مصرف پروبیوتیک در کودکان چه تاثیری دارد؟

بسیاری از کارشناسان اعتقاد راسخی به بهبود سلامتی از طریق تغذیه دارند؛ خواه به‌منظور تأمین نیازها باشد، خواه برای جبران کمبود‌ها و حتی درمان بیماری‌های خاص. اساساً مواد مغذی نقش مهمی در حفظ سلامتی عمومی بدن دارند، به‌همین دلیل طی سال‌های اخیر مکمل‌های پروبیوتیک به‌طور‌ چشمگیری مورد توجه قرار گرفته‌اند. پروبیوتیک یک اصطلاح کلی است که برای اشاره به میکروارگانیسم‌های زنده و مفید (میکروب‌های مفید) مورد استفاده قرار می‌گیرد. بدن بدون وجود این باکتری‌ها از مزایای بسیاری محروم می‌ماند.

این موضوع در کودکان به شکل محسوس‌تری به چشم می‌خورد، چرا‌که آن‌ها به مراتب آسیب‌پذیر‌تر از بزرگسالان هستند و در دوران رشد و تکامل قرار دارند. اگر می‌خواهید با اهمیت مصرف پروبیوتیک در کودکی آشنا شوید و کنجکاو هستید بدانید مزایای پروبیوتیک برای کودکان چیست، پیشنهاد می‌کنیم در این مقاله با ما همراه باشید.

اهمیت سلامت میکروبیوم در کودکی

میکروبیوم روده نقش بسیار مهمی در سلامت کودکان ایفا می‌کند. برای کسانی که با این اصطلاح آشنایی ندارند، باید بگوییم میکروبیوم روده به مجموعه‌ای از باکتری‌ها و دیگر میکروارگانیسم‌های زنده اطلاق می‌شود که در دستگاه گوارش (روده) زندگی می‌کنند و حفظ تعادل جمعیت آن‌ها (باکتری‌های خوب و بد) بسیار ضروری است.

مسلماً بالا رفتن تعداد میکروب‌های مضر می‌تواند مشکلات زیادی برای سلامتی ما به‌وجود آورد و به همین دلیل اطمینان از سلامت میکروبیوم یا فلور روده برای تقویت سیستم ایمنی کودکان بسیار مهم است.

ازآنجایی‌که کودکان از همان ابتدا با باکتری‌ها و ویروس‌های جدید آشنا می‌شوند، سیستم ایمنی بدن آن‌ها همواره در حال کار است و تلاش می‌کند تا برای مقابله با بیماری‌ها، آنتی‌بادی تولید کند. در چنین شرایطی، سالم نگه داشتن میکروبیوم کودک بسیار مهم است و سیستم ایمنی بدن او را قدرتمند‌تر می‌کند. البته خواص پروبیوتیک برای کودکان تنها به سیستم دفاعی قدرتمند خلاصه نمی‌شود و مزایای زیادی به‌همراه دارد که در ادامه آن‌ها را مرور خواهیم کرد.

فواید مصرف پروبیوتیک برای کودکان

با توجه به نقش میکروبیوم در سلامت کودکان، عدم تعادل باکتری‌ها می‌تواند مشکلات بسیاری را به همراه داشته باشد و در کنار ناراحتی‌های گوارشی، خطر ابتلا به آلرژی، عفونت و دیگر بیماری‌ها را نیز افزایش دهد. برای جلوگیری از این اتفاق، مکمل‌های پروبیوتیک بسیار مفید هستند و مزایای متعددی را ارائه می‌دهند. از جمله:

1. پروبیوتیک برای مشکلات روده در کودکان

عدم تعادل باکتری‌ها در میکروبیوم روده ممکن است مشکلاتی همچون تحریک‌پذیری روده، چاقی و دیابت نوع 2 را به‌همراه داشته باشد. استفاده از مکمل‌های پروبیوتیک، به حفظ این تعادل کمک می‌کند و از بروز پیامد‌های ناشی از آن‌ مانند عفونت‌های روده‌ای جلوگیری خواهد کرد. علاوه‌بر‌این، حفظ جمعیت باکتری‌های مفید روده در حفظ سلامت مجاری ادرای کودکان نیز مؤثر است.

2. پروبیوتیک برای مشکلات گوارشی کودکان

مصرف مکمل‌های پروبیوتیک فواید زیر را برای دستگاه گوارشی کودکان به‌همراه دارد:

• درمان نفخ کودکان با پروبیوتیک: مطالعات نشان می‌دهند مکمل‌های پروبیوتیک برای درد شکم کودکان، نفخ و تسکین علائم قولنج کارایی دارند و می‌توانند هضم و جذب مواد غذایی را بهبود دهند.
• درمان اسهال کودکان با پروبیوتیک: با توجه به اینکه کاهش جمعیت میکروب‌های مفید روده و عدم تعادل باکتری‌ها در آن ممکن است باعث بروز اسهال در کودکان شود، با مصرف مکمل‌های پروبیوتیک می‌توان مشکلات گوارشی از جمله اسهال را بر‌طرف کرد. پروبیوتیک‌ها برای پیشگیری و کاهش اسهال ناشی از مصرف آنتی بیوتیک‌ها نیز مؤثر هستند.
• پروبیوتیک برای یبوست کودکان: استفاده از مکمل‌های پروبیوتیک گاهی برای رفع یبوست کودکان مؤثر است. برای درمان یبوست کودکان در درجه اول باید علت ایجاد آن بررسی شود، اما در مواردی که یبوست دلیل مشخصی ندارد (یبوست عملکردی)، می‌توان از این مکمل‌ها (با افزایش تعداد دفعات مدفوع) کمک گرفت.

3. تاثیر پروبیوتیک ها بر تقویت سیستم ایمنی کودکان

سیستم دفاعی بدن و روده ارتباط بسیار تنگاتنگی با‌هم دارند و به دنبال آن هر‌گونه بر‌هم خوردن تعادل جمعیتی میکروبیوم، می‌تواند باعث افزایش ریسک بروز عفونت‌های مختلف شود. در چنین شرایطی، پروبیوتیک‌ها می‌توانند سیستم دفاعی را تقویت کنند و به محافظت از کودکان در برابر عوامل بیماری‌زای مختلف بپردازند.

4. مزایای پروبیوتیک‌ها برای مشکلات تنفسی

مزایای پروبیوتیک‌ها تنها به سیستم گوارشی و رفع مشکلات روده محدود نمی‌شود و برای کاهش عفونت‌های تنفسی هم کارایی دارد. بر‌اساس مطالعات انجام شده، مکمل‌های پروبیوتیک ممکن است احتمال و طول مدت عفونت‌های تنفسی را کاهش دهند. این برای کودکانی که به مهد‌کودک و مدرسه می‌روند، بسیار مهم است و غیبت‌های موجه و غیرموجه آن‌ها را در محل درس و تحصیل کاهش می‌دهد. برخی بیماری‌های تنفسی مانند آسم به دلیل التهاب مزمن دستگاه تنفسی به وجود می‌آیند. به همین دلیل، برخی تحقیقات به اثر پروبیوتیک‌ها در پیشگیری و مدیریت آسم پرداخته‌اند.

5. کاهش آلرژی و اگزما

بیماری‌های پوستی نظیر اگزما و درماتیت آتوپیک اغلب در کودکان خردسال شایع هستند. این در حالی است که طبق مطالعات انجام شده، مصرف پروبیوتیک‌ها می‌تواند به بهبود علائم درماتیت آتوپیک و کاهش آلرژی کمک کند.

6. کمک به کاهش اختلالات روانی

به عقیده متخصصین، سلامت روده ارتباط نزدیکی با خلق‌وخو دارد و به‌نظر می‌رسد میکروبیوم روده نقشی کلیدی در سلامت روان کودکان دارد؛ به‌طوری که برخی از آن به عنوان مغز دوم یاد می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهند استفاده از مکمل‌های پروبیوتیک می‌تواند در بهبود اختلالات روانی سهیم باشد و تصمیم‌گیری عاطفی و حافظه عاطفی کودکان را تحت تأثیر قرار دهد.

7. پروبیوتیک‌ها و کنترل وزن

طبق تحقیقات، میکروبیوم روده سالم در مدیریت وزن کودکان نیز نقش دارد. بنابراین با مصرف مکمل‌های پروبیوتیک، می‌توان به وزن گیری و افزایش قد کودکانی که تغذیه نا‌مناسب دارند کمک کرد.

چه عواملی باعث نامتعادل شدن میکروبیوم در کودکان می‌شود؟

پروبیوتیک‌ها در‌واقع باکتری هستند، البته از نوع مفید. آن‌ها جمعیت میکروبیوم را تحت کنترل نگه می‌دارند و مانع از کاهش تعداد میکروارگانسیم‌های مفید می‌شوند. اما شاید از خود بپرسید «چگونه ممکن است تعداد این باکتری‌های کاهش پیدا کند و میکروبیوم کودکان نا‌متعادل شود؟» در بخش زیر عواملی را مرور می‌کنیم که تا حد قابل توجهی در این روند نقش دارند:

1. نوع زایمان

بر‌اساس یافته‌ها، میکروبیوم روده بیشتر نوزادانی که با روش طبیعی متولد می‌شوند، مشابه با میکروبیوتای مادر است. در نتیجه این‌طور به‌نظر می‌رسد که باکتری‌های سالم مادر در طول زایمان طبیعی به نوزاد منتقل می‌شود. این در حالی است که کودکان متولد‌شده با زایمان سزارین، از کانال زایمانی مادر عبور نمی‌کنند و به‌این‌ترتیب در معرض انتقال میکروب‌ها قرار نمی‌گیرند. به همین دلیل است که کودکان متولد‌شده با این روش زایمان، بسیار بیشتر از سایر کودکان مستعد ابتلا به دیس‌بیوز هستند.

2. آنتی بیوتیک‌ها

عامل دیگری که می‌تواند باعث بر‌هم خوردن تعادل میکروبیوم کودکان شود، آنتی بیوتیک‌ها هستند. آنتی‌بیوتیک‌ها معمولا برای درمان عفونت‌های خاص ناشی از باکتری‌ها استفاده می‌شوند، اما مشکل اینجاست که نمی‌توانند باکتری‌های خوب و بد را از یکدیگر متمایز کنند. در‌نتیجه پس از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، این احتمال وجود دارد که میکروبیوم روده کودکان نا‌متعادل شود و به مشکلاتی در سلامتی آن‌ها بیانجامد. در‌حقیقت سیستم ایمنی کودک تحت تأثیر قرار می‌گیرد و خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی، شرایط التهابی و مشکلات گوارشی مانند اسهال افزایش پیدا می‌کند.

3. بهداشت

رعایت بهداشت در کودکان امری ضروری و حائز اهمیت است، اما نباید فراموش کرد که بیش از حد تمیز بودن هم می‌تواند مشکلاتی را به دنبال داشته باشد و یکی از مهمترین آن‌ها، عدم تعادل میکروبیوم روده است. شواهد نشان می‌دهند کودکانی که در کشورهای توسعه‌یافته متولد می‌شوند و در محیط‌های بهداشتی‌تری زندگی می‌کنند، در سال‌های اولیه زندگی خود در معرض باکتری‌ها قرار نمی‌گیرند، حتی باکتری‌های مفید. به همین دلیل است که در این مناطق، توجه به تغذیه نوزادان و کودکان از اهمیت بیشتری برخوردار است.

بهترین منابع پروبیوتیک برای کودکان چیست؟

در صورت مشاهده علائم کمبود پروبیوتیک ها در کودکان، دو روش ساده برای تأمین آن وجود دارد؛ تغذیه و مکمل‌ها. اگرچه هر دو روش منبع خوبی برای تامین این مایحتاج هستند، اما بهتر است تا جای ممکن کودکان خود را با وعده‌های غذایی مناسب و سرشار از منابع پروبیوتیک تغذیه کنید.

1. منابع غذایی

همان‌طور که در بالا ذکر شد، روش ایده‌آل برای فراهم کردن مواد مغذی مورد نیاز کودک، استفاده از خوراکی‌ها و منابع طبیعی و فرآوری نشده است. به‌طور مثال:

• پنیر
• ماست (پروبیوتیک)
• کفیر (تخمیر شده شیر)
• دوغ (سنتی)
• سبزیجات تخمیر شده مانند کلم ترش و تمپه
• خیار شور (طبیعی)
• ترشیجات

2. مکمل‌های پروبیوتیک

با اینکه منابع غذایی پروبیوتیک به عنوان درمان طبیعی اسهال و یبوست کودکان شناخته می‌شوند و بهترین راه برای دریافت پروبیوتیک‌ها هستند، اما گاهی اوقات بچه‌ها تمایلی به خوردن غذاهای تخمیر شده (به‌خصوص به صورت مستمر) از خود نشان نمی‌دهند. در چنین شرایطی، مصرف مکمل‌های پروبیوتیک گزینه‌ای آسان و در‌عین‌حال ایده‌آل برای متعادل نگه داشتن میکروبیوم کودکان است؛ چرا‌که در اشکال و فرم‌های مختلف تولید می‌شوند و برای همه گروه‌های سنی موجود هستند.

کدام روش بهتر است؟

منابع غذایی پروبیوتیک یک راه حل طبیعی برای نفخ و درد شکم کودکان هستند. آن‌ها اغلب خوشمزه‌تر (هر‌چند ممکن است بعضی کودکان طعم آن‌ها را دوست نداشته باشند) و از لحاظ ارزش غذایی مغذی‌تر از مکمل‌ها محسوب می‌شوند. در‌عوض به سرعت فاسد می‌شوند و نمی‌توانید برای مدت طولانی از آن‌ها نگهداری کنید. در سمت دیگر مکمل‌هایی قرار دارند که به شکل تخصصی‌تری ترکیب‌بندی می‌شوند، مصرف آن‌ها اغلب راحت‌تر است (مکمل‌های طعم‌دار) و ماندگاری طولانی‌تری دارند؛ با‌این‌حال جزو منابع فرآوری‌شده به‌شمار می‌روند. برای انتخاب بهترین حالت، پیشنهاد می‌کنیم با توجه به ترجیحات و نیازهای کودک خود تصمیم بگیرید و تا جای ممکن ترکیبی از بهترین غذاهای پروبیوتیک و بهترین پروبیوتیک های مخصوص کودکان را در برنامه‌های غذایی کودک خود بگنجانید.

بهترین زمان برای مصرف پروبیوتیک‌ها

بر‌خلاف ویتامین‌ها، پروبیوتیک‌ها را می‌توان در هر ساعت از روز مصرف کرد. با‌این‌حال اگر به دنبال بهترین روش مصرف پروبیوتیک ها هستید باید بگوییم که به‌طور‌کلی توصیه می‌شود آن‌ها را درست قبل یا همراه با وعده‌های غذایی مصرف کنید.

سخن پایانی

پروبیوتیک‌ها به همان اندازه که برای بزرگسالان مهم هستند، برای کودکان نیز ضروری و مثمر‌ثمر خواهند بود. به‌خصوص برای نوزادان که تنها با یک میکروبیوم ابتدایی از رحم مادر متولد می‌شوند و رفته‌رفته باید جمعیت باکتری‌های مفید آن‌ها افزایش یابد.

همان‌طور که می‌دانید کودکان طی سال‌های ابتدایی زندگی خود با انواع میکروب‌ها و باکتری‌ها روبه‌رو می‌شوند. در چنین شرایطی ممکن است جمعیت باکتری‌های مضر افزایش پیدا کند و سلامت آن‌ها را به‌خطر اندازد. جهت پیشگیری از بروز مشکلات ناشی از این اتفاق، لازم است از سالم بودن میکروبیوم روده فرزندانتان اطمینان حاصل کنید و مطمئن شوید که سیستم ایمنی بدن آن‌ها در بهترین حالت ممکن قرار دارد.

برای این‌کار می‌توانید از دو روش منابع غذایی طبیعی و مکمل‌های پروبیوتیک استفاده کنید. به یاد داشته باشید مشاوران داروساز داروخانه اینترنتی زیوش همواره آماده هستند تا شما را در این مسیر راهنمایی کنند و جزئیات بیشتری در‌خصوص مکمل‌های پروبیوتیک ارائه دهند. پس جهت دریافت مشاوره رایگان، می‌توانید با ما تماس بگیرید.

نویسنده: علیرضا میرباقری

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و حسن غیبی

منابع: WebMD | HealthLine | HealthyLife | MegaWeCare