روش استفاده از دستگاه تست قند خون خانگی

دیابت یک بیماری مزمن به‌شمار می‌رود، با‌این‌حال اغلب می‌توان با تغییرات سبک زندگی، داروهای مخصوص و مراقبت‌های ویژه آن را مدیریت کرد. همان‌طور که می‌دانید، هدف اصلی درمان دیابت حفظ سطح گلوکز خون در محدوده ایده‌آل است. با‌این‌حساب، یکی از مهمترین اقداماتی که شما می‌توانید در کنترل بیماری خود داشته باشید، بررسی سطح قند خون است.

در‌واقع با این‌کار مطمئن خواهید شد که برنامه درمانی شما چگونه پیش می‌رود و تا چه اندازه مثمر‌ثمر بوده است. در حالت معمول بیمار می‌بایست به صورت دوره‌ای به درمانگاه، شبکه بهداشت یا سایر مراکز درمانی مراجعه کند و پس از آن پزشک، پرستار یا کارشناس بهداشت با بررسی آزمایش خون میزان گلوکز خون فرد را اندازه‌گیری کند.

تحت این شرایط، ارزیابی به خوبی انجام می‌شود و میانگین سطح قند خون طی دوره‌های 2 یا 3 ماهه ثبت خواهد شد. با‌این‌وجود اگر می‌خواهید وضعیت سلامتی خود را به بهترین شکل ممکن مدیریت کنید، گاهی لازم است سطح قند خون را در خانه و به‌طور‌مرتب بررسی کنید.

برای این‌کار به یک دستگاه اندازه‌گیری گلوکز خون احتیاج دارید و مهم‌تر از آن، باید با نحوه استفاده از دستگاه تست قند خون آشنایی داشته باشید. در این مقاله بررسی می‌کنیم که این دستگاه‌ها چگونه کار می‌کنند و نحوه کاهش خطا و افزایش دقت آن‌ها چگونه است. پس با ما همراه باشید.

فهرست مطالب

اهمیت استفاده از دستگاه تست قند خون

دستگاه تست قند خون، یک دستگاه کوچک و قابل حمل است که از تجهیزات پزشکی ضروری خانگی محسوب می‌شود و به شما اجازه می‌دهد سطح گلوکز خون را به‌راحتی اندازه‌گیری کنید. این دستگاه‌ها که با نام‌های دیگری مانند گلوکو‌متر، گلوکز متر و مانیتور قند خون هم شناخته می‌شوند، می‌توانند طی چند ثانیه به شما نشان دهند که قند خون شما در چه سطحی قرار دارد؛ آیا خیلی پایین است؟ خیلی بالا است یا در حالت ایده‌آلی قرار دارد؟

با استفاده از این دستگاه‌ها، صرف‌نظر از اینکه چه نوع دیابتی دارید، به‌سادگی می‌توانید میزان گلوکز خون را بررسی کنید و تنها با استفاده از یک نوار تست و یک قطره خون، اطلاعات ارزشمندی در مورد وضعیت سلامتی خود به‌دست آورید.

آگاهی از طرز استفاده از دستگاه قند خون و پروسه اندازه‌گیری در راستای این امر ضروری است. در این راستا آموزش تصویری زیر می‌تواند به شما کمک کند:

چه کسانی باید از دستگاه قند خون خانگی استفاده کنند؟

اندازه‌گیری منظم گلوکز به شما کمک می‌کند تا نظارت کاملی بر سطح قند خون خود یا خانواده خود داشته باشید. به‌طور‌دقیق‌تر شما می‌توانید:

تغییرات سطح گلوکز را بعد یا قبل از ورزش و حتی واکنش‌های هیجانی مشاهده کنید.
اثربخشی داروها و دیگر روش‌های درمانی را بررسی کنید.
بر روند درمان دیابت نظارت داشته باشید.
عواقب و عوارض ناشی از بالا رفتن گلوکز را به حداقل برسانید.
مشخص کنید که چه عواملی باعث افزایش یا کاهش قند خون می‌شود.

با این اوصاف دستگاه گلوکو‌متر مزایای زیادی برای افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و 2، دیابت بارداری و دیابت نهفته دارد. البته گاهی اوقات افراد مستعد به دیابت هم با تهیه این دستگاه، وضعیت جسمانی خود را به‌طور دقیق مورد نظارت قرار می‌دهند و از ابتلا به دیابت پیشگیری می‌کنند.

آماده‌سازی قبل از اندازه‌گیری

قبل از آموزش طرز کار با دستگاه قند خون، نکاتی وجود دارند که با رعایت آن‌ها اطمینان حاصل خواهید کرد که روند اندازه‌گیری را به‌درستی دنبال کرده‌اید. به‌عنوان اولین قدم، مطمئن شوید که تمام لوازم مورد نیاز را در‌اختیار دارید. وسایل لازم شامل پد الکلی، قلم لنست، نوار تست قند خون و خود دستگاه گلوکومتر هستند.

قلم لنست ابزاری است که با قرار‌ دادن لنست در آن و تنظیم سوزن، نمونه خون را برای شما فراهم می‌کند. این قلم می‌تواند از برند خود دستگاه تست قند یا مارک دیگری باشد. تنها کافی است لانست‌ها با قلم همخوانی داشته باشند.
اما نوار تست قند خون دقیقا باید با دستگاه گلوکومتر سازگاری داشته باشد، در غیر این‌صورت نمی‌تواند اطلاعات خون را پردازش کند. توجه داشته باشید که نوارهای تست در بیشتر دستگاه‌ها اغلب یکبار‌مصرف هستند و فقط برای یک بار اندازه‌گیری طراحی شده‌اند.

در خصوص گلوکومتر‌ها باید بگوییم که این دستگاه در انواع و مدل‌های مختلفی تولید شده است که ممکن است برخی از آن‌ها سطح کیفی بالاتری داشته باشند و نتایج دقیق‌تری ارائه دهند.

انواع گوناگون گلوگو‌متر می‌توانند عملکرد متفاوتی داشته باشند. برای مثال برخی به عنوان دستگاه پایش مداوم قند، به‌طور‌مرتب سطح گلوکز را اندازه‌گیری می‌کنند. این دستگاه‌ها طریق حسگرهای شیمیایی و فیزیکی قند خون را پایش می‌کنند، نیازی به سوزن ندارند و به همین دلیل گاهی به‌عنوان گلوکومتر بدون سوزن هم شناخته می‌شوند.

اغلب بهترین دستگاه های تست قند خون که توسط مردم مورد استفاده قرار می‌گیرند، با سوزن (لنست) و نوارهای یک‌بارمصرف کار می‌کنند. در ادامه به‌طور دقیق‌تری با نحوه استفاده از این دستگاه‌ها آشنا خواهید شد.

مراحل آماده‌سازی تجهیزات گلوکومتر

بعد از بررسی تجهیزات، دست‌های خود را با صابون بشویید یا اینکه با پد الکلی تمیز کنید. از این طریق مطمئن خواهید شد هیچ‌گونه باقی‌مانده غذا یا آلودگی که باعث تغییر نتایج پایش شود، روی دست‌های شما وجود ندارد و از بروز عفونت نیز جلوگیری خواهید کرد. اگر از پد الکلی استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که قبل از ادامه کار الکل تبخیر شود و روی پوست باقی نماند.
دستگاه سنجش گلوکز را کنترل کنید و از وجود باتری‌های سالم مطمئن شوید.
لانست یا سوزن مخصوص سوراخ کردن انگشت را از بسته خارج کنید و به آرامی آن را درون قلم لانست قرار دهید. جهت اطلاع از نحوه صحیح قرار دادن سوزن، به تصویر درج‌شده دقت کنید:

مراحل آماده‌سازی تجهیزات گلوکومتر

نوار تست قند خون را از بسته‌بندی خود بیرون آورید. به یاد داشته باشید قبل از استفاده حتماً تاریخ انقضای آن را باز‌بینی کنید.

مراحل صحیح استفاده از دستگاه تست قند خون

تنها یک قطره خون نیاز دارید تا بتوانید با استفاده از گلوکو‌متر‌، سطح قند خون خود را بررسی کنید. با‌این‌حال بی‌اطلاعی درباره نحوه کار با دستگاه قند خون می‌تواند باعث کاهش دقت اندازه‌گیری شود.

هر دستگاه به‌همراه یک دفترچه راهنما عرضه می‌شود و اغلب حاوی آموزش کار با دستگاه تست قند خون است. این یعنی با پیروی از دستور‌العمل‌ها می‌توانید دقت اندازه‌گیری را افزایش دهید. در ادامه توضیحاتی ارائه شده است که با دنبال کردن آن‌ها قادر خواهید بود نظارت کاملی بر سطح گلوکز خون خود داشته باشید:

پیش‌تر گفتیم قبل از شروع، دست‌های خود را شستشو دهید، اما توجه داشته باشید که هنگام سنجش دستان شما کاملا خشک شده باشد. زیرا رطوبت می‌تواند نمونه خون را رقیق کند و دقت پایش را کاهش دهد.
بعد از بررسی کامل تجهیزات، قدم اول روشن کردن گلوکو‌متر است که در اغلب دستگاه‌ها با قرار دادن نوار تست فعال می‌شود.
نوار تست را به آرامی درون دستگاه بگذارید و منتظر بمانید تا صفحه نمایش زمان نمونه‌گیری را مشخص کند. توجه داشته باشید برخی از دستگاه‌ها برای استفاده از نوار تست، به کد‌گذاری احتیاج دارند. در‌این‌صورت لازم است پس از جایگذاری نوار، کد نمایش‌داده‌شده روی صفحه را با اطلاعات روی بسته‌بندی نوار‌ها مقایسه کنید. چنانچه مغایرتی بین ارقام وجود دارد یا کد نمایش داده نمی‌شود، باید کد صحیح را در گلوکو‌متر ثبت کنید.
برای نمونه‌گیری، نوک قلم مخصوص را روی انگشت بگذارید و با کمک دکمه قلم، سوراخ کوچکی روی دست خود ایجاد کنید.
کمی انگشت خود را فشار دهید تا قطره خون مورد نیاز شما بیرون آید.
قطره خون را روی نوار تست قرار دهید. با این کار متوجه خواهید شد که نوار خون را جذب کرده است و دستگاه شروع به کار می‌کند.
در این مرحله انگشت خود را با یک پد الکلی کاملا تمیز کنید و سپس صبر کنید تا دستگاه تست قند نتیجه سنجش را نمایش دهد.
سطح گلوکز را مشاهده کنید و در صورت لزوم آن را روی کاغذ بنویسید. در برخی دستگاه‌ها امکان ذخیره اطلاعات و نتایج وجود دارد.
قدم بعدی تفسیر نتیجه و ایجاد یک برنامه درمانی مناسب است که توصیه می‌کنیم برای این کار با پزشک خود مشورت کنید.

پس از مشاهده نتیجه و ذخیره آن، نوار تست را از دستگاه بیرون آورید و به همراه لانست استفاده شده در سطل زباله قرار دهید. فراموش نکنید که برای این زباله‌ها، محفظه مخصوصی تدارک ببینید و در صورت امکان آن‌ها را در یک بطری ضخیم و درپوش‌دار بگذارید. در‌نهایت دستگاه تست قند خون را خاموش کنید.

تذکر: دستور‌العمل‌های فوق به صورت کلی ارائه شده‌اند و برای اندازه‌گیری قند خون با دستگاه‌های غیر‌تهاجمی (نواری) مناسب هستند. بنابراین ممکن است با همه مدل‌ها و انواع دستگاه تست قند خون همخوانی نداشته باشد.

نکات مهم برای افزایش دقت اندازه‌گیری

استفاده نادرست از دستگاه و بی‌توجهی به دستور‌العمل‌های ارائه‌شده، می‌تواند باعث خوانش نا‌درست سطح قند خون شود. برای جلوگیری از این امر و همینطور افزایش دقت اندازه‌گیری، پیشنهاد می‌کنیم به نکات زیر توجه کنید:

از شستن دست‌ها قبل از نمونه‌گیری غافل نشوید.
پیش از سنجش گلوکز مطمئن شوید هیچ رطوبتی روی دستان شما وجود ندارد.
از نوارهای تست تاریخ‌گذشته استفاده نکنید.
مطمئن شوید که نوار تست با دستگاه پایش همخوانی دارد.
برای اطمینان از عملکرد صحیح دستگاه، آن را به‌طور‌مرتب تمیز کنید.
بهتر است نمونه خون را از کناره‌های انگشت (طرفین ناخن) بگیرید.
از لانست تازه استفاده کنید. این‌کار برای رعایت بهداشت و همینطور کاهش درد و سوزش ضروری است.
قلم لانست را به‌درستی تنظیم کنید تا با حداقل درد نمونه خوبی دریافت کنید.
سطح گلوکز را در بازه‌های زمانی مختلف و در حالات مختلف بررسی کنید. به‌طور مثال صبح ناشتا، قبل از وعده‌های غذایی ناهار و شام، دو ساعت بعد از وعده‌های غذایی، قبل از خواب، قبل و بعد ورزش کردن، در طول شب یا ساعت سه بامداد.
از نواحی مختلف انگشت نمونه‌گیری کنید و به بافت‌های صدمه‌دیده اجازه دهید تا بازسازی شوند.
به انگشتان فشار زیادی وارد نکنید.
توجه داشته باشید نوار تست باید به‌طور‌کامل خون را جذب کند.

همچنین به یاد داشته باشید:

فعالیت‌های شدید و همینطور حرکات ورزشی می‌توانند سطح قند خون را کاهش دهند.
ترس، نگرانی، استرس و هیجانات به افزایش قند خون منجر می‌شوند.
خوردن غذاهای سرشار از نشاسته باعث افزایش سطح گلوکز می‌شوند، در مقابل منابع پروتئینی تأثیر کمتری بر این فاکتور دارند.
منابع غذایی حاوی فیبر می‌توانند سطح قند خون را کاهش دهند.
برای بالا بردن دقت اندازه‌گیری، مصرف داروهای کنترل قند خون را در‌نظر بگیرید.

نگهداری و مراقبت از دستگاه پایش سطح قند خون

تا اینجا با طریقه استفاده از دستگاه تست قند خون آشنا شدیم و از اقداماتی صحبت کردیم که برای پایش دقیق گلوکز اهمیت دارند. در کنار این موارد، نگهداری و مراقبت از دستگاه نیز موضوع مهمی است و می‌تواند در نتایج به‌دست‌آمده تأثیر‌گذار باشد. بدین‌منظور:

از دستگاه به‌درستی نگهداری کنید و به‌طور‌مرتب به پاکسازی آن بپردازید.
پس از هر‌بار استفاده، نوار را از دستگاه خارج کنید و از خاموش شدن گلوکو‌متر مطمئن شوید.
باتری گلوکز متر را به موقع تعویض کنید.
همیشه باتری اضافی در دسترس داشته باشید.
تمامی قطعات و تجهیزات دستگاه از قبیل سوزن، نوار و قلم را در بسته‌بندی مخصوص نگهداری کنید.
از برخورد آب و مایعات با دستگاه جلوگیری کنید.
بسته‌بندی نوار تست را در مکانی خشک و به دور از نور مستقیم خورشید و همچنین در ظرف بسته‌شده نگهداری کنید.
به صورت دوره‌ای و طی زمان مشخصی عملکرد دستگاه را ارزیابی کنید و به مقایسه نتایج دستگاه با آزمایش‌ها بپردازید.
هر چند وقت یک‌بار دستگاه را کالیبره کنید. برای این‌کار کافی است پس از اطمینان از سالم بودن باتری و دستگاه، یک نوار تست داخل گلوکو‌متر قرار دهید و یک قطره از محلول مخصوص (محلول کنترل) روی نوار بریزید. چنانچه نتیجه نمایش داده شده با مقادیر استاندارد ارائه شده مطابقت داشته باشد، می‌توانید به اندازه‌گیری قند خون ادامه دهید.

سخن پایانی

اگر دیابت دارید یا مستعد ابتلا به دیابت هستید، احتمالا باید به‌طور‌منظم سطح گلوکز خون خود را ارزیابی کنید و مطمئن شوید نتایج مطابق با روند درمان شما و در حالت ایده‌آلی قرار دارند. ثبت و ذخیره این اطلاعات به شما اجازه می‌دهد تا در خصوص تغذیه، مصرف داروها و حتی فعالیت‌های ورزشی خود به درستی برنامه‌ریزی کنید.

این موضوع به‌ویژه برای افرادی که از انسولین استفاده می‌کنند، اهمیت بیشتری خواهد داشت و به آن‌ها کمک می‌کند تا با دقت بیشتری بیماری خود را مدیریت و کنترل کنند. البته این در صورتی امکان‌پذیر است که با طرز کار دستگاه تست قند خون، به‌خوبی آشنایی داشته باشند و با دقت بالایی سطح گلوکز خون را اندازه‌گیری کنند.

برای دریافت مشاوره در خصوص خرید دستگاه تست قند خون و همچنین استفاده صحیح از آن می‌توانید با کارشناسان ما در داروخانه آنلاین زیوش تماس بگیرید و با پزشک داروساز مشاوره داشته باشید.

سؤالات متداول

1. روش استفاده از دستگاه تست قند خون بدون سوزن، چه تفاوتی با انواع دستگاه‌های عادی دارد؟

در دستگاه‌های بدون سوزن اندازه‌گیری گلوکز خون بدون خون‌گیری و با تماس پوستی انجام می‌شود.

2. آیا دستگاه تست قند خون بدون نیاز به نوار وجود دارد؟

بله، دستگاه‌های بدون نوار از طریق سنسور‌های مخصوص قند خون را اندازه‌گیری می‌کنند.

3. آیا دستگاه قند خون خانگی دقیق است؟

بله، دستگاه‌های قند خون خانگی در صورتی که دستور‌العمل‌های پایش به خوبی رعایت شوند و مطابق با نحوه صحیح اندازه‌گیری استفاده شوند، از دقت بالایی برخوردار هستند.

4. میزان خطای دستگاه تست قند خون چقدر است؟

به‌طور‌ استاندارد گلوکو‌متر‌های خانگی قند خون را تا ۱۵ درصد بالاتر یا پایین‌تر اندازه‌گیری کنند.

نویسنده: علیرضا میرباقری

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و حسن غیبی

منابع: VeryWellHealth | Cleveland Clinic | MyHealth