لوونورژسترل

پیشگیری از بارداری اورژانسی با قرص لوونورژسترل روشی مؤثر است که می‌تواند بعد از رابطه جنسی محافظت‌نشده (رابطه جنسی بدون محافظت یا زمانی که پیشگیری از بارداری ناموفق بوده‌است)، احتمال بارداری را کاهش دهد. هر کسی که ممکن است باردار شود، بدون محدودیت سنی می‌تواند از این قرص استفاده کند.

به‌عنوان مثال، اگر رابطه جنسی بدون کاندوم داشتید، اگر کاندوم در حین رابطه پاره شد، یا اگر روز قبل یا بعد از رابطه جنسی، فراموش کرده‌اید که قرص ضد بارداری معمول خود را مصرف کنید، قرص اورژانسی (لوونورژسترل) مؤثر خواهد بود. اگر این قرص در عرض ۷۲ ساعت پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده مصرف شود، می‌تواند شانس بارداری را ۷۵ تا ۸۹ درصد کاهش دهد. در ادامه، به بررسی نکات کلیدی درباره قرص اورژانسی (لوونورژسترل) می‌پردازیم تا شما بتوانید با آگاهی کامل و خیال راحت از فواید آن بهره‌مند شوید.

طبقه‌بندی دارویی	داروی ضدبارداری پروژستینی
اشکال دارویی	قرص خوراکی ۱.۵ و ۰.۷۵ میلی‌گرم
موارد مصرف اصلی	پیشگیری اورژانسی از بارداری
نحوه مصرف رایج	۱.۵ میلی‌گرم در سریع‌ترین زمان ممکن تا ۷۲ ساعت بعد از رابطه محافظت‌نشده
تداخلات دارویی مهم^	ترانگزامیک اسید - کاربامازپین - سایر پروژستین‌ها (مانند مدروکسی پروژسترون)
برندهای تجاری معروف	لونژیل - اووسیز - تنسی
داروهای هم‌گروه	لاینسترنول، کنتراسپتیو اچ دی و کنتراسپتیو ال دی

^داروهای فهرست‌شده در این جدول، تمامی تداخلات دارویی قرص اورژانسی (لوونورژسترل) را شامل نمی‌شوند. بنابراین، در صورت مصرف هرگونه دارو، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

کاربرد قرص اورژانسی

همان‌طور که از نام این قرص پیدا است، لوونورژسترل برای پیشگیری اورژانسی از بارداری (زمانی که رابطه جنسی محافظت‌نشده رخ داده یا روش پیشگیری دچار شکست شده‌است) کاربرد دارد.

مطالعه بیشتر: اگر کاندوم پاره شود چه باید کرد؟

نحوه مصرف قرص اورژانسی

حداکثر تا ۷۲ ساعت بعد از رابطه‌ جنسی محافظت‌نشده، قرص اورژانسی ضد بارداری را مصرف کنید؛ این دارو به ۲ صورت قابل مصرف است:

• طریقه مصرف قرص اورژانسی دوتایی: مصرف دو قرص ۰.۷۵ با فاصله ۱۲ ساعت؛ این روش معمولاً با عوارض کمتری (مانند تهوع و استفراغ) همراه است.

• مصرف یک قرص ۱.۵ (قرص اورژانسی تکی) یا ۲ قرص ۰.۷۵ همزمان با هم

مصرف این قرص قبل یا بعد از غذا تفاوتی ندارد. قرص را به‌طور کامل همراه با یک لیوان آب ببلعید و از جویدن، خردکردن یا حل‌کردن آن در آب خودداری کنید.

عوارض جانبی احتمالی قرص لوونورژسترول

قرص اورژانسی (لوونورژسترل) به طور کلی ایمن است و عارضه جانبی خطرناکی ندارد؛ اما مثل هر داروی دیگری می‌تواند سبب برخی عوارض خفیف شود. در ادامه شایع‌ترین عوارض قرص اورژانسی (لوونورژسترول) را بررسی می‌کنیم. توجه کنید که این لیست شامل تمام عوارض جانبی این دارو نیست و در صورت بروز هر عارضه‌ی جانبی خاصی بهتر است با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.

• تغییر در چرخه‌های قاعدگی (تأخیر در پریود، خونریزی شدید، کاهش خونریزی و لکه‌بینی)

• حالت تهوع

• درد یا گرفتگی شکم

• خستگی و ضعف عمومی

• سردرد

• سرگیجه

• حساس‌شدن سینه‌ها به لمس

• استفراغ

• اسهال

چگونه عوارض قرص اورژانسی را از بین ببریم

اگر پس از مصرف قرص اورژانسی دچار سرگیجه یا حالت تهوع شُدید، به پشت دراز بکشید و بالشتی زیر سر خود بگذارید. این کار به جلوگیری از استفراغ کمک می‌کند. همچنین، استفاده از آب گازدار (سودا) نیز برای کاهش این عوارض موثر است. برای کاهش دردهای شکمی و سردرد نیز می‌توانید از استامینوفن استفاده کنید.

تداخلات دارویی لوونورژسترول

مصرف قرص اورژانسی (لوونورژسترل) همراه با برخی داروها می‌تواند باعث بروز عوارض جدی شود. آگاهی از این تداخلات دارویی بسیار مهم است. در ادامه، مهم‌ترین تداخلات دارویی این ترکیب را بررسی می‌کنیم.

• ترانگزامیک اسید: استفاده هم‌زمان از قرص اورژانسی بارداری و این دارو ممنوع است.

• القاکننده‌های فعالیت سیتوکروم CYP3A4 (مانند ریفامپین، کاربامازپین، فنوباربیتال، بوپرنورفین و جینسینگ)

• سایر پروژستین‌ها (مانند مدروکسی پروژسترون)

• داروهای مهارکننده پروتئاز (مانند ریتوناویر)

• اپرپیتانت

• فلبامات

• گریزئوفولوین

• مایکوفنولات

• اکتروتاید (سندوستاتین)

• توپیرامات

• وریکونازول

• افاویرنز

این فهرست، لیست کاملی از تمام تداخلات دارویی قرص اورژانسی (لوونورژسترل) نیست. درصورتیکه هر داروی دیگری را مصرف می‌کنید، پیش از مصرف قرص اورژانسی (لوونورژسترل) با داروساز یا پزشک مشورت کنید.

موارد هشدار مصرف

قرص لوونورژسترول برای خانم‌هایی که شاخص توده بدنی (BMI) بالای ۳۰ دارند، ممکن است به اندازه کافی مؤثر نباشد. بنابراین، پس از مصرف این قرص، بهتر است وضعیت بارداری خود را بررسی کنند و با مشورت پزشک روش‌های پیشگیری مطمئن‌تر و جایگزین را انتخاب کنند.

اگر در حال حاضر باردار هستید؛ استفاده از قرص اورژانسی برای شما مجاز نیست. همچنین، استفاده منظم از این دارو برای تنظیم قاعدگی توصیه نمی‌شود.

مطالعه بیشتر: علائم اولیه بارداری؛ وقتی بدن خبر از بارداری می‌دهد

توجه: تا ۷ روز پس از مصرف قرص اورژانسی، ضروری است که در حین رابطه از کاندوم استفاده کنید.

مطالعه بیشتر: معرفی بهترین کاندوم های موجود در داروخانه ها

مصرف قرص اورژانسی در دوران باروری، بارداری و شیردهی

مصرف لوونورژسترول در دوران باروری

ممنوعیتی برای مصرف در این دوره وجود ندارد.

لوونورژسترول در بارداری

این دارو برای استفاده در خانم‌های باردار توصیه نمی‌شود. با این حال، در مواجهه ناخواسته با دارو در دوران بارداری، عوارض نامطلوبی برای مادر یا جنین مشاهده نشده است

قرص اورژانسی در شیردهی

ممنوعیتی برای مصرف در این دوره وجود ندارد.

مکانیسم اثر لوونورژسترول

لوونورژسترول از طریق چند مکانیسم باعث جلوگیری از بارداری می‌شود: ضخیم کردن مخاط دهانه رحم که عبور و بقای اسپرم را محدود می‌کند، مهار تخمک‌گذاری از طریق بازخورد منفی به هیپوتالاموس که ترشح هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینه‌کننده (LH) را کاهش می‌دهد؛ و تغییر در آندومتر که ممکن است مانع لانه‌گزینی شود. لوونورژسترول پس از شروع فرآیند لانه‌گزینی اثربخش نیست.

جدول اشکال دارویی و برندهای لوونورژسترل

شرکت‌های مختلفی فراورده‌های حاوی قرص اورژانسی (لوونورژسترل) را تولید می‌کنند که همگی ماده موثره یکسانی دارند. این داروها به لحاظ اثربخشی تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند. از برندهای مختلف این دارو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

نام برند	شکل و دوز دارویی	شرکت سازنده / شرکت واردکننده
لونژیل	قرص خوراکی ۰.۷۵ و ۱.۵ میلی‌گرم	ایران هورمون
اووسیز	قرص خوراکی ۰.۷۵ و ۱.۵ میلی‌گرم	داروسازی ابوریحان
تَنسی	قرص خوراکی ۰.۷۵ و ۱.۵ میلی‌گرم	داروسازی آتی فارمد

سخن پایانی

قرص اورژانسی (لوونورژسترل)، راهکار آخر برای جلوگیری از بارداری محسوب می‌شود. این دارو، یک گزینه موثر برای زمانی است که سایر راه‌های پیشگیری از وقوع بارداری ناموفق ظاهر شده‌اند. مصرف قرص اورژانسی (لوونورژسترل) طبق دستور پزشک و با درنظر گرفتن بیماری‌های زمینه‌ای یا داروهای مصرفی می‌تواند کم‌ترین عارضه و بهترین اثربخشی را برای شما ایجاد کند. برای خرید قرص اورژانسی (لوونورژسترل) می‌توانید با مراجعه به داروخانه‌های معتبر و ارائه نسخه پزشک اقدام کنید. در صورت تداوم مصرف می‌توانید با داروساز مشورت و دارو را تهیه کنید.

سؤالات متداول

1. قرص اورژانسی تا چند روز تاثیر دارد؟

اگرچه سازندگان توصیه می‌کنند که آن را در عرض حداکثر ۳ روز پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده مصرف کنید، اما شما می‌توانید آن را تا ۵ روز پس از رابطه هم مصرف کنید. تحقیقات نشان داده‌است که قرص اورژانسی زمانی که بین ۷۲ تا ۱۲۰ ساعت پس از رابطه جنسی مصرف شود، به طور متوسطی ​​موثر است؛ اما به یاد داشته‌باشید که هر چه دیرتر مصرف کنید، اثربخشی آن کاهش می‌یابد.

2. آیا وزن بالا سبب محدودیت در مصرف قرص اورژانسی می‌شود؟

این قرص ممکن است برای افرادی که BMI برابر یا بیشتر از 30 دارند؛ اثر کمتری داشته‌باشد. این اثر کمتر، به معنای ممنوعیت استفاده برای این افراد نیست و ایشان همچنان می‌توانند از قرص اورژانسی استفاده کنند.

3. اگر بعد از مصرف قرص اورژانسی استفراغ کردم، آیا لازم است آن را تکرار کنم؟

اگر در عرض ۲ ساعت پس از مصرف این قرص بالا آوردید، ضروری است که دوز مذکور را تکرار کنید. پس از این زمان، معمولا نیازی به تکرار‌کردن دوز وجود ندارد.

4. علت پریود نشدن بعد از قرص اورژانسی چیست؟

اگر در عرض ۳ هفته بعد از مصرف این قرص پریود نشده‌اید یا یک هفته از زمان پریود طبیعی شما گذشته و همچنان خونریزی بعد از قرص اورژانسی رخ نداده‌است؛ ممکن است که بارداری رخ داده باشد. در این شرایط، ضروری است که بیبی چک استفاده شود.

5. قرص اورژانسی کی بخوریم؟

هر چه سریعتر این قرص را مصرف کنید، احتمال بارداری کمتر می‌شود. توصیه می‌شود که قرص اورژانسی بعد رابطه حداکثر تا ۷۲ ساعت استفاده شود.

6. قرص اورژانسی در سال چند بار میشه استفاده کرد؟

استفاده از قرص اورژانسی لوونورژسترول باید محدود باشد و معمولاً توصیه می‌شود سالی ۲ تا ۳ بار بیشتر مصرف نشود، زیرا این روش به‌هیچ عنوان گزینه اول برای پیشگیری منظم از بارداری نیست و باید تنها در مواقع ضرورت مورد استفاده قرار بگیرد؛ زیرا می‌تواند سبب نامنظم‌شدن چرخه‌های ماهیانه بانوان شود.

7. آیا قرص اورژانسی (لوونورژسترل) برای سقط جنین است؟

خیر؛ این قرص به‌هیچ عنوان کاربردی برای سقط جنین ندارد. در واقع لوونورژسترل برای متوقف‌کردن بارداری، قبل از وقوع آن عمل می‌کند. اگر قبلا باردار باشید، این دارو کارساز نخواهد بود.

8. آیا قرص اورژانسی ضد بارداری از ابتلا به HIV / AIDS پیشگیری می‌کند؟

خیر؛ این دارو چنین تاثیری ندارد.

9. آیا استفاده از قرص اورژانسی برای پریود شدن سریع کار درستی است؟

درصورتیکه رابطه جنسی کنترل‌نشده رخ نداده‌باشد، توصیه نمی‌شود که از این قرص برای دستکاری در پریود استفاده کنید؛ زیرا مصرف آن می‌تواند سبب اختلال در چرخه‌های قاعدگی بعدی شما شود.

10. چند روز بعد از مصرف قرص اورژانسی پریود میشویم؟ پریودی بعد از قرص اورژانسی چقدر طول میکشد؟

اکثر بانوان، ظرف ۷ روز بعد از زمان مصرف قرص اورژانسی پریود می‌شوند؛ اگرچه این مدت ممکن است تا ۳ هفته هم طول بکشد. اگر در عرض ۳ هفته پس از مصرف اورژانسی پریود نشدید، ممکن است باردار باشید. تست بارداری انجام دهید.

11. تا چند روز بعد از رابطه میشه قرص اورژانسی خورد؟

بهتر است که قرص لوونورژسترول را حداکثر تا ۳ روز (۷۲ ساعت) بعد از رابطه مصرف کنید.

12. احتمال بارداری با قرص اورژانسی چند درصد است؟

درصورتیکه قرص لوونورژسترل ظرف سه روز پس از رابطه محافظت‌نشده مصرف شود، احتمال بارداری بین ۱۱ الی ۲۵ درصد خواهد بود. در واقع، این دارو شانس بارداری را تا ۸۹ درصد کاهش می‌دهد.

13. از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده؟

برای اطمینان از اثرگذاری قرص اورژانسی، باید به زمان‌بندی قاعدگی توجه کرد؛ اگر قاعدگی در زمان معمول یا نزدیک به موعد پیش‌بینی‌شده رخ دهد، احتمال بارداری پایین است، اما اگر شروع قاعدگی تأخیر داشته باشد یا علائم بارداری ظاهر شود، توصیه می‌شود یک تا دو هفته پس از رابطه محافظت‌نشده تست بارداری انجام شود.

14. عوارض قرص اورژانسی بر رحم چیست؟

قرص اورژانسی معمولاً عوارض جدی و مستقیم بر رحم ایجاد نمی‌کند، اما ممکن است باعث برخی تغییرات موقتی و ناراحتی خفیف در ناحیه رحم شود که به‌خودی‌خود برطرف می‌شود. در صورت بروز درد شدید یا خونریزی غیرطبیعی، باید به پزشک مراجعه کرد.

15. آیا مصرف هم‌زمان قرص اورژانسی و زعفران برای جلوانداختن قاعدگی درست است؟

قرص اورژانسی دارویی برای پیشگیری از بارداری است و مصرف هم‌زمان آن با زعفران برای جلو انداختن قاعدگی توصیه نمی‌شود؛ بهتر است برای تنظیم قاعدگی با پزشک مشورت کنید.

منابع: WebMD | Drugs.com | UpToDate

نویسنده:سروش سراب هرسینی

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و کوثر معمارفر