روش استفاده از تب سنج دیجیتالی؛ راهنمای کامل

فرقی نمی‌کند فرزند کوچک داشته باشید یا سالمندی که نیاز به مراقبت دارد. انواع تب سنج دیجیتالی یکی از مهم‌ترین وسایل در جعبه کمک‌های اولیه هر خانه‌ای است. اندازه‌گیری دقیق دمای بدن و آشنایی با طرز استفاده از تب سنج دیجیتالی به شما کمک می‌کند تا به‌موقع برای درمان بیماری‌ها و جلوگیری از عواقب جبران‌ناپذیر آن‌ها اقدام کنید.

با این وجود اگر بهترین تب سنج های دیجیتالی را هم تهیه کنید، اما با طرز استفاده صحیح، نحوه خواندن دمای اندازه‌گیری‌شده و مراقبت اصولی از آن‌ها آشنا نباشید، قطعاً نتیجه حاصل با درصد بسیار بالایی از خطا همراه خواهد بود. در این مقاله شما را با نحوه کار تب‌سنج دیجیتال آشنا می‌کنیم تا بتوانید به بهترین شکل از سلامت خود و عزیزانتان مراقبت کنید. پس با ما همراه باشید.

تب سنج دیجیتالی چیست؟

نخستین سؤالی که در این مقاله به آن پاسخ می‌دهیم، این است که «ترمومتر پزشکی چیست؟» ترمومترهای پزشکی مدل‌های مختلفی دارند که از پرطرفدارترین آن‌ها، تب‌‌سنج‌های دیجیتالی هستند. این مدل تب‌سنج‌ها از طریق حسگرهایی که دارند، دمای بدن را به شیوه‌های مختلف اندازه‌گیری می‌کنند. انواع مختلف تب سنج دیجیتالی عبارت‌اند از:

• تب سنج دیجیتالی دهانی: مناسب برای بزرگسالان یا کودکانی که می‌توانند تب‌سنج را در دهانشان نگه دارند.
• تب سنج دیجیتالی زیر بغل: برای بزرگسالان، نوزادان و کودکان مناسب است.
• تب سنج دیجیتالی گوشی (تیمپانیک): مناسب برای کودکان بالای 6 ماه که با اشعه مادون قرمز و از طریق مجرای گوش، دمای بدن را اندازه‌گیری می‌کند.
• تب سنج دیجیتالی غیر تماسی پیشانی: برای همه گروه‌های سنی مناسب است و از طریق اشعه مادون قرمز و بدون تماس با سطح پوست، دمای بدن را از طریق پیشانی اندازه‌گیری می‌کند.
• تب سنج دیجیتالی مقعدی: دقیق‌ترین روش اندازه‌گیری دمای بدن، به‌ویژه برای نوزادان و کودکان که از طریق گذاشتن تب سنج داخل مقعد صورت می‌گیرد.

طرز استفاده از تب سنج دیجیتالی دهانی

همان‌طور که در ابتدای مقاله گفتیم، تب‌سنج دیجیتالی یکی از لوازم پزشکی مورد نیاز در خانه است و آشنایی با طرز صحیح استفاده از آن اهمیت بسیار زیادی دارد. برای استفاده از تب‌سنج دهانی، باید به روش زیر عمل کنید:

• ابتدا دست‌هایتان را بشویید.
• مطمئن شوید که تب‌سنج دیجیتال تمیز است و باتری آن کار می‌کند.
• تب‌سنج را روشن کنید.
• زمانی که صدای بوق را شنیدید یا نور صفحه آن روشن شد، یعنی تب‌سنج آماده استفاده است.
• نوک تب‌سنج را زیر زبان بگذارید. بعضی از مدل‌های تب‌سنج دیجیتال شیارهایی دارد که نشان می‌دهد تا چه اندازه باید داخل دهان قرار گیرد.
• دهان خود را حین سنجیدن دما حتماً بسته نگه دارید.
• با شنیدن صدای بوق یا آلارم،‌ تب‌سنج را از دهان خارج کنید و عدد نمایش داده‌شده را بخوانید.
• دست‌های خود را دوباره بشویید.

نکات مهم موقع استفاده از تب سنج دیجیتال دهانی

حتی اگر فقط یک نفر از تب‌سنج استفاده می‌کند، باید بعد از هر بار استفاده آن را طبق دستورالعمل شرکت سازنده تمیز کنید. اگر غذا یا نوشیدنی خورده‌اید، حداقل 30 دقیقه صبر کنید و بعد دمای بدنتان را اندازه‌گیری کنید؛ زیرا ممکن است دمای غذا یا نوشیدنی بر نتیجه تأثیر بگذارد.

روش استفاده از تب‌سنج الکترونیکی زیر بغلی

از برخی مدل‌های تب سنج دیجیتالی می‌توان برای زیر بغل هم استفاده کرد. البته باید بگوییم این روش سنجش دمای بدن، به‌اندازه روش دهانی دقیق نیست و کمی بیشتر (حدود 1 تا 3 دقیقه) زمان می‌برد. طرز استفاده از تب سنج دیجیتالی زیر بغلی به شرح زیر است:

• ابتدا دست‌هایتان را به‌خوبی تمیز کنید.
• تب سنج را ضدعفونی کنید و مطمئن شوید باتری آن سالم است.
• تب‌سنج دیجیتال را دقیقاً روی عمیق‌ترین نقطه پوست زیر بغل و نه روی لباس، قرار دهید. بهتر است برای سنجش دقیق‌تر، بازوها بسته باشند.
• بسته به نوع دستگاه، حدود 1 تا 3 دقیقه صبر کنید تا دستگاه صدای بوق بدهد یا صفحه‌نمایش آن روشن شود. تب‌سنج را بردارید و عدد اندازه‌گیری شده را بررسی کنید.
• دمای زیر بغل در شرایط عادی، معمولاً 36.5 درجه سانتی‌گراد است.

نکات مهم موقع استفاده از تب سنج دیجیتال زیر بغل

طبق گفته برخی از پزشکان، دمای اندازه‌گیری‌شده با تب سنج دیجیتالی زیر بغل حدود نیم درجه کمتر از دمای واقعی بدن است. البته تردیدهایی هم در این مورد وجود دارد. برای برطرف کردن این مشکل پیشنهاد می‌کنیم دمای بدن را با تب‌سنجی دیگر و از طریق دهان یا گوش اندازه‌گیری کنید. سپس عدد به‌دست‌آمده را با نتیجه سنجش دمای بدن از زیر بغل مقایسه کنید.

دقت کنید که ممکن است این روش برای کودکان آزاردهنده باشد؛ زیرا احتمالاً بی‌قراری می‌کنند. البته می‌توانید شب‌ها و زمانی که خواب هستند، دمای بدن آن‌ها را از این طریق اندازه‌گیری کنید. همچنین می‌توانید موقع سنجش دمای بدن، آن‌ها را با خواندن کتاب یا هر فعالیت ساکن دیگری، سرگرم کنید.

نحوه استفاده از ترمومتر دیجیتالی گوشی (تیمپاتیک)

از دقیق‌ترین تب‌سنج‌های دیجیتالی، ترمومترهای گوشی هستند که از طریق مادون قرمز و مجرای گوش، دمای بدن را اندازه‌گیری می‌کند. روش استفاده از تب‌سنج دیجیتالی گوشی با توجه به مدل هر برند متفاوت است، اما رایج‌ترین شکل کار با این تب سنج دیجیتالی به شرح زیر است:

• دست‌هایتان را بشویید.
• مطمئن شوید که گوش جرم ندارد و تمیز است. اگر سمعک می‌گذارید، حتماً آن را از گوش‌تان دربیاورید.
• برای کودکان بالای 1 سال، قسمت بالایی لاله گوش را بگیرید، آن را به‌آرامی در جهت بالا بکشید و به‌سمت عقب نگه دارید.
• برای کودکان زیر 1 سال، لاله گوش را به‌آرامی بگیرید و به سمت پایین و عقب نگه دارید.
• استفاده از تب‌سنج گوشی برای نوزادان زیر شش ماه توصیه نمی‌شود.
• نوک تب‌سنج دیجیتالی را داخل کانال گوش قرار دهید؛ طوری که کاملاً مسدود شود.
• حواستان باشد که نوک تب‌سنج به سمت دیواره‌های گوش نباشد و دقیقاً داخل دهانه مجرای گوش قرار بگیرد.
• دستگاه را روشن کنید و تا زمان شنیدن صدای بوق صبر کنید.
• بعد از صدای آلارم، تب‌سنج را از گوش دربیاورید و عدد را بخوانید.

نکات مهم موقع استفاده از تب سنج دیجیتالی گوشی

دقت کنید که اگر گوش جرم داشته باشد، قطعاً نتیجه اندازه‌گیری دمای بدن با این روش اشتباه خواهد بود. در ضمن استفاده از این نوع ترمومتر برای کودکان کمتر از 6 ماه مناسب نیست؛ چون مجرای گوششان به‌طور کامل شکل نگرفته است. همچنین امکان دارد برای افرادی با مجرای گوش کوچک هم مناسب نباشد.

نکته مهم دیگر موقع استفاده از تب سنج دیجیتالی گوشی این است که حتماً دفترچه راهنما را چندین بار بخوانید و مطمئن شوید که به شکل صحیح از آن استفاده می‌کنید. این روش سنجش دمای بدن بسیار دقیق است، اما به شرطی که با نحوه استفاده از تب سنج دیجیتالی گوشی آشنایی کامل داشته باشید.

نحوه استفاده از تب سنج پیشانی بدون تماس

این مدل ترمومترهای پزشکی دمای بدن را با مادون قرمز و از طریق پیشانی اندازه‌گیری می‌کنند. برای استفاده از این مدل تب‌سنج‌های پزشکی کافی است مراحل زیر را طی کنید:

• ابتدا پوست پیشانی را تمیز کنید تا عرق و آلودگی روی آن نباشد.
• ترمومتر را با چند سانتی‌متر فاصله (بین 1 تا 5 سانتی‌متر، با توجه به دستورالعمل سازنده) از پیشانی، به‌صورت عمودی و مستقیم نگه دارید.
• تب‌سنج را روشن کنید.
• بعد از مدت‌زمان بسیار کوتاهی، عدد اندازه‌گیری شده روی صفحه‌نمایش نشان داده می‌شود.

به‌طورمعمول اگر این تب سنج عدد 36.5 درجه سانتی‌گراد را نشان دهد، یعنی این‌که فرد تب دارد. البته برای اطمینان از صحت سنجش می‌توانید بعد از چند دقیقه، دمای بدن را مجدداً اندازه‌گیری کنید.

نکات مهم موقع استفاده از تب سنج دیجیتالی پیشانی

اگرچه این تب سنج در مدت‌زمان بسیار کوتاهی دمای بدن را اندازه‌گیری می‌کند، اما عوامل مختلفی می‌توانند باعث خطا در سنجش آن شوند. اگر از تجهیزات گرمایشی یا سرمایشی در محیط استفاده می‌شود، فضا باز است و باد جریان دارد یا فرد لباس زیادی پوشیده است، احتمال دارد عدد اندازه‌گیری شده دقیق نباشد.

نحوه استفاده از تب سنج مقعدی

دقیق‌ترین شیوه اندازه‌گیری دمای بدن، قرار دادن تب‌سنج دیجیتالی داخل مقعد است. برای این کار ابتدا دست‌هایتان را کاملاً تمیز کنید. مطمئن شوید تب‌سنج تمیز است و باتری آن کار می‌کند.

نوک تب‌سنج را پد الکلی ضدعفونی کنید و با یک پلاستیک تمیز بپوشانید. سپس با کمی ژل لوبریکانت یا وازلین، نوک تب سنج را چرب کنید. نوزاد را به پشت یا پهلو بخوابانید. سعی کنید زانوهای او را خم کنید و به سمت شکم قرار دهید.

سپس تب‌سنج را تا حدود 1.5 تا 2.5 سانتی‌متر داخل مقعد او بگذارید. بزرگسالان نیز می‌توانند به‌راحتی روی شکم بخوابند. تب‌سنج را روشن کنید و صبر کنید تا آماده کار شود. بعد از شنیدن صدای آلارم، تب‌سنج را به‌آرامی خارج کنید و عدد اندازه‌گیری‌شده را بررسی کنید.

نکات مهم موقع استفاده از تب سنج دیجیتالی مقعدی

دقت کنید که تب‌سنج را کاملاً صاف نگه دارید تا ثابت باشد و به‌هیچ‌عنوان جابجا نشود. اگر گذاشتن تب سنج داخل مقعد برای کودک آزاردهنده بود، روش‌های دیگر اندازه‌گیری دمای بدن مانند قرار دادن تب سنج در دهان یا زیر بغل را امتحان کنید.

نتیجه اندازه‌گیری دمای بدن با قرار دادن تب سنج داخل مقعد، معمولاً حدود 0.5 تا 1 درجه سانتی‌گراد بیشتر از دمای زیر بغل یا دهان است. بنابراین در صورتی که دمای اندازه‌گیری شده توسط مقعد بالاتر از ۳۸ درجه باشد، فرد تب دارد.

نحوه ضدعفونی کردن تب سنج دیجیتالی

توصیه می‌کنیم پس از استفاده هر مدل تب سنج، آن را با توجه به دستورالعمل شرکت سازنده تمیز کنید. رایج‌ترین روش‌های ضدعفونی کردن تب‌سنج‌ها شامل موارد زیر است:

• با پنبه یا دستمال تمیز و الکل 70 درصد، تمام بخش‌های تب سنج و به‌ویژه نوک آن را تمیز کنید. سپس صبر کنید تا کاملاً خشک شود.
• با آب ولرم و صابون‌های ملایم، نوک تب سنج را تمیز کنید. مراقب باشید صفحه نمایشگر آن خیس نشود.

توجه داشته باشید که باید حتماً هر بار، قبل و بعد از استفاده، آن را تمیز کنید. به‌هیچ‌وجه برای تمیز کردن ترمومتر پزشکی از شوینده‌های قوی استفاده نکنید؛ چون ممکن است به دستگاه آسیب بزنند.

خطاهای رایج موقع استفاده از انواع تب سنج دیجیتال و راه‌های جلوگیری از آن

خطاهای رایج موقع اندازه‌گیری تب با تب سنج دیجیتال عبارت‌اند از:

• عدم توجه به دستورات شرکت سازنده: برای پیشگیری از این خطا حتماً قبل از استفاده، دفترچه راهنمای تب سنج را با دقت مطالعه کنید.
• قرار دادن اشتباه تب سنج داخل دهان، زیر بغل، گوش یا پیشانی: برای جلوگیری از این خطا چندین بار تمرین کنید و به توصیه‌های شرکت سازنده توجه کنید.
• مدت زمان اندازه‌گیری تب با تب‌سنج دیجیتال: نگه داشتن تب سنج برای مدت طولانی و بعد از شنیدن بوق یا برداشتن زودهنگام آن قبل از شنیدن صدای آلارم، باعث خطا در اندازه‌گیری می‌شود. برای پیشگیری از این مورد، حتماً به صدای بوق توجه کنید.
• اندازه‌گیری دمای بدن در زمان پوشیدن لباس زیاد یا بودن زیر پتو: اگر فرد بیمار لباس‌های زیادی پوشیده است یا برای مدت طولانی زیر پتو و کنار وسایل گرمایشی بوده است، حتماً 15 دقیقه تا نیم ساعت صبر کنید و بعد دمای بدن او را اندازه‌گیری کنید.
• سنجش دمای بدن بلافاصله بعد از خوردن غذا یا نوشیدنی: این خطا موقع استفاده از تب سنج دیجیتالی، به‌خصوص برای دهان بسیار رخ می‌دهد. برای جلوگیری از این مورد، 30 دقیقه بعد از خوردن غذا یا نوشیدنی دمای بدن را اندازه‌گیری کنید.
• اندازه‌گیری دمای بدن بعد از مصرف برخی داروها: حداقل 6 ساعت بعد از مصرف بعضی داروها مانند استامینوفن، ایبوپروفن و... برای سنجش دمای بدن اقدام کنید.
• تمیز نکردن دستگاه: وجود آلودگی و میکروب روی دستگاه نه‌تنها باعث انتقال بیماری می‌شود، بلکه دقت سنجش را هم کاهش می‌دهد. برای پیشگیری حتماً قبل و بعد از هر نوبت استفاده، دستگاه را تمیز کنید.
• ضعیف بودن باتری تب سنج دیجیتال: این مورد هم باعث خطا در اندازه‌گیری می‌شود. برای جلوگیری حتماً هر چند وقت یک‌بار باتری دستگاه را بررسی کنید تا در صورت نیاز آن را عوض کنید.
• تأثیر شرایط محیطی بر سنجش دمای بدن: اگر دمای محیط بیش‌ازحد گرم یا سرد باشد، فرد لباس زیادی پوشیده باشد، مدت‌ها زیر پتو باشد یا به‌تازگی از حمام بیرون آمده باشد، امکان خطا در سنجش دمای بدن وجود دارد. برای جلوگیری از این مشکل دمای محیط را در حد متعادل نگه دارید و حواستان باشد فرد بیمار هنگام تب‌سنجی، بیش‌ازحد لباس نپوشیده باشد.
• استفاده از تب سنج اشتباه: تب‌سنج‌های گوشی برای نوزادان زیر 6 ماه مناسب نیستند و تب‌سنج‌های پیشانی هم در محیط‌های بسیار گرم یا سرد، نتیجه دقیقی را نشان نمی‌دهند. بنابراین از تب سنج مناسب با سن افراد و شرایط محیطی استفاده کنید.

بهترین زمان برای اندازه‌گیری تب چه موقعی است؟

دمای بدن انسان در طول روز و در فصل‌های مختلف تغییر می‌کند. به‌طورکلی دمای بدن صبح‌ها پایین‌تر و عصرها و اوایل شب بالاتر است. بهترین روش استفاده از تب‌سنج دیجیتالی برای اندازه‌گیری تب، عصر و شب است. البته توصیه می‌کنیم هر موقع از روز که احساس بیماری با علائمی مانند لرز یا حس گرما یا سرمای شدید داشتید، دمای بدنتان را اندازه‌گیری کنید. برای تشخیص اولیه تب، می‌توانید ابتدای صبح برای سنجش دمای بدن اقدام کنید. با این کار در همان مراحل اولیه متوجه می‌شوید خودتان یا دیگری تب دارید یا خیر.

چگونه مطمئن شویم تب سنج دیجیتال سالم است؟

مراقبت صحیح از تب‌سنج دیجیتالی شامل نگهداری در محفظه جداگانه و در جای تاریک و خشک و تمیز کردن مرتب دستگاه بعد از هر بار استفاده است. این اقدامات باعث افزایش طول عمر مفید دستگاه می‌شود. اگر متوجه شدید اعداد روی صفحه‌نمایش به‌درستی نمایش داده نمی‌شوند یا در اثر ضربه، سنسورهای آن آسیب دیده است، باید برای تعمیر آن اقدام کنید.

توصیه می‌شود که هر چند وقت یک‌بار نیز تب سنج دیجیتال را کالیبره کنید. همچنین بررسی کنید که باتری سالم است یا نیاز به تعویض دارد. در ضمن می‌توانید دمای بدن را با یک تب‌سنج دیگر هم اندازه‌گیری کنید. اگر نتایج 2 تب سنج مشابه بود، یعنی دستگاه سالم است.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

دمای بدن انسان در حالت عادی، 37 درجه سانتی‌گراد است. البته بعضی افراد به‌طور طبیعی دمای بدنشان کمی پایین‌تر یا کمی بالاتر است؛ به همین دلیل معمولاً دمای بدن در بازه 36.1 تا 37.2 درجه سانتی‌گراد، طبیعی در نظر گرفته می‌شود.

برای اکثر بزرگسالان دمای بدن بیشتر از 37 درجه سانتی‌گراد، به‌معنی تب داشتن است. تب برای کودکان و نوزادان، در مقایسه با بزرگسالان، با احتمال خطرات بیش‌تری همراه است. به‌طور کلی در شرایط ذیل بهتر است به پزشک مراجعه کنید:

نوزادان (زیر 3 ماه)

• دمای مقعدی 38 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر
• بی‌حالی، کم‌اشتهایی، گریه غیرعادی، مشکلات تنفسی

کودکان 3 تا 6 ماهه

• دمای مقعدی 38.3 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر
• بی‌حالی یا تحریک‌پذیری شدید

کودکان 6 تا 24 ماهه

• دمای 39.4 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر که بیش از یک روز طول بکشد.
• همراهی تب با علائم دیگر مانند بثورات، استفراغ مداوم، یا بی‌حالی

کودکان 2 تا 12 سال

• دمای 39.4 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر که بیش از 3 روز ادامه داشته باشد.
• تب همراه با تشنج، سردرد شدید، خشکی گردن، مشکلات تنفسی، یا بی‌حالی

نوجوانان و بزرگسالان

• دمای 39.4 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر که بیش از 3 روز ادامه پیدا کند.
• تب همراه با سردرد شدید، سفتی گردن، مشکلات تنفسی، درد قفسه سینه، بثورات غیرعادی، یا کاهش سطح هوشیاری

سالمندان (بالای 65 سال) یا افراد با بیماری‌های زمینه‌ای

• تب 38.3 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر که بیش از 2 روز ادامه پیدا کند.
• علائم شدید مانند گیجی، ضعف شدید، تنگی نفس، یا تغییرات ناگهانی در وضعیت ذهنی

همچنین در هر سنی اگر تب با علائمی مانند تشنج، هذیان، مشکلات تنفسی یا درد شدید همراه باشد، باید فوراً به مراکز اورژانسی مراجعه کنید. در صورت پایین نیامدن دمای بدن با اقدامات خانگی مانند استفاده از استامینوفن و نوشیدن مایعات، در اسرع وقت به مطب پزشک متخصص بروید.

سخن پایانی

در این مقاله، نحوه کار با تب‌سنج دیجیتال دهانی، گوشی، زیر بغل و پیشانی را مورد بررسی قرار دادیم. همچنین به دمای خطرناک برای مراجعه به پزشک، بررسی سالم بودن دستگاه، خطاهای رایج موقع اندازه‌گیری و راه‌های پیشگیری از بروز این خطاها اشاره کردیم.

در انتها توصیه می‌کنیم برای خرید تب سنج دیجیتالی به داروخانه آنلاین زیوش مراجعه کنید. به این ترتیب با چند کلیک ساده، تب سنج مدنظرتان را از برندهای معتبر خریداری می‌کنید و از مهم‌ترین سرمایه‌ زندگی، یعنی سلامتی خود و عزیزانتان مراقبت خواهید کرد. همچنین در صورت نیاز به هرگونه مشاوره، می‌توانید با کارشناسان ما تماس بگیرید.

سؤالات متداول

1. ایا تب سنجهای دیجیتالی دقیق است؟

بله؛ اکثر این تب‌سنج‌ها با حسگرهایی ساخته شدند که کمترین میزان خطا را موقع سنجش دمای بدن دارند.

2. تب سنج دیجیتالی نوزاد را کجا قرار دهیم؟

از آنجایی که ممکن است نوزاد بی‌قراری کند، استفاده از تب سنج پیشانی غیر تماسی یا قرار دادن تب سنج زیر بغل یا زیر دهان، بهترین انتخاب است.

3. تب سنج دیجیتالی چند دقیقه باید زیر بغل باشد؟

تا زمانی که صدای بوق دستگاه مشخص شود، باید زیر بغل بماند. این مدت‌زمان به‌طور تقریبی بین 1 تا 3 دقیقه طول می‌کشد.

4. چگونه تب سنج دیجیتالی را تنظیم کنیم؟

برای تنظیم تب سنج دیجیتالی حتماً دفترچه راهنما را با دقت بخوانید و طبق توصیه‌های شرکت سازنده عمل کنید. البته برخی مدل‌ها قابلیت تنظیم دما به سانتی‌گراد یا فارنهایت، مشخص کردن حالت اندازه‌گیری (دهانی، گوشی، زیر بغل) و امکان تنظیم هشدار تب دارند. تمام این قابلیت‌ها از طریق منو و قسمت تنظیمات صورت می‌گیرد.

نویسنده: مینا افجه

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و حسن غیبی

منابع: MayoClinic | NationWideChildrens