سرطان ریه چیست؟

ریه دو اندام اسفنجی در قفسه سینه است و دارای بخش‌‏هایی است که به آن‏‌ها لوب گفته می‌‏شود. ریه راست دارای سه لوب و ریه چپ دارای دو لوب و کوچکتر است، زیرا قلب فضای بیشتری را در سمت چپ بدن اشغال می­‌کند.

هنگام تنفس، هوا از طریق دهان یا بینی وارد بدن و از طریق نای وارد ریه_­‌‌ها می‏شود. نای به لوله‌هایی به‏نام برونش تقسیم می­شود که وارد ریه­‌ها شده و به نایژه­‌های کوچک­تر تقسیم می‌­شوند. این شاخه‌­ها تقسیم شده و شاخه­‌های کوچک­تری به‏نام برونشیول (Bronchiole) ایجاد می‌_­کنند. در انتهای برونشیول‌­ها کیسه­‌های هوایی کوچکی وجود دارد که به آلوئول معروف هستند. آلوئول‌­ها اکسیژن را از هوای استنشاق شده وارد خون می­کنند و هنگام بازدم دی‏اکسیدکربن را از خون خارج می‌_‏کنند. جذب اکسیژن و دفع دی­اکسیدکربن از وظایف اصلی ریه­‌هاست.

سرطان ریه به طور معمول در سلول ­های پوشاننده برونش­ ها و قسمت­‌هایی از ریه مانند برونشیول­‌ها یا آلوئول‌­ها شروع می­شود.

یک لایه نازک آستری به نام پلور، ریه را احاطه کرده است. پلور از ریه­‌ها محافظت کرده و به آن­ها کمک می­کند تا در حین تنفس، منبسط و منقبض شوند و در مقابل دیواره قفسه سینه قرار بگیرند.

در زیر ریه، ماهیچه‌­ای نازک و گنبدی­ شکل به نام دیافراگم، قفسه سینه را از شکم جدا می­کند. هنگام تنفس، دیافراگم بالا و پایین می­رود و هوا را به داخل و خارج از ریه هدایت می‌­کند.

سرطان ریه زمانی اتفاق می‌­افتد که سلول­ ها به‏‌طور غیرقابل کنترل در ریه تقسیم می­شوند. این اتفاق موجب رشد تومور می‏‌شود که می­توانند توانایی تنفس و رسیدن اکسیژن به سایر نقاط بدن را کاهش دهند.

سرطان ریه سومین سرطان رایج و علت اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در ایالات متحده است. این بیماری بیشتر در مردان مشاهده می­‌شود و در ایالات متحده، مردان سیاه­پوست حدود 15% بیشتر از مردان سفیدپوست به این بیماری مبتلا می‌‏شوند. سیگار کشیدن یکی از عوامل خطرساز اصلی در این بیماری محسوب می‏‌شود. اگرچه همه افرادی که به سرطان ریه مبتلا می‌‏شوند سابقه سیگار کشیدن ندارند. سرطان ریه می­‌تواند کشنده باشد، اما تشخیص و درمان به موقع بسیار نجات­ بخش است.

 

سرطان ریه چیست؟

سرطان تغییراتی در سلول‌های سالم بدن ایجاد می‌­کند که موجب تکثیر بی­رویه سلول‌‏ها می­شود. سلول­ های طبیعی بدن معمولاً در مرحله خاصی از چرخه زندگی خود می­‌میرند و در نتیجه از تجمع بیش از حد سلول ­ها جلوگیری می­‌شود. اما در سرطان رشد و تکثیر سلول‏ ها ادامه دارد و در نتیجه تومورها ایجاد می­‌شوند. هر فردی ممکن است به سرطان ریه مبتلا شود، اما سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض دود، مواد شیمیایی استنشاقی یا سایر سموم می‏‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد. 

 

انواع سرطان ریه 

سرطان ریه بسته به ظاهر آن در زیر میکروسکوپ به دو نوع اصلی تقسیم می‏شود؛ سرطان ریه سلول کوچک و سرطان ریه سلول غیرکوچک تقسیم می­شود که درمان آن‏‌ها بسیار متفاوت است.

• سرطان ریه سلول غیرکوچک (NSCLC): حدود 80 تا 85 درصد سرطان های ریه NSCLC هستند.زیرگونه‏‌های اصلی NSCLC ، آدنوکارسینوما، کارسینوم سلول سنگفرشی و کارسینوم سلول بزرگ است. این زیرگونه‌­ها، که از انواع مختلف سلول­‌های ریه شروع می­شوند، به عنوان NSCLC گروه­بندی می­شوند، زیرا درمانشان اغلب مشابه است.

1. آدنوکارسینوما: آدنوکارسینوما در سلول‏‌هایی شروع می­شود که به‏‌طور معمول موادی مانند مخاط ترشح می­‌کنند. این نوع سرطان ریه عمدتا در افرادی که در حال حاضر سیگار می‌­کشند یا قبلا سیگار مصرف می­‌کردند رخ می‌­دهد. اما همچنین شایع‌‏ترین نوع سرطان ریه در افرادی است که سیگار نمی‌­کشند. این بیماری در زنان بیشتر از مردان شایع است و احتمال بروز آن در افراد جوان­تر بیشتر از سایر انواع سرطان ریه است. آدنوکارسینوما معمولاً در قسمت­های بیرونی ریه بروز می­کند و معمولا قبل از گسترش، تشخیص داده می­شود. افراد مبتلا به نوعی از آدنوکارسینوما، به نام کارسینوم درجا یا CIS (که قبلاً به آن کارسینوم برونشیولوآلوئولار می‏گفتند) نسبت به سایر انواع سرطان ریه پاسخ بهتری به درمان دارند.
2. کارسینوم سلول سنگفرشی: کارسینوم سلول سنگفرشی از سلول­های سنگفرشی شروع می­شود. این‏ها، سلول‏های مسطحی هستند که سطح داخلی مجاری تنفسی را می­پوشانند. اغلب با سابقه سیگار کشیدن مرتبط هستند و معمولاً در قسمت مرکزی ریه، نزدیک یک راه هوایی اصلی (برونکوس) یافت می­شوند.
3. سرطان سلول بزرگ: کارسینوم سلول بزرگ می­تواند در هر قسمتی از ریه ظاهر شود. به رشد و گسترش سریع تمایل دارد و این موضوع می‌­تواند درمان را دشوارتر کند.زیرگونه­ای از کارسینوم سلول­های بزرگ، که به آن کارسینوم سلول­‌های عصبی بزرگ گفته می‌­شود، سرطانی است که به سرعت در حال رشد است و بسیار شبیه سرطان ریه با سلول‏‌های کوچک است.

چند زیرگونه دیگر از NSCLC، مانند کارسینوم آدنوسکوموز و کارسینوم سارکوماتوئید، وجود دارد که کمتر رایج هستند.

 

سرطان ریه سلول کوچک (SCLC)

حدود 10 تا 15 درصد از همه سرطان­‌های ریه SCLC هستند و گاهی اوقات سرطان سلول جو دوسر نیز نامیده می­‌شود.

این نوع سرطان ریه سریع‏تر از NSCLC رشد و گسترش می‌_­یابد. در حدود 70% افراد مبتلا به SCLC، بیماری زمانی شناسایی می­شود که گسترش پیدا کرده است. از آنجا که این سرطان به سرعت رشد می‌­کند، به شیمی‏‌درمانی و پرتودرمانی به خوبی پاسخ می­‌دهد. 

انواع دیگر تومورهای ریه

انواع دیگر سرطان ریه مانند کارسینوم کیستیک آدنوئید، لنفوم و سارکوم و همچنین تومورهای خوش‏خیم ریه مانند هامارتوم نادر است. این‌ها متفاوت از سرطان‏ های شایع ریه درمان می­‌شوند و در اینجا مورد بحث قرار نمی­گیرد.

سرطانی که به ریه­ ها سرایت می­‌کند

سرطان‌­هایی که در سایر اندام­‌ها (مانند سینه، لوزالمعده، کلیه یا پوست) شروع می­شوند، گاهی ­اوقات می‌­توانند به ریه­‌ها (متاستاز) برسند، اما این‌ها سرطان ریه نیستند. به عنوان مثال، سرطانی که از سینه شروع شده و به ریه‌ها سرایت می­‌کند، هنوز سرطان سینه است، نه سرطان ریه. درمان سرطان متاستاتیک در ریه‌‏ها بر اساس محل شروع آن (محل اولیه سرطان) است.

دلایل‏ بروز سرطان ریه چیست؟

سیگار کشیدن باعث بیشتر سرطان‏های ­ریوی می­شود،  اما سرطان ریه در افرادی که هرگز سیگار نمی­کشند و در افرادی که هرگز به مدت طولانی در معرض دود سیگار قرار نگرفته­اند نیز رخ می­دهد. در این موارد، ممکن است علت واضحی برای سرطان ریه وجود نداشته باشد.

سیگار کشیدن چگونه باعث سرطان ریه می‌­شود؟

پزشکان معتقدند سیگار کشیدن با آسیب رساندن به سلول­‌ها باعث ایجاد سرطان ریه می­‌شود. وقتی دود سیگار را که مملو از مواد سرطان­زا است، استنشاق می­‌کنید، تغییرات بافت ریه تقریباً بلافاصله شروع می‌شود. در ابتدا بدن شما ممکن است بتواند این آسیب را ترمیم کند. اما با مواجه شدن مکرر، سلول­‌های طبیعی که در ریه­‌های شما قرار دارند به طور فزاینده­ای آسیب می­بینند. با گذشت زمان، آسیب باعث می‌­شود سلول‌ها غیر­طبیعی عمل کرده و در نهایت سرطان ایجاد شود.

علائم و نشانه‏‌های سرطان ریه چیست؟

افراد مبتلا به سرطان ریه ممکن است در اوایل هیچ علامتی نداشته باشند. اگر علائم ظاهر شود، می­تواند شبیه علائم عفونت تنفسی باشد. برخی از این علائم احتمالی عبارتند از:

• تغییر در صدای فرد، مانند گرفتگی صدا
• عفونت‏های مکرر قفسه سینه، مانند برونشیت یا ذات­الریه
• تورم در غدد لنفاوی در وسط قفسه سینه
• سرفه طولانی مدت که ممکن است شروع به بدتر شدن کند
• درد قفسه سینه
• تنگی نفس و خس­خس سینه
• با گذشت زمان، ممکن است فرد علائم شدیدتری را تجربه کند، مانند: درد شدید قفسه سینه، درد استخوان و شکستگی استخوان، سردرد، سرفه خونی، لخته شدن خون، کاهش اشتها، کاهش وزن و خستگی

 

مراحل سرطان ریه

مرحله‌‏بندی سرطان، میزان گسترش و شدت سرطان در بدن را مشخص می‏کند. مرحله‌­بندی به پزشک کمک می­‌کند تا در مورد یک دوره مناسب درمان تصمیم ­گیری کنند. اساسی­‌ترین شکل نمایش به شرح زیر است:

• موضعی: سرطان در یک منطقه محدود است.
• منطق‌ه‏ای: سرطان به بافت­‌های نزدیک یا غدد لنفاوی گسترش یافته است.
• از راه دور: سرطان به سایر قسمت‏‌های بدن گسترش یافته است.

مشابه این سیستم TNM staging است. پزشکان، تومور را از نظر اندازه و گستردگی ارزیابی می‏کنند تا به پاسخ دو سوال دست یابند؛ آیا بر غدد لنفاوی تأثیر گذاشته است؟ آیا در جاهای دیگر گسترش یافته است؟

همچنین روش­‌های خاصی برای مرحله­بندی سرطان ریه سلول غیرکوچک و سلول کوچک وجود دارد.

مراحل سرطان ریه سلول غیرکوچک:

متخصصان مراقبت‌­های بهداشتی معمولاً از اندازه و گسترش تومور برای توصیف مراحل سرطان ریه سلول غیرکوچک به شرح زیر استفاده می­کنند:

• پنهان: سرطان در اسکن­های تصویربرداری ظاهر نمی­شود، اما سلول‌­های سرطانی ممکن است در خلط یا مخاط ظاهر شوند.
• مرحله 0: سلول­‌های غیرطبیعی فقط در لایه­های بالای سلول‌­هایی که مجاری تنفسی را پوشانده­اند وجود دارد.
• مرحله 1: تومور در ریه وجود دارد، اما 4 سانتی­متر یا کمتر است و به سایر نقاط بدن گسترش نیافته است.
• مرحله 2: تومور 7 سانتی‏متر یا کمتر است و ممکن است به بافت‌­های نزدیک و غدد لنفاوی گسترش یافته باشد.
• مرحله 3: سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته و به سایر قسمت‏های ریه و ناحیه اطراف آن رسیده است.
• مرحله 4: سرطان به قسمت‌­های دور بدن مانند استخوان­ها یا مغز گسترش یافته است.

مراحل سرطان ریه سلول کوچک:

سرطان ریه سلول کوچک دارای دسته‏‌های خاص خود است. مراحل به عنوان محدود و گسترده شناخته می­شوند و به گسترش یا عدم گسترش سرطان در داخل یا خارج ریه‌­ها اشاره دارد.

در مرحله محدود، سرطان فقط یک طرف قفسه سینه را درگیر می­کند، اگرچه ممکن است در برخی از غدد لنفاوی اطراف وجود داشته باشد. در مرحله وسیع سرطان، به یک طرف قفسه سینه گسترش یافته است. ممکن است بر کل ریه­ یا سایر قسمت‌های بدن نیز تأثیر بگذارد.

تقریباً یک سوم افراد مبتلا، در مرحله محدود سرطان هستند که با پرتودرمانی درمان می‏‌شوند و حدود دو سوم افراد مبتلا به سرطان ریه سلول کوچک، در مرحله وسیعی از ابتلا به سرطان هستند.

آیا غربالگری برای سرطان ریه لازم است؟

انجام غربالگری منظم ممکن است ایده خوبی برای افرادی باشد که در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان ریه هستند. غربالگری، با سی تی اسکن با دوز پایین انجام می­شود. انجمن ریه آمریکا برای افرادی که تمام معیارهای زیر را دارا باشند، غربالگری را توصیه می‏کند:

• 55 تا 80 سال سن دارد.
• دارای سابقه سیگار کشیدن شدید باشد (یک بسته در روز به مدت 30 سال یا دو بسته در روز به مدت 15 سال).
• در حال حاضر سیگار می­کشد یا در 15 سال گذشته سیگار را ترک کرده است.

روش تشخیص سرطان ریه

اگر فردی علائمی داشته باشد که می­تواند نشان­ دهنده سرطان ریه باشد یا اگر غربالگری مورد غیرمعمولی را نشان دهد، احتمالاً پزشک برخی از آزمایش­های تشخیصی زیر را توصیه می­کند:

• آزمایشات تصویربرداری: اشعه ایکس، CT، MRI یا PET اسکن ممکن است مناطقی از بافت ریه را نشان دهد که با سرطان درگیرند. اگر سرطان گسترش یافته باشد، آزمایشات تصویربرداری نیز می­تواند تغییراتی را در استخوان­ها و سایر اندام­‌ها نشان دهد. اسکن همچنین می‌_­تواند به پیشرفت روند درمان کمک کند.
• نمونه‏‌برداری از بافت: متخصص ممکن است مایل به بیوپسی برای بررسی وجود سلول­های سرطانی باشد.آن­‌ها این کار را با استفاده از یک سوزن ظریف یا برونکوسکوپ انجام می­دهند. برونکوسکوپ یک ناحیه نازک و روشن با دوربینی در انتهاست که از طریق دهان یا بینی وارد ریه­‌ها می­شود. یک متخصص مراقبت­های بهداشتی می­‌تواند از آن برای جستجوی ضایعات و نمونه‌‏برداری استفاده کند. برای ضایعاتی که کمتر قابل دسترسی هستند، ممکن است از یک روش جراحی تهاجمی­‌تر، مانند توراکوسکوپی یا جراحی قفسه سینه با فیلم، برای برداشتن بافت ریه استفاده کنند.

هر روش درمانی می­تواند عوارض جانبی داشته باشد. بیمار باید با پزشک معالج خود در مورد انتخاب مناسب­ترین روش درمانی برای خود، از جمله مزایا و معایب هر روش مشورت کند.

برخی از گزینه­‌های درمانی عبارتند از:

• جراحی برای برداشتن بخشی یا تمام ریه
• شیمی‌‏درمانی، که به درمان دارویی اشاره دارد و می‌­تواند سلول­‌های سرطانی را از بین برده و تومورها را کوچک کند.
• پرتودرمانی، که از پرتوهای پر انرژی برای از بین بردن سلول‌­های سرطانی استفاده می­کند.
• فرسایش فرکانس رادیویی، که در آن متخصص مراقبت‏‌های بهداشتی یک سوزن نازک وارد کرده و از یک جریان الکتریکی برای از بین بردن سلول­های سرطانی استفاده می‌­کند.
• درمان هدفمند، که رفتار خاصی را برای جلوگیری از رشد تومور هدف قرار می­دهد.
• ایمنی درمانی، که به بدن در مبارزه با سلول­‌های سرطانی کمک می­کند.
• درمان تسکینی، شامل تسکین درد، اکسیژن درمانی و سایر کمک­‌هایی که ممکن است فرد برای مدیریت علائم خود نیاز داشته باشد.

سرطان ریه می­تواند کشنده باشد، اما درمان­های نوظهور به این معنی است که بسیاری از مبتلایان در حال حاضر زنده مانده و از سرطان ریه بهبود می­یابند، به ویژه اگر تشخیص زودهنگام را دریافت کنند. سلامت کلی، سن، مرحله تشخص سرطان و نوع سرطان، برخی از عوامل موثر بر احتمال ایجاد نتیجه مثبت در درمان هستند.

نمی‌‏توان دقیقا پیش­بینی کرد که سرطان چگونه روی فرد اثر می­‌گذارد، اما پزشک متخصص می­تواند با مشاهده نتایج آزمایشات و سایر عوامل به فرد کمک کند تا بفهمد چه چیزی می­تواند انتظار داشته باشد.

چه عواملی ریسک ابتلا به سرطان ریه را افزایش می­دهند؟

عوامل متعددی ممکن است خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش دهند، که عبارتند از:

• سیگار کشیدن:خطر ابتلا به سرطان ریه با تعداد سیگار­هایی که هر روز می­‌کشید و تعداد سال­هایی که سیگار کشیده­اید افزایش می­یابد. ترک سیگار در هر سنی می­تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
• قرار گرفتن در معرض دود سیگار: حتی اگر سیگار نمی­کشید، چنانچه در معرض دود سیگار قرار بگیرید، خطر ابتلا به سرطان ریه افزایش می­یابد.
• پرتودرمانی قبلی:اگر برای نوع دیگری از سرطان تحت پرتودرمانی قفسه سینه قرار گرفته­اید، احتمال ابتلا به سرطان ریه در شما افزایش می­یابد.
• قرار گرفتن در معرض گاز رادون: که از تجزیه طبیعی اورانیوم در خاک، سنگ و آب تولید می­شود و در نهایت بخشی از هوای تنفس شما می­‌شود.حجم‌­های ناامن رادون در هر ساختمان، از جمله خانه‌­ها تجمع می­یابد.
• سابقه خانوادگی سرطان ریه: افرادی که والدین، ​خواهر، برادر یا فرزند مبتلا به سرطان ریه دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.

عوارض سرطان ریه چیست؟

• تنگی نفس: اگر فردی به سرطان ریه مبتلا شود، ممکن است دچار تنگی نفس گردد. سرطان ریه همچنین می­تواند باعث تجمع مایع در اطراف ریه­ شود و گسترش کامل ریه آسیب دیده را هنگام تنفس دشوار می­کند.
• سرفه خونی: سرطان ریه می‏تواند باعث خونریزی در مجاری تنفسی در نتیجه سرفه خونی شود (هموپتیزی).
• درد: سرطان پیشرفته ریه که به دیواره ریه یا ناحیه دیگری از بدن مانند استخوان گسترش می­‌یابد، می‌­تواند باعث درد شود. در صورت احساس درد به پزشک خود اطلاع دهید، زیرا درمان­های زیادی برای کنترل درد در دسترس است.
• تجمع مایع در قفسه سینه (پلورال افیوژن): سرطان ریه می‏تواند باعث تجمع مایع در فضایی شود که ریه مبتلا را در حفره قفسه سینه (فضای پلور) احاطه کرده است. تجمع مایعات در قفسه سینه می­تواند باعث تنگی نفس شود که درمان­‌هایی برای تخلیه مایع از قفسه سینه و کاهش خطر بروز پلورال افیوژن وجود دارد.

سرطان ریه اغلب به سایر قسمت‌­های بدن مانند مغز و استخوان گسترش می­یابد (متاستاز) که بسته به اینکه کدام اندام تحت تأثیر قرار گیرد، می‏تواند باعث درد، تهوع، سردرد یا علائم و نشانه­‌های دیگر شود. هنگامی که سرطان ریه فراتر از ریه گسترش یافت و به سایر نقاط بدن متاستاز داد، به طور کلی قابل درمان نیست ولی درمان‌­هایی برای کاهش علائم، نشانه­ها و کمک به طول عمر بیشتر وجود دارد.

راه‏های پیشگیری از سرطان ریه چیست؟

هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از سرطان ریه وجود ندارد، اما با انجام کارهای زیر می‏توان ریسک ابتلا را کاهش داد:

• سیگار نکشید. با کودکان خود در مورد عوارض سیگار کشیدن صحبت کنید تا درک درستی از نحوه جلوگیری از این عامل خطر اصلی برای سرطان ریه داشته باشند.مکالمات خود را درباره خطرات سیگار کشیدن با فرزندان خود زود شروع کنید تا آن‌­ها بدانند چگونه در برابر فشار همسالان واکنش نشان دهند.
• ترک سیگار خطر ابتلا به سرطان ریه را کاهش می­دهد، حتی اگر سال­ها سیگار کشیده‌­اید. با پزشک خود در مورد راه­کارها و کمک­های ترک سیگار که می­تواند به شما در ترک سیگار کمک کند مشورت کنید. گزینه‌­ها شامل محصولات جایگزین نیکوتین، داروها و گروه‏‌های حمایتی است.
• از دود سیگار خودداری کنید. اگر با یک فرد سیگاری زندگی یا کار می‌­کنید، از او بخواهید که سیگار را ترک کند. حداقل از او بخواهید بیرون سیگار بکشد.از مناطقی که مردم در آن سیگار می­‌کشند، مانند بارها و رستوران­‌ها اجتناب کنید و به‏‌دنبال گزینه­‌های بدون سیگار باشید.
• اجتناب از مواد سرطان­زا در محل کار.اقدامات احتیاطی را برای محافظت از خود در برابر تماس با مواد شیمیایی سمی در محل کار انجام دهید. اقدامات احتیاطی کارفرمای خود را دنبال کنید. به عنوان مثال، اگر برای محافظت، ماسک صورت به شما داده شده است، همیشه آن را استفاده کنید. از پزشک خود بپرسید چه کارهایی می­توانید برای محافظت از خود در محل کار انجام دهید.
• از رژیم غذایی مملو از میوه و سبزیجات استفاده کنید.رژیم غذایی سالمی را با انواع میوه­ و سبزیجات انتخاب کنید تا ویتامین­ها و مواد مغذی منابع غذایی را دریافت کنید. از مصرف دوزهای زیاد ویتامین به شکل قرص اجتناب کنید، زیرا ممکن است مضر باشد. به عنوان مثال، محققانی که امیدوارند خطر سرطان ریه را در افراد سیگاری کاهش دهند، به آن­‌ها مکمل‏‌های بتاکاروتن دادند. نتایج نشان داد که مکمل‌‏ها در واقع خطر ابتلا به سرطان را در افراد سیگاری افزایش می­دهند.
• سعی کنید بیشتر روزهای هفته ورزش کنید.اگر به‏‌طور منظم ورزش نمی‌­کنید، به آرامی شروع کنید.