیشتر موارد با کاهش دوز یا توقف موقت برطرف می‌شوند. شیوع آن‌ها بسته به دوز و مدت مصرف متفاوت است، اما اغلب در هفته اول ظاهر می‌شوند و با ادامه درمان کاهش می‌یابند.

عوارض شایع این دارو عبارتند از:

• خواب‌آلودگی

• سرگیجه

• گیجی یا عدم تمرکز

• تهوع یا ناراحتی معده

• درد یا قرمزی در محل تزریق (برای فرم تزریقی)

در موارد نادر، ممکن است این دارو سبب بروز برخی عوارض مانند تشنج، افت شدید فشار خون، زردی پوست یا واکنش‌های حساسیتی (مانند کهیر) شود. اگر این علائم را تجربه کردید، بهتر است مصرف دارو را متوقف و با پزشک مشورت کنید

تداخلات دارویی متوکاربامول

تداخلات دارویی متوکاربامول عمدتاً با داروهایی که CNS را سرکوب می‌کنند رخ می‌دهد و می‌تواند خواب‌آلودگی یا ریسک افتادن را افزایش دهد. در ادامه، موارد مهم ذکر شده است:

• قطره و اسپری بینی آزلاستین و اولوپاتادین

• نوسکاپین

• بوپرنورفین

• سیتریزین و هیدروکسی زین

• کلرپرومازین

• دیفنوکسیلات

• دروپریدول

• داروهای اپیوئیدی (مانند مورفین)

• زولپیدم

• الکل

موارد هشدار مصرف

متوکاربامول در بیمارانی که سابقه حساسیت مفرط به خود دارو و اجزای فرمولاسیون دارند، منع مصرف دارد.

آمپول متوکاربامول در بیمارانی که مشکلات کلیوی دارند نباید استفاده شود.

تزریق متوکاربامول در افرادی که سابقه تشنج دارند بایستی با احتیاط صورت گیرد.

افراد 65 ساله و بالاتر می‌توانند در معرض خطر بیشتری برای برخی عوارض جانبی متوکاربامول باشند. مصرف متوکاربامول در این گروه سنی باید تحت نظر پزشک صورت گیرد.

ایمنی داروی متوکاربامول در کودکان زیر 16 سال ثابت نشده است.

مصرف متوکاربامول در دوران بارداری و شیردهی

به دلیل حساسیت بالای دوران بارداری و شیردهی، آگاهی از ایمنی داروها در این دارو اهمیت بالایی دارد که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم:

مصرف در دوران بارداری

متوکاربامول در دسته C بارداری طبقه بندی می شود. مشخص نیست که متوکاربامول چگونه می‌تواند بر بارداری تأثیر بگذارد یا به جنین آسیب برساند. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. این دارو فقط در موارد ضروری و تحت نظارت پزشک باید تجویز شود.

مصرف در دوران شیردهی

مشخص نیست که متوکاربامول در شیر ترشح می‌شود یا خیر. اگر قصد شیردهی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.

مکمل‌های دارای اثرات مشابه متوکاربامول

مکمل‌ها جایگزین متوکاربامول نیستند، اما می‌توانند به‌عنوان درمان کمکی در کاهش اسپاسم عضلانی، تحت نظر پزشک مصرف شوند.

مکمل‌های مؤثر در کاهش اسپاسم عضلانی

منیزیم با تنظیم تعادل الکترولیت‌ها و کاهش تحریک‌پذیری عضلات، از انقباضات غیرارادی جلوگیری می‌کند و به شل شدن عضلات و کاهش اسپاسم در افرادی که دچار گرفتگی عضلات یا تنش‌های عضلانی هستند، کمک می‌کند. در ادامه مکمل‌هایی که حاوی این ترکیب هستند معرفی می‌شوند:

مطالعه بیشتر: منیزیم چیست؟ فواید، عوارض جانبی و میزان مصرف!

مکانیسم اثر داروی متوکاربامول

متوکاربامول با سرکوب کلی سیستم عصبی مرکزی (CNS) باعث شل شدن عضلات اسکلتی می‌شود. این اثر از طریق کاهش فعالیت نورون‌های نخاعی بیش‌فعال و بدون تأثیر مستقیم بر اتصالات عصبی-عضلانی حاصل می‌گردد.

جدول اشکال دارویی و برندهای متوکاربامول

شرکت‌های ایرانی و خارجی مختلفی قرص‌های 500 و 750 میلی‌گرمی و آمپول 100 میلی گرم در 10 میلی لیتر از داروی متوکاربامول را تولید می‌کنند. این اشکال دارویی همگی دارای ماده موثره یکسان متوکاربامول هستند و به لحاظ اثربخشی تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند. برندهای مختلف این دارو به شرح جدول زیر است:

سخن پایانی

متوکاربامول دارویی ایمن و مؤثر برای مدیریت کوتاه‌مدت اسپاسم‌های عضلانی است که به بهبود کیفیت زندگی در مواجهه با دردهای اسکلتی-عضلانی کمک می‌کند. مصرف متوکاربامول طبق دستور پزشک و با درنظر گرفتن بیماری‌های زمینه‌ای یا داروهای مصرفی می‌تواند کم‌ترین عارضه و بهترین اثربخشی را برای شما ایجاد کند. برای خرید متوکاربامول می‌توانید با مراجعه به داروخانه‌های معتبر و ارائه نسخه پزشک اقدام کنید. در صورت تداوم مصرف می‌توانید با داروساز مشورت و دارو را تهیه کنید

سؤالات متداول

1. متوکاربامول 500 برای چیست؟ قرص متوکاربامول برای چه دردی است؟

قرص شل‌کننده عضلات متوکاربامول 500 در کوتاه‌مدت برای تسکین دردها و ناراحتی‌های عضلانی استفاده می‌شود.

2. میزان مصرف قرص متوکاربامول 500 چگونه است؟ قرص متوکاربامول هر چند ساعت مصرف می شود؟

متوکاربامول برای درمان گرفتگی‌های عضلانی در بزرگسالان معمولا 1 تا 3 قرص 500 میلی گرمی با فاصله 8 ساعتی در روز مصرف می‌شود.

3. آیا قرص متوکاربامول مورفین دارد؟

خیر. متوکاربامول حاوی مورفین نیست.

4. قرص متوکاربامول برای قلب ضرر دارد؟

متوکاربامول ممکن است در برخی افراد باعث کاهش فشار خون یا تغییر ضربان قلب شود. مصرف متوکاربامول در افراد دارای بیماری قلبی بایستی با احتیاط و تحت نظر پزشک صورت گیرد.

5. متوکاربامول و ناپروکسن با هم تداخل دارند؟

خیر. تداخلی ندارند و اغلب با هم برای تسکین درد عضلانی و التهاب تجویز می‌شوند.

6. آمپول متوکاربامول برای سیاتیک خوب است؟

بله. آمپول متوکاربامول برای درد شدید ناشی از سیاتیک تجویز می‌شود و به کاهش اسپاسم کمک می‌کند.

7. آمپول متوکاربامول برای کمردرد خوب است؟

بله. آمپول متوکاربامول برای تسکین دردهای اسکلتی عضلانی از جمله کمردرد مناسب است.

8. قرص متوکاربامول برای ترک اعتیاد استفاده می شود؟

موارد مصرف اصلی متوکاربامول تسکین دردهای اسکلتی عضلانی است و ارتباطی با ترک اعتیاد ندارد. این دارو می‌تواند به‌عنوان درمان کمکی برای کاهش درد و تنش ناشی از قطع مصرف مواد مخدر استفاده شود.

9. قرص متوکاربامول برای دندان درد مناسب است؟

قرص متوکاربامول برای اسپاسم‌های عضلانی اسکلتی-عضلانی است و برای دندان‌درد معمولی (ناشی از عفونت یا پوسیدگی) مناسب نیست.

10. قرص متوکاربامول برای گردن درد مناسب است؟

بله. متوکاربامول برای درمان درد و سفتی مرتبط با عضله، مانند درد گردن یا کمر (به‌ویژه هنگامی که با یک داروی ضد التهابی غیر استروئیدی ترکیب شود) تایید شده است.

11. آیا قرص متوکاربامول خواب آور است؟

بله، خواب‌آلودگی یکی از عوارض شایع متوکاربامول است

12. آیا قرص متوکاربامول چاق کننده است؟

خیر. افزایش یا کاهش وزن از عوارض جانبی قرص متوکاربامول نیستند. 

13. باکلوفن یا متوکاربامول؟

هر دو دارو شل کننده هستند اما مکانیسم اثر، موارد مصرف و عوارض جانبی آن‌ها متفاوت است. تجویز هر کدام از این داروها بایستی تحت نظر پزشک و با توجه به شرایط بالینی بیمار انجام شود.

14. قرص کارباکوت چیست؟

قرص کارباکوت همان متوکاربامول است که برای تسکین گرفتگی‌های عضلانی استفاده می‌شود.

 

منابع: WebMD | Drugs.com | UpToDate

نویسنده: نگین فرهادیان

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و کوثر معمارفر