خستگی عضلانی، فعالیت بدنی شدید یا عدم تعادل الکترولیت‌های سدیم، پتاسیم، منیزیم و کلسیم که از الکترولیت‌های حیاتی برای عملکرد طبیعی عضلات هستند، و کاهش سطح آن‌ها در بدن، که می‌تواند ناشی از تعریق زیاد، اسهال یا استفراغ باشد، خطر بروز اسپاسم و گرفتگی عضلانی را افزایش می‌دهد. باکلوفن یکی از داروهای شل‌کننده عضلانی است که به‌صورت خوراکی برای مدیریت این گرفتگی‌ها و دردهای ناشی از آن تجویز می‌شود. در ادامه به بررسی بیشتر این دارو، عوارض جانبی و نکات مهم مصرف آن می‌پردازیم.

در ادامه، به بررسی نکات کلیدی درباره محصول می‌پردازیم تا شما بتوانید با آگاهی کامل و خیال راحت از فواید آن بهره‌مند شوید.

داروهای فهرست‌شده در این جدول، تمامی تداخلات دارویی محصول را شامل نمی‌شوند. بنابراین، در صورت مصرف هرگونه دارو، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

کاربرد باکلوفن

کاربردهای اصلی این دارو در ادامه آورده شده است:

باکلوفن برای سفتی غیرمعمول عضلات (Spasticity)

باکلوفن در مدیریت اسپاستیسیتی برگشت‌پذیر مرتبط با MS یا ضایعات نخاعی نقش دارد. اختلال در عملکرد عضلات مانند اسپاستیسیتی یکی از ویژگی‌های شایع در بیماران مبتلا به MS است. یکی از این اختلالات، اسپاستیسیتی است که به دلیل افزایش تون عضلانی رخ می‌دهد و بر کنترل حرکات ارادی نیز تأثیر می‌گذارد. در این حالت، برخی عضلات به‌طور ناگهانی منقبض می‌شوند و در برابر کشش مقاومت نشان می‌دهند که می‌تواند راه رفتن، گفتار و سایر حرکات را مختل کند. شدت و تأثیر این عارضه در افراد مختلف متفاوت است و می‌تواند از سفتی خفیف عضلات تا اسپاسم‌های شدید و دردناک متغیر باشد.

احتمال وقوع این اسپاسم‌ها معمولاً در هنگام خواب یا بیدار شدن از خواب بیشتر است و می‌توانند خواب فرد را مختل و عملکرد روزمره او را تحت تأثیر قرار دهند. در بیماران مبتلا به ام‌اس، اسپاستیسیتی اغلب پاها را بیشتر از بازوها درگیر می‌کند.

اختلال در عملکرد عضلات یکی از ویژگی‌های اصلی MS است. اسپاستیسیتی به‌طور کلی به‌عنوان حالتی از افزایش تون عضلانی تعریف می‌شود که در آن رفلکس های کششی غیرطبیعی مقاومت عضلانی را در برابر حرکات غیرفعال تشدید می کنند. در عمل بالینی، مفهوم اسپاستیسیته فراتر از مقاومت در برابر حرکات غیرفعال گسترش می یابد و شامل یک اختلال پیچیده حرکت ارادی می شود. این یک علامت رایج ام اس است.

همچنین ممکن است باکلوفن برای موارد زیر نیز توسط پزشک تجویز شود:

• سکسکه
• اسپاسم عضلانی و یا درد اسکلتی عضلانی
• رفلاکس معدی - مروی (GERD)
• اختلال مصرف الکل

نحوه مصرف باکلوفن

نحوه مصرف باکلوفن و نکات مهم درخصوص مصرف این دارو در ادامه توضیح داده شده است:

نحوه مصرف باکلوفن برای اسپاستیسیتی

مصرف این دارو به‌صورت 5 میلی گرم 1 تا 3 بار در روز شروع می‌شود و ممکن است براساس تحمل و پاسخ هر فرد، به‌صورت تدریجی تحت نظر پزشک افزایش یابد. حداکثر دوز مجاز روزانه این دارو روزانه 80 میلی گرم (به‌صورت منقسم) است اما ممکن است بسته به شرایط، در برخی افراد این دوز تا 120 میلی گرم روزانه نیز تغییر کند.

نحوه مصرف باکلوفن برای گرفتگی یا درد عضلانی

برای اسپاسم عضلات اسکلتی و یا درد (مثلاً کمردرد یا گردن درد) همراه با اسپاسم عضلانی، معمولاً همراه با یک داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی و یا استامینوفن استفاده می‌شود. به طور کلی، شل کننده های عضلانی باید به طور موقت استفاده شوند.

برای این منظور معمولاً به‌صورت 5 تا 10 میلی گرم 3 بار در روز تجویز می‌شود.

قطع مصرف باکلوفن

توصیه می‌شود دوز دارو به صورت تدریجی (به عنوان مثال، درطول 1 تا 2 هفته) کاهش یابد، مگر اینکه قطع آن به دلیل عوارض جانبی قابل توجه یا موارد اورژانسی مرتبط با مصرف بیش از حد باشد. اگر علائم ترک در حین قطع مصرف مزمن باکلوفن خوراکی رخ داد، دوز را با سرعت کمتری کاهش دهید. قطع ناگهانی باکلوفن ممکن است منجر به عوارض جانبی شدید شود.

عوارض جانبی احتمالی باکلوفن

باکلوفن نیز مانند هر داروی دیگری عوارض جانبی خاص خود را دارد اما به طور کلی داروی ایمنی به حساب می‌آید و مصرف آن با نظر پزشک خطری نخواهد داشت. در ادامه برخی عوارض باکلوفن را بررسی می‌کنیم. توجه کنید که این لیست شامل تمام عوارض جانبی این دارو نیست و در صورت بروز هر عارضه‌ی جانبی خاصی بهتر است با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.

• خواب‌آلودگی و گیجی

• ضعف

• سرگیجه

• تهوع و استفراغ

• یبوست

عوارض قطع ناگهانی قرص باکلوفن

قطع ناگهانی قرص باکلوفن با علائمی از جمله بی‌قراری، تغییر وضعیت ذهنی، گیجی، هذیان، اسپاستیسیته برگشتی اغراق آمیز، توهم، تب بالا، افزایش فشار خون، افزایش دمای بدن، بی خوابی و سفتی عضلانی (که در موارد نادر به رابدومیولیز پیشرفت کرده است)، همراه است.

توصیه می‌شود پس از گذراندن دوره درمان، برای جلوگیری از بروز عوارض قطع ناگهانی قرص باکلوفن، جهت قطع مصرف دارو یا کاهش دوز مصرفی، با پزشک مشورت کنید تا کاهش تدریجی دوز این دارو را تنظیم کند.

تداخلات دارویی باکلوفن

در ادامه به بررسی برخی تداخلات دارویی مهم باکلوفن می‌پردازیم. برخی تداخلاتی که در ادامه بررسی می‌شوند، باید از مصرف هم‌زمان آن‌ها با باکلوفن خودداری شود و برخی نیز نیاز است که با پزشک درخصوص مصرف آن‌ها مشورت کرد و درحین مصرف نیز اثربخشی و عوارض دارو پایش شود:

• آزلاستین (اسپری بینی)

• اولوپاتادین

• تالیدوماید

• بوتولینوم توکسین (بوتاکس)

• بریمونیدین موضعی

• بوپرنورفین

• داروهای CNS Depressants (مانند داروهای ضدافسردگی، داروهای آنتی‌سایکوتیک، داروهای ضدتشنج و آنتی‌هیستامین‌ها)

• متوکلوپرامید

• ماینوسایکلین

• اپیوئیدها (مانند اکسی کدون و متادون)

• پرامی پکسول

• زولپیدم

• الکل

موارد هشدار مصرف

باکلوفن ممکن است توانایی های ذهنی و یا فیزیکی مورد نیاز برای انجام کارهایی مانند رانندگی وسیله نقلیه یا کار با ماشین‌آلات را مختل کند.

برخی شرایط پزشکی می‌توانند در انتخاب دارو، تنظیم دوز و اثرات درمانی مورد انتظار تأثیر بگذارند، بنابراین افرادی که هریک از شرایط زیر را دارند، لازم است که پیش از شروع مصرف باکلوفن با پزشک مشورت کنند:

• حساسیت به باکلوفن یا هریک از ترکیبات موجود در فرمولاسیون

• نارسایی کلیوی و همودیالیز

• انسداد ادراری

• دیس رفلکسی اتونومیک

• اختلالات گوارشی (شامل زخم معده، کاهش حرکت دستگاه گوارش و یا اختلالات انسدادی دستگاه گوارش)

• مشکلات اعصاب‌وروان (مانند اسکیزوفرنی)

• مشکلات سیستم تنفسی

• مشکلات قلبی (مانند فشارخون بالا یا اختلال ریتم قلب)

• سابقه سکته یا لخته خون

• تشنج

• پارکینسون

• روماتیسم

• افراد مسن

مصرف باکلوفن در بارداری و شیردهی

به دلیل حساسیت بالای دوران بارداری و شیردهی، آگاهی از ایمنی داروها در این دارو اهمیت بالایی دارد که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم:

مصرف باکلوفن در دوران بارداری

باکلوفن از جفت عبور می کند. نوزادانی که مادرشان در دوران بارداری، آن را مصرف می‌کردند، علائم ممکن است سندرم محرومیت را تجربه کنند. علائم ممکن است شامل افزایش تون عضلانی، بی قراری، تشنج و لرزش باشد. دوز دارو باید را به آرامی کاهش داده شود و در صورت امکان قبل از زایمان مصرف باکلوفن قطع شود. نوزادانی که در دوران جنینی در معرض باکلوفن بودند، پس از زایمان باید از جهت علائم سندرم محرومیت چک شوند.

از آنجایی که داده‌های پیامد موجود مربوط به استفاده از باکلوفن برای اسپاسم در دوران بارداری کافی نیست، استفاده در بیماران باردار باید با درنظر گرفتن خطرات قطع یا تعویض دارو باشد و در صورت نیاز از کمترین دوز موثر استفاده شود.

مصرف باکلوفن در دوران شیردهی

باکلوفن در شیر مادر وجود دارد. علائم ترک ممکن است در نوزادی که با شیر مادر تغذیه می شود، زمانی که باکلوفن مادر قطع شود یا شیردهی متوقف شود، رخ دهد. جهت تصمیم‌گیری درخصوص شیردهی در طول درمان باید خطر مواجهه نوزاد، فواید شیردهی برای نوزاد و مزایای درمان برای مادر در نظر گرفته شود. نوزادانی که از طریق شیر مادر در معرض باکلوفن قرار می گیرند باید از نظر علائمی چون خواب آلودگی کنترل شوند.

مکمل‌های دارای اثرات مشابه باکلوفن

مکمل‌ها جایگزین باکلوفن نیستند، اما می‌توانند به‌عنوان درمان کمکی در کاهش اسپاسم عضلانی، تحت نظر پزشک مصرف شوند.

مکمل‌های مؤثر در کاهش اسپاسم عضلانی

منیزیم با تنظیم تعادل الکترولیت‌ها و کاهش تحریک‌پذیری عضلات، از انقباضات غیرارادی جلوگیری می‌کند و به شل شدن عضلات و کاهش اسپاسم در افرادی که دچار گرفتگی عضلات یا تنش‌های عضلانی هستند، کمک می‌کند. در ادامه مکمل‌هایی که حاوی این ترکیب هستند معرفی می‌شوند:

مطالعه بیشتر: منیزیم چیست؟ فواید، عوارض جانبی و میزان مصرف!

مکانیسم اثر باکلوفن

باکلوفن با اتصال به گیرنده‌های GABA-B در نخاع و مغز، انتقال رفلکس‌های مونوسیناپسی و پلی‌سیناپسی را مهار می‌کند. این عمل باعث هیپرپولاریزاسیون پایانه‌های عصبی و کاهش اسپاسم عضلانی می‌شود. 

جدول اشکال دارویی و برندهای باکلوفن

باکلوفن عمدتاً به فرم قرص عرضه می‌شود و ملح خاصی ندارد. در ادامه لیستی از نام‌های تجاری این دارو آورده شده است:

نام برند	شکل و دوز دارویی	شرکت سازنده / واردکننده
بکلوفن زهراوی / باکلوفن زهراوی	قرص 10 و 25 میلی گرم	داروسازی زهراوی
بکلوفن سی دی	قرص 10 و 25 میلی گرم	داروسازی کیمیدارو
باکلوفن مفید	قرص 10 و 25 میلی گرم	داروسازی طب مفید نیکان
باکلوفن شهردارو	قرص 10 و 25 میلی گرم	داروسازی شهر دارو
باکلوفن امین	قرص 10 و 25 میلی گرم	داروسازی امین

سخن پایانی

مصرف باکلوفن طبق دستور پزشک و با درنظر گرفتن بیماری‌های زمینه‌ای یا داروهای مصرفی می‌تواند کم‌ترین عارضه و بهترین اثربخشی را جهت تسکین گرفتگی‌های عضلانی و اسپاستیسیتی ایجاد کند. برای خرید باکلوفن می‌توانید با مراجعه به داروخانه‌های معتبر و ارائه نسخه پزشک اقدام کنید. در صورت تداوم مصرف می‌توانید با داروساز مشورت و دارو را تهیه کنید.

سؤالات متداول

1. آیا قرص باکلوفن مرفین دارد؟

خیر، این دارو فاقد مرفین است.

2. آیا قرص باکلوفن خواب اور است؟

بله؛ این دارو ممکن است در برخی افراد سبب بروز عوارض جانبی ازجمله خواب‌آوری شود.

3. آیا قرص باکلوفن مسکن است؟

خیر؛ این دارو یک شل‌کننده عضلانی است و اگرچه باکلوفن می‌تواند در مواردی به کاهش دردهای عضلانی کمک کند، اما به عنوان یک مسکن طبقه‌بندی نمی‌شود.

4. آیا قرص باکلوفن برای سردرد خوب است؟

خیر؛ به‌طور معمول این دارو برای بهبود سردرد توصیه نمی‌شود مگر اینکه توسط پزشک برایتان تجویز شود.

5. باکلوفن ۱۰ برای چه دردی است؟

قرص باکلوفن 10 یکی از اشکال دارویی باکلوفن است که بسته به دوز تجویزی پزشک برای شما، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

6. آیا باکلوفن اعتیاد اور است؟

این دارو ممکن است سبب بروز وابستگی شود؛ به‌همین دلیل توصیه می‌شود مصرف باکلوفن تحت نظر پزشک باشد و دوره درمان، تنظیم دوز و قطع آن با نظارت پزشک باشد.

7. آیا باکلوفن برای رفلاکس معده مفید است؟

باکلوفن ممکن است در برخی موارد و بسته به صلاح‌دید پزشک در رژیم درمانی رفلاکس معده تجویز شود.

8. آیا باکلوفن فشار خون را بالا میبرد؟

باکلوفن ممکن است در موارد نادری سبب افزایش فشارخون شود؛ توصیه می‌شود درصورتی که داروهای کاهنده فشارخون مصرف می‌کنید پیش از مصرف این دارو با پزشک خود مشورت کنید.

9. آیا باکلوفن چاق کننده است؟

خیر؛ در موارد خیلی نادر افزایش وزن با این دارو گزارش شده است اما به‌صورت مستقیم تأثیری در افزایش وزن ندارد.

10. آیا باکلوفن کورتون دارد؟

خیر، این دارو فاقد کورتون است.

11. باکلوفن ۲۵ برای چیست؟

قرص باکلوفن 25 یکی از اشکال دارویی باکلوفن است که بسته به دوز تجویزی پزشک برای شما، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

12. آیا باکلوفن برای رفلاکس نوزاد مناسب است؟

این دارو فقط در موارد خاص و با صلاح‌دید پزشک می‌تواند در نوزادانی که به رفلاکس مبتلا هستند، تجویز شود.

13. آیا باکلوفن برای گردن درد خوب است؟

باکلوفن شل‌کننده عضلات است. اگر گردن درد به دلیل اسپاسم و گرفتگی عضلانی باشد، باکلوفن می‌تواند با کاهش انقباضات غیرارادی عضلات و کاهش سفتی آن‌ها به بهبود درد کمک کند.

14. باکلوفن سیاتیک را درمان می‌کند؟

باکلوفن می‌تواند اسپاسم‌های عضلانی مرتبط با درد سیاتیک را کاهش دهد، اما تأثیری بر علت اصلی درد که ناشی از فشار روی عصب است، ندارد.

15. مدت زمان اثر قرص باکلوفن چقدر است؟

انتظار می‌رود حدود 1 ساعت پس از مصرف دوز مناسب باکلوفن اثرات آن مشاهده شود و بسته به ویژگی‌های فردی این اثر می‌تواند تا 6 ساعت باقی بماند.

 

منابع: WebMD | Drugs.com | UpToDate

نویسنده: ایمان امام جمعه

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و کوثر معمارفر