کیت تشخیص بارداری یا بی بی چک؛ نحوه استفاده و چگونگی تفسیر جواب

و تشخیص بارداری کلید ورود به یکی از مهم‌ترین مراحل زندگی زنان است. اما تجربه دنیای زیبای مادر شدن، در کنار خود نگرانی و ترس‌هایی هم دارد. تشخیص سریع و دقیق بارداری به زنان کمک می‌کند در زمان درست و لازم اقداماتی برای حفظ سلامت خود و جنینشان انجام دهند. امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی، انواع کیت تشخیص بارداری در دسترس است که به زنان کمک می‌کند تا به سادگی و سرعت بتوانند وضعیت بارداری خود را تشخیص دهند. کیت‌های تشخیص بارداری با ارائه نتایج قابل اطمینان و در زمان کوتاه، نقش پررنگی در سهولت و سرعت تشخیص بارداری دارند. در این مطلب به بررسی انواع کیت‌های تست بارداری و مزایای آن‌ها می‌پردازیم.

کیت تشخیص بارداری چیست؟

کیت بارداری یا بی‌بی چک، وسیله‌ای کوچک و قابل حمل است که برای تشخیص سریع بارداری طراحی شده است. این کیت معمولاً شامل یک نوار آزمایش و پد کوچکی در نقش جمع‌آور نمونه ادرار است. با استفاده از این کیت، می‌توان به سادگی وضعیت بارداری را تشخیص داد. استفاده از کیت تشخیص بارداری یک روش سریع، ارزان و مقرون به صرفه برای آگاهی از وضعیت بارداری در مراحل اولیه است.

مطالعه بیشتر: بهترین روش های جلوگیری از بارداری

 کیت تست بارداری چگونه عمل می‌کند؟

کیت تشخیص حاملگی یا بی‌بی چک، با بررسی میزان هورمون بتا اچ‌سی‌جی (β-hCG) در نمونه ادرار، وضعیت بارداری را تشخیص می‌دهد. این هورمون منحصر به بارداری است و توسط جفت تولید می‌شود. حدود ۱۰ تا ۱۴ روز پس از باروری تخمک، سطح β-hCG در بدن افزایش می‌یابد و در ادرار قابل شناسایی است. کیت تشخیص بارداری حاوی آنتی‌بادی‌هایی است که به این هورمون واکنش نشان می‌دهند. بنابراین هنگامی که چند قطره ادرار روی نوار آزمایش کیت قرار می‌گیرد، در صورت وجود β-hCG، آنتی‌بادی‌ها با آن واکنش می‌دهند و باعث تغییر رنگ نوار آزمایش به رنگی خاص می‌شوند که نشان‌دهنده مثبت بودن آزمایش و بارداری است. با آشکارسازی β-hCG در ادرار، کیت بارداری می‌تواند به سرعت و سهولت، وضعیت بارداری را مشخص کند.

انواع کیت تشخیص بارداری و نحوه استفاده از آن

انواع کیت تشخیص بارداری یا بی‌بی چک در انواع گوناگونی عرضه می‌شود، اما کارکرد همه آن‌‌ها تشخیص بارداری است. این کیت‌ها به صورت یکبار مصرف تولید می‌شوند و انواع گوناگونی دارند:

کیت تشخیص بارداری نواری (بی بی چک نواری)

بی‌بی چک نواری یکی از متداول‌ترین انواع کیت‌های تشخیص خانگی بارداری است که به راحتی در دسترس است. این نوع بی‌بی چک حاوی یک نوار آزمایش است که مجاورت آن با ادرار وضعیت بارداری را مشخص می‌کند.

طرز استفاده از بی بی چک نواری:

طرز استفاده از بی بی چک نواری به این صورت است که ابتدا نمونه ادرار در ظرفی کم‌عمق با ارتفاع نهایتا یک سانتی‌متر جمع‌آوری می‌شود. سپس انتهای نوار آزمایش حاوی فلش به مدت ۳ تا ۵ ثانیه در ادرار فرو برده می‌شود. پس از خارج کردن نوار، باید از ۲ تا ۱۰ دقیقه صبر کرد، سپس نتیجه تست را با توجه به توضیحات زیر مشخص می‌شود:

نتیجه مثبت تست بی بی چک:

اگر دو خط رنگی روی نوار تست ظاهر شود، نتیجه مثبت است و شخص باردار است. بیبی چک مثبت به‌صورت دو خط که یکی کم‌رنگ‌تر از دیگری است، نیز ظاهر می‌شود؛ ولی ضخامت هر دو خط یکسان است. کم‌رنگ بودن خط نشان‌دهنده پایین بودن سطح هورمون hcg است. 

نتیجه منفی تست بی بی چک:

اگر فقط یک خط رنگی در قسمت نوار کنترل (خط C) تست بی بی چک ظاهر شود، نتیجه منفی است. بنابراین، در این صورت، احتمالا باردار نیستید یا زمان استفاده از بیبی چک زود بوده است. برای اطمینان، 48 ساعت بعد، دوباره آزمایش را تکرار کنید. در صورت منفی بودن، تنها یک خط کنترل ظاهر می‌شود و نشان از عدم بارداری دارد. 

در صورتی‌که یک خط کنترل (خط C) روی بی بی چک نواری ظاهر شود، نتیجه تست منفی است و این یعنی باردار نیستید؛ اما برای اطمینان بهتر است ۴۸ ساعت بعد، تست را تکرار کنید. 

نتیجه نامعتبر: 

در صورتی که هیچ خطی یا فقط خط تست (خط T) ظاهر شود، آزمایش نامعتبر است. با این حال توصیه می‌شود برای اطمینان بیشتر از نتیجه، تست در ساعت اولیه بیداری انجام شود.

کیت تشخیص بارداری مستقیم (بی بی چک مستقیم)

بی‌بی چک مستقیم یکی دیگر از انواع رایج کیت‌های تشخیص سریع بارداری است که استفاده از آن بسیار آسان است. در این نوع بی‌بی چک، نیازی به جمع‌آوری نمونه ادرار جداگانه نیست. مزیت این روش نسبت به بی‌بی چک نواری، سهولت استفاده و سرعت بیشتر در انجام تست است.

طرز استفاده از بی بی چک مستقیم

کافی است نوک بی‌بی چک مستقیم به مدت چند ثانیه در مسیر جریان ادرار قرار داده شود تا بتواند مقدار کافی از ادرار را جذب کند. سپس باید بی‌بی چک روی سطح صاف قرار داده شود و پس از چند دقیقه نتیجه روی آن ظاهر می‌شود.

نتیجه مثبت تست بی بی چک مستقیم:

در صورت مشاهده دو خط رنگی، آزمایش مثبت و نشان‌دهنده بارداری است.

نتیجه منفی تست بی بی چک مستقیم:

 اگر فقط خط کنترل یعنی ( C) ظاهر شود به معنای منفی بودن آزمایش است.

نتیجه نامعتبر:

اگر فقط خط تست (T) بر روی بی بی چک ظاهر شود یا هیچ خطی ظاهر نشود، نتیجه نامعتبر است، احتمال دارد بی بی چک به اندازه کافی خیس نشده باشد یا به شکل درستی از آن استفاده نکرده باشید، بهتر است دوباره تست را انجام دهید. 

کیت تشخیص بارداری قطره چکانی (بی بی چک قطره چکانی)

کیت تست بارداری قطره چکانی یکی از رایج‌ترین کیت‌های تشخیص سریع بارداری است. این کیت حاوی یک قطره چکان و یک کیت بی‌بی‌چک است.

طرز استفاده از کیت تشخیص بارداری قطره چکانی

برای انجام آزمایش، کاربر باید مقداری از ادرار خود را در یک ظرف تمیز جمع‌آوری کند. سپس با استفاده از قطره‌چکان، سه قطره از ادرار را در حفره مشخص‌شده روی بی‌بی‌چک بریزد و چند دقیقه (معمولاً 3 تا 5 دقیقه) صبر کند تا نتیجه نمایان شود. خواندن نتیجه بی‌بی‌چک بسیار ساده است و معمولا روی خود بسته‌بندی توضیح داده شده است.

نتیجه مثبت تست بی بی چک قطره چکانی:

 اگر روی بی بی چک قطره چکانی دو خط رنگی مجزا ظاهر شود که یکی مربوط به خط کنترل و دیگری مربوط به خط تست است، نتیجه مثبت و نشان‌دهنده بارداری خواهد بود.

نتیجه منفی تست بی بی چک قطره چکانی:

اگر فقط خط کنترل (خط C) ظاهر شود، نتیجه منفی و نشان‌دهنده عدم بارداری است.

نتیجه نامعتبر:

در صورتی‌که خطوط به درستی ظاهر نشوند، یا فقط یک خط در منطقه تست ظاهر شود، نتیجه نامعتبر است و آزمایش باید مجدداً تکرار شود. 

بهترین زمان استفاده از کیت بارداری

بهترین زمان استفاده از تست بارداری، یک هفته پس از عقب افتادن پریود است. اگر عجله دارید، می‌توانید ۱۰ تا ۱۴ روز پس از رابطه جنسی مشکوک تست بزنید. تست صبح‌گاهی دقت بالاتری دارد چون ادرار غلیظ‌تر است. 

البته براساس جدیدترین مطالعات انجام شده در این زمینه، میزان هورمون اHCG در ادرار، طی ساعات مختلف شبانه‌روز چندان متفاوت نیست؛ به‌همین خاطر استفاده از بی بی چک در عصر یا شب هم امکان‌پذیر است. اما نکته‌ای که حتما باید به آن توجه کنید این است که، برای تست در عصر یا شب، باید ۴ ساعت از آخرین ادرار شما گذشته باشد تا ادرار غلظت کافی برای نشان‌دادن هورمون HCG را داشته باشد.

همچنین قبل از انجام تست از نوشیدن زیاد آب خودداری کنید. چون باعث رقیق شدن ادرار می‌شود و روی جواب تست بارداری تاثیر می‌گذارد.

مطالعه بیشتر: علائم اولیه بارداری؛ وقتی بدن خبر از بارداری می‌دهد!

داروهای موثر بر نتیجه کیت تشخیص بارداری

در مورد داروهایی که می‌توانند روی جواب تست بارداری با استفاده از کیت بارداری تاثیر بگذارند، نکات زیر را می‌توان بیان کرد:

کیت‌های تشخیص بارداری، بر اساس شناسایی هورمون HCG در ادرار عمل می‌کنند. این هورمون تنها در صورت بارداری ترشح می‌شود. بنابراین هر عاملی که سطح HCG را در بدن افزایش دهد، می‌تواند منجر به نتیجه مثبت کاذب در تست بارداری شود. از جمله این عوامل می‌توان به مصرف برخی داروهای کمک باروری اشاره کرد. برخی از این داروها حاوی هورمون HCG هستند تا به تحریک تخمک‌گذاری کمک کنند. مصرف این داروها می‌تواند سبب نتیجه مثبت کاذب در تست بارداری شود. البته پس از قطع مصرف دارو، این اثر برطرف خواهد شد. با این حال، اکثر داروها از جمله آنتی‌بیوتیک‌ها،  انواع قرص‌ ضد بارداری، ویتامین‌ها و مکمل‌های دیگر، هیچ تاثیری بر میزان HCG بدن ندارند و نمی‌توانند منجر به نتیجه مثبت کاذب شوند. بنابراین تنها داروهایی که باید نگران تاثیرشان روی تست بارداری بود، داروهای کمک باروری حاوی HCG است که البته پس از قطع مصرف، اثرشان از بین می‌رود. سایر داروها اثری بر نتیجه تست ندارند.

مطالعه بیشتر: مکمل های بهبود باروری

احتمال تست مثبت یا منفی کاذب کیت تشخیص بارداری 

در مورد احتمال بروز نتایج مثبت یا منفی کاذب در تست تشخیص بارداری، نکات زیر قابل توجه است:

• احتمال نتیجه منفی کاذب در هفته اول پس از قرار گرفتن تخمک بارور شده در رحم، بسیار بالاست. زیرا در این مرحله، سطح هورمون HCG هنوز به حدنصاب لازم برای تشخیص توسط تست بارداری نرسیده است.
• رقیق شدن بیش از حد ادرار نیز می‌تواند باعث نتیجه منفی کاذب شود، پس توصیه می‌شود قبل از تست، از مصرف بیش از حد مایعات خودداری کنید. بهترین زمان استفاده از کیت صبح به محض بیدار شدن از خواب است.
• نتیجه مثبت کاذب نیز گاهی اوقات رخ می‌دهد. اما احتمال آن بسیار اندک است. علل شایع آن عبارتند از: بارداری خارج رحمی، مصرف داروهای حاوی HCG، اشتباه در انجام تست، سقط جنین اولیه پس از باروری و...
• بهتر است تست بارداری حداقل یک هفته پس از احتمال بارداری انجام شود تا از صحت نتیجه اطمینان حاصل شود.
• در صورت بروز نتیجه مثبت، توصیه می‌شود برای تایید قطعی بارداری، آزمایش خون بتا-HCG و سونوگرافی اولیه برای تعیین سن جنین انجام شود.
• همچنین در صورت نتیجه منفی با وجود علائم بارداری، آزمایش باید مجددا تکرار شود.

مطالعه بیشتر: راهنمای خرید و استفاده از کیت تخمک گذاری

سخن پایانی

امروزه انواع متنوعی از کیت‌های تشخیص بارداری در دسترس هستند که کاربردهای متفاوتی دارند. کیت‌های تشخیص بارداری به عنوان یک دستگاه تست بارداری با قابلیت تشخیص سریع و آسان بارداری، نقش به‌سزایی در تسهیل امر بارداری و مراقبت‌های بعد از آن دارند. البته همواره باید توجه داشت که این تست‌ها صرفاً جنبه تشخیص اولیه دارند و برای تأیید قطعی بارداری نیاز به انجام آزمایش‌های تخصصی‌تر مانند آزمایش خون بتا اچ‌سی‌جی است. بهتر است خانم‌ها در صورت تمایل به بارداری یا تأخیر قاعدگی از کیت‌های معتبر تشخیص بارداری به عنوان گام نخست استفاده کنند و پس از دریافت نتیجه مثبت، حتماً برای تأیید نهایی به پزشک مراجعه کنند. چنانچه در این زمینه نیاز به مشاوره دارید و سوالات مختلفی برایتان پیش‌آمده است، مشاوران ما در داروخانه اینترنتی زیوش می‌توانند به سوالات شما پاسخ دهند. 

سؤالات متداول

1. کیت بارداری چیست؟

کیت بارداری یا کیت حاملگی وسیله‌ای ساده و خانگی است که وجود هورمون hCG (هورمون بارداری) را در ادرار تشخیص می‌دهد. در صورت بارداری، این هورمون از چند روز پس از لقاح در بدن ترشح می‌شود و باعث می‌شود نتیجه تست مثبت شود.

2. تست بارداری با بیبی چک قابل اعتماد است؟ 

باید توجه داشت که اگرچه تست سریع بارداری با استفاده از بیبی چک راحت و در دسترس است اما امکان خطا در آن وجود دارد و نیاز است نتایج آن با آزمایش‌های تاییدی دیگری همراه شود.

3. کیت بارداری کی جواب میده؟ 

نتیجه تست بارداری معمولاً ۳ تا ۵ دقیقه بعد قابل مشاهده است. اگر بعد از ۱۰ دقیقه تست را بررسی کنید، ممکن است نتیجه اشتباه (تبخیر خط) ببینید. همیشه طبق دستور روی بسته‌بندی عمل کنید.
ایا کیت بارداری درست است؟ 

4. ایا کیت بارداری درست است؟

به توصیه پزشکان، بهتر است یک هفته تا ده روز پس از تاخیر در پریود، از بیبی چک استفاده کنید تا جواب دقیق‌تری از آن بگیرید. اما در هر صورت لازم است با آزمایش‌های دیگری از نتیجه مطمئن شوید. 

5. نحوه استفاده از کیت تست بارداری چگونه است؟

طرز استفاده کیت بارداری که انواع مختلف دارد، در متن آمده است. 

6. چه عواملی باعث مثبت یا منفی شدن اشتباهی تست می‌شوند؟

دلایل مثبت کاذب تست بارداری شامل مصرف داروهای باروری، برخی بیماری‌ها و خواندن دیرهنگام تست است. منفی کاذب هم ممکن است در صورت تست زودهنگام، رقیق بودن ادرار یا خطای استفاده رخ دهد.

7. ایا کیت بارداری دقیق است؟ آیا امکان خطا در تست بارداری وجود دارد؟

تست‌های بارداری خانگی ممکن است خطا داشته باشند. مثبت یا منفی کاذب در شرایطی مانند مصرف برخی داروها، بارداری خارج رحمی یا استفاده نادرست از تست ممکن است رخ دهد.

8. کیت تشخیص بارداری را از کجا تهیه کنم؟

برای خرید کیت تشخیص بارداری می‌توانید به داروخانه‌های معتبر مراجعه کنید.