:quality(80)/https://static.zeevash.ir/Branding/Image/داروخانه-آنلاین-زیوش-cinu.png){kind=small}
انواع گوش درد؛ علائم، علل و روش‌های درمان
گوش درد عارضه‌ای شایع و ناراحت‌کننده است که می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و از ناراحتی خفیف و موقتی تا دردی شدید و مزمن، متغیر باشد. عفونت‌ها، آسیب‌ها و حتی دردهای ارجاعی از نواحی مجاور مانند فک، گلو یا سینوس‌ها می‌توانند باعث درد گوش شوند.
شناسایی علت گوش درد و منشأ آن مانند عفونت گوش خارجی یا میانی یا آسیب مفصل فک و صورت، مهم‌ترین قدم برای درمان این عارضه است. در این مقاله، به بررسی شایع‌ترین علل گوش‌درد، نحوه تشخیص آن‌ها و رویکردهای درمانی مناسب برای تسکین و بهبود درد می‌پردازیم. پس با ما همراه باشید.
گوش درد چیست و چند نوع دارد؟
درد گوش در پزشکی با نام علمی، اوتالژیا، شناخته میشود. این درد، یک علامت رایج است که می‌تواند ناشی از طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها و شرایط پزشکی، از عفونت‌های گوش گرفته تا مشکلات جدی‌تر زمینه‌ای باشد. درد گوش ممکن است مبهم، تیز یا خفیف باشد و حتی باعث سردرد شدید شود.
همچنین امکان دارد برخی افراد، درد گوش را به‌صورت متناوب و گاه‌به‌گاه تجربه کنند. در اغلب اوقات، درد گوش خطرناک نیست؛ اما اگر این درد به‌طور مکرر یا بیشتر از سه روز طول بکشد، ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر باشد.
پزشکان درد گوش را به دو دسته زیر تقسیم می‌کنند:
- درد گوش اولیه: این نوع درد زمانی رخ می‌دهد که منشأ آن، مستقیم از خود گوش باشد؛ یعنی علت اصلی، وجود مشکلی در ساختار گوش (گوش میانی، خارجی یا پرده گوش) است.
- درد گوش ثانویه (ارجاعی): در این حالت، درد گوش ناشی از ناحیه‌ای دیگر است. این اتفاق به این دلیل رخ می‌دهد که گوش‌ها و قسمت‌های نزدیک آن (فک، دندان‌ها، گلو و سینوس‌ها)، اعصاب مشترکی با مغز دارند.
دلایل گوش درد
با توجه به این‌که درد گوش از نوع اولیه باشد یا ثانویه، دلایل بروز آن تغییر می‌کنند. علل شایع درد گوش اولیه عبارت‌اند از:
- باروتروما (تغییرات فشار هوا یا آب)
- تجمع جرم گوش
- اختلال عملکرد لوله استاش
- وجود جسم خارجی در گوش
- عفونت‌های گوش داخلی
- عفونت‌های گوش میانه
- پاره شدن پرده گوش
- گوش شناگر
در مقابل، معمولاً علت درد گوش ثانویه شامل موارد زیر است:
- آلرژی
- سرماخوردگی
- رفلاکس معده (GERD)
- دندان‌درد
- اختلالات مفصل فک و صورت (TMJ)
- التهاب لوزه
- گلودرد
- سینوزیت
در ادامه، به‌طور کامل علل اولیه درد گوش را بررسی می‌کنیم.
1. باروتروما
باروتروما، اصطلاحی کلی برای توصیف نوعی شرایط پزشکی است که ناشی از تغییرات ناگهانی یا شدید در فشار هوا یا آب می‌شوند. اکثر موارد باروتروما، جدی نیستند و علائم آن‌ها بدون درمان از بین می‌روند. معمولاً آسیب به گوش ناشی از باروتروما، در حین غواصی یا در هواپیما رخ می‌دهد.
در این مواقع، درد گوش و اختلال شنوایی شایع است. ضمناً، به‌ندرت باروترومای گوش باعث پاره شدن پرده گوش میشود. مهم‌ترین علائم گوش درد ناشی از باروتروما عبارت‌اند از:
- درد شدید گوش
- سرگیجه
- تهوع و استفراغ
- احساس سردرگمی یا گیجی
- تشخیص آسیب گوش ناشی از باروتروما
مطالعه بیشتر: آشنایی با تشنج و راه‌های درمان آن
پزشکان چگونه باروتروما را بررسی می‌کنند؟
پزشکان برای تشخیص علت این نوع گوش‌درد، معاینه فیزیکی انجام می‌دهند. آن‌ها ممکن است با استفاده از اتوسکوپ، داخل گوش را بررسی کنند تا آسیب به پرده گوش، عفونت‌ها یا مشکلات دیگر را تشخیص دهند. البته ممکن است راه‌های تشخیصی دیگری مانند تصویربرداری MRI و آزمون شنوایی نیز، به کار گرفته شود.
آسیب گوش ناشی از باروتروما چگونه درمان میشود؟
در این شرایط، پزشک ممکن است داروهای ضداحتقان تجویز کند. البته اگر پرده گوش پاره شده باشد، احتمال دارد به نوعی جراحی به نام تیمپانوپلاستی، برای ترمیم پرده گوش نیاز باشد.
چگونه از باروترومای گوش پیشگیری کنیم؟
اگر قصد سفر با هواپیما دارید، بهتر است از گوشی‌های مخصوص مانند هدفون یا ایرپلاگ، استفاده کنید. جویدن آدامس، فین کردن بینی و خمیازه کشیدن (باز کردن دهان به‌آرامی)، از دیگر راه‌ها برای محافظت از گوش‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از تغییرات فشار بارومتریک محسوب می‌شوند.
2. جمع شدن بیش‌ازحد جرم در گوش
احتباس سیرومن، اصطلاح پزشکی برای انباشت جرم گوش است. جرم گوش (سیرومن)، در سلامت گوش نقش بسیار مهمی دارد و با تمیز کردن گوش، از آن در برابر گرد‌وغبار، کثیفی و عفونت محافظت می‌کند. در بیشتر موارد، انسداد گوش با جرم خطرناک نیست و علائم گوش درد نیز با درمان از بین می‌روند. درمان‌های انسداد گوش شامل قطره‌هایی برای نرم کردن جرم یا خارج کردن دستی آن توسط پزشک در مطب است. البته در صورت عدم درمان به‌موقع، ممکن است تجمع جرم گوش به عوارضی مانند کاهش شنوایی، تحریک، درد گوش، سرگیجه، وزوز گوش و مشکلات دیگر منجر شود. برای پیشگیری از بروز این مشکل در کودکان، به‌طور کلی توصیه میشود برای آن‌ها با احتیاط از گوش پاک کن کودک استفاده کنید.
علائم تجمع جرم در گوش
نشانه‌های رایج انسداد جرم گوش که علت درد گوش راست یا چپ هستند، شامل موارد زیر است:
- احساس پر بودن در گوش
- درد در گوش
- کاهش شنوایی که ممکن است با گذشت زمان بدتر شود
- وزوز گوش (تینیتوس)
- خارش در گوش
- ترشح یا بوی بد از گوش
- سرگیجه
چه کسانی بیشتر در معرض انباشت جرم گوش قرار دارند؟
تجمع جرم گوش ممکن است برای هر کسی رخ دهد. حدود ده درصد از کودکان و پنج درصد از بزرگسالان دچار این مشکل هستند. بااین‌وجود، انسداد سیرومن در افراد زیر شایع‌تر است؛ یعنی کسانی که:
- از سمعک، گوشی‌های ضدصدا یا هدفون استفاده می‌کنند.
- موهای زیادی در گوش دارند.
- دچار مشکلات پوستی مانند اگزما هستند.
- از گوش پاک‌کن یا وسایل دیگر برای تمیز کردن گوش استفاده می‌کنند.
- بالای ۵۵ سال دارند.
- دچار ناتوانی‌های جسمی یا انواع معلولیتها هستند.
- مجاری گوش غیرطبیعی دارند که مانع از خروج طبیعی جرم گوش میشود.
راه‌های درمان انباشت جرم در گوش
درمان‌های انسداد سیرومن شامل مجموعه‌ای از درمان خانگی گوش درد و درمان پزشکی است. اکیداً توصیه می‌کنیم قبل از امتحان هرگونه درمان با پزشک خود مشورت کنید. استفاده از محلول‌هایی برای حل کردن جرم گوش، شست‌وشوی گوش و خارج کردن جرم گوش در مطب ازجمله روش‌های درمان و رفع علت درد گوش چپ یا راست ناشی از تجمع جرم هستند.
پیشنهاد می‌کنیم برای تمیز کردن بیرون گوش، از حوله استفاده کنید. بعد از حمام نیز، گوش‌های خود را تا حد ممکن خشک کنید. به یاد داشته باشید که هرگز و تحت هیچ شرایطی، هیچ وسیله‌ای حتی گوش پاک‌کن را در مجرای گوش خود وارد نکنید. استفاده از گوش پاک‌کن می‌تواند به پرده گوش آسیب بزند و حتی باعث شود که گوش‌ها جرم بیشتری تولید کنند.
همچنین می‌توانید با مشورت پزشک یا داروساز، از محلول‌های سیرومنولیتیک (محلول‌هایی برای حل کردن جرم گوش) در مجرای گوش خود استفاده کنید. این محلول‌ها عبارت‌اند از:
- محلول سالین
- روغن بچه
- گلیسرین
- روغن معدنی
- پراکسید هیدروژن یا قطره‌های گوش مبتنی بر پراکسید
چند قطره از یکی از محلول‌های ذکر شده را در گوش آسیب‌دیده بریزید و به طرف مقابل دراز بکشید. به این ترتیب، محلول به‌راحتی وارد گوش میشود. البته از این روغن‌ها باید به‌اندازه و با احتیاط استفاده کنید. اگر از قطره‌های گوش بدون نسخه استفاده می‌کنید، حتماً دستورالعمل‌های توصیه‌شده را با دقت دنبال کنید.
2. اختلال عملکرد لوله استاش
اختلال عملکرد لوله استاش زمانی رخ می‌دهد که لوله‌ای که گوش میانی را به بخش بالایی گلو وصل می‌کند، مسدود شود. این وضعیت می‌تواند باعث درد، مشکلات شنوایی و احساس پر بودن در گوش شما شود. معمولاً اختلال عملکرد لوله استاش، خودبهخود و در طول چند روز بهبود پیدا می‌کند؛ اما در صورت عدم بهبودی یا تشدید علائم، باید برای درمان پزشکی اقدام کنید.
علائم اختلال عملکرد لوله استاش
رایج‌ترین علامت، شنوایی مبهم است؛ یعنی وضعیتی مشابه این‌که زیر آب هستید. سایر علائم اختلال عملکرد لوله استاش ممکن است شامل موارد زیر شود:
- احساس پر بودن در گوش‌ها
- صدای کلیک یا ترکیدن
- سرگیجه، احساس سبکی در سر یا عدم تعادل موقع ایستادن یا راه رفتن
- درد گوش
- وزوز گوش (تینیتوس)
- کاهش شنوایی
راه‌های درمان اختلال لوله استاش
این اختلال ممکن است خودبهخود بهبود پیدا کند؛ بنابراین همیشه نیازی به درمان ضروری نیست. بااین‌حال، اگر علائم شما بیشتر از دو هفته ادامه پیدا کرد، ممکن است به درمان پزشکی احتیاج داشته باشید. درمان اختلال عملکرد لوله استاش به علت و شدت وضعیت شما بستگی دارد و شامل درمان‌های خانگی، داروها یا در موارد شدیدتر، جراحی است.
گاهی اوقات، درمان‌های خانگی ساده مانند موارد زیر، می‌توانند به بهبود و رفع موارد خفیف اختلال عملکرد لوله استاش کمک کنند:
- آدامس بجوید.
- خمیازه بکشید.
- بلع کنید.
- از مانور والسالوا استفاده کنید (بازدم قوی آن هم در‌حالی‌که دهان خود را بستید و بینی خود را می‌فشارید).
- از اسپری سالین برای پاکسازی مجاری بینی استفاده کنید.
اگر فکر می‌کنید که نوزاد شما دچار اختلال عملکرد لوله استاش است، برای درمان گوش درد نوزاد می‌توانید به او پستانک یا شیشه شیر بدهید؛ زیرا عمل مکیدن ممکن است به رفع انسداد کمک کند. اگر اختلال لوله استاش باعث درد شدید شد یا علائم آن بیشتر از چند هفته طول کشید، باید به پزشک مراجعه کنید.
پاره شدن پرده گوش
پاره شدن پرده گوش به معنای وجود یک سوراخ یا پارگی در پرده گوش است؛ وضعیتی که ممکن است بر شنوایی و حس تعادل شما تأثیر بگذارد. در اکثر موارد اگر پرده گوش پاره شود، بدون درمان و به‌تدریج بهبود پیدا می‌کند. بااین‌حال، ممکن است در بعضی موارد و برای ترمیم آسیب‌ها به جراحی نیاز باشد. بهترین راه برای پیشگیری از پاره شدن پرده گوش، محافظت از گوش‌ها است.
علائم معمول پاره شدن پرده گوش
تا زمانی که علائمی مثل تغییر در شنوایی یا حتی خارج شدن خون و چرک از گوش را احساس نکنید، ممکن است متوجه پاره شدن پرده گوش خود نشوید. بااین‌وجود، علائم رایج پاره شدن پرده گوش عبارت‌اند از:
- از دست دادن ناگهانی شنوایی (ممکن است مشکل در شنیدن داشته باشید یا احساس کنید که صداها مبهم هستند)
- درد تیز و ناگهانی در گوش
- تخلیه خونی و چرکی از گوش
- وزوز گوش
دلایل پاره شدن پرده گوش
عفونت‌های گوش میانی، شایع‌ترین علت پاره شدن پرده گوش هستند. سایر علت‌ها نیز شامل موارد زیر است:
- استفاده از گوش‌‌پاک‌کن یا سایر اشیاء نوک‌تیز برای تمیز کردن گوش یا خاراندن آن: با این کار ممکن است به‌طور تصادفی پرده گوش خود را پاره کنید. برخورد اتفاقی با شاخه درختان نیز، ممکن است به پاره شدن گوش منجر شود.
- ترومای گوش: اگر در حین تصادف یا سیلی خوردن در دعوا به گوش ضربه شدیدی وارد شود.
- باروترومای گوش: اگر لوله استاش مسدود یا تحریک شده باشد، ممکن است دچار باروترومای گوش شوید. زمانی که این اتفاق می‌افتد، هوا بین پرده گوش و گوش میانه محبوس میشود و احتمال پارگی پرده گوش هنگام تغییر فشار هوا، افزایش می‌یابد.
- صداهای انفجاری ناگهانی: اگر در نزدیکی محل انفجار یا شلیک اسلحه باشید.
راه‌های درمان پارگی پرده گوش
معمولاً اگر پرده گوش پاره شود، خودبهخود بهبود پیدا می‌کند؛ اما در غیر این صورت، باید برای درمان سریع گوش درد به متخصص گوش، حلق و بینی (ENT) مراجعه شود. درمان‌های پزشکی رایج برای پارگی پرده گوش شامل موارد زیر است:
- میرینگولوپلاستی: پزشک ENT یک پچ کاغذی دارویی روی پارگی یا سوراخ پرده گوش قرار می‌دهد. به این ترتیب، پرده گوش رشد می‌کند و پارگی یا سوراخ پر میشود.
- تیمپانوپلاستی: نوعی جراحی است که شامل برداشتن پوست، غضروف یا مواد از ناحیه دیگری از بدن برای پوشاندن پارگی یا سوراخ در پرده گوش است.
آیا پاره شدن پرده گوش جدی است؟
در برخی موارد ممکن است پاره شدن پرده گوش، مشکلی جدی باشد؛ به‌ویژه اگر سوراخ یا پارگی گوش، خودبهخود بهبود پیدا نکند. در این شرایط می‌تواند به عوارض زیر منجر شود:
- از دست دادن شنوایی درازمدت
- سرگیجه طولانی‌مدت
- عفونت‌هایی که می‌توانند در گوش پخش شوند
- سوراخ شدن مداوم پرده گوش
پاره شدن پرده گوش چه احساسی دارد؟
پاره شدن پرده گوش ممکن است به‌صورت درد تیز ناگهانی در گوش احساس شود. معمولاً این حالت زمانی رخ می‌دهد که پرده گوش با وسیله‌ای تیز، سوراخ شود.
علت تخلیه چرک از پرده گوش چیست؟
در صورت ابتلا به عفونت گوش میانی، تخلیه از پرده گوش رخ می‌دهد؛ زیرا چرک ناشی از عفونت ممکن است از طریق پارگی عبور کند.
عفونت‌های گوش
عفونت‌های گوش که تحت عنوان اوتیت نیز شناخته می‌شوند، به دلیل ورود باکتری‌ها یا ویروس‌ها به بخش‌های مختلف گوش ایجاد می‌شوند. این عفونت‌ها ممکن است در گوش خارجی (اوتیت خارجی یا گوش شناگر)، گوش میانی (اوتیت میانی) یا گوش داخلی (اوتیت داخلی) باشند و هر بخش، علت‌ها و علائم خاص خود را دارد. همچنین برای درمان گوش درد عفونی باید حتماً به پزشک مراجعه شود.
وقتی باکتری‌ها یا ویروس‌ها وارد گوش می‌شوند و شروع به تکثیر می‌کنند، باعث التهاب و تجمع مایعات پشت پرده گوش یا در مجرای گوش می‌شوند و با ایجاد فشار، بافت‌های حساس درون گوش را دچار کشیدگی می‌کنند. این فشار و التهاب به گوش‌درد منجر میشود که اغلب همراه با عفونت‌های گوش است. عفونت گوش میانی به‌طور ویژه، در کودکان شایع‌تر است، زیرا لوله‌های استاش آن‌ها کوتاه‌تر و افقی‌تر است؛ به همین دلیل، تخلیه مایعات دشوارتر است که باعث افزایش خطر عفونت و درد میشود.
عوارض درد گوش
درد گوش همیشه نشانه‌ای از یک مشکل جدی نیست؛ اما اگر درد بیشتر از سه روز طول بکشد، باید به پزشک مراجعه کنید. ضمناً اگر گوش درد به دلیل عفونت ایجاد شود، ممکن است به ساختارهای اطراف مانند فک یا جمجمه نیز، گسترش پیدا کند. در چنین شرایطی اگر برای درمان درد گوش اقدام نشود، عفونت‌های گوش می‌توانند به عوارض جدی مانند ماستوییدیت یا مننژیت منجر شوند.
پیشگیری از گوش درد
درد گوش به دلایل مختلفی رخ می‌دهد و همیشه نمی‌توان از بروز آن جلوگیری کرد؛ اما رعایت موارد زیر ممکن است خطرات کلی ابتلا به درد گوش را کاهش دهند:
- گوش‌های خود را با دقت تمیز کنید. برای این کار می‌توانید از گوش پاک کن برای تمیز کردن گوش‌های بیرونی استفاده کنید. دقت کنید که از قرار دادن آن‌ها در کانال گوش خود خودداری کنید.
- برای پیشگیری از گوش‌درد ناشی از تغییرات فشار هوا، هنگام پرواز از گوش‌های خود محافظت کنید.
- دست‌های خود را به‌طور مکرر بشویید تا خطر ابتلا به عفونت‌ها کاهش یابد.
راه‌های درمان خانگی گوش درد
درمان درد گوش به علت بروز آن بستگی دارد. داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن، ممکن است به‌عنوان مسکن برای گوش درد کارآمد باشند. البته در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی به‌صورت قطره یا قرص تجویز کند که شامل آنتی‌بیوتیک‌ها، ضدقارچ‌ها و کورتیکواستروئیدها است. گاهی اوقات، استراحت و درمان‌های خانگی نیز برای تسکین درد گوش مفید است؛ برای مثال موارد زیر:
- استفاده از کمپرس گرم یا سرد: سرما می‌تواند درد و التهاب را کاهش دهد. گرما نیز ماهیچه‌ها را آرام می‌کند و جریان خون را بهبود می‌بخشد.
- بالا نگه داشتن سر: این کار به کاهش فشار داخل گوش کمک می‌کند.
- استفاده از قطره گوش بدون نسخه: از پزشک خود بپرسید که کدام نوع قطره برای وضعیت شما مناسب است. ضمناً به یاد داشته باشید که در صورت پاره شدن پرده گوش، به‌هیچ‌وجه نباید از قطره‌های گوش استفاده کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر درد گوش پس از سه روز ادامه پیدا کرد، باید به پزشک مراجعه کنید و او را در جریان علائم زیر قرار دهید:
- لرز
- تخلیه گوش
- تب بالاتر از 103 درجه فارنهایت (39.4 درجه سانتی‌گراد)
- درد گوش مکرر
- تهوع و استفراغ
- از دست دادن شنوایی
- گلودرد شدید
- تورم یا تغییر رنگ پوست اطراف گوش شما
اگر وسیله‌ای در گوش کودک شما گیر کرده باشد، باید فوراً برای درمان گوش درد کودکان از پزشک متخصص اطفال وقت ملاقات بگیرید. این مسئله به‌ویژه زمانی ضروری است که شما یک‌بار سعی کرده‌اید آن وسیله را خارج کنید، ولی موفق نشده‌اید. تلاش‌های مکرر برای بیرون آوردن وسیله می‌تواند خطر آسیب به گوش را افزایش دهد.
سخن پایانی
در این مقاله از داروخانه اینترنتی زیوش به بررسی انواع گوش درد و راه‌های درمان آن‌ها پرداختیم. درد گوش عارضه‌ای رایج و آزاردهنده است که در اکثر مواقع، خودبهخود برطرف میشود. در بیشتر موارد، داشتن درد گوش جدی نیست، اما نباید آن را نادیده بگیرید. درمان فوری گوش درد بزرگسالان می‌تواند درد و عفونت را از بین ببرد و خطر عوارض مرتبط را کاهش دهد. گاهی اوقات، داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن، به‌عنوان مسکن برای گوش درد، مفید هستند؛ اما زمانی که درد گوش برای چند روز ادامه پیدا کند یا به‌طور مکرر برگردد، باید به پزشک مراجعه کنید.
سؤالات متداول
1. آیا گوش درد خطرناک است؟
اغلب اوقات، درد گوش خطرناک نیست؛ اما اگر به‌طور مکرر ادامه داشته باشد یا درد آن بیشتر از سه روز طول بکشد، ممکن است ناشی از مشکلی جدی‌تر باشد.
2. درمان گوش درد با نمک چگونه است؟
نمک می‌تواند برای کاهش موقت درد گوش مؤثر باشد؛ اما علت اصلی درد را درمان نمی‌کند. یک روش رایج برای درمان خانگی گوش درد این است که مقدار کمی نمک را گرم کنید، آن را در پارچه‌ای تمیز قرار دهید و روی گوش بگذارید. گرمای نمک ممکن است با بهبود جریان خون و ایجاد گرمای ملایم، درد و التهاب را کاهش دهد و آرامش‌بخش باشد. بااین‌حال، این روش فقط برای تسکین موقت است و نمک به‌تنهایی، نمی‌تواند عفونت یا علت جدی‌تر درد گوش مانند پارگی پرده گوش را درمان کند. اگر درد گوش بیش از چند روز طول بکشد، شدید باشد یا با تب، ترشح یا کاهش شنوایی همراه باشد، حتماً باید برای درمان مناسب به متخصص مراجعه کنید.
نویسنده: مبین میرزایی
ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و امیرحسین ملک زاده