دنیای پر مشغله امروز به گونه‌ای است که نیاز به توانایی حفظ تمرکز و تقویت حافظه را افزایش داده است. بنابراین بسیاری به خرید مکمل تقویت حافظه یا مکمل افزایش تمرکز روی آورده‌اند. این مکمل‌ها در موارد بسیاری موثر هستند و کمک می‌کنند تا تاثیرات منفی فشارهای روزمره و تحصیلی یا افزایش سن کاهش یافته و عملکرد بهتری داشته باشیم. به همین دلیل استفاده از مکمل‌های تقویت حافظه و تمرکز به یکی از محبوب‌ترین راه‌ها برای بهبود عملکرد ذهنی تبدیل شده‌‌اند.
این مکمل‌ها اغلب شامل ترکیبات متنوعی از ویتامین‌ها، مواد معدنی، اسیدهای چرب ضروری و گیاهان دارویی هستند که هدف اصلی آنها بهبود عملکرد مغز و تقویت حافظه هستند. این مکمل‌ها به بهبود جریان خون‌رسانی به مغز و حفاظت از سلول‌های عصبی کمک می‌کنند و به طور قابل توجهی بر افزایش تمرکز، تقویت حافظه و کاهش خستگی اثر می‌گذارند. در این مطلب همراه زیوش باشید تا دریابید مکمل‌های تقویت حافظه و تمرکز چگونه به شما کمک می‌کنند.
مکمل تقویت حافظه و تمرکز چیست و انواع آن کدام است؟
مکمل‌های تقویت حافظه و تمرکز محصولاتی دارویی یا غذایی هستند که برای افزایش هوشیاری، تمرکز بیشتر و تقویت حافظه استفاده می‌شوند. این مکمل‌ها انواع مختلفی دارند که موارد زیر برخی از آنها هستند.
ویتامین‌ها
ویتامین‌ها ترکیباتی هستند که در فرآیندهای مختلف بدن نقش‌های متنوعی ایفا می‌کنند. براساس نتایج مطالعات و آزمایش‌های مختلف ویتامین‌های گروه B، شامل ویتامین B1، B2، B3، B6، B7، B9 و B12 در میزان یادگیری، تمرکز و قدرت یادآوری نقش مستقیمی دارند. این ویتامین‌ها به عنوان کوفاکتور برای برخی از آنزیم‌های سلول‌های مغزی عمل می‌کنند. بنابراین، کمبود یا فقر آنها می‌تواند منجر به کاهش راندمان واکنش‌های آنزیمی و متعاقباً کاهش کارایی سلول‌های مغزی شود.
تیامین (B1)
به عنوان یک کوآنزیم شناخته می‌شود که در کاتابولیسم قندها و اسیدهای آمینه، انتقال‌دهنده‌های عصبی و سایر ترکیبات زیست فعال ضروری برای عملکرد مغز دارد. مطالعات نشان می‌دهند که کمبود ویتامین B1 (تیامین) منجر به نقص حافظه می‌شود.
ریبوفلاوین (B2)
شامل دو فلاووپروتئین است که در متابولیسم اسیدهای چرب ضروری در لیپیدهای مغز نقش دارند. نیاسین (B3)، اسید پانتوتنیک (B5) و بیوتین (B7) نیز متابولیسم اکسیداتیو را تضمین می‌کنند و به ساختار و عملکرد سلول‌های مغزی کمک می‌کنند. اگرچه این پنج ویتامین B مستقیماً با عملکرد حافظه ارتباط ندارند، اما برای عملکرد مغز ضروری هستند.
توجه: بهترین ویتامین‌ها برای تقویت حافظه در کمپلکس B شامل B6، B9 و B12 هستند. این ویتامین‌ها در متابولیسم هموسیستئین نقش دارند که عملکرد شناختی مغز، از جمله حافظه را تقویت می‌کند.
ویتامین‌های A
مشتقی از توکوفرول و توکوترینول، آنتی‌اکسیدان‌های محلول در چربی هستند که از سد خونی مغز عبور کرده و اثر آنتی‌اکسیدانی بر غشای سلولی دارند . به عنوان آنتی‌اکسیدان، این ویتامین‌ها به کاهش و جلوگیری از استرس اکسیداتیو و زوال عقل کمک می‌کنند.
ویتامین D
سطوح پایین ویتامین D با بسیاری از مشکلات سلامتی، از جمله کاهش عملکرد شناختی، مرتبط است. در مطالعه‌ای که به مدت 5 سال بر روی 318 فرد مسن انجام شد، مشخص شد افرادی که سطح ویتامین D در خونشان کمتر از 20 نانوگرم در هر میلی‌لیتر بود، حافظه و سایر توانایی‌های شناختی خود را نسبت به افرادی که سطح ویتامین D خون آنها نرمال بود از دست می‌دهند.
اسیدهای چرب امگا 3:
سه نوع اسید چرب امگا-3 وجود دارد: ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) و دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) که غنی‌ترین منبع آن ماهی‌های چرب است و اسید آلفا لینولنیک (ALA) که در سبزیجات با برگ سبز تیره مانند کلم بروکلی، اسفناج، روغن‌های گیاهی (مانند روغن کلزا و سویا)، و آجیل‌ها و دانه‌ها (مانند گردو و بذر کتان) وجود دارند. این اسیدهای چرب بر بهبود عملکرد و سلامتی مغز بسیار موثر هستند.
DHA نقشی حیاتی در حفظ ساختار و عملکرد مغز ایفا می‌کند. درواقع، حدود 25 درصد از کل چربی و 90 درصد از چربی امگا-3 موجود در سلول‌های مغزی از DHA تشکیل شده است.
EPA، اسید چرب امگا-3 دیگری است که در روغن ماهی یافت می‌شود و دارای اثرات ضدالتهابی است که می‌تواند مغز را در برابر آسیب و پیری محافظت کند.
براساس مطالعات مصرف مکمل‌های DHA با بهبود مهارت‌های تفکر، حافظه و زمان واکنش نسبت به عملکردها در افراد سالمی که مصرف DHA پایینی دارند بسیار شایع است. این اسید چرب همچنین برای افرادی که درگیر کاهش عملکرد خفیف مغزی بوده‌اند بسیار تاثیر داشته است.
نوتروپیک‌ها
نوتروپیک به گروهی از ترکیبات طبیعی، نیمه‌مصنوعی و مصنوعی اطلاق می‌شود که برای بهبود عمکرد قوای شناختی و تقویت حافظه عموماً کاربرد دارند. از جمله نوتروپیک‌ها عبارت‌اند از:
کافئین
ترکیبی که هوشیاری و تمرکز را افزایش می‌دهد. کافئین یک محرک طبیعی است که عمدتاً در چای، قهوه و شکلات تلخ وجود دارد. کافئین با تحریک مغز و سیستم عصبی مرکزی، موجب کاهش احساس خستگی و افزایش هوشیاری می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که کافئین می‌تواند احساس انرژی بیشتری به شما بدهد و حافظه، زمان واکنش و عملکرد کلی مغز را بهبود بخشد.
ال-کارنیتین
یک اسید آمینه است که به طور طبیعی در بدن تولید می‌شود و نقش مهمی در متابولیسم و تولید انرژی دارد. مطالعات انجام شده بر روی انسان‌ها نشان داده است که این مکمل ممکن است به کاهش افت عملکرد مغز به دلیل افزایش سن کمک کند. همچنین، ال-کارنیتین می‌تواند در بهبود عملکرد مغز در افرادی که به زوال عقل خفیف یا آلزایمر مبتلا هستند، مفید باشد.
رزوراترول
رزوراترول یک آنتی‌اکسیدان طبیعی است که معمولا میوه‌های تیره رنگ مانند انواع توت‌ها، زغال اخته و گوجه فرنگی، شکلات و بادام زمینی وجود دارد. مصرف مکمل‌های رزوراترول می‌تواند از زوال هیپوکامپ، بخشی از مغز که با حافظه مرتبط است، جلوگیری کند و خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد.
کراتین
کراتین یک ماده طبیعی است که نقش کلیدی در متابولیسم بدن و افزایش انرژی دارد. جالب است بدانید که مکمل‌های کراتین می‌توانند حافظه و مهارت‌های تفکر را در افراد گیاهخوار، افزایش دهند.
داروهای گیاهی و دارویی
علاوه بر موارد پیش‌گفته، شماری از گیاهان دارویی نیز هستند که از عصاره‌های آنها در مکمل‌های تقویت حافظه استفاده می‌شود و پارهای از پژوهش‌ها از اثربخشی این دسته از مکمل‌های تمرکز حکایت می‌کنند. این گیاهان عبارت‌اند از:
چای سبز
چای سبز سرشار از آنتی‌اکسیدان است . این آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند از سلول‌های عصبی در برابر استرس اکسیداتیو محافظت کنند. پلی‌فنول‌های موجود در عصاره چای سبز دارای خواص درمانی مختلفی دارند. تحقیقات نشان داده است که مصرف عصاره چای سبز باعث تقویت ارتباط بین لوبول جداری فوقانی سمت راست و قشر پیشانی مغز می‌شود که به افزایش کارایی مغزی کمک می‌کند.
جینکو بیلوبا
جینکوبیلوبا (کُهَن‌دار یا گینکو) با داشتن پلی‌فنول‌های مختلف دارای ویژگی‌های دارویی متعددی است که به ویژه در افزایش حافظه و تمرکز موثر هستند. مصرف این گیاه در افراد مسن می‌تواند از زوال عقل جلوگیری کند. تحقیقات آزمایشگاهی نشان داده‌اند که مصرف طولانی‌مدت عصاره جینکو بیلوبا می‌تواند حافظه را بهبود بخشد و تغییرات قابل توجهی در متابولیسم مونوآمین‌ها در چندین ناحیه مغز ایجاد کند. معمولا مصرف ۱۲۰ میلی گرم از عصاره این دارو بین ۴ تا ۶ هفته می‌تواند عملکرد حافظه را به طرز قابل توجهی افزایش دهد.
زردچوبه و کورکومین
کورکومین، ماده فعال زردچوبه، دارای ترکیباتی است که می‌توانند از سد خونی مغزی عبور کند و مستقیماً وارد مغز شود و با تغذیه سریع این سلول‌ها به عملکرد مغز کمک نماید. کورکورمین که ترکیبی آنتی اکسیدانی با خواص ضد التهابی قوی است مزایای بسیاری دارد که برخی از آنها عبارتند از:
- بهبود حافظه: به خصوص در افراد مبتلا به آلزایمر است. این ترکیب می‌تواند پلاک‌های آمیلوئیدی که مشخصه این بیماری هستند را پاک کند.
- کاهش افسردگی: کورکومین با افزایش سروتونین و دوپامین که هر دو به بهبود خلق‌وخو کمک می‌کنند، می‌تواند علائم افسردگی و اضطراب را کاهش دهد.
- کمک به رشد سلول‌های جدید مغز: کورکومین فاکتور نوروتروفیک مشتق از مغز (BDNF)، نوعی هورمون رشد است که به رشد بیشتر سلول‌های مغزی کمک می‌کند و می‌تواند زوال ذهنی مرتبط با سن را به تأخیر بیندازد.
آیا مکمل‌های تقویت حافظه و تمرکز موثر هستند؟
تمامی این مواد بیش از هر چیز بر فعالیت نوروترانسمیترها کمک می‌کنند. نوروترانسمیتر یا ناقل‌های عصبی، انتقال دهنده‌های عصبی در بدن یا پیام‌رسان‌های شیمیایی هستند که عملکرد بدن بدون آنها مختل می‌شود. وظیفه نورترانسمیترها انتقال سیگنال‌های شیمیایی از یک نورون به سلول بعدی است. این سلول می‌تواند سلول ماهیچه‌ای، عصبی یا غدد باشند. به همین دلیل عملکرد هر نوع مکمل تقویت حافظه با دیگری بسته به شرکت دارویی و ترکیبات استفاده شده در آن و حتی شکل و ظاهر مانند قرص یا شربت و پودر با دیگری متفاوت است اما در مواردی نیز مشترک هستند که عبارتند از:
- بهبود جریان خون به مغز: برخی مکمل‌ها مانند جینکوبیلوبا به بهبود جریان خون به مغز کمک می‌کنند که باعث افزایش انتقال اکسیژن و مواد مغذی به سلول‌های مغزی می‌شود.
- افزایش تولید و فعالیت نوروتراسیمیترها: ویتامین‌های B و سایر مواد مغذی به تولید نوروتراسیمیترها کمک می‌کنند که برای انتقال سیگنال‌های عصبی ضروری هستند.
- محافظت از سلول‌های مغزی: آنتی‌اکسیدان‌ها از سلول‌های مغزی در برابر آسیب‌های اکسیداتیو محافظت می‌کنند. آسیب به این سلول‌ها می‌تواند مانع از افت عملکرد کلی بدن شود.
- تنظیم هورمون‌ها و کاهش استرس: موادی مانند L-Theanine و رودیولا روزا به کاهش استرس و بهبود حالت روحی کمک می‌کنند که می‌تواند تمرکز و حافظه را بهبود بخشد.
سبک زندگی را در کنار مکمل تقویت حافظه فراموش نکن!
شما به روش‌های مختلف می‌توانید در کنار خرید مکمل‌های تقویت حافظه یا مکمل تمرکز و استفاده از آنها به کمک خودتان مهارت‌های افزایش تمرکز را یاد بگیرید. تغییر رژیم غذایی و ساعت خواب، برنامه‌ریزی و تغییر سبک زندگی، ورزش و فعالیت از جمله پیاده‌روی، یوگا در صبح و مدیتیشن و یادگیری مدیریت کارها و زمان به ما کمک می‌کنند تا علاوه بر تقویت حافظه، تمرکز بیشتری نیز داشته باشد. در نهایت زیوش برای راهنمایی در مورد خرید مکمل تقویت حافظه مناسب کنار شماست.