برای نوزاد و کودک دستگاه بخور سرد بهتر است یا گرم؟

اگر جایی زندگی می‌کنید که دارای آب و هوای خشک است، احتمالا با دستگاه‌های بخور آشنایی کامل دارید. شاید هم برای خلاص شدن از خشکی محیط که شومینه‌ها و دیگر سیستم‌های گرمایشی ایجاد می‌کنند، سال‌هاست که در فصل سرما از این تجهیزات استفاده می‌کنید. البته بسیاری از افراد هم با اولین سرماخوردگی نوزاد دلبند خود وارد دنیای بخار‌ساز‌ها و رطوبت‌ساز‌ها می‌شوند.

به هر‌ حال باید یاد‌آوری کنیم برای مرطوب کردن هوای محیط و جلوگیری از مشکلاتی مانند خشکی و خارش پوست، ترک خوردن لب‌ها، تحریک مجرای بینی و دیگر ناراحتی‌های تنفسی که به‌واسطه هوای خشک بروز پیدا می‌کنند، دستگاه بخور یکی از ساده‌ترین و مؤثر‌ترین ابزارها است.

این موضوع به‌ویژه برای والدین بسیار حائز اهمیت است، چرا‌که رطوبت موجود در هوا می‌تواند تفاوت بین خواب راحت و شب‌زنده‌داری در کنار کودکان بیمار و سرماخورده را رقم بزند. اما شاید از خود بپرسید «برای نوزاد دستگاه بخور سرد خوبه یا گرم؟» اگر چنین سوالی ذهنتان را درگیر کرده است، جای درستی ایستاده‌اید.

در این مقاله قصد داریم به بررسی تأثیر انواع بخور سرد و گرم برای کودکان و نوزادان بپردازیم و فواید و خطرات بخور را برای سلامت آن‌ها بررسی کنیم. پس با ما همراه باشید.

مزایای دستگاه بخور برای کودکان و نوزادان

دستگاه بخور درست مانند یک لالایی، می‌تواند موهبتی برای خواب آرام کودکان و نوزادان باشد. هوای نا‌مطلوب و خشک اتاق ممکن است انواع مشکلات سلامتی را برای کودکان به‌وجود آورد؛ از معضلات پوستی گرفته تا ناراحتی‌های تنفسی. به‌خصوص در روزهای زمستانی که معمولات تجهیزات گرمایشی و سرما دست‌به‌دست یکدیگر می‌دهند و رطوبت محیط را به‌شدت کاهش می‌دهند.

خوشبختانه با خرید دستگاه بخور و قرار دادن آن در اتاق، می‌توانید سطح رطوبت هوا را در میزان بهینه خود حفظ کنید و محیطی بسازید که راحتی و سلامت تنفسی کودکان را بهبود بخشد. در ادامه فواید استفاده از دستگاه بخور برای نوزاد و کودکان را به‌طور کلی مرور می‌کنیم:

• کاهش علائم سرماخوردگی: دستگاه بخور سرد یا گرم برای سرماخوردگی کودک نیز مؤثر است و با رطوبت‌دهی به هوای محیط، علائمی همچون گلودرد، گرفتگی بینی و تنفس سخت را کاهش می‌دهد.
• کاهش بیدار شدن‌های مکرر: برای کودکان سرماخورده و بیمار، خشکی و تحریک مجاری تنفسی و بینی باعث بیداری‌های مکرر خواهد شد و دستگاه بخور با رفع خشکی، خواب طولانی‌تر و عمیق‌تری را برای آن‌ها فراهم می‌کند.
• جلوگیری از خشکی پوست: رطوبت پوست نحیف کودکان در معرض هوای خشک به‌راحتی از بین می‌رود و به‌دنبال آن پوسته‌پوسته شدن، خشکی و مشکلاتی از این دست نمایان می‌شوند. این‌در‌حالی است که دستگاه بخور با مرطوب کردن هوا، به هیدراته نگه داشتن پوست کودکان کمک می‌کند.
• افزایش رفاه و راحتی کودک: تنفس در هوای مطلوب و با رطوبت مناسب، بدون شک دلپذیر‌تر خواهد بود و احساس راحتی بیشتری برای کودک فراهم می‌کند.

تفاوت بخور سرد و گرم برای کودک

بخور سرد که گاهی از آن با نام رطوبت‌ساز هم یاد می‌کنند، دستگاهی است که آب را به‌صورت قطرات بسیار کوچک در هوا آزاد می‌کند و معمولا با هدف مبارزه با خشکی هوا و همینطور تسکین علائم سرماخوردگی استفاده می‌شود. در مقابل بخار‌ساز یا همان بخور گرم قرار دارد که با کمک یک المنت، آب را به بخار تبدیل می‌کند و در هوا آزاد می‌سازد.

در صورتی که می‌خواهید روش صحیح استفاده از انواع دستگاه بخور سرد و گرم را بدانید، باید بگوییم هر دو دستگاه قادر به افزایش رطوبت و کاهش ناراحتی‌های ناشی از خشکی هوا هستند. با‌این‌حال تفاوت‌هایی هم میان آن‌ها وجود دارد که در ادامه آن‌ها را بررسی خواهیم کرد:

1. از لحاظ عملکرد

بخورهای سرد قطرات تقریبا خنکی را در هوا پخش می‌کنند که توسط دیسک‌های چرخان یا ارتعاشات با فرکانس بالا تولید می‌شوند و برای بهبود تنفس در هوای خشک مؤثر هستند. بخور‌های گرم نیز رطوبت هوا را افزایش می‌دهند، با این تفاوت که بخار داغ را توسط المنت در محیط پراکنده می‌کنند.

به‌طور‌کل می‌توان مواد استنشاقی یا عصاره‌های گیاهی را به بخور‌های گرم اضافه کرد، در حالی که دستگاه‌های بخور سرد از این قابلیت بی‌بهره هستند. البته برخی از مدل‌های بخور سرد دارای محفظه مخصوصی برای افزودن مواد استنشاقی و عصاره‌های گیاهی هستند. لازم‌به‌ذکر است که نه بخار‌ساز‌ها (بخور گرم) و نه رطوبت‌ساز‌ها (بخور سرد)، هیچکدام قادر به تصفیه هوا نیستند.

2. از لحاظ تنوع

بخور‌های سرد در چندین مدل عرضه می‌شوند؛ بخور تبخیری، اولتراسونیک و پروانه‌ای. بخور‌های اولتراسونیک غبار آب را با استفاده از امواج صوتی به‌وجود می‌آورند و عمدتاً بی‌صدا یا بسیار کم‌صدا هستند. سیستم‌های تبخیری تمام املاح و آلاینده‌ها را جذب می‌کنند و رطوبت‌ساز‌های پروانه‌ای با کمک یک دیسک چرخشی قطرات آب را تولید می‌کنند. از سوی دیگر، دستگاه‌های بخور گرم اگرچه در طرح‌ها و مدل‌های مختلف عرضه می‌شوند، اما عملاً از یک ساختار پیروی می‌کنند و با افزایش دمای آب، بخار را در هوا منتشر می‌سازند.

3. از لحاظ کارایی

از لحاظ کاربرد نیز بخور گرم و سرد تا حدودی با هم شباهت دارند و هر دو برای درمان سرماخوردگی نوزاد و رفع خشکی بینی و پوست کودکان مؤثر هستند. در‌واقع آن‌ها برای تمام مشکلاتی که به‌واسطه خشکی هوا ممکن است در نوزادان و کودکان ایجاد شود، قابل استفاده هستند و با متعادل کردن رطوبت، از بروز مشکلات تنفسی کودکان جلوگیری می‌کنند.

برای تسکین ناراحتی‌های مربوط به آلرژی (مانند احتقان) نیز می‌توانید از هر دو دستگاه استفاده کنید، اما باید توجه داشته باشید برای کودکان مبتلا به آسم و سایر مشکلات زمینه‌ای، بهتر است قبل از هر اقدامی با پزشک یا متخصص کودکان مشورت کنید.

مقایسه بخور گرم و سرد برای کودک؛ کدام بهتر است؟

تصمیم‌گیری و انتخاب بهترین دستگاه بخور مناسب کودکان، تا حد زیادی به نیازها و ترجیحات شخصی شما بستگی دارد. با‌این‌حال آشنایی با مزایا و معایب هر‌یک به شما کمک می‌کند با در‌نظر گرفتن شرایط جسمانی کودک خود، آگاهانه تصمیم بگیرید.

• هدف: هر دو دستگاه برای افزایش رطوبت محیط و رفع مشکلات ناشی از خشکی هوا طراحی شده‌اند، اما بخور گرم امکان اضافه کردن عصاره‌های گیاهی را برای کمک به درمان سرماخوردگی فراهم می‌کند. در مقابل تنها برخی از مدل‌های بخور سرد حاوی محفظه‌ای برای افزودن انواع اسانس و عصاره‌ها هستند.
• کارایی و کاربرد: هر دو بخور برای آب و هوای سرد و خشک مناسب هستند، اما بخور گرم محیط را نیز گرم می‌کند. از‌ طرفی استفاده از بخور سرد در روزهای گرم نیز امکان‌پذیر است. بخور سرد برعکس بخور گرم، در اتاق کودک هم قابل استفاده خواهد بود.
• نگهداری و تمیز کردن منظم: هر دو دستگاه باید به‌طور‌منظم تمیز شوند.
• احتمال رشد باکتری‌ها: بخور گرم بر‌خلاف بخور سرد، به خاطر جوشاندن آب احتمال رشد باکتری‌ها را کاهش می‌دهد.
• صدا: برخی از انواع بخور سرد پر سر‌و‌صدا هستند، در حالی که بخور‌های گرم صدای کمتری دارند.
• هزینه: دستگاه بخور سرد معمولاً گران‌تر است.

خطرات احتمالی انواع دستگاه بخور برای کودکان

دستگاه بخور سرد می‌تواند بستر رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها را فراهم کند، به‌ویژه در مواقعی که رطوبت محیط از میزان استاندارد (50 یا 60 درصد) بیشتر شود. به همین دلیل اکیداً توصیه می‌شود آن‌ها را به‌طور‌ مرتب و روزانه تمیز کنید. علاوه بر‌ این، احتمال این‌که املاح و ناخالصی‌های آب در هوا منتشر شوند، بسیار زیاد است. از‌این‌رو بهتر است برای بخورهای سرد تا جای ممکن از آب مقطر استفاده شود.

در مقابل بخور‌های گرم دمای آب را به نقطه جوش می‌رسانند، بنابراین نه‌تنها احتمال رشد باکتری‌ها را کاهش می‌دهند، بلکه بخار آن‌ها اغلب عاری از املاح است. نا‌گفته نماند بخار داغ این دستگاه‌ها می‌تواند برای کودکان و نوزادان خطر‌ساز باشد و هر‌گونه برخورد بخار، ممکن است به آسیب‌های فیزیکی و سوختگی منجر شود. به‌همین‌دلیل بخور گرم برای استفاده در اتاق کودکان و حتی محیطی که حیوانات در آن رفت‌و‌آمد دارند، چندان مناسب نیست.

سخن پایانی

اگر می‌خواهید بدانید که برای نوزاد دستگاه بخور سرد خوبه یا گرم، باید بگوییم هر دو رطوبت‌ساز گزینه مناسبی برای از بین بردن خشکی هوا و همینطور رفع احتقان بینی و دیگر علائم سرماخوردگی کودکان محسوب می‌شوند. با‌این‌حال بخورهای گرم خطراتی را به همراه دارند که بهتر است از آن‌ها در اتاق کودک استفاده نکنید.

البته نباید فراموش کنید که دستگاه‌های بخار‌ساز اساساً رطوبت تصفیه‌شده و تمیز‌تری در هوا پراکنده می‌کنند و مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند. در صورتی که به‌دنبال اطلاعات جامع‌تری هستید، پیشنهاد می‌کنیم به مقاله راهنمای خرید انواع دستگاه بخور مراجعه کنید یا از طریق راه‌های ارتباطی با کارشناسان داروساز ما در داروخانه آنلاین زیوش تماس بگیرید و از آن‌ها مشاوره رایگان دریافت کنید.

سوالات متداول

1. بهترین بخور برای درمان سرماخوردگی نوزاد کدام است؟

از هر دو بخور سرد یا گرم برای نوزاد سرماخورده می‌توان استفاده کرد، با‌این‌حال بخور گرم به علت دمای بالا ممکن است برای کودکان خطرناک باشد.

2. آیا بخور گرم برای نوزاد ضرر دارد؟

خیر؛ اما بخور گرم به‌خاطر انتشار بخار داغ و دمای بالای آب مخزن، ممکن است خطر سوختگی را برای کودکان به‌همراه داشته باشد.

3. کدام نوع بخور گرم یا سرد برای نوزاد بهتر است؟

بخور گرم به‌خاطر کاهش احتمال رشد باکتری‌ها و حذف بیشتر مواد معدنی عملکرد بهتری دارد، اما در عوض بخور سرد ایمنی بیشتری دارد و گزینه بهتری برای کودکان محسوب می‌شود.

منابع: BabyGearLab | Ash-US | Diffen

نویسنده: علیرضا میرباقری

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و حسن غیبی