فواید و معایب استفاده از پستانک

استفاده از پستانک برای نوزادان برای سال‌های طولانی موضوع بحث والدین و کارشناسان بوده است. خرید پستانک و استفاده از آن می‌تواند به آرامش کودک کمک کند، اما با معایب بالقوه‌‌ای نیز همراه است که به همین دلیل والدین باید نسبت به نحوه استفاده صحیح از آن آگاهی‌های لازم را داشته باشند. بسیاری از پدرها و مادرها می‌پرسند: «آیا خوردن پستانک برای نوزاد ضرر دارد​؟» در ادامه در مورد فواید و معایب استفاده از پستانک صحبت می‌کنیم. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

فواید استفاده از پستانک

قبل از هر چیزی خوب است که با مزایای پستانک آشنا شوید. در ادامه به فواید پستانک خوردن نوزاد اشاره می‌کنیم:

1. اثر تسکین‌دهنده و آرامش‌بخش

پستانک می‌تواند وسیله خوبی برای آرام کردن هر نوزاد بداخلاق باشد و به او حس امنیت و راحتی ببخشد. رفلکس مکیدن طبیعی و غریزی است و به آرام کردن نوزادان در مواقعی که مضطرب، خسته یا در محیط‌های ناآشنا هستند کمک می‌کند.

این مکانیسم خود تسکین‌دهنده می‌تواند به‌ویژه در طول واکسیناسیون، رانندگی طولانی یا روتین‌های قبل از خواب مفید باشد. عمل ملایم مکیدن باعث آزاد شدن اندورفین، هورمون آرامبخش می‌شود.

والدین اغلب متوجه می‌شوند که پستانک کمک می‌کند کودکشان سریع‌‌‌تر به خواب برود یا گریه‌هایش کم شود. می‌توانید از پستانک برای کمک به آرامش نوزاد در محیط‌های ناآشنا یا هنگام خستگی استفاده کنید، اما باید مراقب باشید که نوزاد بیش از حد به پستانک وابسته نشود.

2. تشویق خواب بهتر برای نوزادان

اختلالات خواب چالشی رایج برای والدین محسوب می‌شود، در چنین شرایطی پستانک می‌تواند به نوزادان کمک کند سریع‌‌‌تر و راحت‌‌‌تر بخوابند. مکیدن پستانک اثری آرام‌بخش دارد و منجر به خواب عمیق‌تر و طولانی‌تر خواهد شد.

این موضوع می‌تواند به‌ویژه در طول بیداری‌های شبانه مفید باشد، زمانی که کودک به آرام کردن دوباره برای خوابیدن در طول شب نیاز دارد. استفاده از پستانک می‌تواند گریه ‌‌‌طولانی‌مدت نوزاد را کاهش دهد و منجر به استراحت بهتر کودک و والدین او شود. نوزادی که به خوبی استراحت کرده باشد، عموماً در طول روز خوش اخلاق‌تر است.

3. کاهش خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)

آیا پستانک هوا در معده می کشد​؟ مطالعات نشان می‌دهند که استفاده از پستانک در هنگام خواب با کاهش خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) مرتبط است.

استفاده از پستانک هنگام خواب می‌تواند خطر SIDS را تا 50-60 درصد کاهش دهد. دلیل این موضوع ناشناخته است، اما کارشناسان معتقد هستند که مکیدن پستانک به باز نگه داشتن مجاری هوایی نوزاد کمک می‌کند و احتمال بی‌نظمی تنفس را کاهش می‌دهد.

علاوه‌براین، پستانک ممکن است کودک را تشویق کند که در وضعیت امن‌تری (به پشت) بخوابد. آکادمی اطفال آمریکا پیشنهاد می‌کند برای ترویج عادات خواب ایمن‌تر، از پستانک در هنگام خواب استفاده کنید. این اقدام احتیاطی می‌تواند موجب آرامش خاطر والدین شود.

4. ایجاد حواس پرتی موقت در موقعیت‌های استرس‌زا

ممکن است بپرسید «چه زمانی از پستانک استفاده کنیم​؟» باید بگوییم که هنگام اجرای اقدامات پزشکی، واکسیناسیون یا بروز جراحات جزئی از پستانک استفاده کنید. پستانک می‌تواند به عنوان عامل حواس پرتی فوری عمل کند و در کاهش گریه و ناراحتی مؤثر واقع شود. رفلکس مکیدن، هورمون‌های آرام‌بخش را آزاد می‌کند و تجربه‌های استرس‌زا را کاهش می‌دهد.

والدین می‌توانند از پستانک برای آرامش کودک خود در محیط‌های ناآشنا مانند مطب پزشک یا هنگام ملاقات با افراد جدید استفاده کنند. همچنین این اثر تسکین‌دهنده موقت زمانی مفید است که کودک بیش از حد تحریک شود یا احساس اضطراب کند.

5. کمک به ارضای نیازهای مکیدن غیر مغذی

نوزادان حتی زمانی که گرسنه نیستند، تمایل طبیعی به مکیدن دارند. این کار به عنوان مکیدن غیر مغذی شناخته شده است که به جای تغذیه، موجب راحتی و آرامش می‌شود.

درحالی‌که تغذیه با شیر مادر می‌تواند این نیاز را برآورده کند، مادر ممکن است همیشه نتوانند به‌طور مداوم برای شیردهی در دسترس باشد. پستانک به نوزادان اجازه می‌دهد تا غریزه مکیدن خود را به شیوه‌‌ای ایمن و کنترل شده ارضا کنند.

این موضوع به‌ویژه برای نوزادانی که از انگشت شست خود برای تسکین استفاده نمی‌کنند، مفید است. علاوه‌براین، استفاده از پستانک می‌تواند از بروز عادت مکیدن سایر اشیا در نوزادان جلوگیری کند.

6. سهولت ترک و کمک به ترک شیر

در حالی که برخی از نوزادان برای راحتی به مکیدن شست روی می‌آورند، ترک این عادت می‌تواند چالش برانگیز باشد. در مقابل، می‌توان استفاده از پستانک را به‌تدریج کاهش داد و در نهایت در زمان مناسب حذف کرد.

والدین می‌توانند زمان و تعداد دفعات دادن پستانک را کنترل کنند تا علاوه بر پیشگیری از عوارض و معایب پستانک، روند از شیر گرفتن کودک آسان‌‌‌تر شود. برخلاف شست نوزاد که قابل حذف نیست، می‌توان پستانک را درصورت لزوم از برنامه روتین کودک آرام‌آرام حذف کرد. این کار به کودک شما اجازه می‌دهد تا این عادت را ترک کند و بدون ایجاد مشکلات اضافی، به غذای جامد روی بیاورد.

معایب استفاده از پستانک

علاوه‌بر مزایای پستانک، استفاده از این ابزار کمکی معایبی هم دارد که باید قبل از تصمیم به استفاده، آن‌ها را درنظر بگیرید. در ادامه به معایب استفاده طولانی مدت از پستانک اشاره می‌کنیم:

1. تأثیر احتمالی بر رشد گفتار

تأثیر منفی در رشد گفتار یکی دیگر از معایب استفاده کودکان از پستانک است. استفاده مکرر از پستانک، به‌خصوص بعد از دوران نوزادی می‌تواند در رشد گفتار کودک اختلال ایجاد کند. وقتی نوزادان به پستانک وابسته می‌شوند، ممکن است فرصت کمتری برای تمرین صداها و تلفظ کلمات اولیه داشته باشند.

این موضوع می‌تواند منجر به تاخیر در مهارت‌های زبانی شود. استفاده بیش از حد از پستانک ممکن است بر حرکات زبان و فک تأثیر بگذارد و به‌طور بالقوه به مشکلات گفتاری منجر شود. والدین باید کودک خود را به تعامل کلامی تشویق کنند و از پستانک عمدتاً برای خواب یا لحظات پریشانی کمک بگیرند.

2. افزایش خطر مشکلات دندانی

استفاده ‌‌‌طولانی‌مدت از پستانک (بیش از 2-3 سال) می‌تواند به مشکلات دندانی منجر شود، به‌خصوص اگر کودک بیش از سن توصیه شده به استفاده از پستانک ادامه دهد. مکیدن طولانی‌مدت منجر به اوربایت، اپن‌بایت یا سایر مشکلات ارتودنسی می‌شود که البته این اثرات معمولاً درصورت قطع استفاده قبل از 3 سالگی قابل برگشت هستند.

پستانک می‌تواند بر توانایی جویدن صحیح کودک و حتی رشد گفتار او تأثیر بگذارد. دندانپزشکان اطفال توصیه می‌کنند، برای جلوگیری از عوارض ارتودنسی، استفاده از پستانک را بعد از دو سالگی به طور کامل قطع کنید. البته باید این کار را آرام‌آرام انجام دهید، زیرا انجام به یکباره آن باعث ناراحتی و گریه‌های بی‌وقفه کودک می‌شود. با درک تاثیر پستانک بر دهان و فک نوزاد می‌توانید از رشد سالم کودک حمایت کنید.

3. افزایش خطر عفونت گوش

افزایش خطر عفونت گوش از عوارض خوردن پستانک در نوزادان است. مطالعات ارتباط بین استفاده از پستانک و خطر بالاتر عفونت گوش میانی (اوتیت میانی) را نشان داده‌اند. مکیدن پستانک می‌تواند تجمع مایع در گوش میانی را افزایش دهد و محیطی را برای رشد باکتری‌ها فراهم کند.

این موضوع به ویژه برای نوزادان و کودکان خردسال نگران‌کننده است، زیرا عفونت‌های مکرر گوش به مشکلات شنوایی و تاخیر در گفتار منجر می‌شوند. پدرها و مادرها می‌توانند استفاده از پستانک را به زمان خواب محدود کنند. تمیز کردن و تعویض منظم پستانک نیز می‌تواند به پیشگیری از عفونت و عوارض مرتبط با آن کمک کند.

4. وابستگی و مشکل در زمان از شیر گرفتن

برخی از کودکان به قدری به پستانک وابسته می‌شوند که برای به خواب رفتن یا خودآرامی بدون آن دچار مشکل می‌شوند. زمانی که والدین سعی می‌کنند پستانک را حذف کنند، این کار منجر به اختلال در خواب و پریشانی کودک می‌شود.

برای رفع این مشکل، می‌توانید استفاده از پستانک را به‌تدریج محدود کنید، مثلاً فقط در زمان خواب و از روش‌های جایگزین مانند لالایی یا نوازش برای آرامش کودک کمک بگیرید.

از شیر گرفتن کودک وابسته به پستانک می‌تواند فرآیند عاطفی و خسته‌کننده باشد که گاهی به هفته‌ها یا ماه‌ها تلاش نیاز دارد. والدین ممکن است با مقاومت، عصبانیت یا مشکل در آرام کردن فرزندشان با استفاده از روش‌های جایگزین مواجه شوند که می‌تواند دوره گذار (از شیر گرفتن) را هم برای کودک و هم برای والدین استرس‌زا کند. برای این منظور توصیه می‌کنیم بهترین روش گرفتن پستانک از کودک را یاد بگیرید.

5. افزایش خطر آلودگی و عفونت

از آنجایی که پستانک‌ها اغلب در دهان کودک قرار می‌گیرند، ممکن است به راحتی باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ ها را وارد بدن نوزاد کند. اگر پستانک به درستی تمیز نشود، میکروب‌های مضر را وارد بدن کودک می‌کند که این موضوع باعث برفک دهان، مشکلات گوارشی یا حتی سرماخوردگی و آنفولانزا می‌شود. به اشتراک گذاشتن پستانک بین دو نوزاد یا فرو بردن آن در مواد غذایی (مانند عسل) نیز خطر ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهد. برای به حداقل رساندن این مشکل، والدین باید به طور مرتب پستانک‌ها را ضدعفونی و از فرو بردن آن در مواد غذایی خودداری کنند. انتخاب پستانک‌های ارتودنسی با سوراخ‌های تهویه گزینه ایمن‌تری است.

6. ایجاد اختلال در شیردهی توسط مادر

استفاده زودهنگام پستانک، به ویژه در چند هفته اول زندگی می‌تواند در شیردهی اختلال ایجاد کند. این موضوع بدین دلیل است که نوزادان دچار سردرگمی می‌شوند و پس از عادت کردن به شکل پستانک، ممکن است با نوک سینه مادر خود ارتباط نگیرند.

علاوه‌بر این، استفاده بیش‌ازحد از پستانک ممکن است نشانه‌های گرسنگی کودک را کاهش دهد. این موضوع منجر به کاهش شیردهی مادر می‌شود و در سلامت نوزاد اثرات منفی ایجاد خواهد کرد. کارشناسان توصیه می‌کنند قبل از شروع پستانک صبر کنید تا شیردهی به خوبی تثبیت شود. درحقیقت، زمان مناسب برای دادن پستانک به نوزاد معمولاً حدود سه تا چهار هفتگی است.

سخن پایانی

آیا پستونک ضرر دارد​؟ باید بگوییم که استفاده از پستانک هم مزایا و هم معایبی دارد که باعث می‌شود برای نوزاد نه کاملاً خوب و نه کاملاً بد باشد. این ابزار می‌تواند به کودک احساس راحتی بدهد و در آرامش او مؤثر باشد. همچنین در کاهش خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) تاثیرگذار است. بااین‌حال، استفاده ‌‌‌طولانی‌مدت از پستانک ممکن است منجر به مشکلات دندانی، تاخیر در گفتار، عفونت گوش و وابستگی شود. شما به عنوان والدین باید به صورت اصولی و با مشورت متخصص اطفال از پستانک برای نوزاد خود استفاده کنید. در هر صورت، می‌توانید جهت دریافت مشاوره تخصصی در این مورد، از طریق شماره 02191007666 داخلی 3 با متخصصین ما در داروخانه آنلاین زیوش تماس بگیرید.

سؤالات متداول

1. بهترین پستانک برای نوزاد تازه متولد شده کدام است؟

پستانک سبک و ارتودنسی ساخته شده از سیلیکون نرم با شکل نوک پستان متقارن برای نوزادان بهترین گزینه است.

2. آیا پستانک برای رفلاکس نوزاد خوب است؟

بله، پستانک می‌تواند با تحریک تولید بزاق و تشویق به بلع به خنثی شدن اسید معده و کاهش رفلاکس نوزاد کمک کند.

3. آیا خوردن پستانک در خواب برای نوزاد ضرر دارد؟

خیر، استفاده از پستانک هنگام خواب به طور کلی بی‌خطر است و خطر SIDS را کاهش می‌دهد.

منابع: AAP | MayoClinic | Pediatrics

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و حسین ابراهیمی