زگیل تناسلی یا HPV؛ علائم، علل و راه‌های درمان

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یکی از انواع بیماری‌های مقاربتی است که به عنوان یک عفونت شایع از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود. بیش از 90 درصد از مردان و 80 درصد از زنان فعال از نظر جنسی در طول زندگی خود به این ویروس آلوده می‌شوند.

حدود 50 درصد از عفونت‌های HPV شامل انواع پرخطر این ویروس هستند که می‌توانند منجر به سرطان شوند. در بیشتر موارد، بدن به‌طور طبیعی عفونت را پاکسازی می‌کند و مانع از بروز سرطان می‌شود. با این حال، عفونت‌های مداوم و طولانی‌مدت ممکن است تغییرات سلولی خطرناکی ایجاد کنند که در نهایت به سرطان منجر شوند.

سرطان‌های مرتبط با HPV شامل سرطان‌های دهانه رحم، واژن، فرج، آلت تناسلی، مقعد، رکتوم و اوروفارنکس (دهان و حلق) هستند. آگاهی از علائم، علل، روش‌های تشخیص و درمان HPV نقش مهمی در پیشگیری از خطرات این بیماری دارد و می‌تواند به حفظ سلامت جنسی در جامعه کمک کند. از این رو، مطالعه این مقاله جامع برای تمامی افرادی که دغدغه سلامت جنسی دارند توصیه می‌شود.

HPV چیست؟

 پاپیلومای انسانی (HPV) به گروهی از ویروس‌ها اطلاق می‌شود که سلول‌های سطح پوست یا سطوح مرطوب و داخلی بعضی از اعضا و حفره‌های بدن را آلوده می‌کنند. این ویروس می‌تواند باعث عفونت‌های پوستی و مخاطی شود و برخی از انواع آن‌ می‌توانند به سرطان‌های مختلف منجر شوند.

HPV یک عفونت شایع است که معمولاً بدون علائم و بدون ایجاد مشکلات جدی از بین می‌رود. با این حال، آگاهی از خطرات بالقوه و انجام اقدامات پیشگیرانه مانند واکسیناسیون و غربالگری منظم می‌تواند به کاهش خطرات مرتبط با این ویروس کمک کند. 

انواع HPV و تفاوت‌های بین آن‌ها

HPV یا ویروس پاپیلومای انسانی، یک گروه بزرگ از ویروس‌ها است که شامل بیش از 200 نوع مختلف ویروس می‌شود. این ویروس‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: انواع کم‌خطر و انواع پرخطر.

• انواع کم‌خطر: این نوع‌ ویروس ممکن است باعث ایجاد زگیل‌های تناسلی و زگیل‌های معمولی روی دست‌ها و پاها شوند.
• انواع پرخطر: ویروس‌های این دسته می‌توانند منجر به سرطان‌های مختلفی مانند سرطان دهانه رحم، مقعد، آلت تناسلی و سرطان‌های سر و گردن شوند. HPV نوع 16 و 18 مسئول حدود 70 درصد از سرطان‌های دهانه رحم هستند.

مطالعه بیشتر: همه چیز درباره عفونت رحم و لگن

تفاوت‌های اصلی بین انواع پرخطر و کم‌خطر HPV عبارتند از:

پتانسیل سرطان‌زایی

• انواع پرخطر: می‌توانند منجر به سرطان شوند، به ویژه سرطان دهانه رحم، مقعد، آلت تناسلی و برخی سرطان‌های دهانی.
• انواع کم‌خطر: معمولاً باعث ایجاد سرطان نمی‌شوند.

عوارض ایجاد شده

• انواع پرخطر: می‌توانند باعث تغییرات سلولی غیرطبیعی و ضایعات پیش سرطانی شوند.
• انواع کم‌خطر: اغلب باعث ایجاد زگیل‌های تناسلی می‌شوند.

انواع شایع

• انواع پرخطر: شامل تیپ‌های 16، 18، 31، 33، 35، 39، 45، 51، 52، 56، 58، 59، 66، 68 و 70.
• انواع کم‌خطر: شامل تیپ‌های 6، 11، 42، 43 و 44.

اهمیت در غربالگری

• انواع پرخطر: تشخیص آنها در آزمایش‌های غربالگری مانند تست HPV بسیار مهم است.
• انواع کم‌خطر: معمولاً در غربالگری‌های روتین اهمیت کمتری دارند.

نیاز به پیگیری و درمان

• انواع پرخطر: نیاز به پیگیری دقیق‌تر و ممکن است نیاز به مداخلات درمانی داشته باشند.
• انواع کم‌خطر: اغلب نیاز به درمان خاصی ندارند و خود به خود از بین می‌روند.

تأثیر بر سیستم ایمنی

• انواع پرخطر: می‌توانند سیستم ایمنی را به طور مؤثرتری دور بزنند و عفونت‌های مزمن ایجاد کنند.
• انواع کم‌خطر: معمولاً توسط سیستم ایمنی بدن بهتر کنترل می‌شوند.

درک این تفاوت‌ها برای تشخیص، پیگیری و مدیریت عفونت‌های HPV بسیار مهم است.

راه های انتقال ویروس HPV و عوامل موثر بر آن

ویروس HPV از طریق تماس پوست به پوست در حین رابطه جنسی منتقل می‌شود و حتی بدون دخول نیز امکان سرایت دارد. استفاده از کاندوم نقش مهمی در کاهش خطر انتقال بیماری‌های جنسی، از جمله HPV، دارد اما به دلیل احتمال تماس سایر نواحی پوست، محافظت کامل در برابر این ویروس را فراهم نمی‌کند.

عوامل اصلی که خطر ابتلا به HPV را افزایش می‌دهند عبارتند از:

1. رفتارهای جنسی پرخطر

• برقراری رابطه جنسی با فردی که قبلاً HPV داشته است.
• داشتن شرکای جنسی متعدد
• عدم استفاده از محافظ جنسی مانند کاندوم

2. سن

افراد جوان‌تر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به HPV هستند.

3. ضعف سیستم ایمنی

تغذیه نامناسب و کمبود ویتامین‌ها می‌تواند سیستم ایمنی را ضعیف کرده و خطر ابتلا را افزایش دهد.

4. نوع تماس جنسی

 HPV می‌تواند از طریق رابطه جنسی واژینال، مقعدی و دهانی منتقل شود.

5. بارداری

اگر خانم باردار به HPV مبتلا باشد، احتمال انتقال به نوزاد وجود دارد.

6. عدم واکسیناسیون

واکسن HPV می‌تواند از ابتلا به برخی انواع پرخطر این ویروس جلوگیری کند.

7. عفونت مداوم با HPV

ابتلای طولانی مدت به HPV می‌تواند خطر عوارض جدی‌تر مانند سرطان را افزایش دهد. برای کاهش خطر ابتلا به HPV، رعایت رفتارهای جنسی ایمن، استفاده از محافظ، محدود کردن تعداد شرکای جنسی، واکسیناسیون و انجام معاینات منظم پزشکی توصیه می‌شود.

علائم و مشکلات بهداشتی ناشی از HPV

نشانه‌های عفونت HPV (ویروس پاپیلومای انسانی) می‌تواند متفاوت باشد و بستگی به نوع ویروس و محل عفونت دارد. گاهی اوقات افراد به علت ناآگاهی، علائم بیماری‌های مقاربتی دیگر مانند سوزاک را با علائم HPV اشتباه می‌گیرند. در زیر به مهم‌ترین نشانه‌ها اشاره می‌شود:

1. زگیل‌های تناسلی

شایع‌ترین علامت عفونت HPV، زگیل‌های تناسلی هستند که به شکل توده‌های زبر و شبیه به گل کلم ظاهر می‌شوند. این زگیل‌ها ممکن است در نواحی تناسلی، مقعد یا ناحیه کشاله ران ظاهر شوند و معمولاً بدون درد هستند.

2. تغییرات سلولی در دهانه رحم

برخی از انواع پرخطر HPV (مانند تیپ‌های 16 و 18) می‌توانند منجر به تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های دهانه رحم شوند که در آزمایش پاپ اسمیر قابل شناسایی هستند. این تغییرات ممکن است به دیسپلازی گردن رحم و در نهایت به سرطان دهانه رحم منجر شوند.

3. سایر نشانه‌ها

• زگیل‌های پوستی: HPV می‌تواند زگیل‌های معمولی بر روی دست‌ها، پاها و سایر نواحی بدن ایجاد کند. این زگیل‌ها ممکن است به شکل زبر و بافت‌دار باشند.
• علائم سرطان: در موارد پیشرفته، عفونت‌های ناشی از HPV می‌توانند به سرطان‌های ناحیه تناسلی، مقعد، و برخی سرطان‌های دهان و گلو منجر شوند. علائم این سرطان‌ها شامل درد، خونریزی، یا تغییرات غیرطبیعی در ناحیه آسیب‌دیده است.

4. عدم وجود علائم

بسیاری از عفونت‌ها بدون علامت هستند. بیشتر افراد مبتلا به HPV هیچ علامتی ندارند و عفونت به طور خودبه‌خود از بین می‌رود. به همین دلیل، بسیاری از افراد ممکن است از وجود عفونت خود بی‌خبر باشند.

تشخیص زودهنگام و غربالگری منظم، به ویژه برای زنان از طریق آزمایش پاپ اسمیر، می‌تواند به شناسایی تغییرات سلولی ناشی از HPV کمک کند و از پیشرفت به سمت سرطان جلوگیری کند. در صورت مشاهده هرگونه علامت غیرعادی، حتما با پزشک خود مشورت کنید.

آزمایشات تشخیصی عفونت HPV

بر اساس اطلاعات ارائه شده، آزمایش‌های اصلی برای تشخیص عفونت HPV عبارتند از:

• تست پاپ اسمیر: این آزمایش برای تشخیص تغییرات سلولی غیرطبیعی در دهانه رحم که ممکن است ناشی از HPV باشد، استفاده می‌شود. برای زنان بین 21 تا 30 سال هر دو سال یکبار توصیه می‌شود.
• آزمایش HPV: این تست به طور مستقیم وجود ویروس HPV را بررسی می‌کند. معمولاً برای زنان 30 ساله و بالاتر توصیه می‌شود.
• آزمایش ادرار: اگرچه دقت کمتری نسبت به روش‌های دیگر دارد، اما می‌تواند برای تشخیص HPV استفاده شود.
• روش‌های مولکولی: تکنیک‌های پیشرفته‌تر مانند PCR برای تشخیص دقیق‌تر HPV استفاده می‌شوند.

نکات مهم:

• هیچ آزمایش خون قابل اعتمادی برای تشخیص وضعیت HPV وجود ندارد.
• نتیجه آزمایش HPV می‌تواند در طول زمان تغییر کند، زیرا بدن شما ممکن است با ویروس مبارزه کند.
• قبل از انجام آزمایش، باید از استفاده از محصولات بهداشت جنسی مانند تامپون یا دوش واژینال خودداری کنید.
• برای تشخیص دقیق و انتخاب بهترین روش آزمایش، حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.
• دقت کنید که تنها بیماری خطرناک جنسی، HPV نیست. در نتیجه با کسب آگاهی، خود را در برابر سایر این بیماری‌ها از جمله کلامیدیا و تبخال تناسلی (HSV) مصون کنید.

عوارض ابتلا به HPV

عفونت HPV (ویروس پاپیلومای انسانی) می‌تواند عوارض مختلفی داشته باشد که بسته به نوع ویروس و وضعیت فرد متفاوت است. در این بخش مهم‌ترین عوارض ابتلا به HPV را بررسی می‌کنیم.

1. زگیل‌های تناسلی

برخی از انواع کم‌خطرHPV، مانند تیپ‌های 6 و 11، می‌توانند باعث ایجاد زگیل‌های تناسلی شوند. این زگیل‌ها معمولاً بی‌خطر هستند اما ممکن است از نظر ظاهری خوشایند نباشند.

2. تغییرات سلولی و سرطان

انواع پرخطر HPV، مانند تیپ‌های 16 و 18، می‌توانند باعث تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های دهانه رحم شوند که می‌تواند به دیسپلازی (تغییرات پیش سرطانی) و در نهایت به سرطان دهانه رحم منجر شود. همچنین این ویروس می‌تواند در ایجاد سرطان‌های دیگر مانند سرطان‌های مقعد، واژن، فرج، آلت تناسلی و برخی سرطان‌های دهان و گلو نقش داشته باشد.

3. عوارض تنفسی

برخی از عفونت‌های HPV می‌توانند باعث ایجاد ضایعاتی در ناحیه دهان و گلو شوند که ممکن است منجر به مشکلات تنفسی یا بلع شوند.

4. عوارض در بارداری

در موارد نادر، اگر یک خانم باردار به HPV مبتلا باشد، ممکن است ویروس به نوزاد منتقل شود و منجر به عوارضی در نوزاد شود.

راهکارهای پیشگیری از ابتلا به HPV

برای پیشگیری از عفونت HPV (ویروس پاپیلومای انسانی)، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• دریافت واکسن HPV: واکسن‌هایی مانند گارداسیل 9 می‌توانند از ابتلا به انواع پرخطر HPV که باعث سرطان دهانه رحم، سرطان‌های مقعد، واژن، آلت تناسلی و برخی سرطان‌های دهانی می‌شوند، جلوگیری کنند.
• استفاده از کاندوم: استفاده از کاندوم می‌تواند خطر انتقال HPV را کاهش دهد، اما به طور کامل از آن جلوگیری نمی‌کند زیرا HPV می‌تواند از طریق تماس پوست به پوست نیز منتقل شود.
• پرهیز از داشتن شرکای جنسی متعدد: داشتن روابط جنسی با شرکای جنسی کمتر می‌تواند خطر ابتلا به HPV را کاهش دهد.
• انجام منظم تست پاپ اسمیر و آزمایش HPV: این آزمایش‌ها می‌توانند تغییرات سلولی غیرطبیعی را که ممکن است به سرطان تبدیل شوند، در مراحل اولیه تشخیص دهند.
• آگاهی از روش‌های انتقال HPV: آموزش خود و شریک جنسی در مورد HPV و روش‌های انتقال آن می‌تواند به کاهش خطر ابتلا کمک کند.
• تقویت سیستم ایمنی بدن: حفظ یک سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب و ورزش منظم می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های ویروسی کمک کند.
• آگاهی و آموزش
• واکسیناسیون
• رفتارهای جنسی ایمن
• معاینات و غربالگری منظم

با رعایت این اقدامات، می‌توانید خطر ابتلا به HPV و عوارض مرتبط با آن را به طور قابل توجهی کاهش دهید.

واکسیناسیون HPV

واکسن HPV (ویروس پاپیلومای انسانی) یک ابزار مهم در پیشگیری از عفونت‌های ناشی از این ویروس و کاهش خطر ابتلا به سرطان‌های مرتبط با آن است. در حال حاضر، چندین نوع واکسن HPV در دسترس است که به شرح زیر می‌باشند:

انواع واکسن HPV

انواع واکسن برای پیشگیری از ابتلا به زگیل تناسلی، شامل موارد زیر است:

1. گارداسیل (Gardasil)

• نوع: چهار ظرفیتی (Quadrivalent)
• پوشش: واکسن گارداسیل از چهار نوع HPV (6، 11، 16 و 18) محافظت می‌کند. تیپ‌های 6 و 11 باعث 90% از زگیل‌های تناسلی می‌شوند و تیپ‌های 16 و 18 مسئول حدود 70% از سرطان‌های دهانه رحم هستند.

2. گارداسیل 9 (Gardasil 9)

• نوع: نه ظرفیتی (Nonavalent)
• پوشش: این واکسن از نه نوع HPV (6، 11، 16، 18، 31، 33، 45، 52 و 58) محافظت می‌کند. گارداسیل 9 به عنوان نسخه پیشرفته‌تر گارداسیل، علاوه بر تیپ‌های 16 و 18، از پنج نوع دیگر که می‌توانند به سرطان منجر شوند، نیز محافظت می‌کند.

3. سرواریکس (Cervarix)

• نوع: دو ظرفیتی (Bivalent)
• پوشش: این واکسن فقط از دو نوع HPV (16 و 18) که بیشتر در ایجاد سرطان دهانه رحم نقش دارند، محافظت می‌کند.

علاوه بر واکسن‌های ذکر شده، در برخی کشورها واکسن‌های دیگری نیز ممکن است وجود داشته باشند که به هدف‌های خاصی طراحی شده‌اند.

واکسن HPV تقریباً 100% در پیشگیری از عفونت‌های مداوم با انواع HPV که در واکسن وجود دارند، مؤثر است. همچنین، این واکسن به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سرطان‌های دهانه رحم، واژن و سایر سرطان‌های مرتبط با HPV را کاهش می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که حفاظت ایجاد شده توسط واکسن HPV می‌تواند برای بیش از 10 سال ادامه یابد و ممکن است حتی بیشتر از این مدت نیز مؤثر باشد.

واکسیناسیون این ویروس معمولاً برای کودکان در سنین 11 تا 13 سال توصیه می‌شود. تزریق واکسن در سنین پایین موثرتر است؛ زیرا احتمال تماس با ویروس در این سنین کمتر است. برای نوجوانان 9 تا 14 سال، دو دوز واکسن با فاصله 6 تا 12 ماه توصیه می‌شود. برای افراد بالای 15 سال، معمولاً سه دوز واکسن تجویز می‌شود.

عوارض واکسن HPV

عوارض جانبی واکسن HPV معمولاً خفیف و موقتی هستند. برخی از عوارض رایج واکسن عبارتند از:

• درد در محل تزریق: این عارضه معمولاً در ناحیه‌ای که واکسن تزریق شده است، احساس می‌شود و ممکن است شامل قرمزی یا تورم نیز باشد.
• تب خفیف: برخی افراد ممکن است پس از دریافت واکسن دچار تب خفیف شوند.
• خستگی: احساس خستگی یا ضعف عمومی نیز ممکن است پس از تزریق واکسن رخ دهد.
• سردرد: سردرد یکی دیگر از عوارض جانبی رایج است که ممکن است بعد از دریافت واکسن ایجاد شود.
• واکنش‌های آلرژیک: در موارد نادر، برخی افراد ممکن است به واکسن واکنش آلرژیک نشان دهند. این واکنش‌ها می‌توانند شامل کهیر، دشواری در تنفس یا ورم صورت و گلو باشند. در صورت بروز این علائم، نیاز به مراقبت فوری پزشکی وجود دارد.

مطالعات نشان داده‌اند که واکسن HPV به طور کلی ایمن است و عوارض طولانی ‌مدت نادر هستند. بیشتر عوارض جانبی در عرض چند روز پس از تزریق برطرف می‌شوند.

درمان عفونت HPV

درمان عفونت HPV (ویروس پاپیلومای انسانی) به نوع عفونت و عوارض آن بستگی دارد. در زیر به روش‌های مختلف درمان و مدیریت عفونت HPV اشاره می‌شود:

1. درمان زگیل‌های تناسلی

• داروهای موضعی: داروهایی مانند پودوفیلوکس و ایماکیومود می‌توانند برای درمان زگیل‌های تناسلی استفاده شوند.
• روش‌های فیزیکی: زگیل‌ها ممکن است از طریق روش‌هایی مانند کرایوتراپی (انجماد زگیل‌ها)، لیزر درمانی یا جراحی برداشته شوند.

2. مدیریت تغییرات سلولی

• آزمایش پاپ اسمیر: زنان بالای 30 سال باید به طور منظم آزمایش پاپ اسمیر انجام دهند تا تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های دهانه رحم شناسایی شوند.
• درمان تغییرات پیش سرطانی: اگر تغییرات غیرطبیعی در سلول‌ها شناسایی شود، ممکن است نیاز به درمان‌هایی مانند لیزر درمانی یا بیوپسی باشد.

3. درمان سرطان‌های مرتبط با HPV

• درمان‌های سرطان: در صورتی که عفونت HPV منجر به سرطان شود، درمان‌های مختلفی مانند جراحی، شیمی‌درمانی و پرتو درمانی ممکن است لازم باشد.

سخن پایانی

به طورکلی HPV یک عفونت شایع است که بیشتر افراد در طول زندگی خود به آن مبتلا می‌شوند. آگاهی از خطرات و عوارض HPV و انجام واکسیناسیون و غربالگری منظم می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به عوارض جدی کمک کند. همینطور پرهیز از داشتن شرکای جنسی متعدد و رعایت موارد بهداشتی پیش از رابطه، می‌تواند کمک مؤثری در راستای پیشگیری از ابتلا به این بیماری باشد.