اسکار کلوئیدی یا گوشت اضافه؛ علائم و راه‌های درمان

وقتی پوست آسیب می‌بیند، بدن ما با دقت و ظرافت وارد عمل می‌شود تا آن را ترمیم کند، اما گاهی این روند ترمیم از حالت طبیعی خارج می‌شود و باعث تولید بیش‌ازحد بافت خواهد شد. در نتیجه، اسکار زخم نه‌تنها بهبود نمی‌یابد، بلکه بزرگ‌تر، ضخیم‌تر و برجسته‌تر از زخم اولیه می‌شود.

این اسکار غیرعادی که «کلوئید» نام دارد، می‌تواند فراتر از یک مشکل ظاهری باشد و بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد. در این مقاله، با نگاهی علمی و تخصصی به اسکار کلوئیدی، دلایل بروز، علائم، روش‌های تشخیص، درمان‌های نوین و راهکارهای پیشگیری از بروز آن می‌پردازیم. پس اگر چنین دغدغه‌ای دارید، با ما همراه باشید. 

اسکار کلوئید چیست؟

اسکار کلوئیدی نوعی اسکار برجسته است. این اسکار چند ماه تا یک سال پس از آسیب ایجاد می‌شود و به اندازه‌ای بزرگ‌تر از زخم اولیه رشد می‌کند. کلوئیدها با گذر زمان از بین نمی‌روند، بلکه تنها می‌توان ظاهر و اندازه آن‌ها را بهبود بخشید.

متخصص پوست ممکن است برای این مشکل درمان‌هایی مانند تزریق کورتیکواستروئید یا استفاده از لباس‌های فشاری را پیشنهاد دهد. این گوشت‌های اضافه می‌توانند در هر نقطه از پوست ایجاد شوند، اما مکان‌های شایع‌تر شامل موارد زیر هستند:

• شکم
• پشت
• قفسه سینه
• گوش
• فک
• شانه

عوامل بروز اسکار کلوئیدی

اسکار کلوئیدی زمانی ایجاد می‌شود که بدن برای ترمیم یک آسیب، بیش از حد نیاز کلاژن تولید کند. کلاژن پروتئینی است که از پوست پشتیبانی می‌کند و به آن استحکام می‌بخشد. پس از آسیب، کلاژن با ساختاردهی زخم بازسازی پوست را تسهیل می‌کند. تولید بیش از حد کلاژن پس از آسیب به پوست منجر به ایجاد کلوئید می‌شود، اما هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست چرا این اتفاق رخ می‌دهد.

به‌طور کلی، کلوئیدها ممکن است پس از تغییرات پوستی یا آسیب‌های زیر ایجاد شوند:

• آکنه
• نیش حشره
• آبله‌مرغان
• بریدگی یا سوختگی
• سوراخ کردن یا خالکوبی
• اصلاح
• برش جراحی مانند سزارین (C-Section)

ریسک فاکتورهای بروز اسکار کلوئید

شرایط و عوامل زیر، باعث می‌شوند در معرض خطر بیشتری برای ایجاد اسکار کلوئیدی قرار بگیرید:

• فردی از بستگان درجه یک شما این اسکارها را داشته باشد.
• پوست تیره‌تری داشته باشید.
• از نژاد آفریقایی، آسیایی یا هیسپانیک باشید.
• بین 10 تا 30 سال سن داشته باشید.
• باردار باشید.
• در حال گذراندن دوران بلوغ یا تغییرات هورمونی دیگر باشید.
• بیماری ژنتیکی زمینه‌ای مانند سندرم روبنشتاین-طیبی داشته باشید.

برخی ویژگی‌های ژنتیکی ممکن است بدن شما را به تولید بیش از حد کلاژن وادار کنند؛ وضعیتی که به آن «پوست مستعد کلوئید» گفته می‌شود. هنوز ژن دقیقی که باعث این مشکل می‌شود، شناسایی نشده است. با این حال استفاده از محصولات باکیفیت از جمله انواع بهترین ترمیم کننده جای زخم قدیمی می‌تواند در راستای حل این مشکل مؤثر باشد.

علائم اسکار کلوئید

علائم اسکار کلوئیدی شامل موارد زیر است:

• اسکار برجسته و بزرگ‌تر از زخمی که آن را ایجاد کرده است.
• برجستگی خارش دار در جای زخم
• درد، حساسیت، احساس سوزش و ناراحتی هنگام رشد اسکار

در برخی موارد، جای زخم ممکن است آن‌قدر بزرگ شود که حرکت یا عملکرد ناحیه آسیب‌دیده را محدود کند. اسکار کلوئیدی در افراد مختلف ظاهر متفاوتی دارد و می‌تواند از نظر اندازه، شکل، بافت و رنگ گوناگون باشد. این اسکارها ممکن است ویژگی‌های ظاهری زیر را داشته باشند:

• شکل گرد، بیضی یا مستطیل‌مانند
• برجسته و بالاتر از سطح پوست اطراف
• تغییر رنگ پوست به صورتی، قرمز، بنفش، قهوه‌ای، تیره‌تر از رنگ طبیعی پوست یا تیره در لبه‌ها با مرکز روشن
• سخت یا نرم
• صاف و براق یا چین‌خورده

عوارض اسکار کلوئید

عوارض اسکار کلوئیدی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تیرگی دائمی پوست روی اسکار، زمانی که در معرض تابش نور خورشید قرار می‌گیرد.
• دردی که حتی پس از توقف رشد اسکار ادامه می‌یابد.
• کاهش اعتماد به نفس یا انزوای اجتماعی به‌دلیل تغییرات ظاهری

همچنین اگر اسکار کلوئیدی شما در حال رشد باشد، ممکن است دچار درد شوید. این درد معمولاً به شکل حساسیت یا احساس سوزش زیر پوست و نزدیک ناحیه اسکار بروز می‌کند.

وقتی اسکار روی یک مفصل قرار دارد، ناراحتی بیشتری ایجاد می‌شود و با حرکت آن قسمت، ممکن است تحریک شود. معمولاً با متوقف شدن رشد اسکار این ناراحتی کاهش می‌یابد، اما حتی پس از آن هم ممکن است هنگام وارد شدن فشار به کلوئید، احساس درد ادامه داشته باشد.

تشخیص اسکار کلوئیدی

پزشک معمولاً اسکار کلوئیدی را پس از معاینه بالینی تشخیص می‌دهد. معمولاً آزمایش خاصی لازم نیست، زیرا ظاهر اسکار به تشخیص دقیق منجر می‌شود. اگر پزشک مشکوک به وجود بیماری دیگری باشد یا بخواهد این احتمال را رد کند، ممکن است بیوپسی پوستی انجام دهد تا قطعه‌ای کوچک از بافت آسیب‌دیده پوست شما را زیر میکروسکوپ بررسی کند.

در شرایط زیر، بهتر است هر چه سریع‌تر به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید:

• اسکار کلوئید بر ظاهر یا اعتماد به نفس شما تأثیر می‌گذارد.
• باعث درد می‌شود.
• بر نحوه حرکت شما تأثیر می‌گذارد.
• با درمان بهتر نمی‌شود.
• پس از درمان باز می‌گردد.

پیشگیری از اسکار کلوئیدی

پیشگیری کامل از تشکیل اسکار کلوئیدی ممکن نیست، اما انتخاب کرم های ترمیم کننده مناسب نیاز پوست می‌تواند به بهبود صحیح جای زخم شما کمک کند. اگر می‌دانید که پوستتان مستعد این نوع اسکار است، می‌توانید با انجام برخی اقدامات، خطر بروز آن را کاهش دهید:

• محافظت از پوست در برابر آسیب و استفاده از تجهیزات ایمنی در مواقع لازم، احتمال ایجاد اسکار را کاهش می‌دهد.
• از انجام پیرسینگ یا تتو خودداری کنید.
• پس از آسیب به پوست، از پچ ژل سیلیکونی یا پانسمان زخم استفاده کنید.
• هنگام بیرون رفتن از اسپری دافع حشرات استفاده کنید.

پزشک می‌تواند بر اساس وضعیت شما، اطلاعات بیشتری درباره روش‌های پیشگیری ارائه دهد.

راه‌های درمان اسکار کلوئید

درمان‌های رایج کلوئید باعث نرم کردن ضایعه و درمان رگ‌های خونی می‌شنود و از رشد مجدد این ضایعه جلوگیری می‌کنند. این درمان‌ها ممکن است شامل ترکیبی از روش‌های زیر باشند:

• داروها (تزریق یا کرم‌های کورتیکواستروئیدی)
• خرید ترمیم کننده اسکار و استفاده از آن
• لیزردرمانی پوست
• کرایوتراپی یا فریز کردن اسکار
• پوشیدن لباس‌های فشاری (گارمنت) یا تنگ برای وارد کردن فشار به ناحیه‌ای از بدن
• استفاده از لیگاتور (بستن نخ جراحی دور اسکار کلوئیدی برای تشویق آن به افتادن طبیعی)

پزشک نوع درمان مناسب را بر اساس اندازه، شکل و عمق اسکار در پوست شما تعیین می‌کند. سلامت عمومی و سن شما هم ممکن است بر انتخاب نوع درمان مؤثر باشد. برای درمان کلوئیدها معمولاً به بیش از یک روش درمانی نیاز است. دقت کنید که هیچ درمانی را بدون تأیید یا راهنمایی پزشک انجام ندهید.

جراحی برداشتن گوشت اضافه

جراحی برای از بین بردن گوشت اضافه ممکن است گزینه‌ای قابل اجرا باشد، اما معمولاً با عوارضی مثل آسیب به پوست و رشد دوباره اسکار در ابعاد بزرگتر همراه است. به همین دلیل، پزشکان این روش را به‌تنهایی توصیه نمی‌کنند.

پزشک ممکن است پیش از جراحی، تزریق کورتیکواستروئید را برای آماده‌سازی پوست شما پیشنهاد دهد و پس از آن پوشیدن لباس‌های فشاری را برای کاهش احتمال بازگشت کلوئید توصیه کند.

پرتودرمانی برای کلوئیدها

پرتودرمانی یک روش کمتر رایج برای درمان اسکار کلوئید است. این درمان معمولاً پس از جراحی برداشتن اسکار برای اطمینان از عدم بازگشت گوشت اضافه انجام می‌شود. عوارض جانبی پرتودرمانی ممکن است بیشتر از فواید آن باشد، بنابراین پزشک وضعیت شما را بررسی خواهد کرد تا از ایمنی این درمان اطمینان حاصل کند.

عوارض جانبی درمان کلوئید

پزشک قبل از شروع درمان، عوارض جانبی روش‌های درمانی را با شما در میان خواهد گذاشت. همچنین به شما خواهد گفت چگونه از پوست خود مراقبت کنید تا احتمال موفقیت در درمان افزایش یابد.

کلوئیدها ممکن است پس از تزریق کورتیکواستروئید کوچکتر یا کمتر قابل مشاهده شوند، اما متأسفانه احتمال بازگشت آن‌ها پس از درمان وجود دارد. همچنین ممکن است در محل تزریق، تغییر رنگ پوست به صورت لکه‌های روشن دیده شود.

اگر پزشک شما استفاده از لباس‌های فشاری را توصیه کند، احتمالاً باید آن‌ها را تا 20 ساعت در روز و برای هفته‌ها یا ماه‌ها بپوشید. بسیاری از افراد گزارش می‌دهند که این لباس‌ها راحتی چندانی ندارند، بنابراین پوشیدن آن‌ها به مدت زمان مورد نیاز می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.

اگر در پوشیدن لباس‌های فشاری که پزشک توصیه کرده است مشکل دارید، با او برای انتخاب روش‌های درمانی دیگر صحبت کنید.

سخن پایانی

کلوئیدها مضر نیستند اما می‌توانند بر احساس شما نسبت به بدنتان تأثیر بگذارند. این ضایعات معمولاً ماه‌ها تا سال‌ها پس از آسیب ظاهر می‌شوند، بنابراین ممکن است فراموش کنید چه چیزی باعث آن‌ها شده است. همچنین ممکن است بدن شما نسبت به آسیب‌ها طوری واکنش نشان دهد که احتمال ایجاد کلوئید بیشتر شود.

پیشگیری کامل از این اسکارها همیشه ممکن نیست، اما روش‌های درمانی مختلفی وجود دارد که می‌توانند ناراحتی را کاهش دهند و ظاهر کلوئیدها را بهبود بخشند. برای انتخاب بهترین روش درمان، با پزشک خود مشورت کنید. همچنین می‌توانید جهت انتخاب محصول ترمیم‌کننده مناسب شرایط خود، با داروخانه انلاین زیوش تماس بگیرید و از متخصصین داروساز ما مشاوره رایگان دریافت کنید.

مطالعه بیشتر: فواید ترمیم کننده پوست

سؤالات متداول

1. آیا اسکار کلوئیدی همان اسکار برجسته است و چه تفاوتی با اسکار هیپرتروفیک دارد؟

هر دو نوع اسکار می‌توانند برجسته شوند؛ با این تفاوت که اسکار کلوئیدی از مرز زخم اصلی فراتر می‌رود، اما اسکار هیپرتروفیک فقط در همان ناحیه زخم باقی می‌ماند. کلوئیدها معمولاً ماندگاری بیشتری دارند و احتمال بازگشت آن‌ها نیز بالاتر است.

2. آیا کلوئیدها خطرناک یا سرطانی هستند؟

خیر. کلوئیدها غیرسرطانی و خوش‌خیم هستند و تهدیدی برای جان فرد محسوب نمی‌شوند، اما ممکن است درد، خارش یا محدودیت حرکتی ایجاد کنند و از نظر ظاهری باعث ناراحتی روحی فرد شوند.

3. آیا درمان قطعی برای اسکار کلوئیدی وجود دارد؟

متأسفانه درمان قطعی برای کلوئید وجود ندارد و در بسیاری از موارد حتی پس از درمان ممکن است عود کند. با این حال، درمان‌های ترکیبی مثل تزریق کورتیکواستروئید، لیزر، کرایوتراپی یا فشار درمانی می‌توانند ظاهر آن را بهبود بخشند و علائم را کاهش دهند.

4. چه افرادی بیشتر در معرض ایجاد کلوئید هستند؟

افرادی با پوست تیره‌تر، کسانی که سابقه خانوادگی دارند، افراد بین ۱۰ تا ۳۰ سال و کسانی که دچار تغییرات هورمونی مانند بلوغ یا بارداری هستند، بیشتر مستعد ابتلا به اسکارهای کلوئیدی هستند.

5. آیا می‌توان از ایجاد کلوئید پیشگیری کرد؟

پیشگیری کامل از این نوع اسکار ممکن نیست، اما با پرهیز از سوراخ کردن بدن و تاتو، مراقبت صحیح از زخم‌ها، استفاده از ژل سیلیکونی و پانسمان فشاری، می‌توان خطر ایجاد کلوئید را کاهش داد؛ به‌ویژه در افرادی که سابقه خانوادگی این مشکل را دارند.

نویسنده: مبین میرزایی

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و امیرحسین ملک زاده