آیا تا به حال این اتفاق برای شما رخ داده است که با فرارسیدن دوران قاعدگی خود، دچار دندان درد شوید؟ شاید جواب بسیاری از زنان به این پرسش مثبت باشد و بعضی دیگر نیز با شنیدن ارتباط بین درد دندان و دوران قاعدگی شگفت‌زده شوند، اما این یک اتفاق طبیعی است. این پدیده گیج‌کننده برای مدت طولانی موضوع تحقیقات پزشکی بوده است و دلیل آن، زنانی بوده‌اند که حساسیت و درد دندان خود را در مراحل خاصی از چرخه ماهانه خود گزارش کرده‌اند. از آن‌جایی که پزشکان و بیماران به دنبال درک بهتر این رابطه هستند، مطالعات گسترده‌ای درباره ارتباط بین سلامت دهان و دندان و نوسانات هورمونی دوره قاعدگی انجام شده است. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر درباره رابطه میان این دو برای‌تان بگوییم.
چرخه قاعدگی و تغییرات هورمونی
برای درک کامل ارتباط بین دندان درد و قاعدگی، لازم است ابتدا تغییرات هورمونی اساسی را که در طول چرخه قاعدگی زنان رخ می‌دهد، بررسی کنیم. چرخه قاعدگی یکی از تغییرات فیزیولوژیکی است که از نوسانات در سطوح هورمون‌های تولید مثل یعنی استروژن و پروژسترون ناشی می‌شود.
چرخه قاعدگی به طور معمول به چهار مرحله مجزا تقسیم می‌شود: فاز قاعدگی، فاز فولیکولی، تخمک‌گذاری و فاز لوتئال.
- در مرحله قاعدگی که تقریباً 3 تا 7 روز طول می‌کشد، بافت رحم ریزش می‌کند و خونریزی واژینال ایجاد می‌شود. این پدیده با کاهش سطح استروژن و پروژسترون همراه است.
- مرحله فولیکولی به مرحله‌ای اطلاق می‌شود که طی آن یک فولیکول یعنی یک تخمک جدید در تخمدان بالغ می‌شود. سطح استروژن در این زمان افزایش می‌یابد و قبل از تخمک‌گذاری به اوج خود می‌رسد. تخمک‌گذاری، آزاد شدن تخمک بالغ از تخمدان است که معمولاً در حدود روز چهاردهم چرخه اتفاق می‌افتد.
- سپس فاز لوتئال شروع می‌شود که با افزایش سطح پروژسترون مشخص خواهد شد. سطح استروژن نیز در این مرحله بالا باقی می‌ماند. اگر لقاح اتفاق نیفتد، سطح پروژسترون و استروژن کاهش می‌یابد و فاز قاعدگی آغاز می‌شود.
علائم دندان درد پریودی چیست؟
علائم متداول دندان درد پریودی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد ضربان‌دار یا تورم در داخل یا پیرامون دندان یا لثه
- درد شدید هنگام لمس دندان یا گاز گرفتن
- حساسیت و درد در داخل یا اطراف دندان
- حساسیت دردناک دندان در برابر غذا و نوشیدنی‌های سرد یا گرم
- سوزش یا درد شبیه شوک که غیر معمول است
- درد ضربانی با مصرف غذا یا نوشیدنی داغ
- درد در فک، گلو و گوش
- درد مداوم و طولانی مدت
اگرچه دندان درد پریودی مشکل جدی محسوب نمی‌شود اما گاهی اوقات ممکن است نشانه‌ای از وجود مشکلات جدی در دهان، دندان یا سایر بخش‌های بدن باشد. در چنین مواردی نیاز به مراجعه به پزشک و درمان تخصصی است. همچنین گاهی تشخیص اینکه درد در دندان‌های بالایی است یا پایینی، سخت است.
ارتباط بین هورمون‌ها و سلامت دهان
در طول دوره عادت ماهیانه، برخی افراد ممکن است با حساسیت و درد دندان مواجه شوند. دندان درد در این برهه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- افزایش حساسیت دندان‌ها: حساسیت بیشتر دندان‌ها نسبت به سرما و گرما، یکی از نشانه‌های بارز این وضعیت است.
- درد و ناراحتی: طی این دوره، درد شدید دندان‌ها به دلیل نوسانات هورمونی و التهاب لثه‌ها شدید می‌شود.
- تورم لثه‌ها: تورم و ورم لثه‌ها نیز ممکن است در این زمان افزایش یابد و فشار بیشتری بر دندان‌ها وارد کند.
- آسیب پذیری بیشتر در برابر عفونت‌های لثه‌ای: حساسیت بیشتر به عفونت‌های دهان و لثه در این دوره ممکن است موجب درد دندان شود.
تأثیر درد و استرس قاعدگی بر روی دهان و دندان
دردهای قاعدگی ممکن است به درد دندان نیز تبدیل شوند. استرس فیزیولوژیکی و ناراحتی کلی مرتبط با دردهای قاعدگی ممکن است درد در سایر نواحی بدن از جمله دهان و لثه‌ها را افزایش دهد. علاوه بر این، استرس روحی و روانی که اغلب با چرخه قاعدگی همراه است، ممکن است اثرات غیر مستقیمی بر سلامت دهان و دندان داشته باشد. استرس با افزایش دندان قروچه، فشار دادن و سایر عادات دهانی مضر مرتبط است که ممکن است مشکلات و حساسیت دندانی را تشدید کند.
شرایط خاص دندانی تحت تأثیر چرخه قاعدگی
پاره‌ای از مطالعات مبیّن این است که چرخه‌ی قاعدگی و به طور کل نوسان‌های هورمونی ممکن است بر وضعیت عملکرد فک و دهان و دندان اثرگذار باشد و منجر به بروز مشکلاتی شود، از جمله:
ژنژیویت و بیماری پریودنتال
مطالعات متعدد ارتباط بین چرخه قاعدگی و شیوع و شدت ژنژیویت یا التهاب لثه را نشان داده‌اند. در طول فاز لوتئال، زمانی که سطح پروژسترون افزایش می‌یابد، زنان بیشتر با التهاب لثه، قرمزی و خونریزی مواجه می‌شوند. این حساسیت شدید به ژنژیویت همچنین ممکن است موجب پیشرفت بیماری پریودنتال شود که تخریب ساختارهای اطراف دندان از عواقب آن است. نوسانات هورمونی مرتبط با چرخه قاعدگی ممکن است توانایی بدن را برای مبارزه مؤثر با عفونت‌های باکتریایی که منجر به بیماری پریودنتال می‌شود، مختل کند.
اختلال عملکرد مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)
مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) که فک را به جمجمه متصل می‌کند نیز ممکن است تحت تأثیر تغییرات هورمونی مرتبط با چرخه قاعدگی قرار گیرد. در طول فاز لوتئال، زمانی که سطح پروژسترون افزایش می‌یابد، برخی از زنان ممکن است به افزایش درد TMJ دچار شوند. اعتقاد بر این است که این مسأله به دلیل تأثیر پروژسترون بر ماهیچه‌های مفصلی و همچنین احتمال افزایش فعالیت دندان قروچه در این مرحله از چرخه قاعدگی است. اختلال عملکرد TMJ ممکن است منجر به ناراحتی و مشکل در جویدن شود و هر گونه مشکل دندانی موجود را تشدید کند.
راه‌های مدیریت و درمان دندان درد در دوران قاعدگی
اولین قدم برای درمان موثر بین رابطه دندان درد و چرخه قاعدگی، شناخت الگوها و شناسایی هر گونه عادت شخصی است. زنانی که مشکلات دندانی مکرر را در طول دوره قاعدگی خود از سر می‌گذرانند، باید گزارش دقیقی از علائم خود، از جمله زمان، شدت و محل ناراحتی دندان خود داشته باشند. همچنین افرادی که دچار این اختلال در زمان قاعدگی خود هستند می‌توانند با خرید مکمل قاعدگی، مشکلات خود را راحت‌تر پشت سر بگذارند. همچنین می‌توانید با رعایت موارد زیر به کاهش درد دندان در دوران قاعدگی استفاده کنید:
- استفاده از داروهای ضد درد مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای تسکین درد و التهاب
- استفاده از دهانشویه‌های ضد حساسیت برای کاهش حساسیت دندان‌ها
- استفاده از کمپرس‌های آب سرد و گرم بر روی ناحیه دردناک برای تسکین درد
- اجتناب از مصرف مواد غذایی محرک مانند قهوه، چای و شکلات و انتخاب غذاهای نرم و گرم
- رعایت بهداشت دهان و دندان مناسب با استفاده از مسواک نرم و دهانشویه‌های آنتی باکتریال
- مراجعه به دندانپزشک در صورت تداوم درد شدید برای بررسی علت و درمان مناسب
اگر این اقدامات کمکی نکرد، حتما با دندانپزشک خود مشورت کنید تا راهکار درمانی مناسب‌تری را پیشنهاد دهد.
آیا تغییرات در رژیم غذایی می‌تواند به کاهش درد دندان در طول پریود کمک کند؟
تغییرات در رژیم غذایی در طول پریود می‌تواند به کاهش درد دندان کمک کند، برای مثال:
- افزایش مصرف غذاهای غنی از کلسیم: کلسیم نقش مهمی در سلامت دندان‌ها دارد. غذاهایی مثل شیر، ماست، پنیر و سبزیجات سرشار از کلسیم می‌توانند به تقویت دندان‌ها کمک کنند.
- افزایش مصرف غذاهای سرشار از ویتامین: ویتامین C به تولید کلاژن کمک می‌کند که برای سلامت لثه‌ها ضروری است. میوه‌هایی مانند پرتقال، گریپ فروت و فلفل قرمز منابع خوبی از ویتامین C هستند.
- انتخاب غذاهای سبک و نرم: در طول پریود، از مصرف غذاهای سخت و سرد که ممکن است باعث تحریک بیشتر دندان‌ها شوند، پرهیز کنید. غذاهای نرم و راحت هضم مانند سوپ، پوره و ماکارونی گزینه‌های مناسب‌تری هستند.
- محدود کردن مصرف قهوه و چای: قهوه و چای حاوی کافئین هستند که می‌تواند باعث خشکی دهان و تشدید درد دندان‌ها شود. بهتر است مصرف آن‌ها را در طول پریود محدود کنید.
- افزایش مصرف آب: آب رطوبت لازم را به دهان می‌رساند و می‌تواند به کاهش درد دندان‌ها کمک کند.
با رعایت این موارد در رژیم غذایی خود در طول پریود، می‌توانید به طور موثری از درد دندان پیشگیری کنید یا آن را کاهش دهید.
کلام آخر
این توصیه‌ها در مورد رژیم غذایی برای کاهش درد دندان در طول پریود، بسته به شرایط و وضعیت افراد می‌تواند متفاوت باشد. افرادی که مشکلات دندانی یا لثه‌ای خاصی دارند، ممکن است نیاز به توصیه‌های تخصصی‌تر و مشورت با دندانپزشک داشته باشند. برخی افراد ممکن است به مواد غذایی خاصی حساسیت داشته باشند. در این موارد، باید از آن مواد غذایی پرهیز کنند، حتی اگر در سایر موارد توصیه شده باشند. در نهایت بهتر است افراد با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنند تا رژیم مناسب خود را در این دوره طراحی کنند. همچنین در صورت نیاز به مصرف دارو یا مکمل خاص، مشاوران و متخصصین داروخانه آنلاین زیوش آماده ارائه‌ی خدمات و کمک‌های لازم به شما هستند.