رژیم غذایی مادر برای یبوست نوزاد

یبوست در نوزادانی که تنها از شیر مادر تغذیه می‌کنند، چندان رایج نیست، چرا که شیر مادر به‌طور طبیعی خاصیت ملین دارد. با این حال، با شروع تغذیه کمکی یا استفاده از شیر خشک، بسیاری از نوزادان ممکن است دچار یبوست شوند. اگر نوزاد هنگام دفع مدفوع بی‌قرار است، درد دارد یا مدفوع او خشک و سفت است، احتمالاً یبوست دارد. در این وضعیت ممکن است مصرف شربت گوارش کودکان برای رفع علائم یبوست مؤثر باشد؛ اما نمی‌توان نقش بهبود تغذیه مادر برای یبوست نوزاد​ را هم نادیده گرفت.

برای کمک به رفع یبوست نوزاد، به مادران شیرده توصیه می‌شود مصرف مواد غذایی سرشار از فیبر مانند سبزیجات تازه، میوه‌های ملین مثل آلو، گلابی و کیوی، غلات کامل و حبوبات را در رژیم روزانه خود افزایش دهند. همچنین باید از مصرف زیاد لبنیات پرچرب، غذاهای فرآوری‌شده، برنج سفید و موز نارس پرهیز کنند و نوشیدن آب کافی در طول روز را فراموش نکنند. در نهایت، اصلاح تغذیه مادر می‌تواند یکی از روش‌های طبیعی و مؤثر برای کمک به سلامت دستگاه گوارش نوزاد باشد. بنابراین اگر به دنبال راهی مطمئن و طبیعی برای بهبود وضعیت گوارشی نوزادتان هستید، دعوت می‌کنم تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

خوراکی‌های مفید در رژیم غذایی مادر برای یبوست نوزاد​

از دلایل یبوست نوزادان می‌توان به تغذیه با شیر خشک، شروع غذای کمکی، کم‌آبی بدن و در بعضی مواقع حساسیت به ترکیبات خاصی در شیر مادر اشاره کرد. در این شرایط رژیم غذایی مادر برای یبوست نوزاد​ می‌تواند نقش مهمی در بهبود یا تشدید وضعیت گوارشی او ایفا کند، زیرا ترکیبات موجود در شیر مادر تحت تأثیر غذاهایی است که مادر مصرف می‌کند. اگرچه شیر مادر بیشتر تحت تأثیر ترکیبات خون مادر و نه دقیقاً خوراکی‌هایی که می‌خورد، قرار دارد، اما شواهد نشان می‌دهند که رژیم غذایی مادر می‌تواند به‌صورت غیرمستقیم بر سیستم گوارش نوزاد اثر بگذارد.

اگر شما هم به دنبال راهی طبیعی، ایمن و بدون نیاز به دارو برای کمک به بهبود وضعیت روده‌ای نوزادتان هستید، توجه به رژیم غذایی دوران شیردهی می‌تواند قدم مؤثری باشد. در ادامه، مواد غذایی مناسب برای تغذیه مادر شیرده برای یبوست نوزاد را معرفی می‌کنیم که می‌توانند به تسکین این مشکل کمک کنند:

1. جو دوسر

جو دوسر یکی از منابع غنی فیبرهای محلول، به‌ویژه بتاگلوکان و ترکیبات مغذی مانند ویتامین‌های گروه B، منیزیم و آهن است که می‌تواند به بهبود کیفیت و حجم شیر مادر کمک کند. هرچند فیبر موجود در جو دوسر به‌صورت مستقیم وارد شیر مادر نمی‌شود و اثر مستقیمی بر یبوست نوزاد ندارد، اما مصرف منظم آن توسط مادر می‌تواند با ارتقای وضعیت گوارشی، افزایش آب‌رسانی و کمک به ترکیب متعادل‌تر شیر، به‌صورت غیرمستقیم در بهبود عملکرد دستگاه گوارش نوزاد مؤثر باشد. بنابراین، اگرچه جو دوسر درمان مستقیمی برای یبوست نوزاد محسوب نمی‌شود، اما می‌تواند به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل در دوران شیردهی، به کاهش این مشکل کمک کند.

2. سبزیجات پخته مانند کدو، هویج و نخودفرنگی

مصرف منظم سبزیجات پخته مانند کدو، هویج و نخودفرنگی در رژیم غذایی می‌تواند به بهبود عملکرد دستگاه گوارش مادر و تأمین بهتر آب و املاح بدن کمک کند. اگرچه فیبر موجود در این سبزیجات مستقیماً وارد شیر مادر نمی‌شود و تأثیر مستقیم بر یبوست نوزاد ندارد، اما مصرف آن‌ها می‌تواند به تعادل بهتر ترکیب شیر، به‌ویژه از نظر قوام و میزان آب، منجر شود. این تغییرات ممکن است به‌طور غیرمستقیم در کاهش یبوست نوزاد مؤثر واقع شوند.

3. غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای، نان سبوس‌دار و بلغور

غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای، نان سبوس‌دار و بلغور، منابع ارزشمندی از فیبرهای محلول و غیرمحلول، ویتامین‌های گروه B، منیزیم و آهن هستند که نقش مهمی در بهبود عملکرد گوارش مادر و تأمین انرژی پایدار دارند. هرچند مانند موارد بالا فیبر موجود در این مواد وارد شیر مادر نمی‌شود و تأثیر مستقیمی بر یبوست نوزاد ندارد، اما مصرف منظم آن‌ها می‌تواند به تنظیم حرکات روده‌ای مادر، حفظ سطح مناسب مایعات در بدن و در نهایت بهبود کیفیت و ترکیب شیر کمک کند. این تغییرات ممکن است به‌طور غیرمستقیم، به کاهش یبوست نوزاد کمک کنند؛ به‌ویژه در مواردی که یبوست ناشی از غلظت شیر یا کمبود آب در بدن مادر است. 

4. نوشیدن مایعات کافی

بدن مادر در دوران شیردهی به آب بیشتری نیاز دارد. کم‌آبی بدن مادر می‌تواند ترکیب شیر را تحت تأثیر قرار دهد و باعث کاهش حجم شیر شود، که ممکن است در برخی نوزادان با کاهش حرکات روده همراه باشد. نوشیدن حداقل ۸ تا ۱۰ لیوان آب در روز (بسته به وزن و شرایط بدنی) و گنجاندن دمنوش‌های ملایم مانند بابونه یا رازیانه در رژیم غذایی مادر برای یبوست نوزاد​ بسیار مؤثر است.

مطالعه بیشتر: بهترین قطره برای درمان یبوست نوزاد

مواد غذایی ممنوعه هنگام شیردهی به نوزاد مبتلا به یبوست

اگر این روزها نوزاد شیرخوارتان با مشکل یبوست مواجه است، حتماً می‌دانید که این مسئله تا چه اندازه می‌تواند برای شما نگران‌کننده باشد. احتمالاً تاکنون روش‌های مختلفی از ماساژ شکم تا اجرای حرکات ورزشی برای نوزاد و تغییر رژیم غذایی را امتحان کرده‌اید تا به او کمک کنید. با شناختن غذاهایی که بهتر است در تغذیه مادر شیرده برای یبوست نوزاد محدود شوند، می‌توانید قدم مؤثری برای بهبود راحتی و سلامت گوارشی نوزادتان بردارید. در ادامه، لیست مواد غذایی ممنوعه هنگام شیردهی به نوزاد مبتلا به یبوست را بررسی می‌کنیم تا با پرهیز از آن‌ها به رفع این مشکل فرزند خود کمک کنید:

1. لبنیات گاوی (مانند شیر، پنیر، ماست پرچرب)

حساسیت به پروتئین شیر گاو یکی از عوامل شایع یبوست در نوزادان است که می‌تواند از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شود. این حساسیت معمولاً باعث واکنش‌های گوارشی مانند نفخ، دل‌درد و یبوست می‌شود. اگر نوزادتان به طور مداوم با این علائم روبه‌رو است، حذف موقت لبنیات گاوی از تغذیه مادر برای یبوست نوزاد می‌تواند گزینه‌ای مؤثر باشد.

2. نوشیدنی‌های کافئین‌دار (قهوه، چای پررنگ، نوشابه و انرژی‌زاها)

نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه، چای پررنگ، نوشابه‌ها و انواع نوشیدنی‌های انرژی‌زا حاوی ترکیبی محرک به نام کافئین هستند که پس از مصرف مادر وارد جریان خون می‌شوند و از طریق شیر به نوزاد منتقل خواهند شد. نوزادان به‌ویژه در ماه‌های اولیه زندگی، توانایی محدودی در تجزیه و دفع کافئین دارند و همین موضوع باعث می‌شود حتی مقادیر کم این ماده نیز در برخی نوزادان حساس منجر به بروز علائمی مانند بی‌قراری، اختلال خواب و گاهی اختلال در حرکات طبیعی روده شود. در موارد خاص، این اختلالات می‌توانند به بروز یبوست منجر شوند.

هرچند مصرف مقدار محدودی از نوشیدنی‌های کافئین‌دار برای مادران شیرده معمولاً بی‌خطر تلقی می‌شود، اما در صورت مشاهده علائم گوارشی یا بی‌قراری در نوزاد، بهتر است که مادر مصرف این نوشیدنی‌ها را کاهش دهد یا به‌طور موقت حذف کند تا تأثیر آن ارزیابی شود.

3. نان سفید و فرآورده‌های آرد سفید

نان سفید و فرآورده‌هایی مانند کیک‌ها و شیرینی‌ها که با آرد سفید و بدون سبوس تهیه می‌شوند، تقریباً فاقد فیبر هستند. این محصولات در فرآیند تولید، سبوس و جوانه گندم را که منبع اصلی فیبر، ویتامین‌های گروه B و مواد معدنی‌ به حساب می‌آیند، از دست می‌دهند. بنابراین، مصرف مکرر آن‌ها می‌تواند به کاهش میزان فیبر در رژیم غذایی مادر منجر شود.

رژیم کم‌فیبر علاوه بر ایجاد اختلالات گوارشی، ممکن است به‌طور غیرمستقیم بر کیفیت شیر مادر تأثیر بگذارد و سلامت روده‌ای نوزاد را تحت‌تأثیر قرار دهد. در نتیجه، افزایش احتمال یبوست در نوزادانی که به ترکیبات موجود در شیر حساس‌ هستند، دور از انتظار نیست. انتخاب جایگزین‌هایی از گروه غلات کامل مانند نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای و بلغور، تصمیمی هوشمندانه است که می‌تواند در بهبود عملکرد گوارشی مادر و نوزاد نقش مؤثری ایفا کند.

4. غذاهای جدید یا سنگین در رژیم مادر

افزودن ناگهانی غذاهای سنگین یا جدید به رژیم غذایی مادر شیرده می‌تواند تعادل ترکیبات شیر را تحت تأثیر قرار دهد. اگرچه ترکیب شیر عمدتاً تحت کنترل فیزیولوژی بدن مادر است، اما برخی از تغییرات رژیمی ممکن است روی طعم، میزان چربی و ترکیبات فعال موجود در شیر اثر بگذارد. نوزادانی که به تغییرات سریع در شیر مادر حساسیت دارند، ممکن است علائمی مانند بی‌قراری، نفخ شکم، تغییرات رفتاری یا اختلالات گوارشی از جمله یبوست را تجربه کنند.

از این‌رو توصیه می‌شود که مادران شیرده هنگام وارد کردن غذاهای جدید، سنگین یا ادویه‌دار به رژیم خود، این تغییرات را به‌تدریج انجام دهند و واکنش نوزاد را به‌دقت زیر نظر بگیرند. در صورتی که نوزاد دچار مشکل شد، بهتر است آن ماده غذایی حذف و در صورت نیاز با متخصص کودکان مشورت شود، چون تغذیه مادر می‌تواند به‌طور غیرمستقیم بر سلامت دستگاه گوارش نوزاد اثر بگذارد.

مطالعه بیشتر: رنگ مدفوع نوزاد نشانه چیست؟

سخن پایانی

وقتی نوزاد شما دچار یبوست است، شاید لازم نباشد فوراً سراغ دارو یا درمان‌های تهاجمی بروید. گاهی تنها با اصلاح و بازنگری در رژیم غذایی مادر برای یبوست نوزاد می‌توان نتایج مؤثری به دست آورد. پرهیز از برخی غذاهای خاص و جایگزین‌کردن آن‌ها با مواد غذایی ملین، سبک و سرشار از فیبر، می‌تواند به شما کمک کند تا از طریق شیردهی، به گوارش بهتر و آسایش نوزادتان کمک کنید.

اگر نوزادتان شیر خشک مصرف می‎کند، بهتر است قبل از تهیه آن با متخصص مشورت کنید. کارشناسان ما در داروخانه آنلاین زیوش آماده‌اند تا به‌صورت رایگان به شما مشاوره دهند و بهترین شیر خشک برای یبوست نوزاد را به شما معرفی کنند. برای این کار کافی است با شماره  02191007666 داخلی 3 تماس بگیرید.

سؤالات متداول

1. آیا مصرف لبنیات در دوران شیردهی باعث یبوست نوزاد می‌شود؟

مصرف لبنیات در دوران شیردهی ممکن است در برخی نوزادان باعث یبوست شود، به‌ویژه اگر نوزاد نسبت به پروتئین شیر گاو حساسیت داشته باشد. این حساسیت می‌تواند با علائمی مانند یبوست، نفخ و دل‌درد ظاهر شود.

2. چگونه با رژیم غذایی مناسب از یبوست نوزاد جلوگیری کنیم؟

برای پیشگیری از یبوست نوزادتان، توصیه می‌شود رژیم غذایی‌تان را به گونه‌ای تنظیم کنید که شامل فیبر کافی (از طریق میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل) باشد و مصرف مایعات را نیز در طول روز فراموش نکنید؛ این اقدامات به بهبود عملکرد گوارشی نوزاد از طریق شیر کمک خواهد کرد.

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و وحیده محمدزاده