لیست غذاهای نفاخ و ممنوع در دوران شیردهی

آیا تا به حال پس از شیردهی متوجه بی‌قراری و نفخ نوزادتان شده‌اید؟ بسیاری از مادران تصور می‌کنند که رژیم غذایی‌شان تأثیری بر سلامت نوزاد ندارد، اما تحقیقات نشان می‌دهد که برخی غذاهای نفاخ برای مادران شیرده می‌توانند از طریق شیر به نوزاد منتقل شود و به مشکلات گوارشی نوزاد بینجامد. البته منظور ما محدود کردن رژیم غذایی شما نیست، بلکه با شناخت غذاهای نفاخ برای مادران شیرده​ و استفاده از جایگزین‌های مناسب، می‌توانید از بروز ناراحتی‌های گوارشی جلوگیری کنید.

در این مقاله، لیست غذاهای نفاخ در شیردهی​ را در اختیار شما قرار می‌دهیم، جایگزین‌های سالم آن‌ها را معرفی می‌کنیم و روش‌هایی برای کاهش نفخ مواد غذایی ارائه خواهیم داد. به این ترتیب می‌توانید بدون نگرانی از تغذیه‌ای متعادل در دوران شیردهی لذت ببرید.

دلایل ایجاد نفخ در نوزادان شیرخوار

نفخ در نوزادان شیرخوار یک مشکل شایع است که می‌تواند باعث بی‌قراری، گریه‌های طولانی‌مدت و ناراحتی آن‌ها شود. اگرچه وجود گاز در دستگاه گوارش نوزاد تا حدی طبیعی است، اما برخی عوامل می‌توانند میزان آن را افزایش دهند و باعث ناراحتی کودک شوند. در ادامه، سه دلیل اصلی ایجاد نفخ در نوزادان شیرخوار را بررسی می‌کنیم:

1. حساسیت‌های گوارشی نوزادان

اگر متوجه شده‌اید که نوزادتان پس از شیر خوردن دچار بی‌قراری، نفخ یا دل‌درد می‌شود، ممکن است علت آن حساسیت غذایی نوزاد باشد. برخی نوزادان به پروتئین‌های موجود در شیر گاو، تخم‌مرغ، سویا یا گندم که از طریق شیر مادر منتقل می‌شوند، حساسیت نشان می‌دهند.

دستگاه گوارش نوزاد هنوز به‌طور کامل تکامل پیدا نکرده است و ممکن است نتواند این ترکیبات را به‌درستی هضم کند. در چنین شرایطی، حذف موقت این مواد از رژیم غذایی شما می‌تواند به تشخیص عامل حساسیت کمک کند.

2. ورود هوای اضافی هنگام تغذیه

اگر نوزادتان هنگام شیر خوردن مقدار زیادی هوا می‌بلعد، این مسئله می‌تواند باعث ایجاد گاز و در نتیجه نفخ و ناراحتی او شود. این اتفاق معمولاً زمانی رخ می‌دهد که دهان نوزاد به‌درستی به سینه چفت نمی‌شود، جریان شیر شما بیش از حد سریع است یا نوزاد قبل از شیر خوردن برای مدت طولانی گریه کرده است.

طبق روش صحیح شیردادان به نوزاد برای جلوگیری از نفخ، اگر از شیشه‌شیر استفاده می‌کنید، انتخاب سرشیشه مناسب با جریان کنترل‌شده می‌تواند از ورود هوای اضافی به معده نوزاد جلوگیری کند.

3. مواد غذایی خاص که از طریق شیر مادر تأثیر می‌گذارند

برخی از غذاهای نفاخ در دوران شیردهی ممکن است روی دستگاه گوارش نوزاد تأثیر بگذارند و باعث افزایش گاز در روده او شوند. حبوبات، سبزیجات خانواده کلم، لبنیات پرچرب، نوشیدنی‌های کافئین‌دار و غذاهای ادویه‌دار از جمله مواد غذایی هستند که احتمال دارد موجب نفخ شوند. در ادامه، غذاهای نفاخ برای مادران شیرده​ را به‌طور دقیق‌تر معرفی خواهیم کرد.

لیست غذاهای نفاخ و مضر در دوران شیردهی

تأثیر تغذیه مادر بر نوزاد امری انکارناپذیر است. برخی مواد غذایی ممکن است از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شوند و به مشکلات گوارشی مانند نفخ، دل‌درد و بی‌قراری بینجامند. شناخت این مواد و توجه به رژیم غذایی مادر برای نفخ نوزاد، می‌تواند به کاهش مشکلات گوارشی کودک کمک کند. در ادامه، لیست غذاهای نفاخ را بررسی می‌کنیم و تأثیر هر یک بر گوارش نوزاد را توضیح می‌دهیم:

1. حبوبات

حبوبات مانند لوبیا، عدس، نخود، لپه، باقلا، سویا و ماش به دلیل محتوای بالای فیبر و الیگوساکاریدها، می‌توانند در دستگاه گوارش مادر تولید گاز کنند. این ترکیبات ممکن است از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شوند و در او نفخ و دل‌درد ایجاد کنند.

2. گندم و سایر غلات کامل

برخی نوزادان ممکن است به گلوتن موجود در گندم حساس باشند که می‌تواند از طریق شیر مادر باعث نفخ، کولیک و مشکلات گوارشی شود. همچنین، فیبر بالای غلات کامل ممکن است در برخی مادران تولید گاز کند که امکان انتقال آن به نوزاد وجود دارد.

3. سبزیجات خانواده کلم

سبزیجات خانواده کلم مانند کلم، گل‌کلم، بروکلی، کلم بروکسل سرشار از ترکیبات گوگردی هستند که می‌توانند باعث افزایش گاز در دستگاه گوارش شوند. برخی مادران گزارش کرده‌اند که مصرف زیاد این سبزیجات موجب نفخ و ناراحتی در نوزادشان شده است.

4. پیاز و سیر

پیاز و سیر دارای ترکیبات سولفوردار و الیگوساکاریدهایی هستند که می‌توانند باعث افزایش گاز در دستگاه گوارش شوند. برخی نوزادان ممکن است به ترکیبات قوی این مواد واکنش نشان دهند و پس از شیردهی دچار بی‌قراری شوند.

5. نوشیدنی‌های گازدار و نوشابه‌ها

گاز موجود در نوشابه‌ها و سایر نوشیدنی‌های گازدار ممکن است به‌طور غیرمستقیم باعث افزایش گاز در دستگاه گوارش مادر شود و از طریق شیر بر نوزاد تأثیر بگذارد. علاوه بر این، نوشیدنی‌های شیرین و حاوی کافئین ممکن است باعث تحریک بیش‌ازحد نوزاد شوند.

6. مغزها و دانه‌های چرب

مغزها و دانه‌های چرب مانند بادام هندی، گردو، بادام زمینی منبع خوبی از چربی‌های سالم هستند، اما برخی نوزادان ممکن است به آن‌ها حساسیت داشته باشند. این مواد می‌توانند باعث ایجاد نفخ، بثورات پوستی یا حتی واکنش‌های آلرژیک در نوزاد شوند.

7. میوه‌های خاص

برخی میوه‌ها به دلیل محتوای بالای فروکتوز و فیبر ممکن است باعث افزایش گاز و ناراحتی گوارشی شوند. میوه‌هایی مانند آلو، گلابی و هلو خاصیت ملین دارند و ممکن است باعث تغییر در دفعات و قوام مدفوع نوزاد شوند.

8. لبنیات پرچرب و شیر گاو

محصولات لبنی پرچرب و شیر گاو می‎توانند باعث ایجاد نفخ و حساسیت در برخی نوزادان شوند. نوزادانی که به پروتئین شیر گاو حساسیت دارند، ممکن است دچار کولیک، اسهال یا بثورات پوستی شوند.

9. غذاهای تند و ادویه‌دار

برخی از ادویه‌های تند مانند فلفل قرمز، فلفل سیاه و کاری می‌توانند بر طعم شیر مادر تأثیر بگذارند و باعث ناراحتی نوزاد شوند. این مواد اسید معده را هم افزایش می‎دهند، در نتیجه نوزاد دچار رفلاکس و بی‌قراری می‎شود. برای کاهش این اثرات، می‌توانید از ادویه‌های ملایم‌تر مانند زیره و رازیانه استفاده کنید.

10. چای و قهوه

کافئین موجود در چای و قهوه از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می‌شود و می‌تواند باعث تحریک‌پذیری، بی‌خوابی و در برخی موارد مشکلات گوارشی شود. علاوه بر این، مصرف زیاد چای می‌تواند جذب آهن را کاهش دهد و بر سلامت مادر و نوزاد تأثیر بگذارد. همان‌طور که می‌دانید، آهن نقش مهمی در رشد نوزاد دارد و توصیه می‌شود از شش ماهگی، مصرف مکمل آهن مناسب نوزاد آغاز شود.

11. غذاهای سرخ‌کرده و چرب

غذاهای سرخ‌شده و پرچرب هضم دشواری دارند و ممکن است باعث ایجاد نفخ در مادر و نوزاد شوند. این مواد همچنین می‌توانند موجب کند شدن حرکات روده شوند و ناراحتی‌های گوارشی او را افزایش دهند.

غذاهای جایگزین و رژیم مناسب دوران شیردهی

تغذیه مادران برای جلوگیری از نفخ در دوران شیردهی بسیار مهم است. تغذیه شما در دوران شیردهی نه‌تنها بر سلامت خودتان، بلکه بر آرامش و هضم نوزادتان نیز تأثیر دارد. برخی از غذاهای نفخ‌آور برای نوزاد ممکن است باعث ایجاد گاز و ناراحتی شوند، اما این بدان معنا نیست که باید گروه‌های غذایی مهمی را از رژیم خود حذف کنید.

درعوض، با انتخاب جایگزین‌های مناسب و رعایت روش‌های صحیح آماده‌سازی غذا، می‌توانید مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت و از بروز مشکلات گوارشی در نوزاد جلوگیری کنید:

1. حبوبات سبک‌تر و روش‌های کاهش نفخ آن‌ها

اگر نگران تأثیر حبوبات بر گوارش نوزادتان هستید، می‌توانید از انواع سبک‌تر مانند ماش و عدس قرمز استفاده کنید که هضم آسان‌تری دارند.

2. سبزیجات کم‌نفخ و مفید برای شیردهی

اگرچه برخی از سبزیجات مانند کلم و گل‌کلم می‌توانند باعث ایجاد گاز شوند، اما گزینه‌هایی مانند هویج، کدو، سیب‌زمینی شیرین و کرفس جایگزین‌های مناسبی هستند. این سبزیجات علاوه بر تأمین ویتامین‌ها و فیبر مورد نیاز، کمتر باعث نفخ می‎شوند و برای سلامت گوارشی شما و نوزادتان مفید خواهند بود. برای جلوگیری از تحریک معده نوزاد، بهتر است این سبزیجات را به‌صورت بخارپز یا پخته مصرف کنید.

3. منابع کلسیم جایگزین برای مادران حساس به لبنیات

درصورتی‌که نوزاد شما به پروتئین شیر گاو حساسیت دارد و باید مصرف لبنیات را کاهش دهید، می‌توانید از منابع جایگزین کلسیم مانند شیرهای گیاهی مثل شیر بادام، شیر نارگیل یا شیر سویا (در صورت عدم حساسیت به سویا)، بادام خام، کنجد، سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج و کلم پیچ و ماهی‌هایی مانند ساردین و سالمون استفاده کنید.

این مواد علاوه بر تأمین کلسیم، به هضم بهتر غذا کمک می‎کنند و کمتر باعث ایجاد ناراحتی گوارشی در نوزاد می‌شوند.

4. میوه‌های مناسب که مشکل گوارشی ایجاد نمی‌کنند

برخی میوه‌ها مانند آلو، گلابی و هلو ممکن است در برخی نوزادان باعث افزایش گاز شوند. در مقابل، موز، سیب، طالبی، انگور، کیوی، آناناس، تمشک و توت‌فرنگی انتخاب‌های مناسب‌تری هستند، زیرا هضم آسانی دارند و کمتر باعث نفخ می‌شوند.

روش‌های کاهش تأثیر غذاهای نفاخ در شیردهی

بعد از آشنایی با غذاهای نفاخ در شیردهی​ می‎توانید با کمک روش‎های زیر تأثیر این مواد را کاهش دهید و بدون نگرانی از ایجاد نفخ، یک رژیم غذایی متعادل و مغذی داشته باشید:

1. خیساندن حبوبات

حبوبات از منابع ارزشمند پروتئین و فیبر هستند، اما برخی از ترکیبات موجود در آن‌ها می‌توانند باعث ایجاد گاز شوند. خیساندن حبوبات به مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت و تعویض آب آن‌ها چندین بار پیش از پخت، به کاهش این ترکیبات کمک می‌کند. همچنین، پخت طولانی‌مدت حبوبات در حرارت کم می‌تواند میزان گازهای تولیدشده را کاهش دهد.

2. استفاده از ادویه‌های ملایم

برخی ادویه‌ها مانند فلفل تند و سیر در لیست غذاهای نفاخ هستند و می‌توانند باعث تحریک دستگاه گوارش شوند، اما ادویه‌های ملایم مانند زیره، رازیانه و زنجبیل به هضم بهتر کمک می‎کنند و احتمال نفخ را کاهش می‌دهند. این ادویه‌ها خاصیت ضدنفخ دارند و می‌توانید هنگام پخت غذاهایی که در لیست غذاهای نفاخ قرار دارند، از آنها استفاده کنید.

3. نوشیدنی‌های گیاهی مفید برای هضم بهتر

برخی دمنوش‌های گیاهی می‌توانند به کاهش گاز معده و بهبود هضم غذا کمک کنند. نوشیدنی‌هایی مانند دمنوش رازیانه، زیره و نعناع، تأثیر آرام‌بخشی بر دستگاه گوارش دارند و می‌توانند برای کاهش اثرات غذاهای نفخ‌آور برای نوزاد مفید باشند.

4. اصلاح سبک غذا خوردن مادر برای جلوگیری از نفخ

نحوه غذا خوردن شما نیز تأثیر مستقیمی بر میزان نفخ دارد. مصرف وعده‌های کوچک‌تر اما در فواصل بیشتر، جویدن کامل غذا و پرهیز از خوردن سریع، می‌تواند به کاهش ورود هوای اضافی به دستگاه گوارش کمک کند. همچنین نوشیدن مایعات کافی (به‌ویژه آب) در طول روز، به هضم بهتر غذا و جلوگیری از ایجاد گاز کمک می‌کند.

سخن پایانی

با توجه به تأثیر رژیم غذایی شما بر سلامت و آرامش نوزاد، لازم است با شناخت غذاهای نفخ آور برای نوزاد از جمله حبوبات، سبزیجات خانواده کلم، لبنیات پرچرب و نوشیدنی‌های گازدار، اقدامات مؤثری در جهت کاهش مشکلات گوارشی نوزاد انجام دهید.

این مسئله به معنای حذف کامل این مواد نیست، بلکه با انتخاب جایگزین‌های مناسب و رعایت روش‌های صحیح تهیه و مصرف این غذاها، می‌توانید از بروز نفخ و ناراحتی در نوزاد جلوگیری کنید. همچنین توجه به علائم نوزاد پس از مصرف برخی غذاها و تنظیم رژیم غذایی بر اساس واکنش‌های او، گامی مؤثر در جهت شیردهی موفق و آرامش هرچه بیشتر نوزاد خواهد بود.

سؤالات متداول

1. آیا خوردن خربزه در شیردهی باعث نفخ نوزاد میشود؟

بله، مصرف زیاد خربزه می‌تواند باعث نفخ و مشکلات گوارشی شود.

2. آیا خرما باعث نفخ نوزاد میشود؟

اگر در دوران شیردهی هستید، مصرف متعادل خرما نه‌تنها بی‌خطر، بلکه مفید است و به افزایش شیر کمک می‌کند. بااین‌حال، زیاده‌روی در مصرف آن ممکن است باعث مشکلات گوارشی از جمله نفخ در شما و نوزادتان شود. بنابراین بهتر است اعتدال را رعایت کنید.

منابع: HealthLine | WebMD | NHS

نویسنده: سعیده جلالیان

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و حسن غیبی